This is a series of Capacity Building documents that was prepared by the Sudanese Youth Leadership Development Program. هذه مجموعة من المقالات في مجالات تدريبية متعددة مناسبة للجمعيات الطوعية تم تطويرها بين عامي 2003-2008 للبرنامج السوداني لإعداد القيادات الشبابية

1. :AÉ````còdG Iô```ég
ÚH ∫É≤àf’G ≈∏Y IÒÑc IQó≤H Ωƒ«dG á∏eÉ©dG iƒ≤dG ™àªàJ
ójGõàJh ,π«ãe ¬d ≥Ñ°ùj ⁄ πµ°ûH ¿Gó∏ÑdGh äÉcô°ûdG
áLƒe óYÉ°üJ ™e Ωƒj ó©H kÉeƒj IôgɶdG √òg IóM
ÉeCG ,kÉjôµ°ùY ´QÉ°üàJ ∫hódG âfÉc »°VÉŸG »Øa .ៃ©dG
á∏eÉ©dG ÖgGƒŸG ÜGòàLG ∫ƒM Qhój ´Gô°üdG ¿EÉa Ωƒ«dG
äÉcô°ûdG âfÉc ¿CG ó©Hh .…OÉ°üàb’G ¥ƒØàdG π«Ñ°S ‘
É¡YGô°U CGóH ,≥jƒ°ùàdGh QÉ©°SC’G ÜhôM ‘ ´QÉ°üàJ
.…QGOE’G ´GóHE’Gh …ô°ûÑdG AÉcòdGh ÖgGƒŸG ∫ƒM Qhój
zÖgGƒŸG Iôég{ IôgɶdG √òg ≈∏Y ¿ƒjOÉ°üàb’G ≥∏£j
¥ƒØJ ô°S øªµj Iôé¡dG √òg ‘h .zá¨eOC’G Iôég{ hCG
¿CG Éë°VGh äÉH å«M ,ÖgGƒª∏d áHPÉ÷G äÉcô°ûdG
≈∏Y É¡JQóbh ´GóHE’Gh AÉcò∏d äÉcô°ûdG √òg ∑ÓàeG
á«°ùaÉæJ Iõ«e Èà©j É¡«°ùaÉæe øe ÖgGƒŸG ±Gõæà°SG
.É¡«∏Y Ö∏¨àdG Ö©°üj IójóL
¿ƒØXƒe) äÉÄa çÓK ÚØXƒŸG ¿CG ¿hôjóŸG ∑Qójh
øµÁh :¿ƒjOÉY ¿ƒØXƒe - ¿hQOÉf ºgh :¿ƒHƒgƒe
øY ¿ƒ°†FÉa ¿ƒØXƒe - ¿hõ«ªàe ¿ƒØXƒe ¤EG º¡∏jƒ–
ÒZh ¤É°ùµdG ÚØXƒŸG øe I̵dG »gh :áLÉ◊G
.(ÚéàæŸG
Ö«dÉ°SCG ójó– ≈∏Y IQGOE’G ∞«æ°üàdG Gòg óYÉ°ùj
®ÉØàM’Gh º¡à∏HôZh .ÚØXƒŸG øe áÄa πc ™e πeÉ©àdG
.º¡æe ÚHƒgƒŸÉH
¿hôjóŸG:ÖgGƒŸGh
ÚØXƒŸG ᫪gCG ≈∏Y øjôjóŸG πc ó«cCÉJ øe ºZôdÉH
øjôjóŸG Ö∏ZCG ¿CG ƒg á°ûgódG Òãj Ée ¿CG ’EG ,ÚHƒgƒŸG
º¡JÉcô°T øe ÖgGƒŸG (¢ûØ£j)h ó©Ñj πµ°ûH ¿ƒaô°üàj
Üô°ùJ ÜÉÑ°SC’ ¿ƒ¡HCÉj ’ º¡a .º¡«°ùaÉæe äÉcô°T ¤EG
GÒãc ¿EG πH .º¡«°ùaÉæe äÉcô°T ¤EG º¡«ØXƒe π°†aCG
êQÉN ¤EG ¢ù«d ,ÖgGƒŸG AÉ°übEG ≈∏Y πª©j ób º¡æe
.É°†jCG √ó∏H êQÉN ¤EG πH ,§≤a ¬àcô°T
º¡æe %80 ¿CG øY øjôjóŸG AGQBG ´Ó£à°SG èFÉàf âØ°ûc
.º¡JÉcô°T ‘ ÖgGƒŸG IQGOEÉH ¿ƒªà¡j ’
:»∏j ɪc ´Ó£à°S’G èFÉàf á«≤H äAÉLh
:ÖgGƒª∏d ¿hôjóe -1¿ƒ¶aÉëj øjòdG ¿hôjóŸG ºgh
§≤a %20 Gƒ¨∏Hh ,º¡JÉcô°T ‘ ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ≈∏Y
.øjôjóŸG ‹ÉªLEG øe
:ÖgGƒª∏d ¿hQó¡e -2ÖgGƒŸG ¿ƒ°ü≤j øjòdG ºgh
.%30 Gƒ¨∏Hh º¡JÉcô°T ‘
:ÖgGƒŸÉH ¿ƒKεj ’ ¿hôjóe -3¿hôjóŸG ºgh
äGQÉÑàYÉH ¿ƒªà¡j ɉEGh ÖgGƒŸG IQGOEÉH ¿ƒªà¡j ’ øjòdG
.%50 Gƒ¨∏H A’Dƒgh .ÉgÒZh ∞«dɵàdG IQGOEG πãe ,iôNCG
:á«dÉàdG áÄWÉÿG ÇOÉÑŸG ¿ƒæÑàj ºgh
IQGOE’G äÉ«dƒÄ°ùe øe ¢ù«d ÖgGƒŸG øY åëÑdG ¿CG -1
OQGƒŸG IQGOEG πªY ¥É£f ‘ πNój πH É«∏©dG
.ÉgóMh ájô°ûÑdG
ô````jGÈa
(•É``````Ñ°T)
2002
Iô°TÉ©dG áæ°ùdG
™HGôdG Oó```©``dG
Oó©````dG220
á«Hô©dG ácô°ûdG
»ª∏©dG ΩÓYEÓd
(´É©°T)
IôgÉ≤dG
´.Ω.ê
§≤a Úcΰûª∏d
ÖgGƒŸG ÜôM
º¡H ßØà–h øjõ«ªàŸG ÚØXƒŸG ÜòàŒ ∞«c
OOhhôô∏∏°°ùùccGG ååHHhh õõffƒƒLL óó∏∏««aa óóffÉÉgg ÚÚ∏∏gghh õõ∏∏µµjjÉÉee OOGG ::∞∞««ddÉÉJJ
::ôô°°TTÉÉææddGGøøeeôôjjòò––.á«©eÉ÷GçƒëÑdGhπFÉ°SôdGháaÉë°üdG‘äÉØ£à≤ŸGhá©jô°ùdGäGQÉ°TE’G¬æe≈æãà°ùJh™jRƒàdG¢VGôZC’π≤ædGhôjƒ°üàdG:ô¶◊Gπª°ûjhô°TÉædGøe»HÉàc¿PEG¿hóHIô°ûædGIògøeAõL…Gπ≤f™æÁ
á`````jô°ûHOQGƒ```e
www.edara.com…Oɪ°üdGº«°ùf:ôjôëàdG¢ù«FQ

2. ô°üà≤j ¿CG Öéj ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG øY åëÑdG ¿CG -2
.ácô°ûdG πNGO π©ØdÉH Ú∏eÉ©dG ÚØXƒŸG ≈∏Y
ÒjÉ©ŸG ¢ùØæd ™°†îj ¿CG Öéj ܃gƒŸG ∞XƒŸG ¿CG -3
á«MÉf øe ,܃gƒŸG ÒZ ∞XƒŸG É¡d ™°†îj »àdG
á©jQP √õ«“ PÉîJG Öéj ’ ¬fCGh ,AGOC’Gh ÖJGôdG
.¤É°ùµdG hCG ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG á«≤H øY √õ««ªàd
ᢢ˘˘∏˘˘˘˘«˘˘˘˘Ø˘˘˘˘c ɢ˘˘˘˘g󢢢˘˘Mh äBɢ˘˘˘˘aɢ˘˘˘˘µŸGh IÈÿGh ÖjQ󢢢˘˘à˘˘˘˘˘dG ¿CG -4
.ÚHƒgƒe ÚØXƒe ¤EG ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG πjƒëàH
:ÖgGƒŸG IQGOEG ÇOÉÑe
ɉEG ¬àcô°T ÜÉH øe êôîJ »àdG áÑgƒŸG ¿CG ôjóe πc ±ô©j
ádhO hCG á°ùaÉæe áYÉæ°U hCG á°ùaÉæe ácô°T ¤EG ÖgòJ
¿ƒµJ ób áÑë°ùæŸG ÖgGƒŸG ¿CG ¿hôjóŸG ±ô©jh .á°ùaÉæe
ΩÉ¡dG ¥ôØdG ¿CG ¿ƒª∏©j ∂dòc .Ú°ùaÉæŸG ¥ƒØJ ‘ ÉÑÑ°S
hCG äÉeƒ∏©ŸG º¶f ‘ øªµJ ’ á«∏©ØdG á«°ùaÉæàdG Iõ«ŸG hCG
ø˘˘˘˘jò˘˘˘˘dG ÚØ˘˘˘˘XƒŸG ‘ π˘˘˘˘H ,ɢ˘˘˘¡˘˘˘˘µ˘˘˘˘∏“ »˘˘˘˘à˘˘˘˘dG π˘˘˘˘˘ª˘˘˘˘˘©˘˘˘˘˘dG º˘˘˘˘˘¶˘˘˘˘˘f
»µ∏a .ÖgGƒŸG IQGOEG ¿ƒ∏ª¡j º¡æµdh ,É¡fƒeóîà°ùj
:»∏j Ée ∑Qój ¿CG ¬«∏Y ÖgGƒŸG IQGOEG ‹EG ôjóŸG ∫ƒëàj
GOóY âµ∏àeG GPEG §≤a É¡«°ùaÉæe ≈∏Y ácô°ûdG ¥ƒØàJ -
.ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG øe ÈcCG
,äÉ¡÷G ™«ªL øe ÖgGƒŸG ÜòàŒ ¿CG ácô°ûdG ≈∏Y -
.º¡æe kÉ°Uƒ°üNh πH ,É¡«°ùaÉæe øe ≈àM
IQGOEG øY ᫪gCG hCG IQƒ£N π≤J ’ ÖgGƒŸG IQGOEG -
.ácô°ûdG ∫ƒ°UCG
:ÖgGƒŸG IQGOEG Ö«dÉ°SCG
¤EG 30 ÚH Ée ÖgGƒŸG IQGOEG πà– ,áëLÉædG äÉcô°ûdG ‘
™Ñàj âbƒdG Gòg ∫ÓNh .É«∏©dG IQGOE’G âbh øe %50
:á«dÉàdG äGƒ£ÿG ÖgGƒŸG hôjóe
