Presentatie "Openheid met Beleid" op 22 april 2009 tijdens de beurs 'Overheid en ICT'.

1. Openheid met
Beleid
beurs Overheid en ICT
Utrecht, 22 april 2009
Fabrice Mous
programmabureau NOiV

2. Synopsis
Deze presentatie gaat in op het overheidsbeleid mbt open
standaarden en open source software. Allereerst een
toelichting op de gebruikte begrippen, maar ook de
historisch-politieke context van het dossier. In deze
presentatie wordt de inzet van open source software
genuanceerd en met welke aspecten het IT-management
rekening dient te houden.

5. NOiV
5

6. ~ 30 mins

7. Programma
Begrippen en context
●
Actieplan Nederland Open in
●
Verbinding (NOiV)
Voordelen en valkuilen van
●
open source software
Vragen
●
http://www.flickr.com/photos/baboon/115446241

8. Johannes Kepler

10. Begrippen

11. #1

17. Interoperabiliteit (EIF)
“
Interoperability means the ability of information and
communication technology (ICT) systems and of the
business processes they support to exchange data
and to enable the sharing of information and
”
knowledge
European Communities. (2004). European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

18. Interoperabiliteit (NOiV)
“ Het Kabinet spreekt van interoperabiliteit als het
vermogen van (informatie)systemen om op
elektronische wijze gegevens en informatie te
”
kunnen uitwisselen binnen en tussen organisaties.
Actieplan 'Nederland Open in Verbinding', 2007
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

19. Wetgevende interoperabiliteit
Interoperabiliteit
Interoperabiliteit
stelt eisen aan
Organisatorische interoperabiliteit
faciliteert
Semantische interoperabiliteit
Technische interoperabiliteit

20. http://www.jpl.nasa.gov/missions/missiondetails.cfm?mission=MCO

21. $125 miljoen

22. € 96,5 miljoen

23. #2

26. 1.Free Redistribution
2.Source Code
3.Derived Works
4.Integrity of The Author's Source Code
5.No Discrimination Against Persons or Groups
6.No Discrimination Against Fields of Endeavor
7.Distribution of License
8.License Must Not Be Specific to a Product
9.License Must Not Restrict Other Software
10.License Must Be Technology-Neutral
http://www.opensource.org/docs/definition.php

27. Open source software
Goedgekeurde licentie Open Source Initiative (OSI)
●
Kenmerken
●
Vrije en eenvoudige toegang tot broncode
●
Licentiemodel regelt gebruik en IPR
●
geen restricties op inzage en gebruik
–
vrije vermenigvuldiging, aanpassing en
–
verspreiding
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de
(semi-)publieke sector, 2007

28. U mag de software
1.gebruiken
2.inzien
3.aanpassen
4.vermenigvuldigen
5.verspreiden
http://flickr.com/photos/swanksalot/2800398623/

29. #3

32. ✔ gepubliceerd en vrijelijk beschikbaar (nominale bijdrage)
✔ vastgesteld op basis van een open beslissingsprocedure
en belegd bij een non-profit organisatie
✔ intellectueel eigendom royalty-free beschikbaar gesteld
✔ vrij hergebruik
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

35. “ ”
The name is not the thing named
Gottlob Frege (1848-1925)

36. Definities, definities ...
definities

37. Interoperabiliteit
European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761
Open soure software
Open Source Definition
http://www.opensource.org/docs/definition.php
Website NOiV
http://www.noiv.nl/wat_is_open_source_software
Open standaarden
European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761
website NOiV
http://www.noiv.nl/wat_zijn_open_standaarden

38. http://www.noiv.nl/noiv/

39. Context

41. Open source software
@ Tweede Kamer
1999 – Ursie Lambrechts (D66)
●
kamervragen open source software
●
Europees perspectief > concurrentiepositie
●

42. Onderzoek
zomer 2002
●
kabinet Kok II
●
onderzoek welke wijze bevordering OS en OSS
●
resultaat: programma OSOSS (2003)
●

43. Motie Vendrik
november 2002
●
kabinet Balkenende I
●
unaniem aangenomen door Tweede Kamer
●
Nederland koploper!
●

45. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de
publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet;
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
●

46. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de
publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
●

47. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat
in 2006 alle
door de publieke sector gebruikte
software aan open standaarden voldoet
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

49. Verantwoording beleid
oktober 2006 schriftelijke beantwoording
minister EZ
maart 2007 algemeen overleg Tweede Kamer
staatssecretaris EZ

50. Toezegging Kabinet
“ Voor Prinsjesdag krijgt de Kamer een
uitgebreide brief met een analyse en
”
stappenplan

51. Vendrik
“ ”
Een fors tandje bij ...

53. 17-09-2007
(1 dag voor Prinsjesdag)

54. Actieplan
“Nederland Open in
Verbinding”

55. http://www.noiv.nl/noiv/

56. Analyse

58. ... op meerdere niveau's

59. Doelstellingen

61. interoperabiliteit gelijk speelveld
innovatie vendor-lockin

62. Van plan naar uitvoering
Open standaarden actielijn 1-6
Open source software actielijn 7-9
Flankerende acties actielijn 10-17

64. Van plan naar uitvoering
Open standaarden actielijn 1-6
Open source software actielijn 7-9
Flankerende acties actielijn 10-17
Toegevoegde acties meldpunt gesloten standaarden
open servicebrigade

