Зүрхний физиологи талаар товч ойлголт

1. Цус эргэлтийн тогтолцооны
физиологи
Хүний их эмч Г.Ганхөлөг
2015 он

2. Агуулга
• Зүрх судасны системийн бүтэц
• Зүрхний анатоми бүтэц
• Зүрхний дамжуулах тогтолцооны болон
кардиомиоцит эсийн бүтэц
• Зүрхний мөчлөг
• Зүрхний шахалтын зохицуулга ба Цусны
даралт
• Судас түүний ангилал
• Цусны талаар

3. Зүрх судасны системийн бүтэц
• Зүрх судасны систем нь дараах хэсгүүдээс
бүрдэнэ :
– Зүрх
– Судас ( Артер, вен, артериол, венул)
– Цус, тунгалагийн тогтолцоо
• Энэхүү системийн үндсэн үүрэг нь
– Зөөвөрлөх
• Бүх тэжээлийн зүйлс цусаар дамждаг
– Зохицуулах
• Зүрх судасны үйл ажиллагааг
– Дотоод болон Гадаад зохицуулга
– Хамгаалах
• Цус алдахаас
– Үүсгэх/Нийлэгжүүлэх

4. Цус эргэлтийн тогтолцоо

5. Зүрх судасны системийн бүтэц
• Цусанд энерги өгч гидростатик даралтын
ялгаа үүсгэн цусны эргэлтийн тогтолцоогоор
эргэлдэх нөхцлийг бүрдүүлэхэд зүрхний
үндсэн үүрэг оршино.
– Зүрхний булчин
– Хөндийнүүд
– Хавхлагууд
– Дотоод дамжуулах тогтолцоо

6. Зүрхний анатоми бүтэц
Хөндийнүүд
• 4 хөндийтэй
– 2 тосгуур
– 2 Ховдол
• 2 эргэлттэй
– Бага эргэлт
– Их эргэлт

7. Зүрхний анатоми бүтэц
Хавхлага
• Үндсэн үүрэг нь буцах урсгал үүсэхээс
сэргийлэх.
– Тосгуур ховдол хоорондын хавхлага
• Тосгуурлуу буцах урсгалаас сэргийлнэ
• Пролафс үүсэхээс хордын шөрмөс
сэргийлнэ
– Энэ нь хөхлөг булчингаар татагддаг
– Хагас саран хавхлага
• Ховдол руу буцах урсгалаас сэргийлнэ

8. Зүрхний анатоми бүтэц
Дотоод дамжуулах тогтолцоо
• Пейсмейкер эс нь
автоматаар сэрэх,
сэрлийг дамжуулах
гэсэн үндсэн 2
үүрэгтэй.
• Энэ үйл ажилгааг
автомат болон
дамжуулах тогтолцоог
бүрдүүлэн байж
гүйцэтгэнэ.

11. Зүрхний булчингийн физиологи
Авторитмитэй эсүүд (Пейсмейкер эс)
• Пейсмейкер эсийн
шинж чанар
– Миоцит эсээс
хэмжээгээрээ жижиг
– Олон тооны
миофибрил
агуулдаггүй.
– Саркомер бүтэц
агуулдаггүй
• Иймээс зүрхний
булчингийн агшилтын
хүчийг зохицуулж
чадахгүй
normal contractile
myocardial cell
conduction myofibers
SA node cell
AV node cells

12. Зүрхний булчингийн физиологи
Авторитмитэй эсүүд (Пейсмейкер эс)
• Пейсмейкер эсийн үйлийн потенциал
– Тогтворгүй мембран потенциалтай
• “хамгийн бага үедээ -60mV”
• Удаан деполяризацийн нөлөөгөөр -40mV болох үед хурдан
деполяризаци болно.
• Энэхүү деполераци нь
1. Калийг удаан гаргаж, Натрийг түргэн оруулдаг If суваг
идэвхждэг ба удаан деполераци болно.
» Энэ нь пейсмейкер эсийн мемран хасах цэнэгтэй үед
болдог.
2. Ca2+ суваг нь пейсмейкер эсийн мембран нэмэх цэнэгтэй
болох үед идэвхждэг.
» Нэмэлтээр Ca2+ ион эст орсноор хурдан деполяраци
үүснэ.
» Энэ нь удалгүй дуусдаг
3. K+ ионы удаан суваг деполярацийн дүнд идэвхжиж K+ эс
дотор оруулж реполяраци болно.

