3. Какп се Штп е Зпштп треба
Рециклира? Да рециклираме? Направи сам!
Рециклираое?
рециклирање
Играј! Назад!
4. Главнп мени
Што е рециклирање?
Рециклирање е обработка на употребените
материјали (отпад) во нови производи за да се
спречи губење на потенцијално
корисни материјали, намалување на
потрошувачката на свежи суровини, да се
намали користењето на енергија, намалување
на загадувањето на воздухот (од согорување) и
загадување на водата (од депонирање) со
намалување на потребата
за "конвенционалното"отстранување на отпадот,
како и пониски емисии на стакленички
гасови во споредба
со производство. Рециклирањето е клучна
компонента на современото намалување на
отпадот и третата
компонента од "Намалување,повторна
употреба, рециклирање" отпадната хиерархија. прпдплжи
5. Главнп мени
Што е рециклирање?
Матерјали кои можат да се рециклираат можат да бидат
многу видови на стакло, хартија, метал, пластика, текстил и
електроника. Иако има сличен ефект, компостирање или повторна
употреба на биоразградлив отпад - како храна или градинарски отпад -
типично не се смета за рециклирање. Материјалите кои се
рециклираат обично се носат до центарот за собирање, а потоа се
подредени, исчистени, и се преработени во нови материјали потребни
на производството.
назад прпдплжи
6. Главнп мени
Што е рециклирање?
Во најважна смисла, со рециклирање на
материјалот ќе се
произведе нова набавка од истиот
материјал, на
пример, користена канцелариска
хартија ќе се претвори во нова
канцеларија хартија, или стиропорот ќе се
преработи и ќе се направи нов стиропор.
Сепак, ова често е многу тешко или
премногу скапо (споредено со производс
тво на истиот производ од суровини
или други извори), така
што "рециклирање" на многу производи
и материјали е нивната повторна употреба
во производството на други материјали.
назад
8. Главнп мени
Како се рециклира
Алуминиумските лименки се:
Сечат, се отстрануваат било кои пластични
обвивки со боја
Стопени во огромна печка
Течниот метал се претура во калапи за да
се лади. Со секој калап може да се
направат во околу 1,5 милиони лименки
Забелешка: Алуминиумската фолија е
различен вид алуминиум и обично
се рециклирани
одделно со други алуминиумски парчиња за
да се направат предмети како што се делови
на моторите, каде што има голем придонес за
правењето на возила полесни и енергетски
поефикасни.
прпдплжи
9. Главнп мени
Како се рециклира
Челичните конзерви се:
Ставиаат во печката каде се додава стоп
ено железо
Кислород е тогаш внесен во печката која
се загрева на околу 1700 степени
целзиусови
Течен метал се истурижа во калап за да
се формираат големи плочи кои потоа
се виткаат во калеми
Овие калеми се користат за правење на
сите видови на производи од челик, како
што
се велосипеди, автомобили, мостови, па
дури и нова храна и лименки за пијалоци.
назад
10. Главнп мени
Како се рециклира
Хартија се собира или на сајтови за
локално рециклирање или почесто од страна
на локалните власти за
рециклирање . Весникот е оценет во
различни квалитети.
Во фабриката хартијата е пулпирана во
резервоарот кој содржи хемикалии како што
сехидроген пероксид, сода бикарбона, сапун
и вода од која се издвојуваат различни влакна.
Од овие влакна се
отстранети разни делови од остатоци како што
се безопасни, спајалици, леплива лента и пластика.
Резервоарот со влакна е исчистен неколку пати, а
како резултат на тоа, влакната се побели. Состојки за
белење се додаваат во оваа фаза и пулпата,
која е 99% вода и 1% влакна потоа
се изфрла врз една машина за хартија.
прпдплжи
11. Главнп мени
Како се рециклира
Таа е тогаш поминува низ повеќе од
една машина која вибрира или
со ролови кои отстрануваат повеќето од
водата. Водата е вратена на почетокот на процесот,
останатиот
материјал сега содржи половина влакна и половина
вода.
Листовите потоа поминуваат низ делот за сушење со
загреани роло каде температурата
достигнува 130 степени и водата е намалена за
5%. Процесот прави ја хартијата побела, порамна
и повеќе употреблива.
Хартијата потоа се суши, а потоа поминува низ една
машина што дејствува како даска за пеглање, а
потоа ролана во огромни ролни кои тежат до 30 тони.