áá««©©LLôôee ááffQQÉÉ≤≤ee AAGGôôLLEEGG ..11É¡µ∏à“ »àdG ÖgGƒŸG ¢SÉ«≤d
.ÖgGƒe øe Égƒ°ùaÉæe ¬µ∏àÁ Éà áfQÉ≤e ácô°ûdG
ÈcCG ¿ƒ°ùaÉæŸG É¡µ∏àÁ »àdG ÖgGƒŸG ¿CG óLh GPEÉa
±ô°üàdG ÖLh ácô°ûdG É¡µ∏à“ »àdG ∂∏J øe ÌcCGh
hCG É¡Ø«XƒJh IójóL ÖgGƒe øY åëÑdÉH ÉeEG ™jô°ùdG
.Ú°ùaÉæŸG iód áMÉàŸG ÖgGƒŸG AGô°ûH
ÖÖggGGƒƒŸŸGG øøYY ååëëÑÑddGG ..22ácô°ûdG äÉjƒà°ùe ™«ªL ‘
iòàëj »àdG á«∏ª©dG Ihó≤dG É¡∏©Lh É¡H AÉØàM’Gh
»˘˘˘à˘˘˘dG Ö°Uɢ˘˘æŸG ¤EG ∫ƒ˘˘˘°Uƒ˘˘˘˘∏˘˘˘˘d ,ɢ˘˘˘¡˘˘˘˘H Aɢ˘˘˘≤˘˘˘˘JQ’Gh ɢ˘˘˘¡˘˘˘˘H
.É¡≤ëà°ùJ
ÒÒjjÉÉ©©ee ™™°°VVhh ..33ÉgPÉîJGh ,ÚØXƒŸG ÖgGƒe ¢SÉ«≤d
.äÉ«bÎdGh äBÉaɵŸGh AGOC’G º««≤àd kÉ°SÉ°SCG
ôô°°TTÉÉÑÑŸŸGG ππNNóóààddGG ..44á«bôJh π≤fh 𫨰ûJh Ú«©J ‘
.ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ∂jô–h
áá°°ùù°°SSDDƒƒŸŸGG ºº««©©££JJ ..55,ÖgGƒŸG øe ójõà ôNB’ ¿BG øe
.πª©dG IOƒLh AGOC’G iƒà°ùe ™aQ ¢Vô¨H
AAÉÉîî°°ùùHH ÖÖggGGƒƒŸŸGG IICCÉÉaaÉɵµee ..66ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG õØëj ɇ
ÚØ˘˘˘˘XƒŸG ™˘˘˘˘a󢢢˘jh ,º˘˘˘˘˘gGƒ˘˘˘˘˘à˘˘˘˘˘°ùe ¤EG ∫ƒ˘˘˘˘˘°Uƒ˘˘˘˘˘dG ≈˘˘˘˘˘∏˘˘˘˘˘Y
.ácô°ûdG IQOɨe ¤EG ÚÄ«°ùdG
ááccôô°°ûûddGG áá««éé««JJGGÎΰ°SSGG §§HHQQ ..77ÖgGƒŸG á©«ÑWh ´ƒæH
Iƒéa ôjó≤J »æ©j Gògh .ácô°ûdÉH IôaƒàŸG á«Ø«XƒdG
Éeh ÖgGƒe øe ácô°ûdG ¬µ∏à“ Ée ÚH ÖgGƒŸG
≈∏Y πª©dG ºK .É¡æe á«é«JGΰSE’G á£ÿG ¬Ñ∏£àJ
hCG Iójó÷G äÉæ««©àdG ∫ÓN øe IƒéØdG √òg ó°S
.Ú°ùaÉæŸG øe ÖgGƒŸG AGô°T
ááeeAAÓÓee ÌÌccCCGG π𪪩©ddGG ááÄÄ««HH ππ©©LL ..88∂dPh ,ÖgGƒŸG QÉ¡XE’
,ÚHƒ˘˘˘gƒŸG ÚØ˘˘˘XƒŸGh »˘˘˘˘Fɢ˘˘˘æ˘˘˘˘ã˘˘˘˘à˘˘˘˘°S’G AGOC’G ICɢ˘˘˘aɢ˘˘˘µÃ
É¡HÉë°UCG ‹EG ∫ɪYC’Gh QɵaC’G Ö°ùf øe ócCÉàdGh
.øjô°TÉÑŸG º¡FÉ°SDhQ ¤EG É¡Ñ°ùf ÖæŒh ,Ú«∏©ØdG
:øjôjóŸG øe ∫É«LCG 3
∫Éb ájQGOE’G ¬JÉëjô°üJ óMCG ‘::zz¢¢ûû∏∏jjhh ∑∑ÉÉLL{{¿EG{
º¡fCG ƒg ¿hôjóŸG ¬«a ™≤j …òdG »é«JGΰSE’G CÉ£ÿG
π˘˘Fɢ˘°Sƒ˘˘H ,ådɢ˘ã˘˘dG π˘˘«÷G äɢ˘«˘˘é˘˘«˘˘JGΰSEG ò˘˘«˘˘Ø˘˘æ˘˘J ¿ƒ˘˘dhɢ˘ë˘˘j
∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
2
Ed Michaels, Helen
Handfield - Jones &
Beth Axelrod
The War for Talent:
Developing & Retaining
Highly Talented
Managers
Harvard Business School
Press, 2001.
1578514592
224
¿ƒØ`dDƒŸGõ∏µjÉe OG
ó∏«a ófÉg Ú∏g
Ohô∏°ùcG åH
AUTHOR:
TITLE:
PUBLISHER:
ISBN:
PAGES:
..ÉÉ££ææ∏∏WWÉÉHH ääGGQQÉÉ°°ûûàà°°SSÓÓdd √√ÉÉccôô°°TThh ……õõææccÉÉee ááccôô°°TT ôôjjóóee
kkÉÉããjjóóMM óóYYÉÉ≤≤ààee
ääGGQQÉÉ°°ûûàà°°SSÓÓdd ……õõææccÉÉee ÖÖà൵Ãà áá°°SSQQÉɪªªª∏∏dd áá««°°ùùFFQQ IIÒÒÑÑNN
GGóóææcc ƒƒààffhhÎÎHH
ââµµ««à൵««ffƒƒµµHH ääGGQQÉÉ°°ûûàà°°SSÓÓdd ……õõææccÉÉee ÖÖà൵Ãà IIôôjjóóee

3. .z∫hC’G π«÷G á«∏≤Yh ,ÊÉãdG π«÷G
∫hC’G π«÷G IO’h ™eh .øjôjóŸG øe ∫É«LCG 3 ∑Éæ¡a
™e äÉéàæª∏d á°û£©àe âdGRÉe ôµÑdG ¥Gƒ°SC’G âfÉc
äÉ«é«JGΰSEG ≈∏Y π«÷G Gòg õcQ Gòd ,ÚéàæŸG ¢ü≤f
»g Ió«MƒdG áÑ≤©dG âfÉch .á«LÉàfE’G äÉ«∏ª©dG IQGOEG
¿ƒéàæŸG ójGõJ ⁄É©dG Ò¨J ™e øµdh .∫ÉŸG ¢SCGQ ¢ü≤f
øe ÊÉãdG π«÷G ô¡¶a ,á°ùaÉæŸG äóà°TGh äÉ°ù°SDƒŸGh
ó©H .á«°ùaÉæàdG äÉ«é«JGΰSE’G ≈∏Y õcôj …òdG ÚjQGOE’G
âªcGôJh É«LƒdƒæµàdG ‘ áÑ«gôdG IôØ£dG âKóM ∂dP
GòØæe óŒ ⁄h ,á«dÉŸG äÉ°ù°SDƒŸGh ∑ƒæÑdG iód ∫GƒeC’G
.ÚjQGOE’G øe ådÉãdG π«÷G Qƒ¡X øe óH’ ¿Éµa ,É¡d
ƒgh ,QOÉf óMGh ô°üæY ∑Éæg ¿Éc A’Dƒ¡d áÑ°ùædÉHh
:»g øjôjóŸG ∫É«LCÉa .¿ƒHƒgƒŸG ¿ƒØXƒŸG
:∫hC’G π«÷G
≈∏Y π«÷G Gò¡d »°SÉ°SC’G »é«JGΰSE’G ±ó¡dG ô°üà≤j
º˘˘˘¡˘˘˘MÓ˘˘˘°Sh ,äɢ˘˘eóÿGh äɢ˘˘é˘˘˘à˘˘˘æŸG QG󢢢°UEG ᢢ˘«˘˘˘∏˘˘˘˘ª˘˘˘˘Y IQGOEG
¿Éc º¡bƒØJ ìÉàØe hCG ô°ùdG áª∏ch ,∫ÉŸG ¢SCGQ ¿Éc ó«MƒdG
.™jRƒàdG äGƒæb
:ÊÉãdG π«÷G
ÉeCG ,á°ùaÉæŸG ≈∏Y IQó≤dG »g á«é«JGΰSE’G º¡àjÉZ âfÉc
äGAÉصdG{ :»¡a Égƒeóîà°SG »àdG äGhOC’Gh πFÉ°SƒdG õYCG
zᢢ˘˘˘˘jQƒÙGcore competencies.hCG ô˘˘˘°ùdG ᢢ˘ª˘˘˘∏˘˘˘˘ch
.≥jƒ°ùàdG ƒg õ«ªàdG ìÉàØe
:ådÉãdG π«÷G
≈∏Y IQOÉb á°ù°SDƒe AÉæH »g º¡jód á«é«JGΰSE’G ájɨdG
º∏©àdGlearning organization.»°SÉ°SC’G º¡MÓ°S ÉeCG
.ÚØXƒŸG ÖgGƒe »g ô°ùdG áª∏ch .ájô°ûÑdG OQGƒŸG ƒ¡a
:ÖgGƒŸG IQGOEG äÉjƒà°ùe
áKÓK kÉ°†jCG ∑Éæg ,øjôjóŸG øe ∫É«LCG áKÓK ∑Éæg ¿CG ɪc
:»g ÖgGƒŸG IQGOE’ äÉjƒà°ùe
❂:∫hC’G π«÷G ΩÉ¡eøe ∫hC’G π«÷G »Øàµj
IQGOEG ΩÉ¡e ≈∏Y ô°üà≤jh ,ÚØXƒŸG Ú«©àH øjôjóŸG
.ájô°ûÑdG OQGƒŸG IQGOEG ’ ,OGôaC’G
❂:ÊÉãdG π«÷G ΩÉ¡eäGAÉصdG ᫪æJ ≈∏Y õcôJh
É¡«dEG ∞«°†Jh ≥HÉ°ùdG π«÷G ΩÉ¡Ã Ωƒ≤àa ,ájQƒÙG
¢VôZh .º¡ÑjQóJ ºK ÚØXƒŸG QÉ«àNG :ɪg ,Úડe
IGRGƒŸG ƒg ÖjQóàdGalignmentäGAÉصdG ÚH
.ìÉàŸG …ô°ûÑdG ∫ÉŸG ¢SCGQh ájQƒÙG
❂:ådÉãdG π«÷G ΩÉ¡e∫ÉŸG ¢SCGQ AÉæH ≈∏Y Ωƒ≤Jh
Ú≤HÉ°ùdG Ú∏«÷G ΩÉ¡e ∫ÓN øe ,á°ù°SDƒª∏d …ô°ûÑdG
᫪«¶æàdG áaÉ≤ãdG º«ª°üJ IOÉYEG :ɪg ÚàaÉ°VEG ™e
.á°ù°SDƒª∏d É¡HGòàLGh ÖgGƒŸG øY åëÑdGh ácô°û∏d
:»°†jƒ©àdG èjõŸG
Ö°SÉæe »≤jƒ°ùJ èjõe Ëó≤J ≈∏Y äÉcô°ûdG ¢Uô– ɪc
≈∏Y kÉ°†jCG ¢Uô– ¿CG Öéj ,É¡«dEG º¡Hòàéàd É¡FÓª©d
ߢ˘aɢ˘ë˘˘à˘˘d ɢ˘¡˘˘«˘˘Ø˘˘XƒŸ Ö°Sɢ˘æ˘˘e z»˘˘°†jƒ˘˘©˘˘˘J è˘˘˘jõ˘˘˘e{ Ë󢢢≤˘˘˘J
É¡eó≤J »àdG ô°UÉæ©dG ƒg »°†jƒ©àdG èjõŸÉa .º¡«∏Y
º¡©æeh º¡HGòàL’ Ú∏ªàÙGh Ú«∏©ØdG É¡«ØXƒŸ ácô°ûdG
äBÉaɵŸGh ÖJGôdG πª°ûj ƒgh) Ú°ùaÉæŸG ¤EG Üô°ùàdG øe
Öéjh .(ïdG.. á∏eÉ©ŸG ܃∏°SCGh õaGƒ◊Gh äGRÉLE’Gh
’ ÚØXƒŸG ô¶f á¡Lh øe z»°†jƒ©àdG èjõŸG{ ¤EG ô¶ædG
øe ∞XƒŸG ¬©bƒàj Ée ƒg »°†jƒ©àdG èjõŸÉa .IQGOE’G
Éjƒb kÉ«°†jƒ©J kÉéjõe ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG íæŸh .ácô°ûdG
:»∏j Ée º¡d Ωó≤J ¿CG ∂«∏Y GôKDƒeh
:Iõ«‡ á∏eÉ©e .1¿EÉa ágÉÑædGh AÉcòdÉH ¬eÉ°ùJ’ áé«àf
.¬JGRÉ‚EG ìóà“h ¬H ≈Øàëj ¿CG ójôj ܃gƒŸG ∞XƒŸG
º¡«ØXƒe ßjô≤J øY øjôjóŸG ¢†©H ™æàÁ ɪæ«Ña
á∏eÉ©ŸG √òg ¿EÉa ,Qhô¨dG º¡µ∏ªàj ’ ≈àM ÚjOÉ©dG
ÌcCG ɪa .ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ¤EG óà“ ¿CG Öéj ’
∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
3
ácô°ûdG øe iƒbCG ܃gƒŸG ∞XƒŸG
::Éɪªgghh ,,∫∫hhóóddGGhh ääÉÉccôô°°ûûddGG ÚÚHH ÖÖggGGƒƒŸŸGG ÜÜôôMM Ü܃ƒ°°ûûff ¤¤EEGG ÉÉjjOOCCGG ¿¿ÉÉ««°°SSÉÉ°°SSCCGG ¿¿’’ƒƒ–– ∑∑ÉÉæægg
:äÉeƒ∏©ŸG ô°üY ¤EG äÉYÉæ°üdG ô°üY øe ∫ƒëàdG -IIOOQQƒƒàà°°ùùee ∫∫hhOOhh ááééààææeehh áá©©ææ°°üüee ∫∫hhOO ¤¤EEGG ∫∫hhóóddGG â⪪°°ùù≤≤ffGG kkÉÉÁÁóóbb
ááccôô°°TT ……CCGG QQhhóó≤≤Ãà ííÑÑ°°UUCCGG óó≤≤aa ..ÉÉ¡¡îî°°ùùffhh ÉÉ¡¡∏∏≤≤ff øøµµÁÁ ääGGÈÈNNhh ääÉÉeeƒƒ∏∏©©ee ¤¤EEGG áá««YYÉÉææ°°üüddGG ääGGQQóó≤≤ddGG ââddƒƒ–– ººKK ..ááµµ∏∏¡¡àà°°ùùeehh
ôô≤≤ààØØJJ ∫∫hhOOhh ääÉÉeeƒƒ∏∏©©ŸŸGG ∂∂∏∏àà““ ∫∫hhOO ¤¤EEGG ääÉÉccôô°°ûûddGGhh ∫∫hhóóddGG â⪪°°ùù≤≤ffGG ∂∂ddòòHHhh ..ÚÚ°°ùùaaÉÉæ柟GG iióódd ááeeóóîîàà°°ùùŸŸGG ÉÉ««LLƒƒddƒƒææµµààddGG ππ≤≤ff
∑∑ÓÓààeeGG ≈≈∏∏YY ≥≥HHÉÉ°°ùùààddGG øøee ääÉÉccôô°°ûûddGGhh ∫∫hhóóddGG ââddƒƒ–– GGòòµµgghh ..¥¥ƒƒØØààjjhh ™™ææ°°üüjj ¿¿CCGG ¬¬ææµµÁÁ ääÉÉeeƒƒ∏∏©©ŸŸGG ∂∂∏∏ààÁÁ øøeehh ..ÉÉ¡¡««ddEEGG
..ääGGQQÉÉ¡¡ŸŸGGhh ÖÖggGGƒƒŸŸGGhh ääGGÈÈÿÿGG ÜÜGGòòààLLGG ≈≈∏∏YY ≥≥HHÉÉ°°ùùààddGG ¤¤EEGG ääÉÉYYÉÉææ°°üüddGG áá««°°UUÉÉff
--:áØ«XƒdG ¤EG ácô°ûdG øe ∫ƒëàdG∞∞XXƒƒŸŸGG ÚÚHH áábbÓÓ©©ddGG ääCCGGóóHH ¢¢UUÉÉÿÿGG ´´ÉÉ££≤≤ddGG QQhhOOhh áá°°üüîî°°üüÿÿGG ááLLƒƒee óóYYÉÉ°°üüààHH
óóªªàà©©jj áá°°ùù°°SSDDƒƒŸŸGG ‘‘ √√OOƒƒLLhh ¿¿CCGG ∑∑QQóójj ∞∞XXƒƒŸŸGG ííÑÑ°°UUCCGGhh áá©©LLQQ ÒÒZZ ¤¤EEGG »»ØØ««XXƒƒddGG ¿¿ÉÉeeCC’’GG ÖÖggPP óó≤≤aa ..∫∫ƒƒëëààddGG ‘‘ áá°°ùù°°SSDDƒƒŸŸGGhh
∞∞XXƒƒŸŸGG §§ÑÑJJQQGG GGòòµµgghh ..»»°°VVÉÉŸŸGG ‘‘ ôôeeCC’’GG ¿¿ÉÉcc Éɪªcc π𪪩©ddGG ¿¿ƒƒffÉÉbb ≈≈∏∏YY ¢¢ùù««ddhh ,,ÉÉ¡¡ØØ««°°††jj »»ààddGG á᪪««≤≤ddGGhh ¬¬JJGGQQóóbbhh ¬¬ÑÑggGGƒƒee ≈≈∏∏YY
¿¿ÉÉ≤≤JJEEGG ≈≈∏∏YY ¢¢UUôôëëjj ∞∞XXƒƒŸŸÉÉaa ..ááccôô°°ûûddGG ââ°°ùù««ddhh ∞∞XXƒƒŸŸGG ¥¥RRQQ QQóó°°üüee »»gg ááØØ««XXƒƒddGG ââëëÑÑ°°UUCCGG óó≤≤aa ..¬¬ààccôô°°ûûHH ’’ ¬¬ààØØ««XXƒƒHH
¿¿CCGG øøµµªªŸŸGG øøee ííÑÑ°°UUCCGGhh ..ÉÉ¡¡HH π𪪩©jj »»ààddGG áá°°ùù°°SSDDƒƒŸŸGG QQOOÉɨ¨jj ¿¿CCGG ôôeeCC’’GG ≈≈YYóóàà°°SSGG GGPPEEGG áá°°ùù°°SSDDƒƒee áájjCCGG ‘‘ ÉÉ¡¡°°SSQQÉɪª««dd ¬¬ààØØ««XXhh ääGGQQÉÉ¡¡ee
»»∏∏ªª©©ddGG ππÑÑ≤≤àà°°ùùŸŸGG{{ ΩΩƒƒ¡¡ØØee ôô¡¡XXhh ..ááØØ««XXƒƒddGG ¢¢ùùØØææHH áá°°ùùaaÉÉææààŸŸGG ääÉÉccôô°°ûûddGG ÚÚHH ∞∞XXƒƒŸŸGG ππ≤≤ææààjjPathrCareezz.ííÑÑ°°UUCCGGhh
..ááccôô°°ûûddÉÉHH ¬¬WWÉÉÑÑJJQQGG øøee ººggCCGG ∞∞XXƒƒªª∏∏dd »»∏∏ªª©©ddGG ππÑÑ≤≤àà°°ùùŸŸGG ••ÉÉÑÑJJQQGG
..ääÉÉccôô°°ûûddGG ááØØcc ≈≈∏∏YY ∞∞XXƒƒŸŸGG ááØØcc ââëëLLQQhh ,,ááccôô°°ûûddGGhh ∞∞XXƒƒŸŸGG ÚÚHH áábbÓÓ©©ddGG ‘‘ ……QQòòLL ÒÒ¨¨JJ ¤¤EEGG ¿¿’’ƒƒëëààddGG ¿¿GGòògg iiOOCCGG

4. áé«àf Ú°ùaÉæŸG ¤EG AÉØcC’G ÚØXƒŸG Üô°ùJ ä’ÉM
.øjôNB’G øY ºgõ««“ ΩóY
:Òãe πªY .2ΩÉ«≤dG øY ܃gƒŸG ∞XƒŸG ºéëj
»àdG á«FÉæãà°S’G ∫ɪYC’G ≥°û©jh ,ájOÉY ∫ɪYCÉH
‘ ÚHƒgƒŸG ∂«ØXƒe ¥ô¨J Óa .√AÉcP ióëàJ
.ºgOƒ¡Lh º¡JÉbhCG É¡«a ¿ƒ©«°†j á«æ«JhQ ∫ɪYCG
π˘˘˘˘ª˘˘˘˘Y ô˘˘˘˘°übGh ,ÚjOɢ˘˘˘©˘˘˘˘dG ÚØ˘˘˘˘˘XƒŸG ɢ˘˘˘˘¡˘˘˘˘˘H ∞˘˘˘˘˘∏˘˘˘˘˘c π˘˘˘˘˘H
êÉà– »àdG áeÉ¡dG ä’ÉÛG ≈∏Y ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG
.á©jô°S äGQGôb PÉîJGh QɵàHG ¤EG
:äGÈÿG ÜÉ°ùàcGh äGQÉ¡ŸG ôjƒ£àd á°Uôa .3GPEG
»¡a ,܃gƒŸG ∞XƒŸG É¡Ñæéàj áØ«Xh ∑Éæg âfÉc
AÉ≤JQ’G ójôj ƒ¡a .kÉÄ«°T É¡æe º∏©àj ’ »àdG ∂∏J
º¶©e ¿CG ÚÑJ óbh .¬ÑgGƒe π≤°Uh ¬JGQÉ¡Ã
πª©dG ‘ á∏jƒW kÉJÉbhCG ¿ƒ°†≤j ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG
.º¡JGQÉ¡e ôjƒ£Jh πª©dG ‘ º¡à©àe ¿hóéj º¡fC’
:á«dÓ≤à°SGh áfhôe .4¿ƒHƒgƒŸG ¿ƒØXƒŸG íæÁ
‘h .…OÉY ∞Xƒe …CG ™«£à°ùj ɇ ÌcCG º¡JÉcô°T
øe ÌcCG º¡ëæ“ ¿CG º¡JÉcô°T øe ¿ƒ©bƒàj πHÉ≤ŸG
á«dÓ≤à°SG ܃gƒŸG ∞XƒŸG íæ“ ⁄ GPEÉa .ÚjOÉ©dG
