Η πρώτη ενότητα της γλώσσας της ΣΤ δημοτικου

1. Ενότητα 1η:
Σαξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα
Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης

2. ΢τόχοι ενότητας
 Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα
 Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
 Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
 Πώς μιλάμε για το χτες, το σήμερα, το αύριο (χρόνοι
ρημάτων, επιρρήματα, ουσιαστικά, σύνδεσμοι)
 Πώς φτιάχνουμε την περίληψη μιας ιστορίας
 Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση

3. Ο θαλασσοπόρος
Θαλασσοπόρος είναι αυτός που διασχίζει
τις θάλασσες κάνοντας μακρινά ταξίδια.
Διάσημοι θαλασσοπόροι του παρελθόντος
είναι οι:
Φριστόφορος Κολόμβος
Βάσκο ντε Γκάμα
Υερδινάνδος Μαγγελάνος
Σζέημς Κουκ
Οι οποίοι έκαναν τις μεγάλες
ανακαλύψεις κατά τον 15ο και 16ο αιώνα

4. Σα ψάθινα καπέλα
Η Μαργαρίτα Λυμπεράκη (1919-2001)
γεννήθηκε στην Αθήνα. Εμφανίστηκε στα
ελληνικά γράμματα ως πεζογράφος το
1945 με το μυθιστόρημα «Σα δέντρα» και
ένα χρόνο αργότερα εξέδωσε το
μυθιστόρημα που την έκανε διάσημη: «Σα
ψάθινα καπέλα», το οποίο μεταφράστηκε
και στα γαλλικά το 1950 και το οποίο
παίχτηκε και στην τηλεόραση. Εκείνη τη
χρονιά εξέδωσε το έργο της «Σον άλλο
Αλέξανδρο». Έχει γράψει σενάρια για
ταινίες, μετέφρασε έργα από τα γαλλικά
και συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Σα
Νέα».

5. Σα ρήματα
Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πως ένα πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα κάνει κάτι (ενεργεί δηλαδή), παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια
κατάσταση.
Παράδειγμα: Ο Γιώργος τρέχει. (κάνει κάτι)
Σο δέντρο καίγεται. (παθαίνει κάτι)
Η Ειρήνη κοιμάται. (βρίσκεται σε μια κατάσταση)
Για να δηλώσουν πότε γίνεται αυτό που δηλώνουν χρόνους, ενώ για να
δείξουν
τι
θέλει
να
δηλώσει
το
πρόσωπο
(βεβαιότητα, επιθυμία, προσταγή) έχουν τις εγκλίσεις.
Οι εγκλίσεις είναι τρεις: η οριστική (φανερώνει κάτι το
πραγματικό, το βέβαιο), η υποτακτική (φανερώνει μια επιθυμία)
και η προστακτική (φανερώνει προσταγή ή ευχή)

6. Οι χρόνοι του ρήματος
Οι χρόνοι του ρήματος είναι οκτώ και είναι οι διαφορετικές μορφές που
παίρνει το ρήμα για να μας δείξει πότε γίνεται κάτι.
Ενεστώτας: φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα εξακολουθητικά ή
επαναλαμβάνεται.
Γράφω τις ασκήσεις μου. Πηγαίνω στην εκκλησία κάθε Κυριακή.
Παρακείμενος: φανερώνει κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν και έχει
τελειώσει τώρα
Σο παιχνίδι έχει τελειώσει. Σα παιδιά έχουν φύγει εδώ και ώρα.
Παρατατικός: φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν
εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.
Σα παιδιά έπαιζαν όλη μέρα χθες. ΢τις διακοπές ξυπνούσα αργά.
Αόριστος: φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και φαίνεται σα να
έγινε για μια στιγμή.
Έκανα τις ασκήσεις μου. Σελείωσα νωρίς σήμερα.

7. Τπερσυντέλικος: φανερώνει κάτι που είχε γίνε στο παρελθόν τελείωσε
πριν γίνει κάτι άλλο.
Σο παιχνίδι είχε τελειώσει πριν έρθει ο Γιώργος.
Η Ειρήνη είχε ήδη φύγει πριν έρθει ο πατέρας.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα γίνει στο
παρελθόν εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.
Θα βρίσκομαι σπίτι όλη μέρα.
Θα έρχονται κάθε καλοκαίρι.
΢υνοπτικός Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον και
φαίνεται πως θα γίνει για μια στιγμή.
Θα παίξω μόνο μια φορά. Σο σχολείο θα ξεκινήσει το ΢επτέμβριο.
΢υντελεσμένος Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα έχει τελειώσει πριν
αρχίσει κάτι άλλο.
Θα έχω τελειώσει πριν έρθεις.
Μέχρι να μαγειρέψεις θα έχουμε διαβάσει τα μαθήματά μας.

