ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΙΚΡΟΚΕΙΜΕΩΝ

1. Έκθεση Έκφραση
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΟΙΞΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΟΦΗ ΓΕΩΡΓΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο Υ
-Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Λ Ο Γ Ο Υ
ΔΥΣΚΟΛΙ Ε Σ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕ ΙΜΕΝΩΝ:
ΑΝΤ ΙΜΕ ΤΩΠΙ ΣΗ

2. Ο κύριος
στόχος:
 Να κατανοείς το κείμενο που
δίνεται για περίληψη.
 Να είσαι σε θέση να
επιλέγεις τις κύριες
πληροφορίες και να
συντάσσεις περίληψη.
 Να απαντάς σε σχετικές
ερωτήσεις.
 Να αξιοποιείς τη διδακτέα
ύλη για να συντάσσεις
κείμενα/έκθεση.

3. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ
ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Αναγνώριση των
τυπικών
χαρακτηριστικών
του
 ΘΕΜΑ (αφηρημένες έννοιες που
αναφέρονται στον άνθρωπο, το
φυσικό περιβάλλον ή τον
πολιτισμό)
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ (το σύνολο των
πληροφοριών)
 ΟΡΓΑΝΩΣΗ (κειμένου και
παραγράφων)
 ΤΡΟΠΟΙ/ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ
 ΓΛΩΣΣΑ (γλωσσικά/εκφραστικά
μέσα που αξιοποιεί ο συγγραφέας)
 ΕΙΔΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (επιστημονικό,
δοκίμιο, άρθρο, λογοτεχνικό
δοκίμιο)
 ΣΚΟΠΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

4. ΑΦΗΡΗΜΕΝΕΣ
ΕΝΝΟΙΕΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
 Οι δυσκολίες στην κατανόηση
του κειμένου οφείλονται
στη χρήση αφηρημένων
εννοιών που αποδίδονται
γλωσσικά με λόγιο και
αφηρημένο λεξιλόγιο.
 Η καθεμιά αφηρημένη έννοια
αποτελεί μια γενική τάξη
πραγμάτων που εμπεριέχει
πλήθος χαρακτηριστικών.

5. Προϋποθέσεις κατανόησης των πληροφοριών
 Η γνωσιακή εξοικείωση με τις αφηρημένες
έννοιες.
 Αν δεν κατανοώ αφηρημένες έννοιες όπως
μαζοποίηση, εξανδραποδισμός, βιοηθική,
παγκοσμιοποίηση, δεν μπορώ να κατανοήσω
τις πληροφορίες του κειμένου.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Για να διασφαλίσω την
κατανόηση του κειμένου, θα πρέπει να
γνωρίζω πλήθος εννοιών.

6. Πώς αποκτώ γνώσεις για τις έννοιες;
 Κοινωνικές επιστήμες – Μαθήματα γενικής
παιδείας (πολιτική παιδεία, ιστορία, φιλοσοφία,
βιολογία, κοινωνιολογία, ιστορία, λογοτεχνία
κ.ά)
 Λεξικά εννοιών
 Κείμενα (άρθρα, δοκίμια, επιφυλλίδες)
 Χρήση του διαδικτύου

7. Αναγνωρίζω
τα μέρη του κειμένου
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Εισαγωγική παράγραφος για
ομαλή μετάβαση στο κύριο μέρος. Ο
τρόπος εισαγωγής είναι ανάλογος με το
κειμενικό είδος.
 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: Ενδέχεται να αποτελείται από
δύο ή σπανιότερα περισσότερες νοηματικές
ενότητες. Συχνά υπάρχει μεταβατική
παράγραφος που λειτουργεί ως «συνδετικός
κρίκος» των ενοτήτων.
 ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Λειτουργεί ως ανακεφαλαίωση
ή συμπέρασμα.

8. Η ποιότητα της οργάνωσης του
περιεχομένου
 Η ποιότητα οργάνωσης δεν είναι πάντοτε
ικανοποιητική για την παρακολούθηση της
συλλογιστικής πορείας.
 Μπορεί να παρατηρηθεί πυκνότητα
πληροφοριών, αυξημένη
πληροφορητικότητα, επαναλήψεις.
 Στα λογοτεχνικά δοκίμια παρατηρούνται:
χαλαρή συνειρμική οργάνωση, απουσία
συνδετικών λέξεων, παρεκβάσεις.

9. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
ΘΕΜΑ:
ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ
ΓΛΩΣΣΙΚΗ
ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ
ΤΩΝ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία
και η Γενετική έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες
στη μελέτη και κατανόηση της λειτουργίας
του ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό το ταξίδι
που ξεκίνησε πριν από λίγα σχετικά χρόνια
στο άγνωστο και μαγευτικό κόσμο των
βιολογικών νοημάτων της ζωής δεν είναι
ούτε εύκολο ούτε γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θα
πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με υπομονή, με
περίσσια γνώση με αμφισβήτηση αλλά
προπαντός με ηθική ιδεολογία. Σε κάθε
περίπτωση η πολιτεία θα πρέπει να αξιολογεί
τους καρπούς τέτοιων επιχειρημάτων.
Αποτελεί προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναι
προτιμότερο να στοχεύεται η ανεύρεση
τρόπων βελτίωσης της ποιότητας της
καθημερινής ζωής παρά τα επικίνδυνα
ταξίδια με γνώμονα την ανθρώπινη
ματαιοδοξία.

10. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία και
η Γενετική (ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ
ΕΝΝΟΙΩΝ;) έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες στη
μελέτη και κατανόηση της λειτουργίας του
ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό το ταξίδι που
ξεκίνησε (ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ: ΜΕΤΑΦΟΡΑ,
ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΤΙ ΕΝΝΟΕΙ;) πριν από λίγα
σχετικά χρόνια στο άγνωστο και μαγευτικό κόσμο
των βιολογικών νοημάτων της ζωής δεν είναι ούτε
εύκολο ούτε γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θα πρέπει να
είναι εφοδιασμένοι με υπομονή, με περίσσια
γνώση με αμφισβήτηση αλλά προπαντός με ηθική
ιδεολογία. Σε κάθε περίπτωση η πολιτεία θα πρέπει
να αξιολογεί τους καρπούς τέτοιων επιχειρημάτων.
Αποτελεί προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναι
προτιμότερο να στοχεύεται η ανεύρεση
τρόπων βελτίωσης της ποιότητας
(ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ) της καθημερινής ζωής
παρά τα επικίνδυνα ταξίδια με γνώμονα την
ανθρώπινη ματαιοδοξία (ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΤΟ
ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΦΡΑΣΗΣ;).

11. ΕΙΔΟΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία και η
Γενετική έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες στη
μελέτη και κατανόηση της λειτουργίας του
ανθρώπινου οργανισμού. (ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ) Αυτό
το ταξίδι που ξεκίνησε πριν από λίγα σχετικά χρόνια
στο άγνωστο και μαγευτικό κόσμο των βιολογικών
νοημάτων της ζωής δεν είναι ούτε εύκολο ούτε
γρήγορο. Οι ταξιδιώτες θα πρέπει να είναι
εφοδιασμένοι με υπομονή, με περίσσια γνώση
με αμφισβήτηση αλλά προπαντός με ηθική
ιδεολογία. (ΠΡΟΤΑΣΗ) Σε κάθε περίπτωση η
πολιτεία θα πρέπει να αξιολογεί τους καρπούς
τέτοιων επιχειρημάτων. (ΠΡΟΤΑΣΗ) Αποτελεί
προσωπική εκτίμηση ότι είναι είναι προτιμότερο
να στοχεύεται η ανεύρεση τρόπων βελτίωσης
της ποιότητας της καθημερινής ζωής παρά τα
επικίνδυνα ταξίδια με γνώμονα την ανθρώπινη
ματαιοδοξία (ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΘΕΣΗ).

12. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΜΕΡΙΚΑ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
 Διαπίστωση
 Αφήγηση
 Περιγραφή
 Αίτιο
 Αποτέλεσμα
 Κίνδυνοι
 Προβληματισμοί
 Μετάβαση σε νέο θέμα
 Επιχείρημα
 Άποψη/θέση
 Άποψη αυθεντίας
 Προτάσεις

13. ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΕΙΘΟΥΣ
Α Ν Α Λ Ο Γ Α Μ Ε Τ Ι Σ Γ Λ Ω Σ Σ Ι Κ Ε Σ Ε Π Ι Λ Ο Γ Ε Σ . . .
Κ Α Τ Α Ν Ο Ω

14. 1. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Αποφαντικές: απόψεις, διαπιστώσεις,
συμπεράσματα, σχόλια, επιχειρήματα
Ερωτηματικές: Επιχειρήματα, απόψεις,
προβληματισμοί
2. ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΟΧΗΣ
Λογικές σχέσεις ανάμεσα στις πληροφορίες
3. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Αφηρημένο λεξιλόγιο: σημασία αφηρημένης
έννοιας
Επιστημονικό λεξιλόγιο: σημασία επιστημονικού
όρου κ.ά.

15. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΣΥΝΟΧΗ
 Ανάμεσα στις προτάσεις μιας περιόδου
(κύριες και δευτερεύουσες)
 Ανάμεσα στις περιόδους μιας παραγράφου
 Ανάμεσα στις παραγράφους ενός κειμένου

16. Όταν ο συγγραφέας αναφέρεται στο
ίδιο θέμα αξιοποιεί:
 Ερώτηση – απάντηση
 Επανάληψη λέξης
 Παράλειψη λέξης
 Χρήση συνωνύμων
 Χρήση αντώνυμης λέξης
 Χρήση λέξεων που παρουσιάζουν νοηματική
συγγένεια
 Χρήση αντωνυμιών (προσωπικές, δεικτικές,
αόριστες, αναφορικές)
 Χρήση υπερώνυμων - συνυπωνύμων

17. Όταν αλλάζει θέμα, αξιοποιεί:
 Νέες λέξεις
 Ερώτηση – απάντηση
 Διαρθρωτικές λέξεις, που
δηλώνουν:
1. Προσθήκη
2. Σκοπό
3. Αιτία
4. Αποτέλεσμα
5. Αντίθεση / εναντίωση
6. Χρονική σχέση
7. Επεξήγηση
8. Παράδειγμα
9. Απαρίθμηση / οργάνωση
10. Συμπέρασμα
11. Διάζευξη
12. Προϋπόθεση
13. Έμφαση
14. Παραλληλισμός / Αναλογία
15. Ενδοιασμό / Επιφύλαξη

18. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
 Λόγιο λεξιλόγιο
 Λαϊκό λεξιλόγιο
 Ειδικό λεξιλόγιο
 Στοιχεία ποιητικού λόγου (αφήγηση,
περιγραφή, αναλογία, συγκινησιακά
φορτισμένες λέξεις, σχήματα λόγου,

19. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ
Σ ΤΑΔΙΑ ΣΥΓ ΓΡΑΦΗΣ

20. Αναγνωρίζω τις λογικές σχέσεις των
στοιχείων της πρότασης που μου δίνεται.
Π.χ. ΠΑΝΕΛ. 2007
«Ο άνθρωπος που πιστεύει και αγαπά αυτό
που κάνει ζει όρθιος με την ψυχή του».
ΛΟΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: προϋπόθεση -
αποτέλεσμα

21.  Αντιγράφω την πρόταση με σωστή λογική
σειρά
 Διευκρινίζω όλες τις έννοιες και βρίσκω
στοιχεία
«ο άνθρωπος που πιστεύει αυτό που κάνει»
«ο άνθρωπος που αγαπά αυτό που κάνει»
«ζει όρθιος» (γιατί;)
«με την ψυχή του» (δηλαδή; )

22.  Αξιοποιώ υλικό από το κείμενο ή γνώσεις
μου σχετικά με τις έννοιες
 Επιλέγω σχετική μέθοδο ως τρόπο
ανάπτυξης της παραγράφου

23. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις
το περιεχόμενο του
αποσπάσματος:
«Το κράτος πρόσφερε ως τώρα
περισσότερο εκπαίδευση και
λιγότερο παιδεία».

24. ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΩ
 «Το κράτος πρόσφερε
εκπαίδευση...» ΓΙΑΤΙ;
Σύνδεση εκπαίδευσης με
επαγγελματική αποκατάσταση
Τεχνοκρατική αντίληψη της
γνώσης
Σχολική εκπαίδευση που
στηρίζεται σε ποσοτικά
κριτήρια
Εξειδικευμένη, όχι
πολύπλευρη γνώση

25. ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΩ
 «και λιγότερο παιδεία.»
ΔΗΛΑΔΗ;
Επαφή με πολλούς τομείς της
γνώσης
Πολύπλευρη ανάπτυξη
ικανοτήτων και δεξιοτήτων
Ενεργητική συμμετοχή

26. ΣΥΓΓΡΑΦΗ
ΤΡΟΠΟΙ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΣΥΓΚΡΙΣΗ-
ΑΝΤΙΘΕΣΗ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η παρεχόμενη ως τώρα από
το κράτος σχολική εκπαίδευση
περιορίζεται σε μια λογιστική
αντίληψη για τη μάθηση, αφού στηρίζεται
σε ποσοτικά και όχι ποιοτικά κριτήρια.
Δηλαδή, δίνεται έμφαση στη συσσώρευση
ειδικών και όχι γενικών γνώσεων, με
απώτερο σκοπό τη σύνδεση με την αγορά
εργασίας. Επομένως, δεν παρέχεται
παιδεία, διότι στόχος του σχολείου δεν
είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων και
δεξιοτήτων, ώστε να μπορεί ο μαθητής να
έχει ενεργή συμμετοχή και να εφαρμόζει
αυτά που μαθαίνει στο περιβάλλον του,
αλλάζοντας τα δεδομένα του με τρόπο
υπεύθυνο και αποτελεσματικό.

27. Η παρουσίαση βασίζεται σε υλικό
από το εξαιρετικό έργο της
συναδέλφου κ. Κάππου Μαρίας , το
οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ

28. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
 Επιδιώκεται η σύνοψη των σημαντικών
πληροφοριών του κειμένου χωρίς να
προδίδεται το πνεύμα

29. ΔΟΜΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Α) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΦΡΑΣΗ: Αναφέρεται στα
στοιχεία ταυτότητας του κειμένου και στο
νοηματικό κέντρο του
Β)