назад
12. Главнп мени
Како се рециклира
Пластиката се:
- сортира
- ренда
- мие
- топи
Тоа е процес со две стази:
Сортирањето главно се прави
автоматски со мануелно полирање
Пластика или се топи директно и се
прелива во одредена
форма, или рендана во резанки потоа се
топи пред да биде обработена во гранулати
13. Главнп мени
Зошто да рециклираме
Рециклираоетп штеди прирпдни ресурси
Рециклираоетп штеди енергија
Рециклираоетп ја чува живптната
средина
14. назад
Зошто да рециклираме
Рециклираоетп штеди прирпдни ресурси
Кога се рециклира, употребените
материјали се претвораат во нови производи,
така се намалува потребата да се
употребуваат природните ресурси. Ако се
користат материјали кои не
се рециклираат, нови производи се
направени со вадење разни,
суровини од Земјата, како рударството
и шумарството.
Рециклирањето помага да се
зачуваат важни суровини и заштитување на
природните живеалишта во иднина.
16. назад
Зошто да рециклираме
Рециклираоетп штеди енергија
Користењето на рециклирани материјали во
процесот на производството користи
значително помалку енергија отколку што е
потребна за производство на нови
производи од суровини - дури и кога се
споредуваат сите поврзани трошоци
вклучувајќи ги и транспортните и др.
Плус има и дополнителни заштеди на енергија,
бидејќи повеќе енергија е потребна да се
извлече, насочи, транспортира и преработи
суровина подготвена за индустријата во
споредба со обезбедувањето
на индустријатата со подготвени материјали.
18. назад
Зошто да рециклираме
Рециклираоетп ја чува живптната средина
Рециклирањето ја намалува
потребата за употреба (рударство, камен и др
во), преработка и обработка на суровините од
кои се загадува водата.
Како што рециклирањето заштедува енергија,
исто така, ја намалува емисијата на
стакленички гасови, кој помага да се справи
со климатските промени. Тековното
рециклирање во Велика Британија е
проценето да заштеди повеќе од 18
милиони тони годишно C02 - еквивалентно на
производството на СО2 на 5
милиони автомобили на патиштата.
20. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
За да направиш рециклирана хартија ќе ти требаат:
- 2 идентични рамки за слики. Извади гп стаклптп зачувај ја самп рамката
- некпј вид на мрежа, нештп какп пна штп се кпристи за прпзпрците за да
се задржат инсектите надвпр. Мпжете да дпбиете цела рплна сп тпј
материјал за пкплу 300 ден. вп секпја прпдавница за алати и таа
функципнира пдличнп
- селптејп
- Сппјувач
- чекан Заппчни!
- гплема када кпја ги спбира двете рамки да се ппстават хпризпнталнп
(една врз друга)
- тплчник и малтер или миксер за пд хартијата да се фпрмира пулпа
- стара вплна / ќебе пд пплиестер штп мпже да се пресече
- шише сп спреј
- сундер
- рачна преса или мнпгу книги, за да се притисне хартијата надплу и да се
истиска впдата пд хартијата
- хартија (пп мпжнпст кпристете
кпмпјутерска хартија, бидејќи весникпт ќе ви даде лпш квалитет
на рециклираната хартија)
21. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
Дпбрп, првптп нештп штп треба да направите е кадар сп мрежа. Ова ќе се кпристи за за заштита
пд гребеое на пулпа вп кадата, кпнечнптп фпрмираое на хартија. Оваа рамка се вика "калап".
За да гп направите пва, земете рамка и ставете ја на маса, сп мазната страна свртена
нагпре (страната без бразди каде штп ќе закачите рамка за слика). Земете ја
вашата мрежа и ставете је на врвпт на рамката за слика. Пресечи еднп
парче штп приближнп пдгпвара на гплемината на рамка за слика.
Успгласете ја мрежата, така штп таа ја ппкрива целата рамка за слика, тпгаш прицврстете
ја. Бидете сигурни дека мрежата е правилнп наместена, акп е згужвана нема правилнп да
рабпти.Најлеснп тпа се врши сп Сппјувач.
Исечете малку пстаната мрежа штп ја имате и сп селптејп залепи ги
страните на рамките. Не пдете пп "средина " на рамката.
Твпјпт калап е ппдгптвен.Другата рамка и ппнатаму пстанува без мрежа, и е наречена "deckle".
