22.11.2020 trieu

1. 1
GLASS-IONOMER CEMENTS (POLYALKENOATES) TRONG
NHA KHOA PHUÏC HOÀI
BS. Leâ Haûi Trieàu
I. LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
Glass-ionomer cement (GIC) ban ñaàu laø moät coâng thöùc lai giöõa xi maêng silicate vaø xi
maêng polycarboxylate. Glass-ionomers (GI) söû duïng boät aluminosilicate töø silicates vaø chaát
loûng acid polyacrylic cuûa polycarboxylates. Saûn phaåm thöông maïi ñaàu tieân ñöôïc ñaët teân laø
aluminosilicate polyacrylic acid (ASPA) töø chöõ vieát taét cuûa coâng thöùc lai naøy. Saûn phaåm naøy
ñöôïc giôùi thieäu bôûi Wilson vaø Kent (1972) nhö moät ‚vaät lieäu (VL) traùm môùi‛ ñöôïc khuyeán
caùo ñeå traùm sang thöông coå raêng (R). Nhieàu bieán ñoåi veà thaønh phaàn chaát loûng vaø boät sôùm
ñöôïc thöïc hieän ñeå caûi thieän caùc tính chaát vaät lyù, hoùa hoïc vaø cô hoïc. Tuy vaäy, nhöõng VL ban
ñaàu naøy ñoøi hoûi söï chính xaùc veà maët kyõ thuaät (technique sensitive). Vieäc troän, ñaët VL vaø caùc
xöû lyù trong mieäng laø raát quan troïng ñeå ñaït ñöôïc caùc tính chaát cuûa VL.
Acid polyacrylic trong thaønh phaàn loûng ñöôïc laøm bieán ñoåi baèng caùch ñoàng truøng hôïp
(copolymerization) vôùi caùc acid maleic, acid itaconic, vaø acid tartaric ñeå laøm taêng söï oån ñònh
cuûa chaát loûng vaø laøm thay ñoåi phaûn öùng cuûa noù. Caùc haït boät ñöôïc laøm giaûm kích thöôùc vaø
ñöôïc laøm bieán ñoåi baèng caùch theâm vaøo caùc loaïi haït boät khaùc ñeå gia coá. Caùc haït Ag-Sn (haït
hôïp kim amalgam) ñöôïc theâm vaøo trong moät soá coâng thöùc ñeå taïo ra moät chaát thay theá
amalgam goïi laø ‚miracle mixture‛, ñöôïc giôùi thieäu ñaàu tieân vaøo nhöõng naêm 1980, thôøi ñieåm
maø coù söï tranh caõi veà thuûy ngaân vaø söï an toaøn cuûa amalgam. Tuy nhieân, caùc tính chaát cuûa
miracle mixture keùm xa amalgam, vaø noù khoâng ñöôïc ñoùn nhaän nhö moät VL traùm, moät phaàn
laø do khung khoâng lieân keát maïnh meõ vôùi caùc haït hôïp kim Ag-Sn. Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà naøy,
baïc-palladium (Ag-Pd) ñaõ ñöôïc thay theá. Ag-Pd taïo ra moät lôùp maøng palladium oxide choáng
gæ, phaûn öùng hoùa hoïc (chelate hoùa) vôùi acid polyacrylic. Hoãn hôïp naøy ñöôïc goïi laø ceramic-
metal (cermet), beàn vöõng hôn nhieàu so vôùi GIC khoâng bieán ñoåi, nhöng keùm thaåm myõ vaø
khoâng theå ñöôïc laøm bieán ñoåi nhieàu, neáu khoâng chuùng seõ khoâng ñoâng cöùng toát. VL naøy ñöôïc
söû duïng chuû yeáu laøm VL taùi taïo cuøi (cores).
Vôùi söï thaønh coâng haïn cheá cuûa caùc daïng bieán ñoåi naøy, caùc saûn phaåm GI ñöôïc khuyeán
khích cho caùc öùng duïng ít ñoøi hoûi veà tính chaát VL hôn, nhö laø traùm loùt (liners), traùm neàn
(bases), xi maêng, cores, vaø VL traùm bít oáng tuûy, hôn laø VL traùm. Trong nhöõng naêm 1980,
vieäc söû duïng GI cho caùc öùng duïng naøy taêng leân.
Trong öùng duïng traùm R, GI khoâng bao giôø thaåm myõ vaø beàn vöõng cô hoïc nhö composite.
