1. Wartości – wspólny język czy bariera
komunikacyjna?

2. Wartościowanie
Proces wewnętrzny:
 poznawanie wartości o
przedmiocie
 i/lub przypisywanie
wartości przedmiotom
 Proces zewnętrzny
 Orzekanie:
 X jest dobre
 X jest złe

3. Podstawowy podział
•Instrumentalne
•Ostateczne
NegatywnePozytywne

4. Hierarchia wartości
Wartości
transcendentne
Wartości poznawcze
Etyczne
Moralne
obyczajowe
Witalne
Sensoryczne

5. Transcendentalne (duchowość)

6. Poznawcze (wiedza, mądrość)

7. Etyczne (prawda, sprawiedliwość,
równość)

8. Moralne (dobro, zło)

9. Obyczajowe (kurtuazja, obycie, tabu)

10. Witalne (życie, zdrowie, dobrobyt)

11. Sensoryczne (radość, satysfakcja,
strach)

12. Wartości kształtowane przez
autorytety i wydarzenia
 Jan Paweł II, Tischner,
Twardowski
 Leszek Kołakowski
 Polscy nobliści
 Politycy – symbole
wolności
 Terroryzm
 Wojny i ludobójstwo
 Upadek komunizmu
 Zburzenie Muru
Berlińskiego
 Rozpad ZSRR
 UE
 NATO

13. Wartości i antywartości
 Miłosierdzie, miłość
 Wiara, Prawda
 Pokój
 Wolność - Liberalizm
 Odpowiedzialność
 Demokracja
 Tolerancja
 Solidarność
 Sprawiedliwość
 Przemoc
 Gwałt
 Korupcja
 Afera
 Mafia
 Przestępstwo
 Kłamstwo
 Aborcja
 Eutanazja

14. Wartości w komunikacji
W jakim
celu?
Jak?
Co?
Kto?
Komu?

15. Podmiot
(kto?)
Politycy
dziennikarze
Twórcy
Przywódcy duchowi
Reklamodawcy

16. Kto? Jak? W jakim celu?
Językowa autokreacja
poprzez odwoływanie się do
wspólnych wartości odbiorcy

17. [praworządność, sprawiedliwość,]
Będę zwalczał
nie dopuszczę
Będę bronił

18. Wartości odbiorcy
[bezpieczeństwo]
Niepokoję się,
Troszczę się,
Martwię się
pilnuję

19. odpowiedzialność, stabilność,
bezpieczeństwo
 Kontroluję
 Odpowiadam
 Pilnuję
 Obserwuję

20. Formy adresatywne – typu „swój”
 My …….
 Łączy nas ….
 Nasz, nasza, nasze
wspólne….
 Wiemy …….
 [poczucie tożsamości,
przynależności,
wspólnoty]

21. Słowa konotujące określone wartości
Polska, kraj,
ojczyzna,
państwo
 - poczucie jedności
 [wspólnota terytorialna]
 - poczucie przynależności
[tożsamość grupowa]
 poczucie odpowiedzialności
 dobrobyt – kryzys

22. Wartościowanie polityka
w odniesieniu do wartości odbiorcy
 X jest + przymiotnik
(energiczny)
 X + cecha (skuteczność w
działaniu)
 X ma + cecha
(doświadczenie, odwagę)
 Wartości odbiorcy:
bezpieczeństo, wartości
pragmatyczne

23. Idealny prezydent
Kandydat na prezydenta powinien mieć kilka ważnych
cech:
Wyższe wykształcenie doświadczenie w pracy
administracyjnej i politycznej, otrzaskanie w
instytucjach międzynarodowych (znajomość języków
obcych), powinien być człowiekiem inteligentnym, ale
nie konfliktowym.
Powinien posiadać dobrą aparycję, głos …
I osobisty wdzięk (Jan Nowak Jeziorański)

24. Kryteria Wartościowania:
Wartości kreowanego przedmiotu:
 Doświadczenie
 Wiedza
 Kultura osobista
 Energia
 Zdrowy rozsądek (Wałęsa)

25. Metafory odwołujące się do wartości
odbiorcy
Wartości odbiorcy:
Bezpieczeństwo,
zaufanie,
duma,
uczciwość
Wspólnota
tożsamość