8. Κατατάσσουμε τους χρόνους στις εξής κατηγορίες:
Παροντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το σήμερα (παρόν):
Ενεστώτας και Παρακείμενος
Παρελθοντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το χθες (παρελθόν)
Παρατατικός, Αόριστος, Τπερσυντέλικος
Μελλοντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το αύριο (Μέλλον)
΢υνοπτικός Μέλλοντας, Εξακολουθητικός
Μέλλοντας, ΢υντελεσμένος Μέλλοντας

9. Πώς περιγράφουμε ένα αντικείμενο
Όταν περιγράφουμε ένα αντικείμενο λέμε:
 Σι είναι ή πώς το λένε.
 Πού βρίσκεται.
 Πώς είναι (περιγράφουμε τη γενική εικόνα του αντικειμένου. Σο
σχήμα του, το χρώμα του, το μέγεθος, τα υλικά από τα οποία είναι
φτιαγμένο.
 Σην ιστορία του (πώς το αποκτήσαμε, από πού το πήραμε)
 Ση χρήση του (πώς το χρησιμοποιούμε)
 Κάποιο περιστατικό σχετικά με αυτό
 Σα συναισθήματα που μας προκαλεί και τι σκεφτόμαστε γι’ αυτό/
 Φρησιμοποιούμε παροντικούς χρόνους εάν το αντικείμενο μας ανήκει
ακόμη, παρελθοντικούς εάν το αντικείμενο υπήρξε παλιά, αλλά
δεν το έχουμε σήμερα.
Επίθετα και επιθετικούς και τοπικούς προσδιορισμούς

10. Παράδειγμα περιγραφής
Έχουμε ένα αυτοκίνητο που ονομάζεται Ντεσεβό. Βρίσκεται στο
παρκινγκ του σπιτιού μας. Είναι μικρό, μαύρο και όμορφο. Έχει σχήμα
αυγού. Η μηχανή του δεν είναι δυνατή, αλλά είναι πολύ αξιόπιστο. Σο
αμάξωμα είναι από μέταλλο και είναι ανθεκτικό. Όταν το κοιτάζεις από
μπροστά έχει δύο μεγάλα εξογκωμένα φανάρια. Είναι καμπριολέ, που
σημαίνει πως η οροφή του μπορεί να ανοίξει. Είναι ένα μοναδικό
αυτοκίνητο και το σχήμα του είναι καμπυλωτό.
Μέσα δεν έχει τις ανέσεις που έχουν τα καινούρια αυτοκίνητα. Είναι
απλό και λειτουργικό. Σα καθίσματά του έχουν χρώμα γκρι και είναι
από ύφασμα. Σο ταμπλό είναι και αυτό γκρι και είναι φτιαγμένο από
γερό πλαστικό που δε χαλάει εύκολα.
Σο είχε αγοράσει ο πατέρας μου όταν ήταν νέος, αλλά δε θέλει να το
πουλήσει τώρα που πάλιωσε. Με αυτό πήγαμε τις πρώτες
διακοπές μας και το αγαπάμε πολύ.

11. Σαξιδεύοντας με ελέφαντα
Ο Ιούλιος Βερν (1828-1905) ήταν
Γάλλος συγγραφέας. Έγραψε βιβλία
επιστημονικής φαντασίας. Σα κυριότερα
έργα του είναι: «20.000 λεύγες κάτω από
τη θάλασσα, «Σαξίδι στο κέντρο της
Γης», «Ο γύρος του κόσμου σε 80
ημέρες», «Η μυστηριώδης νήσος».
Θεωρείται πρωτοπόρος γιατί έγραψε για
έγραψε για αεροπορικά και διαστημικά
ταξίδια πριν εφευρεθούν ακόμη τα
αεροπλάνα. Είναι ο δεύτερος πιο
μεταφρασμένος συγγραφέας στο κόσμο.
Πολλά βιβλία του έχουν γίνει ταινίες.
Σο απόσπασμα του βιβλίου της Γλώσσας
«Σαξιδεύοντας με ελέφαντα» είναι από
το «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες».

