ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

1. ΕΠΙΡΡΗΜΑΣΙΚΕ΢ ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢ = προσδιορίζουν επιρρηματικά το περιεχόμενο της πρότασης
από την οποία εξαρτώνται
ΕΙ΢ΑΓΟΝΣΑΙ ΕΚΥΕΡΟΝΣΑΙ
ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. αιτίας
ή επεξήγηση σε
εμπρόθετο προσδ.
αιτίας)
1. Με τους αιτιολογικούς συνδέσμους:
ὅτι, ὡς, διότι
2. Με τους χρονικο-αιτιολογικούς συνδέσμους:
ἐπεί, ἐπειδή και σπάνια ὅτε, ὁπότε
3. Με τον σύνδεσμο εἰ (=διότι ίσως)
Με τις προτάσεις των κυρίων προτάσεων κρίσεως, δηλ.
1. Απλή οριστική: το αίτιο παρουσιάζεται ως
πραγματικό με εξάρτηση από αρκτικό χρόνο. Αν η
εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο μετατρέπεται σε
ευκτική πλαγίου λόγου
2. Με δυνητική οριστική: το αίτιο ήταν δυνατό να συμβεί
στο παρελθόν αλλά δε συνέβη
3. Με δυνητική ευκτική: το αίτιο παρουσιάζεται ως
δυνατό στο παρόν ή μέλλον
ΣΕΛΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. σκοπού
ή επεξήγηση σε
εμπρ. προσδ. σκοπού)
Με τους τελικούς συνδέσμους:
ἵνα, ὅπως, ὡς (άρνηση μη)
1. Όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο: α) με υποτακτική
ως προτάσεις επιθυμίας β) με ευκτική
2. Όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο: α) με υποτακτική
β) με ευκτική
3. Με οριστική ιστορικού χρόνου:σκοπός που δεν
πραγματοποιήθηκε
΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. αποτελέσματος, όρου,
συμφωνίας)
Με τους συνδέσμους ὥστε και ὡς
1. Με τις εγκλίσεις των κυρίων προτάσεων κρίσεως
(οριστική, δυν. οριστική, δυν. ευκτική, ευκτ. πλαγ. λογου)
2. Με απαρέμφατο (αρνηση μη - αποτέλεσμα υποκειμενικό)
ΤΠΟΘΕΣΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. προϋπόθεσης)
Με τους υποθετικούς συνδέσμους:
εἰ + οριστική / ευκτική
ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική
Α΄ γεγονός πραγματικό
εἰ +οριστική (υπόθεση)
κάθε έγκλιση (εκτός δυν. κ΄ ευχετικής οριστικής) (αποδ.)
Β΄ Μη πραγματικό / δυνατό στο παρελθον
εἰ +οριστική ιστορικού χρόνου (υπόθεση)
δυνητική οριστική
Γ΄ Απλή σκέψη του λέγοντος
εἰ +ευκτική (υπόθεση)
δυνητική ευκτική
Δ΄ Προσδοκώμενο
ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική
οριστική μέλλ., δυν. ευκτ., υποτ.
Ε΄ Αόριστη επανάληψη στο παρόν/μέλλον
ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική
οριστική ενεστώτα
΢Σ΄ Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
εἰ + επαναληπτική ευκτική
απλή οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου
ΠΑΡΑΦΩΡΗΣΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. εναντίωσης)
1. εἰ καί, ἄν και (η παραχώρηση γίνεται προς κάτι που
θεωρείται πραγματικό)
2. καὶ εἰ, καὶ ἄν (κἄν):η παραχώρηση γίνεται προς κάτι
που θεωρείται αδύνατό ή απίθανο - η εξάρτηση από
Εκφέρονται με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων

2. πρόταση καταφατική)
3. οὐδ’ εἰ, οὐδ’ ἐάν, μηδ’ ἐάν: η παραχώρηση γίνεται προς
κάτι που θεωρείται αδύνατο ή απίθανο - εξάρτηση από
πρόταση αρνητική.