26. Metafora domu: „swój”
Nasz wspólny
dom
Otworzyć drzwi
Okno na świat
Cztery kąty
Dach nad głową

27. Metafora rodziny
„Rodzina na
swoim”,
„silna rodzina –
silne państwo”
Rodzinne stosunki

28. Metafora zdrowia
 Zdrowe państwo ,
 Uzdrowić stosunki
społeczne
 Siła spokoju
 Niezdrowe
reakcje
 leczyć system

29. Metafora rozbójnika
banda
złodziei
skok na
państwową
kasę

30. Metafora gry
Polityczne
rozgrywki
Grać nie do swojej
bramki
Nieczyste zagranie
Celny strzał

31. Metafora wojny
przeciwnik,
wróg
Ataki polityczne,
pole walki,
wytaczać działa,
Pokonać
zaatakować

32. Kolokwializmy językowe w tekstach
 Ustawa pisana na kolanie
 X nie zostanie wybrany za żadne pieniądze
 Plan spalił na panewce
 X zawalił robotę
 Pani minister obiecuje gruszki a wierzbie

33. Mechanizmy retoryczne
1. wspólnota świata i języka
ten sam styl językowy (np. potoczny : idiolekt)
2. Wspólne metafory
3. Wspólny sposób obrazowania

34. Wojna to zło
 Wojny na górze
 Przeciwne obozy

35. Obrazowanie oparte na konotacjach
„Bycie w” (przestrzeń
zamknięta, przestrzeń
bezpieczna)
 Ciepło domowe
 Ognisko domowe
 Swojskość
 Rodzina
 Ojczyzna
 Tradycja

36. Zdrowie to skarb
 utrata zdrowia
 pozdrowienia

37. Emocjonalność odbioru
Używanie nacechowanego słownictwa lub
ekspresywnych wyrażeń, korzystanie z dowcipu
słownego (gry językowej)
Ustawa do kosza
Budżet z dziurami i z zakalcem
Przewodniczący klubu w odstawkę/ na ławkę
rezerwowych
X dostał żółtą kartkę
Strzał do własnej bramki

38. Uproszczone wartościowanie
Odwołanie się do najpierwotniejszych,
instynktownych wartości:

39. komfort - ryzyko

40. Bezpieczeństwo – strach

41. Tożsamość – obcość

42. Radość – smutek

43. Bezrelatywność
 Komunikat determinuje reakcję odbiorcy, zgodną z jego
intencją
Odpowiedź/reakcja jest z góry przesądzona (odwołanie się do
truizmów)

44. Makroakty mowy:
kampanie polityczne, reklamowe
 Złożone i wieloetapowe działanie językowe, którego
celem jest wywołanie odpowiedniej reakcji odbiorcy
(działania lub zmiany mentalnej, np. zmiany opinii)

45. - Dominacja funkcji ekspresywnej

46. Funkcja poznawcza (informacja)

47. Funkcja fatyczna – nastawiona na
empatię ze strony odbiorcy

48. Budowa makroaktu
 Prośba – wypowiedziana wprost lub w podtekście,
np..
 Kup los!
 X nie obiecuje gruszek na wierzbie, zawsze operuje
konkretami (=Poprzyj X-a)
 Czy możesz….
 Chcałbym, żebyś…
 Proszę …..

49. Budowa makroaktu
 Akt orzekający (niosący informację)
 Prezydent chce mu związac ręce.

50. Budowa makroaktu
politycznego
 Akty prezentacji (jaki jest X)
 Najlepszy proszek do prania
 Najbardziej lojalny z polityków, z dobrą prezencją i
zrównoważonym charakterem.

51. Budowa makroaktu
 Akt chwalenia (się)
 Naj-, -naj, -naj - forma
bezpośrednia
 X działa jak
wodospad…
 X to solidna firma

52. Budowa Makroaktu
 Akt obietnicy, gwarancji
 (por. Przemówienia Obamy)
 Obiecuję, że …
 Gwarantuję, że ……

53. Makroakty
 Akty konwencjonalne (grzecznościowe formuly
adresatywne)
 Podziękowania
 „Dziękujemy naszym klientom za zaufanie, opłaciło
się!

54. Makroakty mowy
 Łączenie kilku aktów mowy w jednym komunikacie :
 Emeryci trzecią siłą! (akt stwierdzenia i akt
chwalenia się.
 Zawsze Polska! Wolność i Rodzina”
(obietnica i informacja)

55. Makroakt jest wieloplaszczyznowy
 Pozwala na wykreowanie podmiotu z
uwzględnieniem wielu punktów widzenia