GI laø hydrogels, veà cô baûn laø öa nöôùc trong khi composite nha khoa laø kî nöôùc. Thaønh phaàn
nöôùc trong GI laøm giaûm söï taùn xaï aùnh saùng vaø laøm giaûm ñoä beàn cô hoïc. Ñaàu nhöõng naêm
1990, VL goác ionomer môùi thay theá moät phaàn hydrogel vôùi caùc pha monomers vaø polymer
tan trong nöôùc, quang truøng hôïp ñeå laøm cho chuùng gioáng composite hôn. Nhöõng VL naøy ñöôïc
phaân loaïi laø GI ñöôïc taêng cöôøng nhöïa (resin-modified glass-ionomer: RMGI) hay GI lai
(hybrid GI). Nhöõng VL naøy thöôøng laø quang truøng hôïp, ít nhaïy caûm veà maët kyõ thuaät hôn, vaø
coù theå ñöôïc ñaùnh boùng ngay sau luùc traùm. Maëc duø gioáng composite nhieàu hôn, nhöng chuùng
vaãn coù phaûn öùng ñoâng acid-base vaø moät soá tính chaát hoùa hoïc cuûa GI coå ñieån. Do RMGI beàn

2. 2
hôn ñaùng keå so vôùi GI coå ñieån, neân chuùng ñöôïc khuyeán caùo ñeå traùm xoang V vaø xoang I, II ôû
R söõa.
Keå töø naêm 1990, kyõ thuaät traùm R khoâng sang chaán (atraumatic restorative treatment:
ART) phaùt trieån. ÔÛ nhöõng nôi nhö khu vöïc noâng thoân cuûa caùc nöôùc keùm phaùt trieån, nôi ñieàu
trò thöôøng qui laø khoâng theå, nhaân vieân nha khoa chöa qua ñaøo taïo coù theå söû duïng ART ñeå
ngaên chaën hoaëc laøm giaûm bôùt söï tieán trieån cuûa sang thöông saâu R ñeán khi beänh nhaân coù theå
tieáp caän ñöôïc caùc cô sôû nha khoa. GI ñöôïc bieán ñoåi baèng caùch theâm vaøo moät löôïng nhoû nhöïa
polymer hoaëc glass giaøu fluoride hôn ñeå taïo ra GI ñöôïc gia coá nhöïa (resin-reinforced glass
ionomers: RR-GI), laø VL traùm ART vaø traùm taïm raát phoå bieán. Moät ñaïi dieän ñaùng chuù yù cuûa
loaïi naøy laø Fuji IX (GC Corporation).
Söï phaùt trieån tieáp theo ñoù laø composite ñöôïc taêng cöôøng polyacid hay coøn goïi laø
compomer (thuaät ngöõ keát hôïp cuûa composite vaø ionomer), ban ñaàu noù töøng ñöôïc goïi laø
‚isosit‛ (ionomer vaø composite). Maëc duø teân compomer nguï yù raèng VL sôû höõu caùc ñaëc tính
keát hôïp cuûa composite vaø GI, nhöng VL naøy cô baûn laø composite goác polymer, ñöôïc laøm bieán
ñoåi moät ít ñeå coù theå giaûi phoùng fluoride töø glass hay moät khung ñaëc bieät. Caùc tính chaát cô hoïc
laø toát hôn so vôùi GI coå ñieån vaø GI taêng cöôøng nhöïa, vaø trong moät soá tröôøng hôïp noù coù theå so
saùnh ñöôïc vôùi composite goác polymer ñöông ñaïi.
Trong noã löïc ñeå giöõ laïi moät soá tính chaát cuûa GI coå ñieån, moät loaïi GI khaùc ñaõ ñöôïc phaùt
trieån, ñoù laø giomer. Giomers bao goàm haït GI ñaõ ñoâng cöùng tröôùc vaø ñöôïc nghieàn thaønh boät,
roài cho theâm vaøo composite ñeå laøm pha ñöùt ñoaïn boå sung. Caùc thöû nghieäm laâm saøng ban ñaàu
cho thaáy raèng VL naøy khoâng thaät söï caïnh tranh vôùi composite khi laøm VL traùm vónh vieãn ôû R
sau.
POLYMER kî nöôùc
GIOMER
 VLC composite
 Boät GIC ñaõ ñoâng cöùng
VL TRAÙM
COMPOMER
 VLC composite
 Nguoàn fluoride
VL TRAÙM
COMPOSITE
XI MAÊNG
VL TRAÙM
GI TAÊNG CÖÔØNG NHÖÏA (RM-GIC)
 GIC
 Monomer vaø polymer tan trong nöôùc, VLC
XI MAÊNG
GI GIA COÁ KIM LOAÏI (MM-GIC)
 GIC
 Haït ñoän kim loaïi
 Haït ñoän cermet
CORES
GIC
(VL BAN ÑAÀU)
XI MAÊNG
GI GIA COÁ NHÖÏA (RR-GIC)
 GIC
 Haït ñoän nhöïa
ART vaø TRAÙM TAÏM
HYDROGEL

3. 3
Hình 1: Toùm taét lòch söû phaùt trieån cuûa GIC..[1]
(Nguoàn: S.C. Bayne, School of Dentistry, University of North Carolina, Chapel Hill, NC.)
II. THAØNH PHAÀN CUÛA GIC
Glass ionomer = boät ‚Glass‛ (haït ñoän) + acid ‚ionomer‛-ic (khung).