ΦΡΟΝΙΚΕ΢
(επιρρ. προσδ. χρόνου)
1. Με τους χρονικούς συνδέσμους π.χ. ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἡνίκα,
ἔστε, ἔως, ὡς, ἄχρι, μέχρι, πρίν
2. Με τους χρονικούς και το αοριστολογικό ἄν (χρονικο-
υποθετικές)
3. Με αναφορικές εκφράσεις χρόνου (π.χ. αφ’οὗ, μέχρις ὅτου
κ.ά.
1. Με απλή οριστική
Δηλώνουν πραγματικό γεγονός (προτερόχρονο, ταυτόχρονο
ή υστερόχρονο)
2. Με υποτακτική (δηλώνουν το προσδοκώμενο ή αόριστη
επανάληψη στο παρόν/μέλλον)
3. με ευκτική (δηλώνουν απλή σκέψη ή αόριστη επανάληψη
στο παρελθόν)ΔΕΤΣΕΡΕΤΟΤ΢Ε΢ ΑΝΑΥΟΡΙΚΕ΢ ΕΙ΢ΑΓΟΝΣΑΙ ΕΚΥΕΡΟΝΣΑΙ
ΟΝΟΜΑΣΙΚΕ΢
ΠΑΡΑΣΗΡΗ΢Η:
Λειτουργούν ως: υποκείμενο, αντικείμενο,
κατηγορούμενο, παράθεση, επεξήγηση, επιθετικός
ή κατηγορηματικός προσδιορισμός,
ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός
Με τις αναφορικές αντωνυμίες
 ὅς-ἥ-ὅ = ο οποίος-α-ο
 ὅσπερ-ἤπερ-ὅπερ = ο οποίος ακριβώς
 ὅστις-ἥτις-ὅ τι = όποιος
 ὁπότερος-α-ον = όποιος από τους δύο
 ὅσος -η-ον
 ὁπόσος-η-ον = όσος
 οἶος-α-ον = τέτοιος που
 ὁποῖος-α-ον = τέτοιας λογής που
 ἡλίκος -η- ον = όσο μεγάλος
 ὁπηλίκος -η-ον = όσο μεγάλος
ΕΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΡΙ΢ΕΩ΢:
εκφέρονται με τις εγκλίσεις των κυρίων
προτάσεων κρίσεως (οριστική, δυνητική
οριστική, δυνητική ευκτική, ευκτική
πλαγίου λόγου) - άρνηση οὐ
ΕΑΝ ΕΊΝΑΙ ΕΠΙΘΤΜΙΑ΢:
εκφέρονται με τις εγκλίσεις των
κυρίων προτάσεων επιθυμίας
(υποτακτική, ευχετική οριστική,
ευχετική ευκτική, προστακτική
άρνηση μὴ
ΠΑΡΑΣΗΡΗ΢Η:
Από όλες τις δευτερεύουσες προτάσεις
μόνο οι αναφορικές προσδιοριστικές
δύνανται να εκφέρονται με τις
εγκλίσεις των προτάσεων επιθυμίας
ΕΠΙΡΡΗΜΑΣΙΚΕ΢
(προσδιορίζουν
επιρρηματικά την
πρόταση από την
οποία εξαρτώνται)
ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΚΕ΢ Με αναφορικά επιρρήματα
 οὗ, ὅπου, ἔνθα, ὅθι =εκεί όπου
 οἷ, ὅποι, ἔνθα = προς τα κει όπου
 ὅθεν, ὁπόθεν, ἔνθεν = απ’ όπου
 ὅτε, ὁπότε, ἡνίκα, ὁπήνικα =την ώρα που
 ὡς = όπως ὥσπερ = όπως ακριβώς
 ὅπου, ὁπόσον κ.ά.
αλλά και αναφορικές αντωνυμίες
Με τις εγκλίσεις των αιτιολογικών προτάσεων
Άρνηση οὐ
ΣΕΛΙΚΕ΢
Με οριστική μέλλοντα - άρνηση μή
΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΙΚΕ΢
1. Με τις εγκλίσεις των κυρίων προτάσεων
κρίσεως - Άρνηση οὐ
2. οἷος - ὅσος ὥστε + απαρέμφατο
ΤΠΟΘΕΣΙΚΕ΢
Με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων
ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕ΢
Με το ὡς, ὥσπερ, ὁπως, ὅσον, ὁσῳ κ.ά Με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως