ιστορία Β γυμνασίου

1. Η Τέχνη του Ψηφιδωτού
Μαριάνθη-Ειρήνη Κρούσκου

2. Περιεχόμενα
• Ιστορία
• Η τέχνη του ψηφιδωτού
• Η βυζαντινή τέχνη
• Βυζαντινά ψηφιδωτά
• Είδη ψηφιδωτών
• Ψηφιδωτά-Τεχνικές
• Βιβλιογραφία

3. Ιστορία
Η τέχνη του ψηφιδωτού εμφανίζεται στην
ιστορία από την τέταρτη χιλιετία π.Χ ,όταν
χρησιμοποιήθηκαν κώνοι οπτής γης (τερακότα,
terracotta) εντυπωμένοι σε δάπεδα ή στο
έδαφος, για την παραγωγή συγκεκριμένων
διακοσμητικών μοτίβων[3]. Ανάμεσα στα
πρωιμότερα ψηφιδωτά τέχνεργα περιλαμ-
βάνονται τοίχοι από τη Μεσοποταμία ή στήλες
από την Ουρούκ, στις οποίες οι κώνοι
δημιουργούσαν γεωμετρικά μοτίβα. Κατά τα
μέσα της 3ης χιλιετίας ΠΚΕ τα φατνώματα
κοσμούνταν με σχεδιάσματα δημιουργημένα
από όστρεα, λάπις λάζουλι (lapis lazuli) και
χρωματισμένο ασβεστόλιθο, επίσης εμπίεστο
σε πισσάσφαλτο. Τέτοια φατνώματα
ανακαλύφθηκαν σε πολλές πόλεις της
Μεσοποταμίας, ιδιαίτερα στην Ουρ.

4. Η τέχνη του ψηφιδωτού
Η τέχνη του ψηφιδωτού προέκυψε από το στρώσιμο των δαπέδων με φυσικά
βότσαλα. Τα παλαιότερα σωζόμενα ψηφιδωτά εντοπίζονται στο χώρο της
Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία και χρονολογούνται
στον 8ο π.Χ. αιώνα. Ήδη στη μινωική Κρήτη εφαρμοζόταν με πολλή επιτυχία
για τη διακόσμηση δαπέδων και τοίχων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως
ωραιότατα δείγματα αυτής της τέχνης που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στους
ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους (3oς αι. π.Χ. – 4oς αι. μ.Χ.)

5. Η βυζαντινή τέχνη
Με την άνοδο της βυζαντινής
αυτοκρατορίας από τον 5ο αιώνα τούτη η
μορφή τέχνης απέκτησε νέα
χαρακτηριστικά. Σε αυτά τα
χαρακτηριστικά περιλαμβάνονται οι
ασιατικές τεχνοτροπικές και ειδολογικές
επιδράσεις και η χρήση ειδικών υάλινων
ψηφίδων που κατασκευάζονταν στη
βόρεια Ιταλία καταρχήν και τις γνωρίζουμε
με τον γενικό όρο σμάλτα. Τα σμάλτα
κατασκευάζονταν από παχιά στρώματα
έγχρωμης υάλου, είχαν ακανόνιστη
επιφάνεια και περιείχαν μικροσκοπικές
φυσαλίδες αέρα. Ενίοτε στην οπίσθια όψη
τους ήταν καλυμμένα με αργυρά ή χρυσά
λεπτά φύλλα, προκειμένου να παράγουν
το ανάλογο αισθητικό αποτέλεσμα της
υποφώσκουσας φωτεινότητας, μιας
αφαιρετικής διάστασης της ιερότητας, που
δεν απαντάται σε καμία άλλη περίοδο της
τέχνης του ψηφιδωτού.

6. Βυζαντινά ψηφιδωτά

7. Είδη ψηφιδωτών
• Ψηφίδες από φυσικά πετρώματα (βότσαλα, χαλίκια,
μάρμαρα, γρανίτες πωρόλιθοι, ψαμμίτες,
ημιπολύτιμες πέτρες).
• Ψηφίδες από γυαλί (γυάλινες ψηφίδες σε «γυάλινο
μωσαϊκό», γυάλινες ψηφίδες σε «κλασικό μωσαϊκό»,
ψηφίδες από αδιαφανές, συμπαγές γυαλί,
• Ψηφίδες από έγχρωμο γυαλί).
• Ψηφίδες από τεχνητούς λίθους (κεραμικές ψηφίδες
για «μωσαϊκό ψαμμαργίλου», κεραμικές ψηφίδες από
ψημένο πηλό,
• Ψηφίδες από κομμάτια και θρύψαλα, ψηφίδες από
τεχνητό πηλό).

8. Ψηφιδωτά-Τεχνικές
Οι βασικές τεχνικές ψηφιδοθέτησης είναι οι εξής τέσσερις:
• Απ’ ευθείας ψηφιδοθέτηση πάνω στο νωπό, υγρό ακόμη
κονίαμα.
• Ανάστροφη ψηφιδοθέτηση. Οι ψηφίδες στερεώνονται με
κόλλα (από την καλή τους πλευρά)
• πάνω στο σχέδιο της παράστασης του ψηφιδωτού που
έχει σχεδιασθεί και χρωματισθεί πάνω σε χαρτί
πακεταρίσματος από την ανάστροφη πλευρά του.
• Κατά τη διάρκεια της ψηφιδοθέτησης και της στερέωσης
αυτής, ορατή μένει η βάση κάθε ψηφίδας που αργότερα
θα ενσφηνωθεί μέσα στο κονίαμα.

9. Βιβλιογραφία
1)www.artlessons.gr
2)el.wikipedia.org/wiki
3)www.google.gr