2.1 Thaønh phaàn boät: cô baûn laø thuûy tinh calcium fluoroaluminosilicate tan trong acid, ñöôïc
taïo thaønh bôûi söï keát hôïp cuûa Silica + Alumina + Calcium fluoride + caùc oxide kim loaïi +
caùc phosphate kim loaïi ôû 1100-15000
C, sau ñoù ñoå hoãn hôïp noùng chaûy leân treân moät taám
kim loaïi/ vaøo trong nöôùc (laøm laïnh). Thuûy tinh taïo thaønh ñöôïc nghieàn nhoû thaønh daïng boät
coù kích thöôùc 15- 50 m tuøy vaøo muïc ñích söû duïng (<25m cho caùc xi maêng gaén, sealant;
50m cho xi maêng traùm, loùt neàn). Boät naøy coù theå phaûn öùng vôùi acid ñeå taïo thaønh xi maêng.
Baûng 1: Thaønh phaàn cuûa 2 boät GIC thöông maïi [2]
Hôïp chaát Thaønh phaàn A (% troïng löôïng) Thaønh phaàn B (% troïng löôïng)
SiO2
Al2O3
AlF3
CaF2
NaF
AlPO4
41.9
28.6
1.6
15.7
9.3
3.8
35.2
20.1
2.4
20.1
3.6
12.0
Chöùc naêng cuûa moãi thaønh phaàn:
Alumina (Al2O3): laøm taêng ñoä ñuïc (opacity).
Silica (SiO2): laøm taêng ñoä trong (translucency).
Fluoride: coù 5 chöùc naêng: laøm giaûm nhieät ñoä noùng chaûy, choáng saâu R, taêng ñoä trong, taêng
thôøi gian laøm vieäc, taêng ñoä beàn cuûa VL.
Calcium fluoride (CaF2): laøm taêng ñoä ñuïc vaø laøm giaûm nhieät ñoä (t0
) noùng chaûy cuûa caùc chaát
khoaùng (Flux).
Nhoâm phosphates (AlPO4): laøm giaûm t0
noùng chaûy vaø laøm taêng ñoä trong.
Cryolite (Na3AlF6): laøm taêng ñoä trong vaø giaûm t0
noùng chaûy cuûa caùc chaát khoaùng.
Na+
, K+
, Ca2+
, Sr3+
: laøm taêng phaûn öùng cuûa thuûy tinh vaø polyacid.
Tæ leä Al2O3: SiO2 laø raát quan troïng vaø neân > 1:2 ñeå söï hình thaønh xi maêng coù theå xaûy ra.
Söï hình thaønh xi maêng chæ xaûy ra khi coù söï thay theá Si bôûi Al laøm cho khung Silica deã bò taán
coâng bôûi acid.
Glass coù theå ñöôïc bieán ñoåi baèng nhieàu caùch ñeå taêng cöôøng caùc tính chaát vaät lyù cuûa xi maêng.
 Ca coù theå ñöôïc thay theá bôûi Strontium (Sr), Barium (Ba) hay Lanthanum (La) ñeå coù ñöôïc
glass caûn quang.
 Röûa thuûy tinh vôùi acid höõu cô ñeå loaïi boû Ca treân beà maët giuùp keùo daøi thôøi gian laøm vieäc.
 Caùc pha phaân taùn (disperse phases) Corundum (Al2O3), Rutile (TiO2), Baddeleyite (ZrO2)
vaø Tielite (Al2TiO5) coù theå ñöôïc theâm vaøo thuûy tinh ñeå laøm taêng ñoä beàn uoán (flexural
strength).
 Haït kim loaïi, haït nhöïa, sôïi coù theå ñöôïc theâm vaøo ñeå laøm taêng ñoä beàn.
VLC= Visible Light Cure: truøng hôïp baèng aùnh saùng nhìn thaáy.

4. 4
Thuûy tinh ñöôïc gia coá sôïi (Fiber reinforced glasses): söï keát hôïp cuûa sôïi alumina vaø caùc sôïi
khaùc nhö sôïi thuûy tinh (glass fibre), sôïi thaïch anh (silica fibre), sôïi carbon,… vôùi boät thuûy
tinh hieän taïi, vôùi tæ leä chaát ñoän/ thuûy tinh thích hôïp chuû yeáu ñeå laøm caûi thieän ñoä beàn uoán
cuûa xi maêng. Khoâng may laø neáu theâm ñuû soá löôïng sôïi ñeå laøm gia taêng ñaùng keå ñoä beàn thì
VL keát hôïp naøy raát khoù troän. Ngoaøi ra, söï khaùng moøn giaûm do khoâng coù lieân keát giöõa sôïi
vaø khung. [47]
2.2 Thaønh phaàn loûng: ban ñaàu, thaønh phaàn loûng cuûa GIC laø dung dòch acid polyacrylic 50%,
khaù nhôùt vaø coù xu höôùng bieán thaønh daïng gel theo thôøi gian. Do ñoù, trong haàu heát caùc xi
maêng hieän nay, acid polyacrylic ñöôïc copolymer hoùa vôùi caùc acid khaùc nhö acid itaconic,
maleic vaø tricarboxylic (Hình 1). Chaát loûng ñieän phaân naøy do ñoù coøn ñöôïc goïi laø
polyalkenoic acids. Caùc acid naøy coù xu höôùng laøm taêng phaûn öùng cuûa thaønh phaàn loûng,
laøm giaûm ñoä nhôùt vaø giaûm xu höôùng gel hoùa do ñoù deã löu tröõ hôn. Gaàn ñaây, acid polyvinyl
phosphoric cuõng ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng naøy.
