ΚΑΠΛΑΝΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ

1. Η θέση του κτηρίου

2. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

3. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

4. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

5. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

6. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

7. Σχέδια - απεικονίσεις κτηρίου

8. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Τυπολογικά πρόκειται για
γωνιακό κτήριο με εσωτερική
αυλή που εφάπτεται και
ορίζει τη ρυμοτομική γραμμή
η οποία στη συνέχεια
υιοθετείται από το σχέδιο
πόλεως. Η απότμηση της
γωνίας, όπως εφαρμόστηκε
στη Βαρκελώνη από τον
Cerdà, αποτελεί βασικό
χειρισμό της ευρωπαϊκής
ρυμοτομίας της εποχής τον
οποίο συναντούμε και σε
άλλα οικοδομικά τετράγωνα
και κτήρια του ιστορικού
κέντρου των Ιωαννίνων

9. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Νεοβυζαντινό κτήριο της δεκαετίας του 1920
με επιμελημένη λιθοδομή οριοθετημένη από ζώνες
οπτοπλίνθων
• Τα παράθυρά του είναι τοξωτά
• Η κεντρική είσοδος με το εκλεκτικιστικό πρόπυλο βρίσκεται
στη γωνία του κτηρίου. Διαρθρώνεται σε δύο πτέρυγες με
εσωτερική αυλή και ακολουθεί τη ρυμοτομική γραμμή με
απότμηση της γωνίας
• Στην Καπλάνειο διακρίνεται μια τάση αναδιατύπωσης και
ανάδειξης ενός παρελθόντος με ήδη έντονη παρουσία στην
περιοχή με τα σημαντικά μεταβυζαντινά εκκλησιαστικά
μνημεία.
• H Kαπλάνειος έχει περίεργη δομή. H εξωτερική τοιχοποιία
δεν παρουσιάζει επιμελημένη σύνθεση. Tην αποτελούν
ακανόνιστοι λευκοί λίθοι και ισχυρό κονίαμα για συνθετικό
υλικό. O αρχιτέκτονας πρόσεξε ιδιαίτερα το σχεδιασμό των
επιμέρους στοιχείων, επιτυγχάνοντας μια παράξενη
αντίθεση: η κυρίως είσοδος με τα υπερκείμενα ανοίγματα,
τα εκκλησιαστικά σχεδόν παράθυρα, οι ενδιάμεσες ζώνες
και το γείσωμα αποτελούν πραγματικά κομψοτεχνήματα. Οι
κέραμοι των τόξων συνδυάζονται θαυμάσια με τους
πέτρινους βυζαντινούς κιονίσκους που κοσμούνται με
ανάγλυφα κιονόκρανα και βάσεις

10. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η εντυπωσιακή κεντρική είσοδος με τους
διπλούς βυζαντινούς κίονες και τα
εκκλησιαστικού τύπου παράθυρα , καθιστούν
την Καπλάνειο ένα ιδιαίτερα
αντιπροσωπευτικό της βυζαντινής
αρχιτεκτονικής παράδοσης κτήριο , ικανό να
συγκριθεί ως προς το θέμα αυτό με το
Οφθαλμιατρείο Αθηνών που θεωρείται
το αντιπροσωπευτικότερο βυζαντινό κτήριο
στην Ελλάδα

11. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Τα παράθυρα της
Καπλανείου με το τοξωτό
υπέρθυρο έχουν έντονο
εκκλησιαστικό
χαρακτήρα και
συνδέονται μεταξύ τους
με κεραμεική κοσμητική
ταινία στο ύψος
δημιουργίας των τόξων η
οποία περιτρέχει τους
τοίχους του κτηρίου

12. Η σκυθρωπή και αυστηρή
βορειοανατολική πλευρά
της Καπλανείου

13. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η αρχιτεκτονική
φυσιογνωμία του κτηρίου
στο αστικό περιβάλλον
Ακριβώς απέναντι βρίσκεται η
Παπαζόγλειος Σχολή, έργο του Μελίρρυτου,
κτήριο συμπαγές, τοποθετημένο στο κέντρο
του οικοπέδου αναφέρεται σε διαφορετική
πολεοδομική προσέγγιση. Ο αρχιτέκτονας
σχεδιάζει, στις αρχές του 20ου αιώνα, ένα
κτήριο με βασικά χαρακτηριστικά της
νεοκλασικής τυπολογίας και μορφολογίας:
συμμετρία κάτοψης και όψης, στοά και
κλασικοί κίονες, στιβαρή βάση από
λιθοδομή με έντονες κυφώσεις και
αετώματα στη στέγη.

14. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Είκοσι χρόνια αργότερα, υπό Ελληνική πλέον
διοίκηση, σχεδιάζεται η Καπλάνειος Σχολή με την
τυπολογία που προαναφέρθηκε και έντονα
βυζαντινίζουσα μορφολογία:
Στην Παπαζόγλειο είναι προφανής η
συμβολική προσέγγιση προς την επίσημη
αρχιτεκτονική της τότε ελεύθερης Ελλάδας , ενώ
στην Καπλάνειο διακρίνεται μια τάση
αναδιατύπωσης και ανάδειξης ενός παρελθόντος
με ήδη έντονη παρουσία στην περιοχή με τα
σημαντικά μεταβυζαντινά εκκλησιαστικά
μνημεία.
Την ίδια εποχή ο Αριστοτέλης Ζάχος σχεδιάζει
επίσης Νεοβυζαντινά κτίρια καταλήγοντας στη
Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία με την
βυζαντινίζοντα στοιχεία αλλά την εντελώς
ελεύθερη-μοντέρνα διάρθρωση των όγκων.

15. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
Η Καπλάνειος και Ελισαβέτειος Σχολή χτίστηκε σε έναν χώρο όπου βρισκόταν
ένα τζαμί με ιδρυτή τον Ομέρ μπέη. Το τέμενος είναι γνωστό και ως τέμενος
Χαμιδιέ. Η έκταση όπου βρισκόταν το τέμενος μετά την έκδοση Βασιλικού
Διατάγματος , απαλλοτριώθηκε και αυτό κατεδαφίστηκε το 1920.
Τζαμί Καπλάνειος
1913-1914

16. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
• Η απόφαση για την ανέγερση του συγκεκριμένου κτηρίου ελήφθη
το έτος 1922 από την Διδακτιριακή Επιτροπή για την ανέγερση
σχολείων στα Ιωάννινα , με πρόεδρο τον μητροπολίτη Σπυρίδωνα.
Το σχολικό αυτό συγκρότημα, που κόστισε εκείνη την εποχή 2,5
εκατομμύρια δραχμές, χτίστηκε για να στεγάσει την Καπλάνειο
Σχολή Αρρένων και την Ελισσαβέτειο Σχολή Θηλέων
• Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 26/6/1922 από τον τότε πρίγκηπα
Ανδρέα.
• Επιβλέπων αρχιτέκτων μηχανικός ορίστηκε ο Περικλής
Μελίρρυτος .
• Το 1923 διατέθηκαν για την αποπεράτωσή του υλικά από το
ημιτελές τουρκικό γυμνάσιο – οικοτροφείο στη θέση Βελισσάριο.
Το 1924 αποπερατώθηκαν οι εργασίες τοιχοποιϊας του Α και Β
ορόφου και έγινε η αγορά των υλικών για την κατασκευή της
στέγης από τη Μασσαλία. Τα εγκαίνια του νέου σχολείου
πραγματοποιήθηκαν στις 28 Μαρτίου 1926

17. ΤΕΛΕΤΗ ΘΕΜΕΛΙΟΥ ΛΙΘΟΥ ΚΑΠΛΑΝΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ 26/6/1922
από τον τότε πρίγκιπα Ανδρέα
26/6/1922

18. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
Τα εγκαίνιά του έγιναν τον Μάρτιο του 1926,
χοροστατούντος του μητροπολίτη Σπυρίδωνα και
παρουσία του δημάρχου Β. Πυρσινέλλα, των
προξένων Ιταλίας, Γαλλίας, Ρουμανίας και Αλβανίας
και πολλών άλλων επισήμων. Από τα δημοσιεύματα
του Τύπου της εποχής, προκύπτει ότι η τελετή αυτή
των εγκαινίων ήταν ένα από τα πιο σημαντικά
γεγονότα. Ήταν εξάλλου το πρώτο αξιοπρεπές σχολικό
συγκρότημα, με τον Τύπο να κάνει λόγο για τη
μετάβαση από τα «σχολεία-τρώγλες» στα «σχολεία-
μέγαρα».

19. «Η γιγαντιαία αύτη σχολική οικοδομή είναι σήμερον το
πρώτον επί ελληνικής ελευθερίας συντελεσθέν έργον και
έρχεται να κλείση εν Ιωαννίνοις τα σχολεία-τρώγλας,
ανεγείρουσα σχολεία-μέγαρα, διότι την μεγαροειδή αυτήν
Σχολήν θ' ακολουθήσουν και δύο έτεραι εκ των οποίων
υλικών πόρων του Ταμείου Ελεών της πόλεως Ιωαννίνων,
αίτινες θα αποτελέσουν την τριάδα των χρυσών ονείρων του
ανδρός μεγάλου μητροπολίτου Ιωαννίνων κ. Σπυρίδωνα»
αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα «Ελευθερία» του
Χρήστου Χρηστοβασίλη. Προστίθεται δε ότι «όμοια των δύο
τούτων σχολικών μεγάρων δεν έχει να επιδείξη ουδεμία πόλις
της Ελλάδος». Τα δύο αυτά νέα σχολεία μπορούσαν να
«στεγάσουν» πάνω από 600 μαθητές.

20. Μια σκοτεινή περίοδος για το «κολοσσιαίο
και καλλίμορφο αυτό συγκρότημα», όπως
χαρακτηριζόταν τη δεκαετία του '20, ήρθε
κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην
Καπλάνειο Σχολή, την περίοδο 1941-1943, η
ιταλική στρατιωτική διοίκηση εγκατέστησε
την έδρα της Ιταλικής Καραμπινερίας. Μία
αίθουσα της σχολής, είχε διαμορφωθεί σε
αίθουσα βασανιστηρίων.
Το κτήριο έχει πλέον χαρακτηριστεί ως
«Έργο Τέχνης» (ΦΕΚ 404/Β/9-7-81) και είναι
ιδιοκτησία των Αγαθοεργών Καταστημάτων
της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων . Σήμερα
στο συγκεκριμένο κτήριο στεγάζονται τα
Δημοτικά Σχολεία Καπλάνειο και
Ελισσαβέτειο καθώς και Νηπιαγωγεία
.

21. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
Η δαπάνη ανέγερσης του κτηρίου καλύφτηκε από το
κληροδότημα των αδελφών Ζωσιμά
Το κτήριο φέρει το όνομα του Ζώη Καπλάνη ο οποίος είχε
χρηματοδοτήσει την ίδρυση της Καπλανείου Σχολής που
δεν σώθηκε λόγω της πυρκαγιάς του 1820 που έβαλε ο
Αλή για να προστατευτεί από τα σουλτανικά στρατεύματα
Το οίκημα στο οποίο στεγαζόταν η Καπλάνειος Σχολή δεν
γνωρίζουμε μέχρι αυτή τη στιγμή πού βρισκόταν.

22. Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
στην υπάρχουσα βιβλιογραφία καταγράφεται ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΛΙΡΡΥΤΟΣ
• Ο Περικλής Μελίρρυτος γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1870 και
πέθανε το 1937 στην Αθήνα
• Αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή και σπούδασε στο Σχολείον
των Βιομηχανικών Τεχνών (πρόδρομος του Εθνικού Μετσόβιου
Πολυτεχνείου) το οποίο λειτούργησε με τρεις σχολές: πολιτικών
μηχανικών, μηχανουργών και εργοδηγών γεωμετρών.
• Ο Μελίρρυτος φαίνεται ότι ήταν ένας από τους πολιτικούς
μηχανικούς που αποφοίτησαν.
• Ο ίδιος, όπως αναφέρει ο κ. Σμύρης, άλλοτε υπογράφει ως «ο
μηχανικός» και άλλοτε ως «ο αρχιτέκτων». Στους επαγγελματικούς
οδηγούς των Ιωαννίνων της δεκαετίας του ’20 δηλώνεται ως
«αρχιτέκτων».
• Μέχρι το 1931, ο «μηχανικός» ή «αρχιτέκτων» θα ασκήσει το
επάγγελμά του τόσο ως δημομηχανικός και νομομηχανικός όσο και
ως ιδιώτης μηχανικός.