65. http://www.flickr.com/photos/ihtatho/627226315/

66. Beleidsaccenten
➔ toepassing open standaarden
‘comply-or-explain’
➔ implementatiestrategieën aanbesteding,
inkoop en gebruik
➔ invoering Open Document Format

67. Basislijst Open Standaarden
+
Principe 'Comply or Explain'

68. Basislijst
open standaarden

69. Basislijst Open Standaarden
Doel is interoperabiliteit!
●
open standaarden in verschillende
●
toepassingsgebieden
Voordracht Forum Standaardisatie ism werkveld en
●
vaststelling basislijst door College Standaardisatie
Openbare procedure aanmelding standaarden en
●
uitbreiding lijst 2 keer per jaar
basislijst open standaarden @ http://www.forumstandaardisatie.nl/lijst-open-standaarden/
http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/OS_Leidraad_beoordeling_standaarden.pdf

70. Toepassingsgebieden
open standaarden
(1) berichtuitwisseling tussen instanties
(2) archivering van elektronische bestanden en documenten
(3) GEO-informatie infrastructuren
(4) overheidswebsites en toegankelijkheid
(5) IT-beveiliging
(6) uitwisseling van reviseerbare documenten
zie www.forumstandaardisatie.nl

72. Comply
or
Explain

73. “ ... voor brede toepassing van open standaarden wordt
het 'comply-or-explain and commit'quot; principe
ingevoerd bij opdrachten van Rijksdiensten vanaf
april 2008 en vanaf december 2008 voor de overige
”
overheden en instellingen.
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

74. Over CorE
Actieplan NOiV
●
Nationaal Uitvoeringsprogramma NUP
●
Uitvoeringsagenda regiegroep e-overheid,
●
Besluit staatssecretaris quot;Instructie voor het Rijkquot;
●
http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/Instructie_rijksdienst_bij_aanschaf_ICT.pdf

75. Naleving
High Trust
●
Politieke en publieke verantwoordelijkheid
●
Geen wettelijke verankering maar op termijn wel mogelijk
●

76. Invoering
ODF

77. http://www.flickr.com/photos/puntodevista/109622901/in/set-72057594053812968/

78. Dubbele verplichting
Ondersteuningsverplichting ODF
●
Verplichting gebruik open standaarden
●
basislijst

79. Ondersteuningsverplichting
“Rijksdiensten ondersteunen vanaf april 2008, naast de
huidige bestandsformaten, ODF voor lezen, schrijven
en uitwisselen van documenten. Mede overheden en
overige instellingen volgen zo snel mogelijk, doch
uiterlijk december 2008.”
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

80. Verplichting gebruik
open standaarden basislijst
ODF - Open Document Format ISO 26300
Toepassingsgebeid is de uitwisseling van
reviseerbare documenten

81. Binnen ICT-opdrachten ....
... is ODF een verplichte open standaard
voor bewerkbare tekstdocumenten

82. Beleid samengevat
... open source software als voorkeur
... open standaarden als norm

83. Voordelen
en
valkuilen

84. Voordelen

85. Flexibel
leverancierskeuze
oplossingskeuze
inkoopfunctie

86. schaalbaar
technisch
juridisch
organisatorisch
financieel

87. leverancierskeuze
bestaande partners
nieuwe partners
afscheid nemen

88. kwaliteit
meer controle broncode
meer dienstverleners
community

89. goedkoper
meer aanbieders
directe beschikbaarheid
tactische verwerving

90. open standaarden
enabler/drager van
open standaarden

91. community
delen van ervaringen/wensen
suggesties functionaliteit
partnerschappen
meedenken

92. Valkuilen

93. vendor-lockin

94. beperkte
kennis
http://flickr.com/photos/gaetanlee/421949167/

95. (niet zo)
open communities
http://www.flickr.com/photos/xiaming/417314713

96. volwassenheid

97. http://www.flickr.com/photos/youssefabdelaal/3403676421/
businesscase

98. Johannes Kepler

99. Waarom
Johannes Kepler?
(1571–1630)

100. Wetenschapper aan het
begin van de renaissance
van de wetenschap
✔ Ontworstelen aan de
dogma's van de Kerk
✔ Door de boekdrukkunst
eenvoudig verspreiden van
ideeën
✔ Voortbouwen op ideeën van
voorgangers (translatio,
imitatio, aemulatio)

101. Wetenschapper aan het open source software als
begin van de renaissance software renaissance
van de wetenschap
✔ Ontworstelen aan de ✔ Door oss model afbreken
dogma's van de Kerk van het primaat van de
closed source leveranciers
✔ Door de boekdrukkunst ✔ Internet als het 'enabling'
eenvoudig verspreiden van communicatiemiddel
ideeën
✔ Voortbouwen op ideeën van ✔ Door vrij gebruik maken van
voorgangers (translatio, open source softwarecode
imitatio, aemulatio) continue evolutionaire
verbetering van software

102. Vragen?

103. “ The more extensive a man's knowledge
of what has been done, the greater will
”
be his power of knowing what to do.
Benjamin Disraeli (1804 - 1881)

104. Meer informatie
Programmabureau NOiV
http://www.noiv.nl
Bureau Forum Standaardisatie
http://www.forumstandaardisatie.nl

105. Openheid met
Beleid
beurs Overheid en ICT
Utrecht, 22 april 2009
Fabrice Mous
programmabureau NOiV