Nöôùc: thaønh phaàn quan troïng, laø moâi tröôøng phaûn öùng vaø giuùp hydrate hoùa (coäng nöôùc)
khung xi maêng.
Moät thaønh phaàn loûng ñieån hình cuûa GIC goàm acid polyacrylic : acid itaconic (tæ leä 2:1) 40-
55% ôû daïng co-polymer vaø nöôùc.
Hình 2: Caáu truùc cuûa caùc acid alkenoic khaùc nhau taïo thaønh polyacids cuûa GICs. [2]
2.3 Thaønh phaàn phuï:
 Tartaric acid (TA): isomer quang hoaït 5-15% cuûa TA ñöôïc theâm vaøo.
- Laøm taêng thôøi gian laøm vieäc, ruùt ngaén thôøi gian ñoâng (Hình 2).
- Laøm taêng ñoä trong.
- Caûi thieän thao taùc.
- Laøm taêng ñoä beàn.
 Polyphosphates: keùo daøi thôøi gian laøm vieäc.

5. 5
 Caùc oxide kim loaïi: laøm taêng thôøi gian ñoâng.
III. PHAÛN ÖÙNG ÑOÂNG
 Phaûn öùng Acid-Base (kim loaïi + acid = muoái).
 Nöôùc laø yeáu toá quyeát ñònh cho phaûn öùng xaûy ra.
 Neáu VL khoâng coù phaûn öùng naøy thì noù khoâng phaûi laø GI thaät söï. Noùi caùch khaùc, neáu
khoâng phaûi troän baát cöù thöù gì, thì VL ñoù khoâng phaûi laø moät GI.
 Caùc böôùc phaûn öùng:
 Lôùp ngoaøi cuûa caùc haït thuûy tinh bò taán coâng bôûi polyacids laøm giaûi phoùng Ca2+
, Al3+
,
Na+
, F-
, Si4+
,...
 Ban ñaàu caùc Ca2+
bò chelate hoùa nhanh choùng bôûi caùc nhoùm carboxyl (-COOH) treân
caùc chuoãi polymer cuûa polyacids, lieân keát ngang (cross-linking) caùc chuoãi vaø taïo
thaønh moät gel polymer voâ ñònh hình. Sau ñoù (24-72 giôø tieáp theo) caùc ion Ca2+
ñöôïc
thay theá bôûi caùc ion Al3+
phaûn öùng chaäm hôn ñeå taïo ra moät khung coù möùc ñoä lieân keát
ngang cao hôn, khung naøy beàn vöõng hôn veà maët cô hoïc. Na+
, vaø F-
khoâng tham gia
trong lieân keát ngang cuûa xi maêng. Moät soá ion Na+
coù theå thay theá caùc ion hydrogen
cuûa nhoùm carboxyl, trong khi caùc ion Na+
coøn laïi ñöôïc phaân taùn ñoàng ñeàu trong xi
maêng ñaõ ñoâng cuøng vôùi caùc ion F-
. Pha lieân keát ngang (cross-linked phase) seõ ñöôïc
hydrat hoùa theo thôøi gian vôùi thaønh phaàn nöôùc söû duïng luùc troän, quaù trình naøy ñöôïc
goïi laø söï tröôûng thaønh (maturation).
 Caùc nhoùm carboxyl cuõng coù khaû naêng chelate hoùa caùc ion beà maët cuûa haït glass hoaëc
caùc ion Ca2+
cuûa caáu truùc R, quaù trình naøy taïo ra caùc lieân keát hoùa hoïc thaät söï ôû taát caû
caùc giao dieän trong vaø ngoaøi khi caùc ñieàu kieän phaûn öùng laø ñuû.
 Phaàn khoâng phaûn öùng cuûa caùc haït thuûy tinh ñöôïc bao boïc bôûi gel silica ñöôïc taïo ra töø
söï maát caùc cation beà maët cuûa caùc haït.
 Xi maêng ñoâng cöùng goàm phaàn thuûy tinh khoâng phaûn öùng ñöôïc bao boïc bôûi gel silica
lieân keát vôùi nhau bôûi moät khung chöùa muoái canxi vaø muoái nhoâm ñöôïc hydrate hoùa.
Hình 3: Taùc duïng cuûa acid tartaric
treân moái lieân heä ñoä nhôùt-thôøi gian
trong quaù trình ñoâng cuûa GIC.
(Nguoàn: Wilson AD, and McLean
JW: Glass Ionomer Cement.
Chicago, Quintessence, 1988, p 37.)

6. 6
Hình 6: Caùc giai ñoaïn ñoâng cöùng cuûa GIC.