∞Xƒe ¤EG ¬dƒ– ¿CÉH ôWÉîJ âfCÉa ,ÈcCG ájôMh
Ö∏£J ÖgGƒª∏d áHPÉ÷G äÉcô°ûdG ¢†©Ña .…OÉY
ø˘˘˘e Ú©˘˘˘e O󢢢©˘˘˘d π˘˘˘ª˘˘˘©˘˘˘dɢ˘˘H ΩGõ˘˘˘à˘˘˘d’G ɢ˘˘¡˘˘˘«˘˘˘Ø˘˘˘Xƒ˘˘˘e ø˘˘˘˘e
10 πãe) É¡JÉà«bƒJ øY ô¶ædG ¢†¨H kÉ«eƒj äÉYÉ°ùdG
Oóëj ¿CÉH »Øàµj áfhôe ÌcC’G É¡°†©Hh .(äÉYÉ°S
;(Óãe áYÉ°S 60) á«YƒÑ°SCG πªY äÉYÉ°S OóY º¡d
º¡«∏Y π≤ãJ ¿CG ¿hO ,(ájô¡°T áYÉ°S 240) ájô¡°Th πH
.ΩGhó∏d IOófi äÉà«bƒàH º¡eGõdEÉH
:á°ùaÉæŸG øe π°†aCG .5èjõŸG øª°†àj ¿CG Öéj
.¿ƒ°ùaÉæŸG ¬eó≤j ɇ π°†aCG äÓ«¡°ùJ »°†jƒ©àdG
¤EG ∑ƒ˘˘˘˘˘°ùaɢ˘˘˘˘æ˘˘˘˘˘e ¬˘˘˘˘˘e󢢢˘˘≤˘˘˘˘˘j ɢ˘˘˘˘e ¢SQOG ,∂dP ±ô˘˘˘˘˘©˘˘˘˘˘à˘˘˘˘˘˘d
QÉÑNCG π≤àæJ .¬æe π°†aCG Ωóbh ,ÚHƒgƒŸG º¡«ØXƒe
¤EG π˘˘˘˘˘∏˘˘˘˘˘°ùà˘˘˘˘˘Jh ÚHƒ˘˘˘˘˘˘gƒŸG ÚØ˘˘˘˘˘˘XƒŸG ÚH è˘˘˘˘˘˘jõŸG Gò˘˘˘˘˘˘g
¿CG ∂«˘˘˘˘∏˘˘˘˘©˘˘˘˘a .∂«˘˘˘˘°ùaɢ˘˘˘æ˘˘˘˘e i󢢢˘d ÚHƒ˘˘˘˘˘gƒŸG ÚØ˘˘˘˘˘XƒŸG
.á«≤jƒ°ùJ Iô¶æH »°†jƒ©àdG ∂éjõe ºª°üJ
:ÜÉ≤©dGh ÜGƒã∏d ∫OÉY Ωɶf .6ÚØXƒŸG º«b
.á«∏Ñ≤à°ùŸGh á«dÉ◊G º¡JGRÉ‚EG ¢SÉ°SCG ≈∏Y ÚHƒgƒŸG
ᢢ«˘˘∏˘˘Ñ˘˘≤˘˘à˘˘°ùŸG ᢢª˘˘«˘˘≤˘˘dG ¿ƒ˘˘µ˘˘J ¿É˘˘«˘˘˘MC’G ø˘˘˘e Òã˘˘˘c »˘˘˘Ø˘˘˘a
á«dÉ◊G ᪫≤dG øe kGÒãc ÈcCG ÚHƒgƒŸG ÚØXƒª∏d
ÒZh øjõ«ªàeh ÚjOÉY ¤EG ∂«ØXƒe ∞æ°U .º¡d
AGOC’G ÅaÉc .AÉ£©dGh AGOC’G á«MÉf øe ÚdƒÑ≤e
.kG󢢢˘˘L Ê󢢢˘˘àŸG AGOC’G Öbɢ˘˘˘˘Yh ,…Oɢ˘˘˘˘©˘˘˘˘˘dG ’ õ˘˘˘˘˘˘«˘˘˘˘˘˘ª˘˘˘˘˘˘àŸG
.…OÉ©dG AGOC’G ICÉaɵe hCG áÑbÉ©e ÖæŒh
IQGOEG øe Ö©°UCG ÚHƒgƒŸG IQGOEG
:ÚjOÉ©dG
ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG IQGOEG ¿CG øjôjóŸG ¢†©H ø¶j
¿CG í«ë°üdGh .ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG IQGOEG øe π¡°SCG
ÚØXƒŸG AGOCG ¥ƒØJ º¡éFÉàfh ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG AGOCG
¤EG ÉfÉ«MCG π°üJ óbh %75 øY π≤J ’ áÑ°ùæH ÚjOÉ©dG
ÚØXƒŸG IQGOEG ¿CG ’EG ,(±É©°VCG áKÓK …CG) %300
∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
4
:ádÉM á°SGQO
Ωƒ«dhÎH ¢ûàjôH ácô°T
,,IIQQGGOOEE’’GG ¢¢ùù∏∏›› ¢¢ùù««FFQQ zz¿¿hhGGôôHH ¿¿ƒƒLL{{ øø°°TTOO óó≤≤aa ..IIóójjôôaa áá≤≤jjôô££HH ÖÖggGGƒƒŸŸGG ÜÜGGòòààLLGGhh áá««ªªææààHH ΩΩƒƒ««ddhhÎÎHH ¢¢ûûààjjôôHH ááccôô°°TT ΩΩƒƒ≤≤JJ
::áá««ddÉÉààddGG ççÓÓããddGG ππMMGGôôŸŸGG ≈≈∏∏YY ΩΩƒƒ≤≤jj áájjôô°°ûûÑÑddGG OOQQGGƒƒŸŸGG IIQQGGOOEE’’ kkÉÉ››ÉÉffôôHH
❂:ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ÜGòàLG á∏MôeááÑÑ««££ddGG ääÉÉeeÉÉÿÿGG QQÉÉ««ààNNÉÉHH ∞∞XXƒƒee 330000 øøee ÜÜôô≤≤jj ÉÉee ¢¢üü°°üüîîààjj ÉÉ¡¡««aahh
óójjóóëëààHH ¿¿ƒƒeeƒƒ≤≤jj åå««MM ..∫∫hhÎÎÑÑddGG áá°°SSóóæægg ΩΩÉÉ°°ùùbbCCGG ‘‘ ÚÚ°°SSQQGGóóddGG ääÉÉ©©eeÉÉ÷÷GG ááÑÑ∏∏WW ôô°°UUÉÉææYY øøee ∞∞FFÉÉXXƒƒ∏∏dd ÚÚëë°°TTôôªª∏∏dd
áá©©eeÉÉ÷÷GG ππNNGGOO áá««°°üüîî°°TT ääGGAAÉÉ≤≤dd ºº¡¡©©ee ¿¿hhóó≤≤©©jj ººKK ..ääÉÉ©©eeÉÉ÷÷GG ääÉÉYYÉÉbb øøee áá°°SSóóææ¡¡ddGG ááÑÑ∏∏WW øøee ááHHƒƒggƒƒŸŸGG ôô°°UUÉÉææ©©ddGG
¥¥ƒƒ°°ùùdd GGƒƒªª°°††ææjj ¿¿CCGG ππÑÑbb ,,QQƒƒØØddGG ≈≈∏∏YY ,,óóbbÉÉ©©ààddGG ºº¡¡««∏∏YY GGƒƒ°°VVôôYY π𪪩©∏∏dd ºº¡¡ààeeAAÓÓee ºº¡¡dd óóccCCÉÉJJ GGPPEEÉÉaa ..ÜÜôôbb øøYY ººggƒƒaaôô©©««dd
..¿¿ƒƒ°°ùùaaÉÉæ柟GG ºº¡¡ØØ°°ûûà൵jj ¿¿CCGG ππÑÑbb ……CCGG ,,áá∏∏eeÉÉ©©ddGG iiƒƒ≤≤ddGG
❂:ácô°ûdÉH ÚØXƒŸG ÖgGƒe ô°ûf á∏MôeííææÁÁhh ¬¬jjóódd ÚÚHHƒƒggƒƒŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ºº°°ùùbb ππcc ôôjjóóee OOóóëëjj ÉÉ¡¡««aahh
øøee ¢¢VVôô¨¨ddGG ..ÉÉ¡¡HH ¬¬∏∏ªªYY IIÎÎaa ∫∫GGƒƒWW ,,¬¬eeGGóóîîàà°°SSGG IIQQƒƒJJÉÉaa ááccôô°°ûûddGG ¬¬dd ™™aaóóJJ ,,∫∫ƒƒªªfifi ∞∞JJÉÉgg øøYY IIQQÉÉÑÑYY IICCÉÉaaÉɵµee ºº¡¡ææee ÓÓcc
¬¬JJQQÉÉ°°ûûàà°°SSGGhh ¬¬HH ∫∫ÉÉ°°üüJJ’’GG øøee √√DDhhÓÓeeRR øøµµªªààjj åå««ëëHH ,,ááccôô°°ûûddÉÉHH ááYYÉÉ°°SS 2244 IIóóŸŸ ∞∞XXƒƒŸŸGG §§HHQQ ƒƒgg ∞∞JJÉÉ¡¡ddGG GGòògg ∞∞XXƒƒŸŸGG ííææee
áá©©HHÉÉààee ÖÖëëjj Ü܃ƒggƒƒŸŸGG ∞∞XXƒƒŸŸGG ¿¿CC’’ áájjóó¡¡ddGG √√òògg ¢¢††aaQQ ‘‘ ÚÚHHƒƒggƒƒŸŸGG AA’’DDƒƒgg øøee óóMMCCGG ôôµµaa ¿¿CCGG ≥≥ÑÑ°°ùùjj ⁄⁄hh ..ΩΩhhõõ∏∏ddGG óóææYY
..ááccôô°°ûûddGG ‘‘ ççóóëëjj ÉÉee ππcc
❂:ácô°ûdÉH ÚØXƒŸG ÖgGƒe §HQ á∏Môe¿¿CCÉÉHH ,,ÌÌccCCGG IIƒƒ≤≤HH ááccôô°°ûûddÉÉHH Ü܃ƒggƒƒŸŸGG ∞∞XXƒƒŸŸGG §§HHQQ ººààjj IIÎÎaa óó©©HH
Ü܃ƒggƒƒŸŸGG ∞∞XXƒƒŸŸGG §§HHQQ ƒƒgg ºº¡¡°°SSCC’’GG √√òògg øøee ¢¢VVôô¨¨ddGG ..¬¬ÑÑJJGGQQ ¤¤EEGG ±±ÉÉ°°††JJ »»ààddGG ääBBÉÉaaÉɵµŸŸGG øøee ÉÉ¡¡àપ««bb OOóó°°ùùjj kkÉɪª¡¡°°SSCCGG ííææÁÁ
..ºº¡¡°°VVhhôôYYhh ÚÚ°°ùùaaÉÉæ柟GG ääGGAAGGôôZZEEGG óó°°VV ¬¬ææ««°°üü––hh ááccôô°°ûûddÉÉHH

5. ÚØXƒŸG IQGOEG øe Ö©°UCG ∂°TÓH »g ÚHƒgƒŸG
:á«dÉàdG ÜÉÑ°SCÓd ∂dPh ,ÚjOÉ©dG
❂∞∞XXƒƒªª∏∏dd áá««ÑÑ°°üü©©ddGGhh áá««°°ùùØØææddGG ááddÉÉ◊◊GG ¿¿ƒƒµµJJ