13. Зүрхний булчингийн физиологи
Авторитмитэй эсүүд (Пейсмейкер эс)
• Пейсмейкер эсийн шинж чанар

14. Зүрхний булчингийн физиологи
Авторитмитэй эсүүд (Пейсмейкер эс)
• Пейсмейкер эсийн идэвхжилийн зохицуулга
– Симпатик идэвхижилээр
• Адерналин ба нор-адерналин нь If сувгийг идэвжүүлдэг.
– β1 адренэрги рецептортой холбогддог бөгөөд энэ нь
cAMP ихэсгэж, cAMP нь If сувгийг идэвжүүлж нээнэ.
– Ингэснээр илүү хурдан пейсмейкер эс сэрж илүү хурдан
үйлийн потенциал үүсгэнэ.
Sympathetic Activity Summary:
increased chronotropic effects
heart rate
increased dromotropic effects
conduction of APs
increased inotropic effects
contractility

15. Зүрхний булчингийн физиологи
Авторитмитэй эсүүд (Пейсмейкер эс)
• Пейсмейкер эсийн идэвхжилийн зохицуулга
– Парасимпатикийн идэвхижилээр
• Ацетилхолин нь мускарины рецептортой холбогдоно.
– K+ ионы нэвчилтийг ихэсгэж ,Ca2+ ионы нэвчилтийг
бууруулдаг = гиперполяризацижсан мембран
» Удаан хугацаанд үйлчилвэл = Үйлийн потенциал
удаан үүснэ.
Parasympathetic Activity
Summary:
decreased chronotropic effects
heart rate
decreased dromotropic effects
 conduction of APs
decreased inotropic effects
 contractility

16. Зүрхний булчингийн физиологи
Кардиомиоцит эс
• Өвөрмөц шинжүүд
– Intercalated discs
• Миоцит хоорондын холбоог бат бэх
болгодог
– Хажуугийн эстэйгээ
» Десмозин & фасциа адгерент
– Мэдээлэл дамжуулахдаа
» GAP junction
– Арга ясны булчингаас илүү
митохондор ихтэй
– Саркоплазмын ретикулум багатай
• Ca2+ ион эс хоорондийн шингэнээс
нэвчдэгтэй холбоотой
– Том t-сувгуудтай
• Дотоод холбоо

18. Зүрхний булчингийн физиологи
Кардиомиоцит эс
• Өвөрмөц шинж
• Кардиомиоцит нь сэрэх, агших, дамжуулах үйл ажилгаатай.
• Зөвхөн сэрж байж агшдаг онцлогтой.
– Кардиомиоцитын үйлийн потенциал нь
• Ca2+ гол үүрэгтэй
• Ca2+ хамааралт үйлийн потенциалуудаас удаан үргэжилдэг
• Фазууд
4 – Тайван үе-90mV
0 – Деполяризаци
» gap junction болон conduction fiber action нөлөөгөөр
» Na+ суваг нээгдэж түргэн урсгал үүсэж 30mV болоход
хаагддаг.
1 – Реполяризаци эхэн үе (0.05сек)
» K+ сувгийг нээж зарим K+ ионыг эсээс гаргадаг
2 – Плато үе (0.25 сек)
» Цахилгаан хамааралт Ca2+ сувгууд бүгд нээгдэнэ
(Деполерацийн эхэн үед)
3 – Реполяризацийн төгсгөл
» Ca2+ суваг хаагдах ба K+ удаан суваг нээгдэж эсэд
нэвтрүүлнэ. Ингэснээр реполераци болно.