12. Πώς δηλώνουμε το χρόνο ενός γεγονότος
Για να δείξουμε πότε κάνουμε κάτι ή πότε έγινε κάτι
χρησιμοποιούμε:
 Σους χρόνους του ρήματος
 Φρονικά επιρρήματα
 Φρονικές προτάσεις
 Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος

13. Επιρρήματα
Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα
ρήματα και τα προσδιορίζουν δίνοντάς μας
πληροφορίες για τον τόπο, το χρόνο, τον τρόπο και
την ποσότητα. Επίσης συνδέουν προτάσεις χωρίς να
είναι σύνδεσμοι.
Είδη επιρρημάτων
Σοπικά (πού;), Φρονικά (πότε;), Ποσοτικά (πόσο;),
Σροπικά (πώς;)

14. Φρονικά επιρρήματα
Σα χρονικά επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που
δείχνουν το χρόνο που συνέβη κάτι και απαντούν
στην ερώτηση «πότε;»
Σα χρονικά επιρρήματα είναι τα:
Πριν, μόλις, μετά, ύστερα, συνήθως, νωρίς, χθες, προ
χθές, αύριο, μεθαύριο, σήμερα, πέρσι, πρόπερσι, ξανά
, πάλι, ακόμη, ήδη, συχνά, αργά, σπάνια, πάντα, τότ
ε, όποτε, πια, τακτικά, κ.ά.

15. Φρονικές προτάσεις
Οι χρονικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις
που εκφράζουν το χρόνο, πληροφορώντας μας για το
πότε έγινε, γίνεται ή θα γίνει κάτι.
Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους:
αφού, όταν, μόλις, ενώ, μέχρι, κ.ά.
Αφού έπλυνε τα χέρια του, έφαγε.
Ενώ μιλούσαμε, έγραφε και την εργασία του.
Κάθισε , μέχρι να φύγεις.

16. Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος
Μπορούμε να δηλώσουμε το χρόνο χρησιμοποιώντας
ουσιαστικά μαζί με το άρθρο τους σε πτώση γενική ή
αιτιατική.
Θα ξανασυναντηθούμε του χρόνου.
Σα λέμε το μεσημέρι.
Θα πάμε σινεμά την Παρασκευή.

17. Δύο μέρες στο βουνό
Ποδηλασία στον Όλυμπο
Πισοδέρι
Υλώρινας

18. Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
Η ανακοίνωση είναι ένα σύντομο, σαφές κείμενο που
στόχο έχει να κάνει γνωστό σε ένα συγκεκριμένο
πλήθος
ανθρώπων
ένα
γεγονός
(εκδήλωση, ομιλία, σεμινάριο, εκδρομή, πρόγραμμα, κ
λπ)
΢ε μια ανακοίνωση αναφέρουμε:
 Σο διοργανωτή. Ο διοργανωτής αναφέρεται είτε
στην αρχή της ανακοίνωσης είτε στο τέλος της.
π.χ. «Σο 3ο Δ΢ Ρόδου σας προσκαλεί…»
«… θα χαρούμε αν μπορέσετε να παρευρεθείτε
στην εκδήλωσή μας. 3ο Δ΢ Ρόδου.»

19.  ΢ε ποιους αναφέρεται η ανακοίνωση. Αν αναφέρεται σε
συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ή στο ευρώ κοινό.
π. χ. « Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες του …»
« Σο 3ο Δ΢ σας προσκαλεί στην εκδήλωση…»
 Σο θέμα της ανακοίνωσης. (ομιλία, εκδρομή, …)
 Πότε και πού θα γίνει η εκδήλωση
 Σρόπο επικοινωνίας με το διοργανωτή (τηλέφωνο)
 Σο πρόγραμμα της εκδήλωσης
 Σα στοιχεία του διοργανωτή
Μια ανακοίνωση πρέπει να είναι σύντομη, σαφής και περιεκτική (να
περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες)
Σο ύφος μπορεί να είναι επίσημο ή ανεπίσημο, ανάλογα με
το κοινό στο οποίο απευθύνεται (ενήλικες ή παιδιά)
Φρησιμοποιούμε χρόνο Μέλλοντα ή Ενεστώτα στο β΄ ή γ΄
πρόσωπο πληθυντικού.