23. Ποιος ήταν ο αρχιτέκτονας της
Καπλανείου ;
• Για την Καπλάνειο Σχολή, η
οποία αποδίδεται στον
Μελίρρυτο, ο κ. Σμύρης , επ.
καθηγητής της Σχολής Καλών
Τεχνών του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων ,προσκομίζει
στοιχεία που έρχονται να
ανατρέψουν την γενική
άποψη
• Όπως επισημαίνει, με
υπογραφή Μελίρρυτου ως
δημομηχανικού γίνεται
απαλλοτρίωση του
οικοπέδου για την
ανέγερση της Καπλανείου
και Ελισσαβετείου Σχολής.
Για την ανέγερση όμως του
σχολείου αυτού , θα πρέπει
να θεωρηθεί βέβαιη η
συμμετοχή του τότε
υπουργείου Παιδείας .

24. Ποιος ήταν ο αρχιτέκτονας της
Καπλανείου ;
Γ. Σμύρης
Στα αρχεία των Γενικών Αρχείων του Κράτους
απόκεινται τα αρχιτεκτονικά σχέδια του
συγκροτήματος με την ένδειξη χωρίς υπογραφή, με
την ένδειξη «Μελέτη μικτού διδακτηρίου
στοιχειώδους εκπαιδεύσεως εν Ιωαννίνοις» και
χρονολογία υποβολής το 1922. Είναι δε
αρχειοθετημένα στον φάκελο «Διδακτήρια 1921-22»
του αρχιτέκτονα Παναγιώτη Σούρσου, μαζί με άλλα
διδακτήρια που παρουσιάζουν τα ίδια μορφολογικά
χαρακτηριστικά.

25. Ποιος ήταν ο αρχιτέκτονας της Καπλανείου;
Το «επίμαχο έγγραφο» (ευγενική παραχώρηση
κ. Σμύρη)

26. Παναγιώτης Σούρσος (1865 - 1929): αναφέρεται ως ο «αφανής αρχιτέκτων» , που
εργάστηκε επί 27 χρόνια στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο ως στενός
συνεργάτης του αρχαιολόγου και διευθυντή του Ινστιτούτου W. Dorpfeld

27. Βίντεο με την Καπλάνειο σχολή
σήμερα

28. Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ
Από τους μαθητές
ΒΑΓΓΕΛΗ ΙΣΙΔΩΡΑ
ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΙΝΑ
ΓΙΟΥΓΛΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ
ΓΚΟΓΚΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
ΓΚΟΥΡΓΚΟΥΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ
ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ
ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
1. Η ΚΑΠΛΑΝΕΙΟΣ ΣΗΜΕΡΑ : ΒΑΓΓΕΛΗ ΙΣΙΔΩΡΑ
ΓΙΟΥΓΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
1. ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ : ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ

29. βιβλιογραφία
• 1. Με ή χωρίς υπογραφή Π. Μελίρρυτου
• 2. Το μέγαρο της Καπλανείου Σχολής
• 3.Αποκατάσταση του κτηρίου της Καπλανείου Σχολής
• 4. Το « καλλίμορφο οικοδόμημα» της Καπλανείου Σχολής
• 5.Ο Περικλής Μελίρρυτος και τα νεοκλασσικά του
• 6. Γ. Σμύρης, Τα μουσουλμανικά τεμένη των Ιωαννίνων και η
πολεοδομία της νέας πόλης, Ιωάννινα 2000
• 7.Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Ιστορικών Αρχείων
• Ευχαριστούμε τον κ. Γ. Σμύρη για την παραχώρηση του
σπάνιου φωτογραφικού υλικού (διαφ. 2-6, 15, 17)