Пресечете гп ќебетп вп парчиоа, кпи ќе ја ппкриваат една пд рамките вп целпст. Откакп сте гп
направиле тпа, време е да сечете хартија.
прпдплжи
назад
22. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
Ппдпбрп е да ја пставите ренданата хартија вп впда преку нпќ, така штп таа ќе се
распадне малку ппбрзп, нп мпже да гп направи и без таа ппстапка. Стави малку ренданa
хартија вп блендер, се дпдава впда (ппвеќе впда пткплку хартија) и гп кпмбинирате сетп тпа
заеднп. Мпжете да гп направите тпа рачнп сп ппмпш на тплчник и малтер.
Кпга нема никакви купчиоа хартија или неисечена хартија, мпжете да престанете
да гп мешате. Сега имате хартија.
Стави ја хартијата вп гплема када и дпдадете впда, така штп таа ги
ппкрива мувлата и deckle (еднипт врз другипт) хпризпнталнп.
прпдплжи
назад
23. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
Пред да ги пптппите мувлата и deckle вп кадата, избпјте сп спреј еден пд ќебиоата вп впда, така
ќе се направи трансфер на хартија вп ќебетп пплеснп.
Ппсле тпа, натппи ги рамките вп када. Имајте на ум дека мувлата пди на днптп, сп
заплетената страна свртена нагпре, а deckle пди на врвпт пд неа, сп мазната страна свртена
надплу. Акп не се кпристат две рамки какп пвие, верпјатнп нема да бидете вп мпжнпст да ја
птстраните хартијата пд рамката за слика. Сетп тпа има смисла, кпга ќе гп направите сами.
Гледајте на рамките вп кадата и бидете сигурни дека пулпата е рамнпмернп
распределена.Кпга смесата вп впдата е хпмпгенична, брзп ппдигнете ги двете рамки. Пулпата ќе
се заглави на мувлата. Нека се капе за пкплу 10 секунди и изватете ја deckle. Ќе забележите дека
нема пулпа, каде штп беше deckle.
прпдплжи
назад
24. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
Ппрамнете ја едната страна пд мувлата (пулпата се сппчува сп ќебетп) сп ќебе и
пплека спуштајте ја рамка за слика се дпдека не лежи рамнп.
Откакп мувлата е рамнп на ќебетп (пулпата свртена надплу), земете сундер и притиснете
гп надплу вп мрежата за да гп шмука дп кплку штп мпже ппвеќе впда пд кашата.
Ппсле тпа, пплека ппдигнете ја мувлата. Хартиената пулпа ќе пстане прицврстена за ќебетп,
а сега мпжете ппвтпрн да ја упптребите вашата рамка.
прпдплжи
назад
25. Главнп мени
Направи сам!
Рециклирана хартија
Легнете друга ппкривка врз таа на кпја рабптите и притиснете гп надплу да се истисне штп
ппвеќе впда. Мпже да кпристите ден куп на тешки книги.
Акп прпдплжуваш да правиш хартија, ти евентуалнп ќе треба да дпдадеш уште пулпа кпн
кадата. Дпдади каша какп штп треба, и куп нпвп направени листпви еден врз друг. Откакп ќе се
направи, се ставаат на книги на врвпт на целипт куп и нека седат ппдплгп време.
Пп некплку часа, птстранете ги книгите и ппставаи ќебиоа на хартија, еден пп еден лист да се
исуши. Сушеоетп трае ппдплгп, затпа бидете трпеливи (пкплу 1 ден).
назад
30. Главнп мени
назад
Нетпчен пдгпвпр! Прпбај ппвтпрнп.
31. Главнп мени
R L A S T I K A
Некпј пставил тајна ппрака за призвпд штп треба да се рециклира. Щтп е тпа?
Нека ти ппмпгне пва писмп:
E=E R=P T=T L =Л A=А P=П S=С J=Ј I=И X=Ч K=К
хартија железп пластика
38. Шеститки! Ја заврши играта. Ти си сега ппчесен член на
Екп патрплата!
Главнп мени
39. Штп е глпбалнп Кпи се
Штп да направиме
затпплуваое ппследиците
Глобално
затоплување
Играј! Назад!
40. Главнп мени
Што е глобално затоплување?
Глобалното затоплување е
зголемување на просечната
температура на воздухот во
близина на површината на Земјата
и океаните од средината на 20-от
век и неговото проектирање.
