1. Είδη υποθετικών λόγων
1ο είδος
3ο είδος
4ο είδος
5ο είδος
6ο είδος
εἰ
εἰ
ἐὰν, ἄν, ἤν
ἐὰν, ἄν, ἤν
εἰ
εἰ
+
Υπόθεση
2ο είδος
+
+
+
+
+
οριστική
οποιουδήποτε
χρόνου.
οριστική
ιστορικού
χρόνου
υποτακτική
υποτακτική
ευκτική
ευκτική
δυνητική
οριστική
οριστική παρατατικού
ἄν)
Απόδοση
Δηλώνει
Παράδειγμα
οριστική
μέλλοντα ή με
κάποια
έκφραση που
έχει σημασία
μέλλοντα.
το πραγματικό
το μη
πραγματικό
το
προσδοκώμενο
αόριστη
επανάληψη στο
παρόν και το
μέλλον"
απλή σκέψη
του λέγοντος
εἰ τοῦτο ποιεῖς
εἰ τοῦτο ἐποίεις ,
ἐὰν τοῦτο ποιῇς
ἐάν τις τοῦτο ποιῇ
εἰ τοῦτο ποιοίης
εἰ τοῦτο ποιοίης [ποιήσειας], τὴν
[ποιήσεις, ἐποίησας
τὴν πόλιν ἂν
[ποιήσῃ], χαίρουσιν
[ποιήσειας], τὴν
πόλιν ἔβλαπτες [ἔβλαψας ἄν]
κ.λπ.], τὴν πόλιν
βλάπτεις [βλάψεις,
ἔβλαπτες
αν [θα] το έκανες
[το είχες κάνει]
[ποιήσῃς], τὴν
πόλιν βλάψεις
αν [θα] το κάνεις
αυτό, θα βλάψεις
την πόλη.
οἱ θεοί
πόλιν ἂν βλάπτοις
[βλάψειας]
κάθε φορά που έκανες αυτό,
οποιαδήποτε
έγκλιση
ἔβλαψας]
(οριστική
ιστορικού χρόνου +
οριστική
ενεστώτα (ή
γνωμικός
αόριστος)
εάν [= κάθε φορά
δυνητική
ευκτική
(ή οριστική
αρκτικού
χρόνου)
(σπάνια με το ἄν)
ή αορίστου
(συνήθως με το ἄν)
αόριστη επανάληψη στο
παρελθόν

2. που, πάντοτε όταν]
το κάνει κανείς αυτό,
χαίρονται οι θεοί.
αυτό, θα έβλαπτες
[θα είχες βλάψει]
την πόλη
Παρατηρήσει
ς
Όταν τόσο στην
Όταν στην
υπόθεση όσο
απόδοση
και στην
χρησιμοποιείται
απόδοση του
απρόσωπο ρήμα
πρώτου είδους
ή απρόσωπη
υπάρχει
έκφραση (π.χ.
μέλλοντας (δηλ.
ἔδει, ἐχρῆν,
έχουμε το
ἐνῆν, ἔπρεπε,
σχήμα εἰ +
προσῆκε,
οριστική
μέλλοντα →
δίκαιον ἦν,
οριστική
ἄξιον ἦν,
μέλλοντα), ο
υποθετικός
ἀναγκαῖον ἦν,
λόγος δηλώνει
οἷον τ' ἦν, εἰκός
το πραγματικό
στο μέλλον.
ἦν κ.λπ.), είναι
δυνατόν να
παραλείπεται το
Κατά κανόνα με
οριστική
μέλλοντα
Μελλοντικές
φράσεις

προστακτική,
υποτακτική,
ευχετική
ευκτική


δυνητικό ἄν.
ἐκινδύνευσε,
με δυνητική
ευκτική:
με
απρόσωπο
ρήμα
+ τελικό
απαρέμφατ
ο
Παράλειψη του
δυνητικού ἄν
έχουμε και στις
παρακάτω
συνεκφορές:
με εγκλίσεις
επιθυμίας,

με ρηματικά
επίθετα (τέος, -τὸς +
αν το έκανες
αυτό , θα
έβλαπτες την
πόλη.
έβλαπτες την πόλη.
η υπόθεση σε αυτήν την
περίπτωση εκφέρεται με εἰ και
ευκτική ("ευκτική
επαναληπτική"), ενώ
• η απόδοση με οριστική
ιστορικού χρόνου, κατά
κανόνα με παρατατικό,
σπανιότερα με αόριστο. Εάν
πρόκειται για μια ενέργεια που
επαναλαμβάνεται κάτω από
ορισμένες συνθήκες, τότε ο
παρατατικός ή αόριστος
συνοδεύεται από το ἄν.
Στο συγκεκριμένο είδος
υποθετικών λόγων η υπόθεση
μπορεί να αποδίδεται στα ΝΕ
με το "όσες φορές", "σε
περίπτωση που", "κάθε φορά
που", "αν" και οριστική
παρατατικού, ενώ η απόδοση
με οριστική παρατατικού.

3. ἐστί):
ἔμελλον,
ἐβουλόμην
+απαρέμφατο.
 με
απαρέμφατ
ο του
σκοπού
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ


Οι "υποθετικές" επιρρηματικές προτάσεις δηλώνουν την προϋπόθεση, τον όρο υπό τον οποίον ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
Η εξαρτημένη υποθετική πρόταση λέγεται και "υπόθεση" ("πρόταση", "ηγούμενον", "προκείμενη"), ενώ η κύρια πρόταση "απόδοση" ("επόμενον",
"συμπέρασμα") Υπόθεση και απόδοση αποτελούν στην ενότητά τους έναν "υποθετικό λόγο".

Οι υποθετικές επιρρηματικές προτάσεις εισάγονται συνήθως με τους συνδέσμους εἰ, ἐάν [= εἰ + ἄν], ἄν, ἤν.

Η άρνηση στις υποθετικές προτάσεις είναι κατά κανόνα μή διότι προέρχονται σε πολλές περιπτώσεις από ευχετικές προτάσεις, οι οποίες ανήκουν στις
προτάσεις επιθυμίας (Σπάνια χρησιμοποιείται και η άρνηση οὐ.
Παρατηρήσεις σχετικά με τους υποθετικούς λόγους
Εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι. Η απόδοση ενός υποθετικού λόγου μπορεί να μην είναι κύρια πρόταση, αλλά:
(α) δευτερεύουσα πρόταση
(β) απαρέμφατο
(γ) κατηγορηματική μετοχή,
Λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι. Πολλές φορές η υπόθεση ενός υποθετικού λόγου λανθάνει, δηλαδή δεν είναι εμφανής, καθώς ως υπόθεση δεν
χρησιμοποιείται μια τυπική υποθετική πρόταση, αλλά ένα ισοδύναμο λεκτικό σύνολο ή πρόταση. Έτσι, αντί για υποθετική πρόταση, έχουμε:
• μια μετοχή:
• ένα επίρρημα (π.χ. οὕτως, ἄλλως, δικαίως, ἐκείνως, ταύτῃ, ἀμαχεί):
• έναν εμπρόθετο προσδιορισμό (συνήθως ἄνευ, ἀπὸ., ἐκ, μετὰ + γεν.):
• μια δευτερεύουσα πρόταση, χρονικοϋποθετική, αναφορική υποθετική, εναντιωματική.

4. ΔΗΜ 15.1 ἐπειδὰν γάρ τι δόξῃκαὶψηφισθῇ, τότ' ἴσον τοῦ πραχθῆναιἀπέχει ὅσονπερ πρὶν δόξαι || διότι, όταν τι αποφασισθή και ψηφισθή, τότε
απέχει ίσον της εκτελέσεως, όσον και πριν αποφασισθή. γιατί, όταν κάτι θεωρηθεί σωστό και ψηφιστεί, (ακόμα και) τότε απέχει τόσο από την
εκτέλεση, όσο και πριν αποφασιστεί.
Ελλειπτικοί ονομάζονται οι υποθετικοί λόγοι από τους οποίους παραλείπεταιτο ρήμα της υπόθεσης ή της απόδοσης ή και ολόκληρη η υπόθεση ή
η απόδοση. Συγκεκριμένα:
• Παράλειψη του ρήματος της υπόθεσης ή της απόδοσης: το ρήμα της υπόθεσης ή της απόδοσης μπορεί να παραλείπεται, όταν εννοείται
εύκολα από τα συμφραζόμενα.
• Παράλειψη ολόκληρης της υπόθεσης ή της απόδοσης:
Η υπόθεση ενδέχεται να παραλείπεται επειδή εννοείται εύκολα.