Hình 4: Sô ñoà caáu truùc cuûa GIC.
Caùc haït thuûy tinh khoâng phaûn öùng
(maøu ñen) ñöôïc bao boïc bôûi gel
silica ñöôïc taïo thaønh khi caùc ion
Al3+
vaø Ca2+
bò ñaåy ra khoûi thuûy
tinh bôûi söï taán coâng cuûa acid
polyacrylic. Ca2+
vaø Al3+
taïo thaønh
muoái vôùi caùc nhoùm COO-
cuûa acid
polyacrylic ñeå taïo thaønh moät caáu
truùc lieân keát ngang. Caùc nhoùm
carboxyl cuõng phaûn öùng vôùi canxi
trong men vaø ngaø. [2]
Hình 5: Hình aûnh vi theå cuûa moät GIC ñaõ
ñoâng cöùng cho thaáy caùc haït khoâng phaûn öùng
ñöôïc bao quanh bôûi moät khung lieân tuïc.[2]

7. 7
 Nöôùc coù vai troø raát quan troïng trong söï ñoâng cöùng cuûa GIC. Ñaàu tieân noù laø moâi tröôøng
phaûn öùng, sau ñoù noù laøm hydrate hoùa chaäm khung xi maêng ñaõ ñöôïc lieân keát ngang do
ñoù taïo ra moät caáu truùc daïng gel beàn vöõng ít nhaïy caûm vôùi ñoä aåm hôn.
Neáu xi maêng môùi troän tieáp xuùc vôùi khoâng khí maø khoâng ñöôïc che phuû baûo veä, thì noù seõ
bò maát nöôùc vaø söï tröôûng thaønh cuûa xi maêng seõ bò giaùn ñoaïn daãn ñeán raïn nöùt beà maët
VL. Neáu luùc naøy xi maêng bò nhieãm nöôùc seõ daãn ñeán söï hoøa tan cuûa caùc cation taïo thaønh
khung vaø caùc anion cuûa vuøng xung quanh. Maát nöôùc vaø nhieãm nöôùc ñeàu aûnh höôûng xaáu
ñeán söï toaøn veïn cuûa VL. Do ñoù phaûi baûo veä GIC coå ñieån choáng laïi söï maát nöôùc vaø
nhöõng thay ñoåi cuûa thaønh phaàn nöôùc trong caáu truùc luùc ñaët xi maêng vaø trong moät vaøi
tuaàn sau ñoù neáu coù theå.
 Fluoride khoâng phaûi laø moät phaàn khoâng theå taùch rôøi cuûa söï hình thaønh khung, do ñoù noù
coù theå ñöôïc phoùng thích maø khoâng aûnh höôûng ñeán söï toaøn veïn cuûa caáu truùc xi maêng.
 Trong giai ñoaïn ñoâng cöùng ban ñaàu, caùc muoái canxi chieám öu theá trong khung vaø xi
maêng khaù ñuïc. Khi VL ñoâng cöùng hoaøn toaøn, caùc muoái nhoâm seõ chieám öu theá vaø ñoä ñuïc
cuûa VL giaûm xuoáng.
 VL ñaõ ñoâng cöùng coù caùc tính chaát khieâm toán so vôùi composite, nhöng coù söï daùn dính
töông ñoái toát vaø khaû naêng phoùng thích ion fluoride töø khung ñeå keát hôïp vaøo trong caáu truùc
raêng laân caän ñeå ngaên chaën saâu R
IV. CAÙC TÍNH CHAÁT VAØ THUOÄC TÍNH CUÛA GIC
Caùc tính chaát cuûa GIC bao goàm daùn dính hoùa hoïc vôùi men, ngaø trong ñieàu kieän aåm, ñeà
khaùng vôùi vi keõ (microleakage), khít saùt bôø, söï oån ñònh kích thöôùc ôû ñoä aåm cao, heä soá giaõn nôû
do nhieät töông töï caáu truùc R, ít daãn nhieät, töông hôïp sinh hoïc, phoùng thích vaø haáp thu
fluoride, ít co hôn nhöïa khi ñoâng cöùng vaø khoâng coù monomer töï do ñöôïc phoùng thích.
4.1 Töông hôïp sinh hoïc (Biocompatibility)
Taùc duïng phuï cuûa GIC treân moâ soáng laø toái thieåu. Ñaùp öùng vieâm cuûa tuûy ñoái vôùi GIC do
pH ban ñaàu thaáp (0.9-1.6) toàn taïi trong khoaûng 5 phuùt, khi VL ñoâng cöùng hoaøn toaøn thì pH
taêng daàn vaø ñaït möùc 6.7-7, [1],[25] vaø trieäu chöùng tuûy seõ heát trong 20-30 ngaøy.
Khi ñoä daøy ngaø coøn laïi (remaining dentin thickness: RDT) ≤ 0.5 mm thì caàn thieát phaûi baûo
veä beà maët ngaø khoûi söï tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi VL GI chöa ñoâng baèng Ca(OH)2 liner.[1]
Khi caùc oáng ngaø chöùa ñaày dòch tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi VL ñang ñoâng, coù 2 vaán ñeà xaûy ra.