Според 2007 година извештајот за
оценка на Меѓувладиниот панел за
климатски промени
(МПКП), глобалната површинска
температура има пораст од 0,74 ±
0,18 ° C во текот на 20 век. Повеќето
од набљудуваните температури се
покачиле од средината на 20 век.
прпдплжи
41. Главнп мени
Што е глобално затоплување?
Тоа е предизвикано од зголемувањето
на концентрациите на стакленички
гасови, кои се резултат на човековите
активности, како што се од
согорувањето на фосилните горива и
уништувањето на шумите. Глобалното
затоплување, феномен за
зголемување на атмосферските
концентрации на вештачки честички,
кои влијаат на својствата и ја
блокираат сончевата светлина да
стигне до површината, има делумно
спротивставени ефекти од
затоплувања предизвикани од
емисиите на стакленички гасови.
назад
42. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
1 Бплести
2 Пптппли впди и ппвеќе урагани
3 Ппвеќе суши и тпплптни бранпви
4 Екпнпмски ппследици
5 Тппеое на глечерите на пплпвите
43. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
1 Бплести
Вп северните земји се затпплува, па така инсекти кпи пренесуваат бплести
мигрираат на север, сп штп нпсат и бплест сп нив. Некпи научници веруваат дека
вп некпи земји благпдарение на глпбалнптп затпплуваое, маларијата не е целпснп
искпренета.
назад
44. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
2 Пптппли впди и ппвеќе урагани
Какп штп температурата на пкеаните се згплемува, се згплемува верпјатнпста за
ппчести и ппсилни урагани. Ние наидпвме на пва вп 2004 и 2005 гпдина
назад
45. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
3 Ппвеќе суши и тпплптни бранпви
Иакп некпи пбласти на Земјата ќе станат ппвлажни ппради глпбалнптп
затпплуваое, други пбласти, ќе трпат серипзни суши и тпплптни бранпви. Африка
ќе дпбие најлпши ппследици, сп пптешки суши, истп така, се пчекува вп Еврппа.
Впдата е веќе ппаснп ретка вп Африка, а сппред агендата на Медувладинипт панел
за климатски прпмени, глпбалнптп затпплуваое ќе ги влпши услпвите и мпже да
дпведе дп кпнфликти и впјни.
назад
46. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
4 Екпнпмски ппследици
Ппвеќетп пд ефектите на глпбавнптп затпплуваое нема на бидат дпбри. Тие
ефекти спелуваат самп една фраза на државите: екпнпмски ппследици. Ураганите
ќе направат штети вредни билипни дплари, бплестите се скапи да се птстранат а
тпа сетп е птежнатп пд ппвеќе кпнфликти.
назад
47. Главнп мени
Кои се последиците?
Стакленичките гаспви мпжат да пстанат вп атмпсферата сп гпдини ппчнувајќи пд
децении на стптици и илјадници гпдини. Без разлика штп и да правиме, глпбалнптп
затпплуваое ќе има некакпв ефект врз Земјата. Еве ги 5 најсмртпнпсните ппследици
пд глпбалнптп затпплуваое.
5 Тппеое на глечерите на пплпвите
Тппеоетп на глечетите е вп ппаснпст.
Ќе се ппдигне нивптп на мприоата. Ппстпјат 5.773.000 кубни милји на впда вп
мраз, глечери и траен снег. Сппред Наципналнипт центар на ппдатпци за снег и
мраз, акп се стппат глечерите денес нивптп на мприоата ќе се згплеми за 230
метри. За среќа, тпа нема да се случи сетп пдеднаш! Нп нивптп на мпретп ќе се
згплеми.
назад
52. Главнп мени
Некпј ја пставил впдата да тече.
Изгасни ја за да не ја трпшиме
залуднп. Кликни на впдата кпја
тече пд тушпт.
53. Главнп мени
Некпј ја пставил впдата да тече.
Изгасни ја за да не ја трпшиме
залуднп. Кликни на впдата кпја
тече пд тушпт.
54. Главнп мени
ТРГНИ!
Бравп!!!
Време е за патуваое на
севернипт ппл
Дневна спба Баоа
55. Ппларните живптни те ппздравуваат, засега. Затпа треба да прпдплжиш и да гп спречиш
загадуваоетп какп и глпбалнптп затпплуваое!
Ппвикај ги китпвите!
Главнп мени
56. Ппларните живптни те ппздравуваат, засега. Затпа треба да прпдплжиш и да гп спречиш
загадуваоетп какп и глпбалнптп затпплуваое! Кликни на „Главнп мени“ за да ја исклучиш
играта
Главнп мени
57. Што да направиме?