∞∞˘˘˘˘˘˘˘˘XXƒƒŸŸGG øø˘˘˘˘˘˘˘˘ee kkÉɢ˘˘˘˘˘˘˘ÑÑ˘˘˘˘˘˘˘˘∏∏˘˘˘˘˘˘˘˘˘˘≤≤˘˘˘˘˘˘˘˘˘˘JJhh kkGGRRGGõõ˘˘˘˘˘˘˘˘˘˘àà˘˘˘˘˘˘˘˘˘˘ggGG ÌÌccCCGG Ü܃ƒ˘˘˘˘˘˘˘˘˘˘ggƒƒŸŸGG
::……OOÉÉ©©ddGGá«MÉædG øe kGQGô≤à°SG πbCG ¿hôµàÑŸÉa
¿ƒLÉàëj º¡a .ÚjOÉ©dG º¡fGôbCG øe á«°ùØædG
kGôjóe øµJ ⁄ ¿EÉa .AÉæàY’Gh Ωɪàg’G øe kGójõe
‘ πª©dG äÉÑ∏£àe øµJ ⁄h ÉëLÉf GóFÉbh ÉÄØc
⁄h ÚHƒgƒe ÚØXƒe OƒLh »Yóà°ùJ ∂àcô°T
ÚØ˘˘˘Xƒ˘˘˘ª˘˘˘∏˘˘˘d ᢢ˘Lɢ˘˘ë˘˘˘H ∂j󢢢d π˘˘˘ª˘˘˘©˘˘˘dG ᢢ˘˘Ä˘˘˘˘«˘˘˘˘H ø˘˘˘˘µ˘˘˘˘J
≈˘˘˘∏˘˘˘˘Y 󢢢˘ª˘˘˘˘à˘˘˘˘©˘˘˘˘J ¿CG ∂d π˘˘˘˘°†aC’G ø˘˘˘˘ª˘˘˘˘a ,ÚHƒ˘˘˘˘gƒŸG
.ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG
❂kkÉÉÑÑddÉÉZZ ÚÚHHƒƒggƒƒŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ¤¤EEGG óóææ°°ùùJJ »»ààddGG ΩΩÉÉ¡¡ŸŸGG
»»ààddGG ΩΩÉÉ¡¡ŸŸGG øøee ôô££NNCCGGhh ÌÌccCCGGhh ººggCCGG ¿¿ƒƒµµJJ ÉÉee
::ÚÚjjOOÉÉ©©ddGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ¤¤EEGG óóææ°°ùùJJ¿ƒµj Ée kGÒãµa
ΩÉ¡ŸG øe ÒÑc OóY øY k’ƒÄ°ùe ܃gƒŸG ∞XƒŸG
.ΩÉ°ùbC’G áaÉc øe √DhÉ°SDhQ ¬«dEG É¡H ó¡©j »àdG
…ò˘˘˘˘˘˘˘dG Aõ÷G RÉ‚EG ¿h󢢢˘˘˘˘˘jô˘˘˘˘˘˘˘˘j Aɢ˘˘˘˘˘˘˘°SDhô˘˘˘˘˘˘˘˘dG π˘˘˘˘˘˘˘˘c ¿C’
iƒ°S ¿ƒ≤ãj ’h ,ó«L πµ°ûH ᪡ŸG øe º¡°üîj
ɇ ,¬«∏Y OɪàY’G øµÁ ܃gƒe ∞Xƒe ‘
π©éjh ,∞XƒŸG ≈∏Y ΩÉ¡ŸG ºcGôJ ¤EG …ODƒj
.Gó«≤©Jh áHƒ©°U ÌcCG ∞Xƒª∏d ôjóŸG á©HÉàe
?ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG QÉàîJ ∞«c
øjòdG ÚØXƒŸG QÉ«àN’ ôjóŸG ìÉJôj ¿CG »¡jóÑdG øe
ôjóŸG ¿Éc GPEÉa .πª©dG ܃∏°SCG ‘h ´ÉÑ£dG ‘ ¬fƒ¡Ñ°ûj
GQÉÑc ÚØXƒe QÉàîj ¬fCG »©«Ñ£dG øªa ø°ùdG ‘ kGÒÑc
ÚØXƒŸG QÉ«àN’ á«∏ª©dGh ᫪∏©dG óYGƒ≤dG øµd .¬∏ãe
:≈∏Y ¢üæJ
.∂à∏cÉ°T ≈∏Y ∂«ØXƒe ÎîJ ’ -1ÚØXƒŸG ÚY
øe Úë°TôŸG øe ÎNGh .º¡©e áMGôdÉH ô©°ûJ ’ øjòdG
∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
5
:äÉ````YɪàL’G ó```MCG ‘ çó````M
(á«≤«≤M á°üb)
::§§««££îîààddGG ºº°°ùùbb ¢¢ùù««FFQQ ä䃃°°UU ¬¬©©ªª°°SS ¤¤EEGG ≈≈ggÉÉææJJ ,,iiôôNNCCGG IIôôee ääÉÉYYÉɪªààLL’’GG ááaaôôZZ ÜÜÉÉHH ííààØØ««dd √√óójj óóÁÁ ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ¿¿ÉÉcc Éɪªææ««HH
OOƒƒ©©jj ¿¿CCGG ππÑÑbb ,,ááHHQQÉÉ¡¡ddGG √√QQÉɵµaaCCGG ™™ªªééàà°°ùùjj ≈≈ààMM ÜÜÉÉÑÑddGG ¢¢††ÑÑ≤≤ee øøYY √√óójj ÖÖëë°°SShh áᶶëë∏∏dd ¬¬ffÉɵµee ôôªª°°ùùààaa zz!!∂∂°°TT ÓÓHH ,,ááKKQQÉÉcc ÉÉ¡¡ffEEGG{{
‘‘ ÉÉ««LLQQƒƒLL ¿¿ƒƒààddGGOO ‘‘ øøëëff ..ºº©©ff .... ºº©©ff ??ÉÉææcc øøjjCCGG !!ππ¡¡““{{ ::¬¬°°ùùØØæædd ∫∫ÉÉbb ..ááMMGGôôddGG IIÎÎaa AAÉÉ°°††≤≤ffGG óó©©HH ´´ÉɪªààLL’’GG ¢¢SSCCGGÒÒdd
,,¢¢ùùeeCC’’ÉÉHH ≥≥jjƒƒ°°ùùààddGG ôôjjóóee ∫∫ÉÉ≤≤àà°°SSGG óóbbhh ..ÉÉ©©ææ°°üüee 225500 øøee ÌÌccCCGG ÉÉææ°°ùùaaÉÉææjj åå««MM ,,⁄⁄ÉÉ©©ddGG ‘‘ OOÉÉéé°°ùùddGG á᪪°°UUÉÉYY IIóóëëààŸŸGG ääÉÉjj’’ƒƒddGG
,,êêÉÉààffEE’’GG ´´ÉÉ££bb ôôjjóóee ä䃃°°UU √√AAÉÉLL zz??ááKKQQÉÉcc √√òògg ππ¡¡aa ..ÉÉ¡¡jjóódd ¬¬ØØXXƒƒààdd ÉÉææ««°°ùùaaÉÉææee ÈÈccCCGG ¢¢ùùµµààddGGOO ááccôô°°TT ¬¬©©ee ¢¢VVhhÉÉØØààJJ ΩΩƒƒ««ddGGhh
zz!!ááKKQQÉÉcc ÉÉ¡¡ffEEGG ºº©©ff{{ ::§§««££îîààddGG ôôjjóóee ≈≈∏∏YY OOôôjj
ΩΩƒƒ≤≤JJ ’’ ááccôô°°ûûddGG ::¤¤hhCC’’GG IIôôµµØØddGG ÉÉææ°°ùùMM{{ ::ººKK ,,zz!!óóMMCCGG ∑∑GGôôjj ¿¿CCGG ππÑÑbb ,,ááYYôô°°ùùHH ôôµµaa ÉÉ««gg{{ ::¬¬°°ùùØØff ºº∏∏µµjj ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ππ°°SSÎΰ°SSGG
´´hhôô°°ûûŸŸGG ¿¿CCGG óó≤≤ààYYCCGG{{ ::∫∫ƒƒ≤≤jj áájjôô°°ûûÑÑddGG OOQQGGƒƒŸŸGG ôôjjóóee ™™ªª°°SS ,,áá««ffÉÉããddGG IIôôµµØØddGG ¤¤EEGG ππ°°üüjj ¿¿CCGG ππÑÑbbhh zz!!ÉÉffCCGG ≈≈ààMM ’’hh !!óóMMGGhh OOôôaa ≈≈∏∏YY
∂∂ddPP ‹‹ GGƒƒddÉÉbb GGPPEEGG{{ ::¬¬°°ùùØØff kkÉÉKKóófifihh ÜÜÉÉÑÑddGG ∞∞∏∏NN √√QQÉɵµaaCCGG ‘‘ kkÓÓ°°SSÎΰ°ùùee ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ≈≈°°††eehh zz..kkÉÉeeÉÉ““ ∞∞bbƒƒàà««°°SS óójjóó÷÷GG
zz!!¿¿BB’’GG óó©©HH ……RRGGõõààHHÉÉHH óóMMCC’’ ííªª°°SSCCGG øødd ÊÊCCÉÉHH ÖÖ««LLCCÉÉ°°ùùaa
ââ°°ùùYYÉÉ≤≤JJ »»ææµµddhh ¬¬ÑÑJJGGQQ ‘‘ IIOOÉÉjjRR ÖÖ∏∏WW óó≤≤dd{{ ::ππNNGGóóddÉÉHH áájjôô°°ûûÑÑddGG OOQQGGƒƒŸŸGG ôôjjóóee ä䃃°°UU √√ÉÉJJCCGG áá««ddÉÉààddGG IIôôµµØØddGG ¤¤EEGG ππ°°üüjj ¿¿CCGG ππÑÑbbhh
::∫∫ƒƒ≤≤jj ¬¬ÑÑFFÉÉff ä䃃°°UU ôôjjóóŸŸGG ™™ªª°°SS ººKK zz!!ääGGOOÉÉjjõõddGG øøYY ååjjóó◊◊GG òòÑÑëëjj ’’ ¬¬ffCCGG ¿¿ƒƒªª∏∏©©JJ ººààffCCÉÉaa ,,ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ¤¤EEGG ¬¬ÑÑ∏∏WW ππ««°°UUƒƒJJ øøYY
ÉÉffôôjjóóee ¿¿CCGG ¿¿ƒƒªª∏∏©©JJ ººààffCCGGhh ..iiCCGGôôddGG ‘‘ ääÉÉaaÓÓNN Éɪª¡¡ææ««HH ââffÉÉcc óó≤≤aa ,,ääGGòòddÉÉHH ∞∞XXƒƒŸŸGG GGòò¡¡dd ääGGOOÉÉjjRR áájjCCGG ¢¢††aaÒÒ°°SS ¿¿ÉÉcc óó««ccCCÉÉààddÉÉHH{{
zz..π𪪩©ddGG ííddÉÉ°°UU ‘‘ ∂∂ddPP ¿¿ÉÉcc ƒƒddhh ≈≈ààMM ,,óóMMCCGG ¬¬©©ee ∞∞∏∏ààîîjj ¿¿CCGG ââ≤≤ÁÁ
