Nepal is under the Earthquake Disaster. Education Sector has been collapsed due to poor preparedness and other geological factors. The Education in Emergency is the next mode which should be applied in the area. It can be utilized by teachers as a resource material to cope with the students

1. विपदमा शिक्षा
Laxman Sharma
General Secretary, NNTA

2. प्राकृ तिक बिपवि पतिको पढाई
प्राकृ तिक बिपवि पति के टाके टीले देखाउने
सामान्य प्रतिक्रिया कु न िालकले कस्िो
प्रतिक्रिया देखाउंि भन्ने कु रा उसले भोगेको डर
र त्रासको मात्रामा भर पिछ/
विपविको अनुभि गनुछ
घाइिे हुनु
पररिारमा कसैको मृत्यु हुनु,
भौतिक क्षति हुनु

5. िहगि प्रतिकृ या
१. पूिछप्राथशमक िह
औंला चुस्ने, ओछ्यानमै सुसू गने, आमािािु संग टााँसी रहने,
नतनदाउने, खानामा रुचच कम हुने, अाँध्यारो देखख डराउने,
तनयशमि काममा नलाग्ने/
२. प्राथशमक िह
झक्रकछ ने, ररसाउने, रािी नराम्रो सपना देख्ने, िसछने, डराउने,
स्कू ल जान मन नगने, साथीहरुसंग सम्पकछ नगने, कु नै
कु रामा ध्यान एकबत्रि नहुने/
३. माध्यशमक िह:
खाना र तनद्रामा गडिड हुने, ससाना कु रामा अरुप्रति जाइ
लाग्ने, द्िन्द िढ्ने, िारीररक स्िास््य कम्जोर रहने, ध्यान
एकबत्रि नहुने, नराम्रो व्यिहार देखाउने/

7. यस्िो अिस्थामा के गने ि?
•
१. कक्षामा कु नै विद्याथीमा माचथ भतनएका लक्षण देखा परेमा
त्यसको िलफल सामुहहक रुपमा गनुछहोस, एक्लै तनणछय नगनुछहोस/
२. कक्षामा विद्याथीले सोध्न सक्ने प्राकृ तिक बिपवि संग सम्िन्न्िि
थरीथरीका प्रश्न को उिर हदने ियारीका साथ कक्षा प्रिेि गनुछहोस/
३. उनीहरुको कु रा ध्यानपूिछक सुन्नुहोस, उनीहरुको व्यिहार प्रति
आफ्नो प्रतिक्रिया िुरुन्िै नजनाउनुहोस/ उनीहरुको व्यिहारलाई
सामान्य िनाउन माया हदनुहोस/ प्राकृ तिक बिपविमा जन िनको
क्षति हुनु र घाइिे हुनु स्िाभाविक हो भन्ने कु रा सम्झाउन कोशिि
गनुछहोस/
४. उनीहरुको इच्िा बिना घटनाको िारेमा ििाउन जोड नगनुछहोस/
५. सके सम्म तिटो बिद्यालय कायछिमलाई तनयशमि गने िफछ
लाग्नुहोस/ क्रकनक्रक तनयशमि कायछिमले विद्याथीलाई व्यस्ि गराउाँि
र उनीहरुको व्यिहार सामान्य िनाउन मद्दि गिछ/

9. यस्िो अिस्थामा के गने ि?
६. कस्िो व्यिहारमा कस्िो सहयोग गने भन्ने कु रा बिद्यालयमा एउटा तनणछय गनुछहोस
र सिै शिक्षकले त्यसको पालना गनुछहोस/ यसो गदाछ विशभन्न शिक्षकिाट फरक
फरक तनदेिन जांदैन र शिक्षक र बिद्यालय प्रति विद्याथीको बिश्िास िढ्ि/
७. शिक्षण बिचि पररििछन गनुछहोस/ पररक्षा िा प्रोजेक्ट जस्िा मानशसक दिािका
कायछिम पिाडड िके ल्नुहोस/ यो समय विद्याथीले भोगेको मानशसक क्षतिको क्षण
भएकोले त्यसिफछ संिेदनिील िन्नुहोस/ गीि, मनोरंजन, कला सहहिको सृजनात्मक
शिक्षण विचििाट कक्षा िुरु गनुछहोस/
८. व्यन्क्िगि र सामुहहक कायछ िनौट गदाछ उनीहरुको ध्यान एकबत्रि हुने
क्रियाकलाप िनौट गनुछहोस/
९. अप्ठ्यारोमा परेका पररिारिाट आएका बिद्याथीहरुको पररिार लाइ भेत्नुहोस र
बिद्यालय र शिक्षकको िफछ िाट सहयोग पुयाछउनुहोस/ बिद्यालय प्रत्येक विद्याथीको
संरक्षण गनछ सक्ि भन्ने बिश्िास बिद्याथी र उसका पररिारलाई गराउनुहोस/
१०. के ही बिद्याथी यी िररका िाट पतन सामान्य नदेखखन सक्िन/ उनीहरुका लाचग
मनोबिदको सल्लाह र सेिा कहााँ उपलब्ि ि पिा लगाउनुहोस र पररिारको
सहयोगमा उपचार िुरु गनुछहोस/