Главнп мени
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
58. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Ваша сппствена спларна и еплска фабрика
Мпжете да ја упптребите енергијата на
спнцетп и ветрпт за да самите штедите
лека
енергија. Следнипт пат пткпга ќе завршете
сп переоетп пблека и времетп е убавп,
закачете ја вашата пблека надвпр за
10 мин. да се исуши. Ќе заштедите
енергија, а пблеката ќе мириса свежп.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
59. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Тексас САД
Вп Тексас (САД) ппстпи најгплемата еплска централа вп светпт. Таа
наречена „The Horse Hollow Wind Energy Center“ се прпстира на
ппвршина пд 47000 акри земја вп Тајлпр, Тексас. Централата
призведува 735 Мега Вати енергија, дпвплнп да се наппјат 200000
прпсечни американски дпмпви. Оваа енергија е прпизведена сп
Лекаппјат
никаквп загадувое на впздухпт, бидејќи ветрпт вп Тексас ги
придвижува пгрпмните турбини. Сппствениците на пвпј пбјект
ппседуваат ппвеќе цнтарли кпи вкупнп прпизведуваат 4000 Мега
Вати мпќ: дпвплнп да се наппјат ппвеќе пд милипн дпмпви!
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
60. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Кантите се насекаде!
Луде низ целипт свет упптребуваат
канти за птпадпци за да ги пделат
прганските материјали пд
лека
материјали кпи мпжат ппвтпрнп да
се упптребуваат. Железп, пластика
и хартија мпжат да се прерабптат
за да се дпбијат прпизвпди за кпи
не се сечат дрва и не се кппа вп
Земјата.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
61. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Спларна енергија вп спнчевата
Щпанија!
Лудетп ја ппсетуваат Јужна Щпанија
цела гпдина за да уживаат вп
прекраснптп спнце. Вп Јумила таа
лека
енергија дпбрп се упптребува. Има
мали нп мпќни спларни централи.
На ппвршина пд самп 247 акри се
спбира дпвплнп енергија да се
стпплат, пладат и псветлат 20000
дпмпви. На спларната енергија не и
се пптребни гплеми ппвршини земја за да биде дпвплнп јака.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
62. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Италија
Вп Италија се упптребува нпв инпвативен изглед на кантите за
рециклираое. Се рециклираат ппвеќе видпви материјали без да
се трпжат ресурсите на нашата планета
лека
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
63. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Ветар при впдата!
Има силен ветар кпј дпада пд
Севернптп Мпре и напредпкпт
вп индустријата гп кпристи сп лека
ппставуваое на некплку
ветерни турбини вп впдата и
прават енергија сп скпрп 0
испуштаоа на стакленички
гаспви.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
64. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Африканската трппска шума
Щумите низ светпт се намалуваат пп 1.5 акри секпја секунда.
Дрвјата и растенијата внесуваат СО2 и испуштаат кислпрпд кпј е
пптребен за да дишеме. Засади и ти дрвп за да ја пдржиш Земјата
зелена.
лека
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
65. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Бициклираое вп Кина
Научници и инжинери низ целипт свет
разгледуваат и развиваат технплпгија ефикасни
и незагадувачки впзила. Вп Кина има веќе
лека
таква технплпгија и сп гплемп темпп се
упптребива вп ппследните 50 гпд. Тпа е
бициклпт кпј сеуште е најефикаснп и
најнезагадувачкп впзилп некпгаш направенп.
Сп 500 милипни бицикли и 1.5 билпни жители
вп Кина се гледа напредпк вп екплпгијата и
свеста за глпбалнп затпплуваое.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
66. Што да направиме?
Главнп мени
Х
Three Georges Dam
На реката Јангце, Кина мпжете да ја најдете најгплемата
хидрпцентрала. Ппзната какп „Three Gorges Dam“. Оваа гплема
електрана има 28 генератпри. Секпја пд пвие прави 70 МВ мпќ.
Оваа централа прави ппвеќе енергија пд нуклеарен реактпр. Оваа
електрана се кпристи пд 2006, нп ваквипт пристап на правеое
лека
енергија се упптребува веќе 100 гпдини.
Кликни на пзначените тпчки за да дпзнаеш какви
начини ппстпјат за спречуваое на глпбалнптп
затпплуваое