ππµµ°°ûûHH ääÉÉaaÓÓÿÿGG ááddCCÉÉ°°ùùee òòNNCCÉÉjj ¿¿ÉÉcc ÉÉffôôjjóóee{{ ::ääÉÉ°°üüffEE’’ÉÉHH ≈≈ØØààccGGhh ¬¬ddƒƒ≤≤jj ¿¿CCGG ÖÖééjj ÉÉee OOGGóóYYEEGG øøYY ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ∞∞bbƒƒJJ ÉÉæægg
òò««ØØææààddÉÉHH »»ØØà൵jj ¿¿CCGG IIôôee øøee ÌÌccCCGG ¬¬ææee ââÑÑ∏∏WW óóbbhh !!IIÒÒããee ááLLQQóódd áájjôô≤≤ÑÑYY ââffÉÉcc ääGGòòddÉÉHH ∞∞XXƒƒŸŸGG GGòògg QQÉɵµaaCCGG ¿¿CC’’ ,,»»°°üüîî°°TT
ôôjjƒƒ££ààddGG øøee ¬¬°°ùùØØff ™™ææÁÁ ¿¿CCGG ™™««££àà°°ùùjj ’’ ¬¬ffCCÉÉcchh ,,ÖÖééàà°°ùùjj ⁄⁄ ¬¬ææµµddhh ôôjjóóŸŸGG ≥≥ææMM ÒÒããjj ’’ »»cc ääÉÉMMGGÎÎbbGG ……CCGG ììôô££jj ¿¿CCGG ¿¿hhOO
®®ÉÉØØ◊◊GG ¢¢ùù««ddhh ,,¬¬JJGGÈÈNNhh ¬¬JJGGQQÉÉ¡¡ee ôôjjƒƒ££JJ ƒƒgg ¿¿ÉÉcc ¬¬ªª¡¡jj ÉÉee ¿¿EEGG ??ÖÖ««ééàà°°ùùjj GGPPÉÉŸŸhh{{ ::áájjôô°°ûûÑÑddGG OOQQGGƒƒŸŸGG ôôjjóóee OOQQ zz!!QQÉɵµààHH’’GGhh
zz..ÉÉ¡¡ææee ºº∏∏©©ààddGG ººàà««dd IIôôµµààÑÑŸŸGG √√QQÉɵµaaCCGG ËËóó≤≤ààHH QQOOÉÉÑÑjj ¿¿CCGGhh ôôµµØØjj ¿¿CCGG ¬¬ààëë∏∏°°üüee øøeehh ,,ááccôô°°ûûddGG ‘‘ ¬¬ÑÑ°°üüææee ≈≈∏∏YY
óóbb ÉÉææ««°°ùùaaÉÉææee ¿¿CCGG óó≤≤ààYYCCGG{{ ::∫∫ÉÉbbhh ,,ááYYôô°°ùùHH ááaaôô¨¨ddGG ¤¤EEGG ∞∞ddOOhh ÜÜÉÉÑÑddGG ííààØØaa kkGGQQÉɶ¶ààffGG ΩΩÉÉ©©ddGG ôôjjóóŸŸGG ≥≥££jj ⁄⁄ ääÉɪª∏∏µµddGG √√òògg óóææYY
ΩΩÉÉeeRR IIOOÉÉ©©àà°°SS’’ QQÉɵµaaCC’’GG ¢¢††©©HH ììôôWWCCÉÉ°°SShh ..ÜÜôô◊◊GG GGƒƒÑÑ°°ùùµµjj ⁄⁄ ºº¡¡ææµµdd ..≥≥jjƒƒ°°ùùààddGG ôôjjóóee ááddÉÉ≤≤àà°°SSGG óó©©HH iiôôNNCCGG ááccôô©©ee GGƒƒÑÑ°°ùùcc
ÖÖggGGƒƒŸŸGG ÜÜÉÉëë°°UUCCGG IIQQGGOOEE’’ èèeeÉÉffôôHH ¤¤EEGG ááLLÉÉëëHH ÉÉææffCCGGhh ,,ÉÉ¡¡««ØØXXƒƒee ääGGQQÉÉ¡¡eehh ÖÖggGGƒƒee ≈≈∏∏YY ΩΩƒƒ≤≤JJ ááccôô°°ûûddGG ¿¿CCÉÉHH ââ©©ææààbbGG óó≤≤dd ..IIQQOOÉÉÑÑŸŸGG
??∂∂ddPP ÉÉææææµµÁÁ ∞∞««µµaa ..ÚÚ°°ùùaaÉÉæ柟GG ¤¤EEGG ÜÜôô°°ùùààddGG øøee kk’’óóHH ááccôô°°ûûddGG ‘‘ AAÉÉ≤≤ÑÑddGG ≈≈∏∏YY ººggõõØØMMhh øøjjRRÉÉàપŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG øøee áá°°UUÉÉÿÿGG
øøµµªªààjj ’’ ¬¬ææµµddhh ,,ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ääGGQQÉÉ¡¡eehh ÖÖggGGƒƒee áá««ªªææààdd »»°°ùù««FFôôddGG ¿¿ÉɵµŸŸGG ƒƒgg ¢¢UUÉÉÿÿGG ´´ÉÉ££≤≤ddGG ¿¿CCGG »»gg IIOOÉÉ°°SS ÉÉjj ááÑÑjjôô¨¨ddGG áábbQQÉÉØØŸŸGG
™™ee óóbbÉÉ©©àà∏∏dd kkÉÉ°°††jjCCGG øøëëff ∑∑ôôëëààff ¿¿CCGG ÖÖééjj ÉÉææ°°ùùaaÉÉææee ááHHôô°°VV ≈≈∏∏YY OOôôff »»µµddhh ..ááddÉɪª©©ddGG ¿¿GGQQhhOO ááYYôô°°ùùdd kkGGôô¶¶ff ºº¡¡HH ®®ÉÉØØààMM’’GG øøee
zz..≥≥jjƒƒ°°ùùààddGG ÜÜhhôôMM øøee kk’’óóHH ,,ÖÖggGGƒƒŸŸGG ÜÜôôMM CCGGóóÑÑææddhh ,,ºº¡¡««ØØXXƒƒee ººggCCGG

6. ∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
6
:ÚjOÉ©dGh ÚHƒgƒŸG ÚØXƒª∏d äÉ«∏ª©dG á°Sóæg
::»»gg ôô°°UUÉÉææYY ááKKÓÓKK øøee π𫫨¨°°ûûJJ áá««∏∏ªªYY áájjCCGG ¿¿ƒƒµµààJJ
.äÓNóe -
.𫨰ûJ -
.äÉLôfl -
äÉLôfl ¤EG ∫ƒëàJ É¡fEÉa 𫨰ûà∏d äÓNóŸG ™°†îf ÉeóæYh..((ºº°°SSôôddGG ‘‘ íí°°VVƒƒee ƒƒgg Éɪªcc))
øµªŸG øªa ,áKÓãdG ô°UÉæ©dG ≈∏Y ô£«°ùj ¿CG ¢Só桪∏d øµÁ ä’B’G ᣰSGƒH ºàJ »àdG äÉ«∏ª©dG á°Sóæg ä’ÉM ‘
π«ëà°ùj Gòg øµdh .kÉ≤Ñ°ùe áHƒ°ùfi äÉLôfl êÉàfEÉH Ωƒ≤J IOófi 𫨰ûJ IQób ∫ÓN øe äÓNóŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG
äÉ«∏ª©dG á°Sóæ¡d §≤a Ú«°SÉ°SCG ÚHƒ∏°SCG ∑Éæg ¿CG ¢VÎØf ¿CG ÉææµÁh .OGôaC’G É¡H Ωƒ≤j »àdG äÉ«∏ª©dG IQGOEG ádÉM ‘
:ɪgh ,OGôaC’G É¡H Ωƒ≤j »àdG
:𫨰ûàdGh äÓNóŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG ܃∏°SCG -áÑ°SÉÙG ô°üà≤J πH ,äÉ«∏ª©dG èFÉàf ≈∏Y OGôaC’G áÑ°SÉfi ºàJ ’ Éægh
πµ°ûH ,πª©dG äGƒ£Nh äGAGôLEG ™«ªL §£îàa .¬°ùØf 𫨰ûàdG ܃∏°SCG ≈∏Yh äÓNóŸG øe áeóîà°ùŸG ôjOÉ≤ŸG ≈∏Y
äÓNóŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG á«dƒÄ°ùe É«∏©dG IQGOE’G πªëàJ ádÉ◊G √òg ‘h .∫ÉŒQG hCG QɵàHG hCG Ò«¨J …C’ ’É› ´ój ’
.âfÉc ɪ¡e èFÉàædG πÑ≤àJh äÉLôıG ≈∏Y Iô£«°ùdG øY πHÉ≤ŸG ‘ ≈∏îàJ É¡æµdh 𫨰ûàdGh
:èFÉàædG ≈∏Y áÑ°SÉÙG ܃∏°SCG -≈∏Y º¡àÑ°SÉfi ºàJ ’h ,ÉgóMh äÉ«∏ª©dG èFÉàf ≈∏Y OGôaC’G áÑ°SÉfi ºàJ Éægh
ƒgh ,IQGOE’G øe ô°TÉÑe πNóJ ¿hO ∞Xƒª∏d πª©dG äGƒ£Nh äGAGôLEG §«£îJ ∑Ϋa .äÓNóŸG hCG 𫨰ûàdG á≤jôW
k’ƒÄ°ùe ¿ƒµj ’ ¬æµdh ,(èFÉàædG) äÉLôıG øY á«dƒÄ°ùŸG ∞XƒŸG πªëàj ádÉ◊G √òg ‘h .zÚµªàdG{ ¬«∏Y ≥∏£j Ée
èFÉàædG ≈∏Y áÑ°SÉÙG øY ≈∏îàJ ’h 𫨰ûàdGh äÓNóŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG øY ≈∏îàJ IQGOE’Éa .𫨰ûàdG hCG äÓNóŸG øY
.(äÉLôıG)
ºàjh ,ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ≈∏Y OɪàY’G OGOõ«a ,äÉ«∏ª©dG á°Sóæg øe ÊÉãdG ܃∏°SC’G ¤EG IQGOE’G ∫ƒëàJ Ωƒj ó©H kÉeƒjh
.𫨰ûàdG ܃∏°SCGh äÓNóŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG øe ≈fOCG óM ™e ,èFÉàædG ≈∏Y õ«cÎdG
ÚjOÉ©dG ÚØXƒŸG äÉ«∏ªY á°Sóæg
𫨰ûJ
á«dƒÄ°ùeá«dƒÄ°ùe ’
äÉLôfl äÓNóe
ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG äÉ«∏ªY á°Sóæg
𫨰ûJ
á«dƒÄ°ùe ’á«dƒÄ°ùe
äÉLôfl äÓNóe

7. ܃∏°SC’G Gòg â≤ÑW GPEG .∂àcô°ûH πª©dG Ωɶf ó≤àæj
øe Qób ¤EG ∂àcô°ûH π°üà°ùa ,QÉ«àN’G ‘ ܃∏≤ŸG
∂jód óéà°Sh .º¡JGQóbh ÚØXƒŸG ÖgGƒe ‘ ¿RGƒàdG
É¡°†©H πªµJ »àdG á«°üî°ûdGh á«Ø«XƒdG äɪ°ùdG ™«ªL
º¡«dEG ¿ƒMÉJôj øe ¿hQÉàîj øjòdG ¿hôjóŸÉa .kÉ°†©H
»àdG AÉ£NC’Gh QɵaC’G ¢ùØf QGôµJ ¤EG ôeC’G º¡H »¡àæj
,ø°ùdG ‘ kGÒ¨°U âæc GPEÉa .iôNCG ó©H Iôe É¡«a ¿ƒ©≤j
âæc GPEGh ,ø°ùdG QÉÑc øe ∂«ØXƒe QÉ«àNG øe ∞îJ Óa
.∂æ°S πãe øe ºgQÉ«àN’ õ«ëàJ Óa ø°ùdG ‘ kGÒÑc
¢ùØ˘˘˘˘f ‘ Gƒ˘˘˘˘Lô˘˘˘˘î˘˘˘˘J º˘˘˘˘¡˘˘˘˘fC’ ÚØ˘˘˘˘XƒŸG Qɢ˘˘˘à˘˘˘˘î˘˘˘˘J ¿CG QGò˘˘˘˘Mh
»àdG á≤£æŸG ¢ùØæH Ghódh hCG É¡«a âLôîJ »àdG á©eÉ÷G
.É¡H äódh
kÉ≤ÑW πª©dG ¿ƒ∏°†Øj øjòdG ÚØXƒŸG ÎNG -2
π˘ª˘©˘dG Ωɢ¶˘æ˘d kɢ˘≤˘˘Ñ˘˘W ¢ù«˘˘dh »˘˘°ü°ûdG º˘˘¡˘˘Hƒ˘˘∏˘˘°SC’
:ácô°ûdÉH ô≤à°ùŸG≥M ≈∏Y ¬fCG ó≤à©j …òdG ∞XƒŸÉa
ájƒb ájDhôH ™àªàj ¬fCGh óH’ ,πª©dG Ωɶf øY kɪZQ
øe íÑ°üjh .∂àcô°T ‘ ±ƒdCÉŸGh óFÉ°ù∏d áØdÉflh
,ᢢ«˘˘dÉ◊G ᢢjDhô˘˘dG ∫ɢ˘ª˘˘µ˘˘˘à˘˘˘°S’ ¬˘˘˘à˘˘˘jDhQ ΩG󢢢˘à˘˘˘°SG …Qhô˘˘˘°†dG
.É¡H ¢ü≤ædG ¬LhCG áaô©eh
º¡FGQBG øY ¿ƒ©aGój øjòdG ÚØXƒŸG ÎNG -3
:ádƒ¡°ùH º¡FÉ£NCÉH ¿ƒaΩjh ,Iƒ≤H…òdG ∞XƒŸG
CÉ£ÿGh ÜGƒ°üdG ÚH õ««ªàdG ™«£à°ùj Iƒ≤H ¬jCGQ øY ™aGój
,CÉ£ÿÉH ±GÎY’G á∏«°†ØH kÉ°†jCG ≈∏– Ée GPEÉa .ádƒ¡°ùH
ÜGƒ°üdÉH ¬°SÉ°ùMEG ¿CG …CG .IôHɵŸG á∏jPQ øY √õæàj ¬fEÉa
ºî°†J hCG á«fÉfC’ÉH ¬°SÉ°ùMEG øe ÈcCG ¿ƒµj CÉ£ÿGh
πª©dG áë∏°üe π°†Øj Ée kÉÑdÉZ ∞XƒŸG Gòg πãe .äGòdG
.á«°üî°ûdG ¬àë∏°üe ≈∏Y
’ ∂fCG ø¶J âæc ¿EGh ܃gƒŸG ∞XƒŸG ∞Xh -4
.¿B’G ¬LÉà–.¬Ø«XƒJ øe ∂«°ùaÉæe Ωô– ∂dòH ∂fC’
.ÖÑ°ùdG ¢ùØæd ¬æe ∂fƒeôëj ¿EÉa ∑ƒ°ùaÉæe ¬ØXh GPEÉa
?ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ™°†J øjCG
¿É«ª«¶æJ ¿Éjƒà°ùe ∑Éæg Iô°UÉ©e ᪶æe πc πNGO
:ɪgh ,ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG ÉÑYƒà°ùj ¿CG øµÁ
:»˘æ˘Ø˘dGh …ò˘«˘Ø˘˘æ˘˘à˘˘dG iƒ˘˘à˘˘°ùŸG -ÖgGƒŸG ¿ƒ˘˘˘˘µ˘˘˘˘J
Gòg ‘ ÚØXƒŸG ‘ ÉgôaGƒJ ܃∏£ŸG äGQÉ¡ŸGh
øe ójó©dÉa .∫Ó몰V’Gh πcBÉà∏d á°VôY iƒà°ùŸG
ô¡¶J Iójó÷G äÉ«æ≤àdGh äÉ«›ÈdGh äÉ≤«Ñ£àdG
IôjÉ°ùe øY »æØdG hCG …ò«ØæàdG õéY Ée GPEÉa .kÉ«eƒj
.ácô°û∏d IÒÑc ᪫b GP Oƒ©j ’ äGQƒ£àdG √òg
kɢ˘≤˘˘Ñ˘˘W »˘˘æ˘˘Ø˘˘dG hCG …ò˘˘«˘˘Ø˘˘˘æ˘˘˘à˘˘˘dG ᢢ˘Ñ˘˘˘gƒ˘˘˘e ¢Sɢ˘˘«˘˘˘b ∂æ˘˘˘µÁ
hCG ÖgGƒŸG ≈∏Y OɪàY’G ¿hO ,¥ƒ°ùdG äGQƒ£àd
¿ƒµJ ó≤a .¬æ««©J âbh òæe Égô¡XCG »àdG äGQÉ¡ŸG
áLQO ¤EG äÒ¨J ób ±hô¶dGh äQƒ£J ób QƒeC’G
ihÉ°ùJ ’ ¬ÑgGƒeh ∞XƒŸG äGQÉ¡e É¡©e âëÑ°UCG
Újò«ØæàdG ‘ ÖgGƒŸG QÉ«àNG ádÉM ‘h .kÉÄ«°T
¿CG øe ócCÉJh çóMC’G QÉ«àNG ≈∏Y ¢UôMG Ú«æØdGh
ó©H ∂æµÁh .äGòdG ôjƒ£J áÑgƒÃ ™àªàj ∞XƒŸG
.IÈÿGh ôªà°ùŸG ÖjQóàdÉH ¬∏≤°U ∂dP
:‘Gô°TE’Gh …QGOE’G iƒà°ùŸG -ÖgGƒŸG ¿ƒµJ ’
πcBÉà∏d á°VôY iƒà°ùŸG Gòg ‘ áHƒ∏£ŸG äGQÉ¡ŸGh
π˘˘˘˘°üà˘˘˘˘J iƒ˘˘˘˘à˘˘˘˘°ùŸG Gò˘˘˘˘g ÖgGƒ˘˘˘˘e º˘˘˘˘¶˘˘˘˘©˘˘˘˘˘e .™˘˘˘˘˘jô˘˘˘˘˘°ùdG
äGQó≤dGh á«dÉ°üJ’G äGQÉ¡ŸGh á«°üî°ûdG á«dÉ©ØdÉH
Gòg ‘ ܃gƒŸG ∞XƒŸG QhO ¿CG ’EG .ájOÉ«≤dG
.»æØdGh …ò«ØæàdG QhO øe kGÒKCÉJ ÈcCG ¿ƒµj iƒà°ùŸG
¿CG øY kÓ°†a .πµc ácô°ûdG áaÉ≤K ≈∏Y ôKDƒj ƒ¡a
á∏HÉb ÒZ ¿ƒµJ iƒà°ùŸG Gòg ‘ ∞XƒŸG ÖgGƒe
iƒà°ùŸG ádÉM ‘ ɪc ÒÑc πµ°ûH Qƒ£àdG hCG Ò¨à∏d
QÉ«àNG ‘ ≥«bóàdG Öéj Gòd .»æØdGh …ò«ØæàdG
Gòg ‘ ÖjQóà∏d ¿ƒµj ’h .ájGóÑdG òæe ∞XƒŸG
∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
7
É¡«Hƒgƒe äÉcô°ûdG QÉàîJ ∞«c
™™ee ççóóëëààddGGhh ∫∫ƒƒééààddGG áájjôôMM ºº¡¡dd ∑∑ÎÎJJ ¿¿CCÉÉHH ,,ÉÉ¡¡jjóódd π𪪩©ddGG ááÄÄ««HH ™™ee ÚÚëë°°TTôôŸŸGG ≥≥aaGGƒƒJJ ááLLQQOO ääÉÉccôô°°ûûddGG ¢¢††©©HH ÈÈààîîJJ ..11
áᶶMMÓÓee áá≤≤jjôô££ddGG √√òò¡¡HH ººààJJ ..ºº¡¡ææee ππµµdd ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ääÉɪª««««≤≤JJ »»gg ÉÉeehh ¿¿ƒƒ∏∏©©ØØjj GGPPÉÉee iiôôJJhh ,,™™bbGGƒƒŸŸGG ‘‘ øøjjOOƒƒLLƒƒŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG
..øøjjOOƒƒLLƒƒŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ™™ee ¬¬ªªggÉÉØØJJ ááLLQQOOhh π𪪩©ddGG ™™bbƒƒee ‘‘ íí°°TTôôŸŸGG ∑∑ƒƒ∏∏°°SS
ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ääÉÉ««°°UUƒƒJJ ƒƒgg óóMMGGhh QQóó°°üüee øøee OOóó÷÷GG ¿¿ƒƒëë°°TTôôŸŸGG »»JJCCÉÉjj åå««MM ,,ää’’ÉÉMMEE’’GG Ü܃ƒ∏∏°°SSCCGG iiôôNNCCGG ääÉÉccôô°°TT ≈≈ææÑÑààJJ ..22
..óójjóó÷÷GG ∞∞XXƒƒŸŸGG ‘‘ ÉÉggôôaaGGƒƒJJ ÖÖééjj »»ààddGG ääÉɪª°°ùùddGGhh ,,ôôZZÉÉ°°ûûddGG ™™bbƒƒŸŸGG ääÉÉÑÑ∏∏££ààee ¿¿ƒƒaaôô©©jj ≈≈eeGGóó≤≤ddGG ¿¿ƒƒØØXXƒƒŸŸÉÉaa ..≈≈eeGGóó≤≤ddGG
