Μια παρουσίαση για ποντιακά γλυκά από την μαθήτρια Μαρία Παπαδοπούλου

1. Παραδοσιακά
Χριστουγεννιάτικα
γλυκά του Πόντου
Μαθήτρια: Παπαδοπούλου Μαρία
Τμήμα: ΓΤΤΠ
Σχ. Έτος 2020-2021

2. Χριστουγεννιάτικες γλυκές παραδόσεις
Οι γιορτινές προετοιμασίες ξεκινούσαν τον Δεκέμβρη, στη
γιορτή της Αγίας Βαρβάρας. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν
μελόπιτες και βαρβάρες με σιτάρι, καλαμπόκι και φασόλια και
τα μοίραζαν σε γείτονες και παιδιά.
Οι παραδοσιακές μελόπιτες του Πόντου ετοιμάζονταν
συνήθως από κάποιον ηλικιωμένο με μέλι, σιτάρι, καρύδια
και αλεύρι. Σύμφωνα με το έθιμο, με το μέλι της πίτας
σχημάτιζαν σταυρό στην πόρτα του σπιτιού.

3. Το τραπέζι της Παναγίας
Παραμονή Χριστουγέννων και στην Πατρίδα οι
νοικοκυρές στόλιζαν ένα τραπέζι δίπλα στο
Χριστουγεννιάτικο δένδρο, με διάφορα γιορτινά
καλούδια κι ένα εικόνισμα, αφιερωμένο στην Παναγία,
το λεγόμενο «Τραπέζ της Παναΐας» δείχνοντας έτσι την
εκτίμηση και τη αγάπη τους στην Μεγάλη Βοηθό τους
στις δύσκολες στιγμές τους.

4. Χριστόψωμο
Το «ψωμί του Χριστού» φτιάχνεται παραδοσιακά,
την παραμονή των Χριστουγέννων, με ιδιαίτερη ευλάβεια
και με ειδική μαγιά (από ξερό βασιλικό κ.λ.π.). Περιείχε καρύδια και όταν ψήνονταν το
περίχυναν με μέλι. Πάνω του ήταν χαραγμένος ο σταυρός και γύρω του σκαλίζονταν στο
ζυμάρι διάφορα στολίδια που τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις
διάφορες πεποιθήσεις των πιστών. Οι πιο επιδέξιες νοικοκυρές «κεντούσαν» με
ασπρισμένα αμύγδαλα πάνω στο ψωμί την γέννηση του Χριστού Την ημέρα του Χριστού, ο
νοικοκύρης παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ’ όλη την
οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ακριβώς όπως
ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.

5. Ιτσλί
Το ισλί ή ιτσλί είναι ένα ημι-σιροπιαστό ποντιακό γλυκό με γέμιση
από χοντροκομμένο καρύδι, ζάχαρη, κανέλα και γαρίφαλο. Οι ρίζες
του είναι από την Καππαδοκία της Μικράς Ασίας.
Η ονομασία του προέρχεται από την τουρκική λέξη “işçi”
που σημαίνει “δουλεμένο” , αφού το ισλί είναι ένα γλυκό
που παραδοσιακά δουλεύεται εξολοκλήρου με το χέρι. Οι παλιές
νοικοκυρές με ένα τσιμπιδάκι στόλιζαν τα ισλί, φτιάχνοντας
περίτεχνα σχέδια επάνω στο γλυκό. Ήταν ένα από τα
δημοφιλέστερα κεράσματα των Καραμανλήδων την εποχή των
Χριστουγέννων, και έγινε γνωστό στη Μακεδονία μέσα από τις
ανταλλαγές πληθυσμών, από το 1923 και ύστερα.

6. Ιτσλί συνταγή
Υλικά για το σιρόπι
300 ml νερό
600 γρ. ζάχαρη
2-3 φέτες λεμόνι
Υλικά για τη γέμιση:
200 γρ. καρύδια
3 κ.γ ζάχαρη
1 κ.γ κανέλα
½ κ.γ γαρίφαλο
Υλικά για τη ζύμη:
500 γρ. φυτικό βούτυρο
250 γρ. ζάχαρη
250 ml γάλα
½ κ.γ αμμωνία
1 kg αλεύρι
3 κ.γ baking powder
Εκτέλεση
Βάλτε τα υλικά για το σιρόπι σε μια κατσαρόλα σε μέτρια φωτιά να
βράσει. Μόλις ετοιμαστεί το σιρόπι αποσύρετε από την φωτιά και
αφήστε το να κρυώσει.
Για τη γέμιση χοντροκόψτε το καρύδι, προσθέστε την ζάχαρη, την
κανέλα, το γαρίφαλο και ανακατέψτε.
Για τη ζύμη λιώστε το βούτυρο, προσθέστε τη ζάχαρη και ανακατέψτε
καλά. Προσθέστε τα αυγά, το γάλα και το baking powder. Στη
συνέχεια προσθέστε σιγά-σιγά το αλεύρι (όχι όλο απευθείας), καθώς
η ζύμη πρέπει να είναι ελαστική, και όχι πολύ σφιχτή*1. Μόλις το
μείγμα της ζύμης ετοιμαστεί, πλάστε μικρές μπάλες, και πιέστε, ώστε
να απλώσουν και να μοιάζουν με σουβέρ. Στο κέντρο τους βάλτε
προσεκτικά λίγη γέμιση και κλείστε τα σαν πουγκάκια. Με τα δάχτυλα
σας «κεντήστε» τα εξωτερικά κάνοντας ουσιαστικά δαχτυλιές στο
ζυμάρι σε ό,τι σχέδιο σας αρέσει. Αφού πλάσετε τα ισλί τοποθετήστε
τα σ’ ένα βουτυρωμένο ταψί, είτε βουτυρωμένο ταψί. Ψήστε τα ισλί
για 25΄ στους 180C°. Όταν ροδίσουν ξεφουρνίστε. Σιροπιάστε τα
ζεστά. Μετά το σιρόπιασμα πασπαλίστε με την γέμιση που έχετε
κρατήσει.

7. Πουρμάς
Ο πουρμάς είναι ένα γλυκό σιροπιαστό,
όπως περίπου το σαραγλί.
Υλικά
- 800 γραμμάρια αλεύρι
- 350 γραμμάρια βούτυρο
- 200 γραμμάρια ζάχαρη
- 1 πρέζα αλάτι.
Εκτέλεση
Ζυμώνουμε με ζεστό νερό το αλεύρι και φτιάχνουμε ζύμη. Χωρίζουμε σε κομμάτια και
ανοίγουμε λεπτό φύλλο. Βουτυρώνουμε το ταψί, αλείφουμε ένα-ένα τα φύλλα με βούτυρο
και τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη. Τα τυλίγουμε σε ρολό και τα βάζουμε στο βουτυρωμένο
ταψί, το ένα δίπλα. Αλείφουμε την επιφάνεια με βούτυρο και ψήνουμε στους 180 βαθμούς
να ξεροψηθεί ο πουρμάς. Κόβουμε κομμάτια και σερβίρουμε.

8. Πηγές
• https://www.pontiaka.gr/pourmas-r-12.html
• https://avena.gr/entertainment/gineka/170107-christopsomo-xechasmeni-syntagi-sto-baoulo-tis-giagias
• http://www.pontos-news.gr/article/6506/hristoygenniatiko-trapezi-ston-ponto
• https://www.maxmag.gr/?s=%CE%B9%CF%84%CF%83%CE%BB%CE%AF
• https://country-cooking.gr/%CF%84%CE%B1-
%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-
%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-
%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD
%CF%89%CE%BD/
• http://www.diakonima.gr/2015/12/23/%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%
CE%AC-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1-
%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD
%CF%89%CE%BD/