10. PTSD के हो ?
एकदमै खिरनाक र गहहरो रुपमा मातनसको हदमागमा रहहरहने अतन
जुनिेला पतन त्यसैले सिाइरहने मानशसक पररन्स्थति लाइ trauma
भतनन्ि/ उदाहरण को लाचग भखछरैको भुकम्प एउटा trauma हुन
सक्ि/ यस्िो घटना पश्चाि मातनसमा पने नकारात्मक असर र
त्यसले सृजना गने िनाि लाइ post traumatic stress भन्दिन/
सामान्य जीिन व्यतिि गनछ पटक्कै सम्भि नहुने यस्िो मानशसक
पररन्स्थतिले मातनसलाई एक प्रकारको बिरामी नै िनाउाँि/ खासगरी
आफु लाई असुरक्षक्षि महिुस गनुछ यसको प्रमुख लक्षण हो/ कु नै ठू ला
दुघछटना, चरम यौन दुराचार, भौतिक आिमण,प्राकृ तिक बिपिी जस्िा
कारणले मातनस आफु लाई जि असुरक्षक्षि महसुस गनछ थाल्ि उ
मानशसक िनािमा रहन्ि/ भोग्नेलाई मात्र होइन त्यस्िो घटना
देख्नेलाई पतन यस्िो traumatic असर पनछ सक्ि/ उनीहरुको हदमागमा
त्यो घटना दोहोरररहन्ि र उ त्यसिाट िाहहर तनस्कन सक्दैन/

11. भने िपाईं post traumatic stressमा हुनुहुन्ि:
१. खलखल पशसना आउने र मुटुको िड्कन िढ्ने/
२. जुनसुकै िेला पतन हदमागमा त्यहह घटना आइरहने/
३. नभछस हुने र खुसी रहनै नसक्ने/
४. फे री त्यस्िो घटना दोहोररन्िकी भनी चचन्न्िि भई रहने/
५. त्यस्िो घटना हुाँदा आफन्ि िा इष्ट शमत्रलाई सहयोग गनछ नसके कोमा दोषी महिुस गने/
६. यो संसार झुठ हो र यसले मलाइ सहयोग गदैन भन्ने भािना शलने/
७. मेरा कोही िैनन् र म एक्लो िु भन्ने सोच आउने/
८. अरुले कु रा गदाछ झक्रकछ ने िा ररसाउने/
९. त्यही घटना िाहेक अरु कु रा सोच्ने नसक्ने/
१०. त्यही घटनाको कारण सुत्न नसक्ने/
११. कु नै पतन काम या कु रामा ध्यान एकबत्रि नहुने/
१२. कु नै ठु लो आिाज सुन्नासाथ िशसछने र फे री घटना घट्यो क्रक भतन झस्कने/
१३. समस्यािाट मुन्क्ि पाउन मादक पदाथछ िा लागु पदाथछ सेिन गने/

12. Traumatic patient लाइ कसरी सहयोग गने?
आफ्ना पररिारमा त्यस्िो post trauma stress भएका सदस्य िन् भने कृ पया
१. उनीहरुलाई घरमा एक्लै निाड्नु होस्/
२. उनीहरुलाई िपाइाँ आफ्नो बिश्िास हदलाउनुहोस/
३. उनीहरुसंग कु रा गने प्रयास गनुहोस/
४. उनीहरुलाई आफु संग िाहहर डुल्न लानुहोस/
५. उतनहरुको हदमागिाट trauma हटाउन ध्यान अन्िै मोड्ने कोशिस गनुछहोस/
६. उनीहरुलाई मनपने कु रा गनुछहोस/
७. उनीहरुको कु रा ध्यानपूिछक सुन्नुहोस र िीचमा disturb नगनुछहोस/
८. २० , २५ हदन सम्म पतन यस्िो लक्षण हटेन भने त्यो severe case हुन्ि, त्यस्िो िेला
उसलाई traumatic center लैजानुहोस/ अथिा मनोचचक्रकत्सकको सल्लाह शलनुहोस्/