ÚÚØØXXƒƒee ≈≈∏∏YY ∫∫ƒƒ°°üü◊◊GG ‘‘ áá≤≤jjôô££ddGG √√òògg íí∏∏°°üüJJ ÉÉee kkGGÒÒããcchh ..ää’’ÉÉMMEE’’GG √√òògg áá««bbGGóó°°üüee ‘‘ ôôjjóóŸŸGG ≥≥ããjj ¿¿CCGG ••ôô°°ûûHH ∂∂ddPPhh
..ÚÚHHƒƒggƒƒee
áá≤≤££æ柟GGhh ;;¢¢ùùaaÉÉæ柟GG ÉÉ¡¡≤≤≤≤ëëjj »»ààddGG ääGGRRÉÉ‚‚EE’’GG IIƒƒbb ::Éɪªgg øøjjQQƒƒÙÙ kkÉÉ©©ÑÑJJ ÉÉ¡¡««°°ùùaaÉÉææee ∞∞««ææ°°üüààHH ääÉÉccôô°°ûûddGG øøee ååddÉÉKK ≥≥jjôôaa ΩΩƒƒ≤≤jj ..33
AA’’DDƒƒgg iióódd ÚÚHHƒƒggƒƒŸŸGG ÚÚØØXXƒƒŸŸGG AAÉɪªààffGG ááLLQQOO ¢¢SSQQóóJJ ººKK ÉÉ¡¡««°°ùùaaÉÉææee RRôôHHCCGG ááccôô°°ûûddGG OOóó–– áá≤≤jjôô££ddGG √√òò¡¡HH ..ÉÉ¡¡HH π𪪩©jj »»ààddGG
ÚÚØØXXƒƒŸŸGG ÜÜGGòòààLLGG ≈≈∏∏YY π𪪩©JJ ººKK ,,¢¢ùùaaÉÉæ檪∏∏dd IIQQhhÉÉ›› áá≤≤££ææee ¤¤EEGG ∫∫ÉÉ≤≤ààff’’GG QQôô≤≤JJ ÉÉ¡¡ffEEÉÉaa ,,ááØØ««©©°°VV ÉÉ¡¡JJóóLLhh GGPPEEÉÉaa ..ÚÚ°°ùùaaÉÉæ柟GG
ääÉÉccôô°°ûûddÉÉaa ..iiôôNNCCGG ¤¤EEGG ááææjjóóee øøee ÉÉ¡¡∏∏ªªYY ™™bbGGƒƒee ππ≤≤ææHH IIÒÒÑѵµddGG ääÉÉccôô°°ûûddGG ΩΩÉÉ««bb ÜÜÉÉÑÑ°°SSCCGG hhCCGG QQGGôô°°SSCCGG óóMMCCGG ƒƒgg GGòògg ..ÚÚHHƒƒggƒƒŸŸGG
øøee ÉÉ¡¡HHGGòòààLLGGhh ÉÉ¡¡©©bbƒƒJJ øøµµÁÁ »»ààddGG ÖÖggGGƒƒŸŸGG OOóóëëjj ……òòddGG ƒƒgg ™™bbƒƒŸŸÉÉaa ..ÉÉ¡¡««ØØXXƒƒee QQÉÉààîîJJ ¿¿CCGG ππÑÑbb π𪪩©ddGG ™™bbƒƒee QQÉÉààîîJJ
..ááHHQQÉÉ≤≤ààee ™™bbGGƒƒeehh øøccÉÉeeCCGG ‘‘ áá¡¡HHÉÉ°°ûûààee ääÉÉ°°üü°°üüîîJJ ‘‘ ääÉÉccôô°°ûûddGG ™™ªªééààJJ ¬¬°°ùùØØff ÖÖÑÑ°°ùùddGG GGòò¡¡ddhh ..áᣣ««ÙÙGG áá««LLQQÉÉÿÿGG ááÄÄ««ÑÑddGG

8. ∫ɪYC’GπLQhôjóŸGÖàcäÉ°UÓN(2002ôjGÈa)™HGôdGOó©dG-Iô°TÉ©dGáæ°ùdG
8
∫∫ÉɪªYYCC’’GG ππLLQQhh ôôjjóóŸŸGG ÖÖààcc ääÉÉ°°UUÓÓNN
:øY Qó°üJ ájô¡°T ∞°üf Iô°ûf
(´É©°T)»ª∏©dG ΩÓYEÓd á«Hô©dG ácô°ûdG
IôgÉ≤dG - 4002 Ü.¢U
´.Ω.ê - 11727 :ô°üf áæjóe
20 2 2633897 :¿ƒØ«∏J
20 2 4036657 :¿ƒØ«∏J
20 2 4025324 :¿ƒØ«∏J
20 2 2612521 :¢ùcÉa
03 4254353 :ájQóæµ°S’G Öàµe
5510492 :ä ´É©°T -¿OQC’G
¿ÉªY - 5515636 - 5534291
AÉ©æ°U 206949 :ä âf …ɵ°S - øª«dG
ähÒH - 6743449 :ä OGôe áYƒª› - ¿ÉæÑd
- ájOƒ©°ùdGQOÉ°üeácô°T4749887 - 4749929:ä ¢VÉjôdG
6521147 - 6504053 :ä IóL QOÉ°üe ácô°T - ájOƒ©°ùdG
((ääÉÉ°°UUÓÓNN)) ‘‘ ∑∑GGÎΰ°TTÓÓdd
¢ShAôe hCG ¢ù«Fôd É¡FGógE’ hCG ºµà°ù°SDƒŸ hCG ºµd
∫É°üJ’G ºµæµÁ π«ªY hCG π«eõd É¡Áó≤àd hCG
.√ÓYCG ¿Gƒæ©dG ≈∏Y ÚcΰûŸG äÉeóN IQGOEÉH
(äÉ°UÓN) Qó°üJ
ΩÉY ™∏£e òæe1993ÖàµdG π°†aCG ,á«Hô©dG á¨∏dÉH ¢üî∏Jh
õ«cÎdG ™e ,∫ɪYC’G ∫ÉLQh øjôjóª∏d á¡LƒŸG á«ŸÉ©dG
.…QGOE’G ôµØ∏d kGójóL ∞«°†J »àdGh ,É©«Ñe ÌcC’G ÖàµdG ≈∏Y
äÉjô¶ædGh äÉ°SQɪŸG ÚH IƒéØdG ó°S ¤EG (äÉ°UÓN) ±ó¡J
.á«Hô©dG IQGOE’GáÄ«Hh ,áeó≤àŸG ∫hódG ‘ áãjó◊G ájQGOE’G
≥«Ñ£à∏d á∏HÉbh áHô› ájQGOEG áaô©e º¡d ôaƒJ å«M
:´GójE’G ºbQ6454
10/2357ISSN: 1
:ájQhO É°†jCG z ´É©°T { øY Qó°üJ
…QGOE’G QÉàıG
ájô¡°T äÉ°ùÑà≤eh äÉ°UÓNh äÉØ£à≤e º°†Jh
.ájQGOE’G ⁄É©dG äÓ› √ô°ûæJÉe çóMC’.á«Hô©dG á¨dÉH
¿Éc GPEG ’EG ,¬JGQÉ¡e hCG ∞XƒŸG ÖgGƒe ≈∏Y ÒÑc ÒKCÉJ iƒà°ùŸG
.Gôªà°ùeh É¡Lƒeh ÉØãµeh kGõ«ªàe kÉÑjQóJ
:π«Mô∏d ™aGódGh .. QGôªà°SÓd ™aGódG
º¡©aGO ¿CG ÚØXƒŸG øe %65 ôcP äGAÉ°ü≤à°S’G óMCG ‘
᫪æJ øY ºgõéY ƒg ácô°ûdG IQOɨe ‘ ÒµØà∏d »°SÉ°SC’G
.É¡«a º¡JGQÉ¡e
øe ¢ü∏îà∏d »°SÉ°SC’G º¡©aGO ¿CG øjôjóŸG øe %65 ôcP ɪæ«H
äGQÉ¡ŸG ᫪æàa .º¡JGQÉ¡e ᫪æJ øY ºgõéY ƒg ÚØXƒŸG ¢†©H
.º¡∏«MQ hCG ÚØXƒŸG QGôªà°S’ »°SÉ°SC’G ™aGódG ɪFGO »g
?∂«ØXƒe ÖgGƒe »ªæJ ∞«µa
❂áØ∏àıG πª©dG ¥ôa ÚH ÚHƒgƒŸG ÚØXƒŸG π≤fG
á≤jô£dG √ò¡H øª°†à°S .ÉgDhGOCG º¡d ≥Ñ°ùj ⁄ ΩÉ¡Ã º¡Ø∏ch
∞˘˘˘Fɢ˘˘Xh ‘ I󢢢˘j󢢢˘L äGQɢ˘˘˘¡˘˘˘˘e ÚHƒ˘˘˘˘gƒŸG ÚØ˘˘˘˘XƒŸG Üɢ˘˘˘°ùà˘˘˘˘cG
¬fC’ ,܃gƒŸG ∞Xƒª∏d kÓ‡ πª©dG íÑ°üj ødh .áØ∏àfl
iƒà°ùŸG ¤EG ∞XƒŸG á«bÎH ∂dP ó©H ºb .º∏©àdG π°UGƒ«°S
iƒà°ùŸG ‘ Ú∏eÉ©dG ΩÉ¡e ™«ªL ø≤àj ¬fC’ ,≈∏YC’G …QGOE’G
.Ωƒj äGP ¬«a πªY …òdG …QGOE’G
❂k’ƒÄ°ùe ܃gƒŸG ∞XƒŸG π©LG.πeÉc ´hô°ûe IQGOEG øY
IQGOEG áÑgƒe ∞XƒŸG Gòg iód »ªæJ ¿CG á≤jô£dG √ò¡H ∂æµÁ
äGQÉ¡ŸG Ö©°UCG øe ¿ÉJQÉ¡ŸG ¿ÉJÉgh .äÓµ°ûŸG πMh ,âbƒdG
πeÉc ´hô°ûe IQGOEG á«∏ªY ¬ëæ“ Ée øY kÓ°†a ∂dP .kÉHÉ°ùàcG
Gògh .ájô◊Gh ∫Ó≤à°S’ÉH ¢SÉ°ùMEG øe ܃gƒŸG ∞Xƒª∏d
.ÖgGƒŸG ôjƒ£J ≈∏Y ÒÑc õaÉM
❂±ô°UG.á«°üî°ûdG äÉaÓÿG øY ô¶ædG≈∏Y äõcQ Ée GPEG
øeh .á«∏ª©dG äGQÉÑàY’G ∂æe âHôg á«°üî°ûdG äÉaÓÿG
øµÁ »àdG ÖgGƒŸG óMCG »°üî°ûdG è°†ædG Èà©J ¿CG π°†aC’G
.øjôNB’G ™e ¬JÓeÉ©Jh ¬JÈN áé«àf ¢üî°ûdG É¡Ñ°ùàµj ¿CG
¬¡Lh §≤a ,¬ÑbÉ©J ’h íë°üjh Å£îjh Üôéj ∞XƒŸG ´O
.¬dÉ©aCG èFÉàf πªëà«d QÉ«àN’G ájôM ¬d ∑ôJGh
❂.ÖgGƒŸG ‘ ôªãà°SG܃gƒŸG ∞XƒŸG õØM ‘ πîÑJ ’h
.kÉjOÉeh kÉjƒæ©e
❂ÚØ˘˘XƒŸÉ˘˘H á˘˘Ø˘˘∏˘˘àıG äɢ˘Yɢ˘£˘˘≤˘˘dGh Ωɢ˘˘°ùbC’G º˘˘˘©˘˘˘W
ÚHƒgƒŸG≈∏Y ∫OÉYh hÉ°ùàe πµ°ûH ¿ƒYRƒàj å«ëH
ábôØàe øcÉeCG ‘ ºgOƒLƒa .ácô°û∏d ᫪«¶æàdG á©bôdG
.ÚØXƒŸG á«≤H ÚH õ«ªàŸG RÉ‚E’G áaÉ≤K ¿hô°ûæj º¡∏©éj