Noàng ñoä ion cao trong GI chöa ñoâng laøm cho dòch ngaø khueách taùn nhanh ra ngoaøi, vaøo trong
xi maêng. Hieän töôïng naøy taïo ra moät chuyeån ñoäng nhoû cuûa dòch ngaø, ñöôïc caûm nhaän bôûi caùc
receptors aùp löïc naèm gaàn caùc nguyeân baøo ngaø vaø gaây ra söï nhaïy caûm ngaø hoaëc ñau tuûy. Luùc
naøy, caùc thaønh phaàn chöa ñoâng nhö caùc ion hydrogen (H+
), coù theå di chuyeån vaøo trong oáng
ngaø vaø ñi veà phía tuûy. Caùc thaønh phaàn trong dòch oáng ngaø thöôøng ñeäm caùc ions naøy khi coù ñuû
RDT, do ñoù ngaên ñöôïc söï kích thích hoùa hoïc ñoái vôùi tuûy.[1],[26]
Ngoaøi ra, VL GIC môùi troän coøn coù khaû naêng gaây ra nhaïy caûm R vaø kích thích tuûy do:
- Tæ leä boät: chaát loûng thaáp.
- Vieâm tuûy R toàn taïi tröôùc ñoù.
- Thoåi khoâ quaù möùc R ñöôïc söûa soaïn.
- Khoâng loaïi boû lôùp muøn ngaø.

8. 8
Phaûn öùng cuûa tuûy: keõm oxide < GICs < xi maêng phosphate keõm.[2] GIC coù ñaùp öùng ñoái vôùi
moâ nha chu vaø khaû naêng laøm giaûm maøng sinh hoïc döôùi nöôùu toát hôn nhöïa composite, khoâng
gaây kích thích moâ neáu caùc nguyeân taéc sinh hoïc ñöôïc ñaûm baûo. [27]
Acid polyacrylic khoâng gaây haïi do:
- Noù laø moät acid yeáu, seõ trôû neân yeáu hôn khi ñöôïc trung hoøa moät phaàn.
- Söï khueách taùn cuûa noù vaøo trong oáng ngaø laø khoâng chaéc chaén do troïng löôïng phaân töû cuûa
noù cao vaø söï vöôùng víu (entanglement) cuûa chuoãi naëng.
- Noù deã bò keát tuûa bôûi caùc ion Ca2+
trong oáng ngaø.
- Caùc ion H+
bò phaân ly vaãn coøn ôû gaàn chuoãi do löïc huùt tónh ñieän.
Lieân quan ñeán taùc duïng toaøn thaân, ion nhoâm loït ra töø GIC ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau ñaõ ñöôïc
nghieân cöùu vaø keát luaän raèng chuùng ñöôïc baøi tieát vaø aûnh höôûng khoâng ñaùng keå ñeán söùc
khoûe.[28]
4.2 Phoùng thích vaø tích tröõ Fluoride
Fluoride laø moät taùc nhaân choáng laïi saâu R hieäu quaû baèng hoaït ñoäng öùc cheá söï chuyeån hoùa cuûa
vi khuaån gaây saâu R vaø laøm taêng söï ñeà khaùng cuûa men vaø ngaø ñoái vôùi söï maát khoaùng (khoâng
chæ ôû R ñöôïc phuïc hoài maø coøn ôû R keá beân).[4] Tuy nhieân, taùc duïng naøy cuûa fluoride coù lieân
quan ñeán lieàu vaø moät quan nieäm sai laàm haàu nhö raát phoå bieán ñoù laø löôïng fluoride ñöôïc phoùng
thích töø VL GI coù hieäu quaû trong phoøng ngöøa saâu R taùi phaùt.
VL goác glass ionomer laø VL duy nhaát maø khi ñoâng cöùng cho pheùp söï trao ñoåi ion trong
xoang mieäng, chuùng coù khaû naêng phoùng thích vaø haáp thuï (re-charging) fluoride. Khi VL tieáp
xuùc vôùi moät möùc fluoride cao trong mieäng töø caùc nguoàn khaùc nhau (töø gel fluoride taïi choã,
kem ñaùnh R, nöôùc suùc mieäng chöùa fluoride, ...) thì quaù trình haáp thuï fluoride xaûy ra, khi ñoù
gradient noàng ñoä taïm thôøi bò ñaûo ngöôïc vaø fluoride khueách taùn vaøo trong khung GI. Sau khi
ñöôïc haáp thuï, löôïng fluoride naøy cuõng nhanh choùng (trong 24 giôø) ñöôïc phoùng thích ngöôïc trôû
laïi moâi tröôøng mieäng vôùi toác ñoä chaäm.[1]
Quaù trình phoùng thích fluoride goàm 2 pha. Pha thöù nhaát chuû yeáu xaûy ra trong 24-48 giôø
ñaàu sau khi VL ñöôïc troän (coù theå leân ñeán 10 ppm), ñöôïc moâ taû nhö moät söï ‚buøng noå‛ cuûa
quaù trình phoùng thích fluoride töø söï hoøa tan cuûa caùc haït glass trong VL bôûi acid polyalkenoic.
Sau ñoù söï phoùng thích fluoride giaûm nhanh choùng vaø ñöôïc duy trì oån ñònh ôû möùc thaáp theo
thôøi gian (1-3 ppm keùo daøi trong 8 naêm) [29],[30],[31], möùc fluoride naøy thaáp hôn raát nhieàu
so vôùi möùc coù hieäu quaû ñieàu trò. Cô cheá phoùng thích fluoride töø caùc haït ñoän silicate laø phöùc
taïp vaø khoâng ñöôïc hieåu roõ hoaøn toaøn. Noù laø söï khueách taùn giôùi haïn, tyû leä vôùi noàng ñoä
fluoride coù saün trong khung hoaëc caùc haït ñoän coøn laïi ñeå khueách taùn ñeán beà maët mieáng traùm.
Phaàn lôùn fluoride ñöôïc phoùng thích laø natri fluoride (NaF), khoâng quan troïng ñoái vôùi khung xi
maêng, do ñoù khoâng laøm yeáu hoaëc laøm tan raõ xi maêng ñaõ ñoâng.[32]
Ñeå ñaït ñöôïc möùc fluoride coù hieäu quaû ñieàu trò, thì ñieàu quan troïng laø VL GI phaûi tieáp xuùc
thöôøng xuyeân (3 laàn/ngaøy) vôùi caùc nguoàn cung caáp fluoride (kem ñaùnh R, gel, nöôùc suùc
mieäng chöùa fluoride).[33] Söï tieáp xuùc laëp ñi laëp laïi laø caàn thieát neáu muoán VL GI hoaït ñoäng
nhö moät nguoàn chöùa fluoride. Xi maêng gaén goác GI, trong ñoä daøy maøng 25 μm döôùi moät phuïc
hình giaùn tieáp ñöôïc thöïc hieän chính xaùc, thì khoâng chaéc seõ coù theå haáp thuï vaø taùi phoùng thích
fluoride ôû moät möùc coù hieäu quaû ñieàu trò. Lôùp neàn (base) hay lôùp loùt (liner) baèng VL GI beân

9. 9
döôùi moät mieáng traùm kín seõ khoâng theå tieáp xuùc vôùi fluoride trong mieäng ñeå haáp thu vaø taùi
phoùng thích fluoride. Töông töï vaäy, döôùi moät mieáng traùm bò hôû, VL naøy cuõng khoâng ñöôïc
tieáp xuùc vôùi löôïng fluoride ñaày ñuû ñeå coù theå ñaït ñöôïc hieäu quaû choáng laïi saâu taùi phaùt. Lyù do
GI ñöôïc öa thích ñeå laøm chaát traùm neàn vaø traùm loùt laø bôûi söï lieân keát cuûa chuùng vôùi caáu truùc R
vaø khaû naêng bít kín ngaø beân döôùi, chöù khoâng phaûi khaû naêng phoøng ngöøa saâu taùi phaùt. Vì vaäy,
VL duy nhaát coù khaû naêng phoøng ngöøa saâu taùi phaùt laø VL GI traùm vaø phaûi hieåu raèng nhöõng
VL naøy chæ coù hieäu quaû phoøng ngöøa saâu taùi phaùt khi chuùng ñöôïc tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi
fluoride (nhieàu laàn/ngaøy).
GI döôøng nhö raát thích hôïp ñoái vôùi nhöõng tình huoáng lieân quan ñeán nguy cô saâu R cao nhö
ôû beänh nhaân deã saâu R, beänh nhaân bò giaûm löôïng nöôùc boït, vaø beänh nhaân coù beänh R mieäng
laøm taêng hoaït ñoäng gaây beänh cuûa saâu R. [1]
Hình 7: Söï phoùng thích ion fluoride (F–) töø GIC. Bieåu ñoà cho thaáy GIC phoùng thích moät
löôïng lôùn F–
vaøo trong khung VL khi phaûn öùng ñoâng xaûy ra, ñieàu naøy daãn tôùi tyû leä phoùng
thích fluoride cao ra moâi tröôøng mieäng trong vaøi ngaøy ñaàu sau phaûn öùng. Sau ñoù, nguoàn F–
duy nhaát laø ôû caùc haït ñoän fluoroaluminosilicate coøn laïi, vaø söï khueách taùn F–
töø haït ñoän laø
chaäm (söï khueách taùn töø khung thì nhanh). Söï phoùng thích fluoride laø thöïc söï thaáp (0.2-2 ppm)
trong thôøi gian daøi. F–
töø caùc nguoàn beân ngoaøi (kem ñaùnh R, nöôùc suùc mieäng vaø gel fluoride
taïi choã) coù theå khueách taùn vaøo trong khung do gradient noàng ñoä taïm thôøi bò ñaûo ngöôïc, nhöng
chuùng nhanh choùng ñöôïc phoùng thích trôû laïi moâi tröôøng mieäng, vaø söï phoùng thích F–
giaûm trôû

10. 10
laïi möùc ban ñaàu.(Nguoàn: S.C. Bayne, School of Dentistry, University of North Carolina,
Chapel Hill, NC.)
