Driessen, G. (2009). Ik tag al, u ook? Didaktief, 39(7), 8-9. ISSN 0169-4820

1. Ik tag al, u ool?
Willen we in de toekomst nog de weg vinden in de digitale informatiebrii, dan
moeten we informatie beter ontsluiten via zoektermen ofwel togs.
door Geert Driessen
Ook het onderwiis digitaliseert irr toenemende mate' Op
een groeiend aantal scholen ziin leraren en leerlingen
wijwel continu via hun laptop online om leermateriaal
te raadplegen, bestanden uit te wisselen en informatie te
delen. De exponendële groei van uiteenlopende soorten
informatie op het web heeft wel een keerzijde: gebruikers
zien vaak door de bomen het bos niet meer.
Of degene die informatie zoekt die ook daadwerkeliik
viadt, hangt van twee dingen af. Ten eerste van diens
bedrevenheid in het bedenken en gebruiken van goede
zoektermen (in het Engels Íags), wanneer hii zoekmachines
als Google en Davirrdi raadpleegt- Ten tlveede hangt het af
van de manier waarop het materiaal op het web is gezet en
of er door degenen die het geplaatst hebben ook tags zijn
toegevoegd. Effrciënt en effectief zoekeamet behulp van
tags veronderstelt nameliik plaatsen van tags. Dit laatste
gebeurt in het onderwiis echter nog weinig'
Hoe kun je leraren en leerlingen verleiden om meer tags te
plaatsen? Die waag legde Stichting Kennisnet voor aan on-
derzoeksinstituut ITS van de Radboud Universiteit Niime-
gen. De onderzoekets spraken met in totaal 53 leraren en
leerlingen van basisscholen, middelbare scholen en roc's'
FTLMPIES
Of leraren en leerlingen veelvuldig materiaal voor school
op het intemet plaatsen, hangt voornamelijk af van de
mate waariÍr de school met een elektronische leeromge-
ving (eto) werkt. Sommige scholen verkeren nog in een
opstartfase, waarin alleen top-down informatie wordt
versterkt; andere scholen opereÍen al volledig digitaal en
daar delen leraren en leerlingen alle informatie en bestan-
dea met elkaar.
De leraren plaatsten meestal (eigen) PowerPoints, filmpies,
krantenartikelen en links naar webpagina's- Ze werken
vrijwel nooit met tags; ze plaatsen het materiaal of de links
daamaartoe in mappen die de structuur van de gebruikte
lesmethode volgen. Leerlingen zetten relatief weinig ma-
teriaal op de elo, alleen soms werkstukken, verslagen en
besprekingen.
Buiten de elo om en privé plaatst een groot deel van de
leraren en leerlingen wel veel informatie op het web; po-
pulaire sites zijn YouTube en Hyves- Bij YouTube is het toe-
voegen van tags verplicht, bii andere social sites @ijvoor-
beeld de fotosite Flickr) kan het wel, maar hoeft het niet'
Voor dit t,'pe sites ziin goede tags echter zeer relevant,
EffectieÍ zoeken met tags
vereist plaatsen van tags
omdat het er veelal op aankomt zoveel mogeliik bezoekers
te trekken. Bii wiendensites als Hyves is er weinig nood-
zaak tot het plaatsen van tags; de inÍormatie is nameliik
bijna altijd gericht op een besloten groep gebruikers die
bekend is met de inhoud.
TERRITORIUMGEDRAG
De redenen vraarom er niet méér wordt getagd, kunnen we
herleiden tot twee oorzaken. Gebruikers beseffen onvol-
doende wa.uvoor het nodig is, ze zien er de zin niet van in
en hebben daarom het idee dat het alleen maar extra tiid
en moeite kost. Ze taggen alleen wanneer het verplicht is
en dan nog zo minimaal mogeliik.
Opvallend is dat de meeste leraren iadividueel bezig
ziin met het zoeken na;Ir en ontwikkelen van (aanvul-
lend) onderwiismateriaal. En ook dat leraren binnen de
elo-structuur in belangriike mate voor hun eigen opzet,
vormgeving en invulling kiezen. Binnen de eigen sectie,
vakgroep of aÍdeling is daarover misschien nog wel enige
afstemming, maar daarbuiten veel minder of helemaal
niet. Dit betekent dus dat enonn veel ontwikkelwerk paral-
lel plaatsvindt en dat er daarbii sprake is van terÍitori-
umgedrag, concurrentie en afscherming. Hier zou nog een
wereld te winnen ziln.
Daarnaast wordt er - met name door leraren - niet getagd,
omdat ze in de elo volgens een structuur werken die de
inhoudsopgave van de gebruitte methode volgt en ze
daarbinnen gemakkelilk hun (aanvullend) materiaal in de
vorm van PowerPoints en links naar websites kunnen on-
derbrengen. Die structuur wiist zich volgens hen vanzelf;
de noodzaak tot taggen ontbreekt.
Toch beamen leraren dat het binnen een elo ziavol kan
zijn een zoekfunctie in te bouwen waarbij met tags wordt
dldaktlef ilR 7 / SEPÍEIíBER 2009

2. gewerkt en dat het een vereiste is dat ook tags worden
toegevoegd bii het plaatsen van informatie. Ook zouden
tags een functie kunnen vervullen bij de ordening van de
leerstof.
KERNDOETEN
Taggen kan bevorderd worden op twee manieren, via de
gebruiker en via het systeem. Leraren en leerlingen zijn
zich nauwelijks bewust van de functie van taggen; ze
zien het vooral als iets wat ie soms verplicht bent te doen
en dat alleen maar extra tijd en moeite kost. Een goede
voorlichting over wat het taggen precies inhoudt en wat
het nut ervan is kan zinvol zijn, bijvoorbeeld als onderdeel
van het vak Nederlands of bii de zaakvakken.
Een trveede traiect dat gevolgd kan worden is via op.imali_
sering van het systeem. Biivoorbeeld via het inbouwen van
een elo-brede zoekmachine die gevoed wordt door tags die
ziin toegekend bij het op het web zetten van materiaal.
Mogeliik kan bij de structurering van deze tags aangeslo_
ten worden bij de kemdoelen/eindtermen van het basis_
en voortgezet onderwiis. In een breder verband zou taggen
benut kunnen worden om het hele curriculum te ordenen.
Wanneer binnen de elo of binnen andere, openbare web_
sites tags toegevoegd moeten worden, is het verstandig
rekening te houden met de behoeften en voorkeuren van
de gebruikers.
De meeste leraren en leerlingen vinden dat individuele
vrijheid voorop moet staan. Zij geven de voorkeur aan
een simpel 'text field,, waarin ze hun tags kunnen intypen.
In de missctrien fraai ogende, maar weinig functionele
visualisaties in de vorm van,tag clouds, zien ze weinig. Wat
ze wel handig vinden, is als de applicatie (wiibliivend)
suggesties geeft of als er een koppeling is met een spelling_
correctieprogramma.
Geert Driessen & Hans von Gennip, ,Tagging,
in het onderwijs.
Leraren en leerlingen helpen zoeken op het web. Te downloa_
d en vo n www. its- n ij megen. n l,
' otteLuilEurrcNl ?Mfsr,ry,,'wfv6:
' Wrcd,,' @ riltAÉ('vtguÍ,.. .
o
'*
r
z
F
o
3
z
F
dldaktlcf l{R 7 / SEPTTXBER ZO()9