21. Зүрхний булчингийн физиологи
Кардиомиоцит эс
• Плато үед мембраны потенциал тэг утганд буюу
рефрактор байдалд байх бөгөөд сэрэх боломжгүй
болдог.
• Энэ онцлог нь тетанус агшилтанд орох боломжийг
хаадаг

22. Summary of Action Potentials
Skeletal Muscle vs Cardiac Muscle

23. Зүрхний булчингийн физиологи
Кардиомиоцит эс агшилтын механизм
• Эхлэл
– Пасемакер эсээс дамжиж ирсэн
үйлийн потенциалаар идэвхижинэ.
• Агшилтын механизм
1. CICR (Ca2+ induced Ca2+ release)
• Үйлийн потенциал сарколем тархаж
ирнэ
• T-хоолой нь цахилгаан хамааралт L-
type Ca2+ сувагтай бөгөөд
деполяризацийн үед нээгдэнэ.
• Ca2+ кардиомиоцит эсэд нэвтэрч RyR
холбогдож (ryanodine receptors) Ca2+-
ийг чөлөөлнө.
• Чөлөөлөгдсөн Са2 нь актин миозины
комплекстэй холбогдож булчин агшина
• Буцаж Са2 саркоплазмын ретикулумд
SERCA рецептортой холбогдсоноор
орно.

24. CICR?

25. Зүрний мөчлөг
Coordinating the activity
• Зүрхний нэг удаа агшиж, сулрах, амрах
үеийг нэг мөчлөг гэх бөгөөд 0.8 сек
үргэжлэнэ.
• Энэ нь дотоод цахилгаан дамжуулах
тогтолцооны дагуу явагдана.
• Түүний шахалтын хурд нь симпатик
болон парасимпатик мэдрэлээр
зохицуулагдана.

26. Зүрхний мөчлөг
фазууд
• Systole = агшилтын үе
• Diastole = сулрах үе
• Зүрхний мөчлөгийн фаз
1. Тайван
• Ховдол болон тосгуур 2уулаа сулрах үед байна
• Цус тосгуур болон ховдол руу сөрөг даралтын улмаас
сорогдоно.
2. Тосгуурын систол
• Ховдол дүүрэлтийг нөхцөлдүүлнэ
3. Ховдлын изоволемик агшилт
Тосгуур диастолийн байдалд шилжинэ
• Хагас саран хавхлага хаагдсан үед цусны буцах урсгал байх
ёсгүй.

27. Зүрхний мөчлөг
Фазууд
4. Ховдлын шахалт
• Ховдлын шахалтын даралт нь гол судасны даралтаас их
байж шахалт явагдана
– Хагас саран хавхлага нээгдэнэ
– Цус цацагдах
5. Ховдлын изоволемик сулрал
• Ховдолын дотоод даралт гол судасныхаас бага болно
– Хагас саран хавхлага хаагдана = 2 авиа сонсогдоно

28. Зүрхний мөчлөг
Phases

29. Зүрхний цус түрэлт (ЗЦТ)
• Зүрхний агшилтын тоо (ЗАТ) ба
агшилтын эзлэхүүнээр (АЭ) зүрхний цус
түрэлт илэрхийлэгдэнэ.
ЗЦТ=ЗАТ х АЭ [ CO=HR x SV ]
70 кг жинтэй хүн ЗТ=70, АЭ= 70 мл байхад
ЗЦТ= 5л.мин-1 орчим байна.
– Зүрхний индекс = ЗЦТ : Биеийн
гадаргуугийн талбай
• Эрэгтэй хүнд дундаж 1.9м2 Эмэгтэй хүнд 1.6м2

30. Агшилтын эзлэхүүний
хамаарал
• Өмнөх ачаалал (диастолын төгсгөлд
байгаа ховдлын эзлэхүүн юм)
• Агших чанар (өмнөх болон хожим
ачаалал хэвийн тохиолдолд миокардын
агших чадал юм)
• Хожуу ачаалал (аортын хавхлага хэвийн
байгаа тохиолдолд системийн судасны
нийт эсэргүүцлээс хамаарна)

31. Frank-Starling law

32. Зүрхний үйл ажилгааны
зохицуулга

33. Артерийн даралтын
зохицуулга ( MAP ?)

35. Зүрхний үйл ажилгааны
зохицуулга Вальсалвийн барил ?

36. Судасны төрөл
• Уян судас ( аорт, уушгины артери, том артериуд)
• Эсэргүүцлийн судсууд ( төгсгөлийн артери,
артериолууд)
• Хуниас судас
• Солилцооны судас (хялгасан судасны өмнөх,
хялгасан судас, хялгасан судасны дараах)
• Эзэлхүүний судас ( венийн судаснууд)
• Холбоос судас (Артер венийн анастмоз)

37. Судас түүний төрөл

39. Цус

40. Анхаарал тавьсанд баярлалаа