Baûng 2: Söï tích luõy Fluoride ñöôïc phoùng thích töø caùc GI khaùc nhau [2]
Loaïi xi maêng
Fluoride ñöôïc phoùng thích (g)
14 ngaøy 30 ngaøy
GI type II
Cermet
GI troän vôùi hôïp kim baïc
GI type I
GI liner (thoâng thöôøng)
GI liner (quang truøng hôïp)
440
200
3350
470
1000
1200
650
300
4040
700
1300
1600
4.3 Daùn dính (adhesion) vôùi caáu truùc R
GIC thoâng thöôøng coù löïc daùn dính vôùi caáu truùc R khoaûng 6-12 MPa, löïc naøy raát nhoû so vôùi löïc
dính cuûa keo daùn ngaø (22-35MPa). [1]
Coù 2 cô cheá daùn dính cuûa GIC vôùi caáu truùc R:
- Vi cô hoïc: khoùa vi cô hoïc (micromechanical interlocking) ñöôïc taïo ra do söï hình thaønh cuûa
caùc ñuoâi (tags) ngaén cuûa xi maêng beân trong ngaø vaø moät lôùp lai (hybrid layer) moûng giöõa caùc
vi sôïi collagen ñöôïc bao phuû hydroxyapatite ôû beà maët R vaø beà maët GIC môùi ñöôïc ñaët.[34]
Ñoä beàn lieân keát cuûa RMGICs cao hôn laø do söï hieän dieän cuûa HEMA laøm taêng cöôøng caùc
khoùa vi cô hoïc.[35]
- Hoùa hoïc: lieân keát ion giöõa ion carboxyl (COO-
) trong acid cuûa xi maêng vôùi ion canxi (Ca2+
)
trong men vaø ngaø. [36] Ñaây laø lieân keát (chelate hoùa) hoùa hoïc yeáu nhöng hieäu quaû vaø beàn.
Hình 8: Sô ñoà minh hoïa söï töông taùc ion giöõa glass ionomer vaø caáu truùc R. (Nguoàn: Albers
HF: Tooth-colored restoratives: principles and techniques. 2002, PMPH-USA.)
Maëc duø lieân keát hoùa hoïc luoân ñöôïc öa thích ñoái vôùi caùc heä thoáng VL nha khoa, nhöng maät ñoä
lieân keát treân moät ñôn vò dieän tích ñoái vôùi lieân keát cô hoïc laø lôùn hôn lieân keát hoùa hoïc. Trong

11. 11
haàu heát caùc tröôøng hôïp, lieân keát cô hoïc toát laø quan troïng hôn nhieàu so vôùi lieân keát hoùa hoïc.
Khaû naêng lieân keát hoùa hoïc cuûa GIC chæ laø moät lôïi theá trong caùc tình huoáng khoù hoaëc khoâng
theå taïo ra ñöôïc söï löu vi cô hoïc hieäu quaû.[1]
Caùc yeáu toá gaây caûn trôû söï daùn dính:
 Lôùp muøn ngaø.
 Vaáy nhieãm maùu, nöôùc boït.
 VL quaù khoâ khi ñöôïc ñaët (xi maêng phaûi coù beà maët boùng luùc ñaët vaøo R).
Caùc chaát xöû lyù moâ R (conditioner) ñöôïc söû duïng: [4]
 POLYACRYLIC ACID 10%: cuõng laø moät thaønh phaàn cuûa xi maêng, noù laøm thay ñoåi naêng
löôïng beà maët, boäc loä beà maët R ñöôïc khoaùng hoùa cao ñeå cho pheùp söï khueách taùn cuûa acid
vaø söï trao ñoåi ion. Thôøi gian xöû lyù: 10 giaây.
 Acid citric 50%, 5 giaây.
 Acid tannic 25%, 30 giaây.
 Ferric chloride 2%.
 NaF.
 EDTA.
 Dung dòch khoaùng- dung dòch Levine.
4.4 Thaåm myõ
GIC coù ñoä trong nhaát ñònh do caùc haït ñoän thuûy tinh. Ñoä trong phuï thuoäc vaøo söï hình thaønh
cuûa noù. Do phaûn öùng hydrat hoùa chaäm, neân GI maát ít nhaát 24 giôø ñeå ñoâng cöùng hoaøn toaøn
vaø coù ñöôïc ñoä trong. Ñoä trong taêng leân theo tuoåi thoï cuûa xi maêng. Söï ñeà khaùng vôùi veát
dính (stain) phuïc thuoäc raát lôùn vaøo söï laùng boùng cuûa beà maët. Maøu saéc cuûa VL döôøng nhö
khoâng bò aûnh höôûng bôûi dòch trong mieäng so vôùi composites coù xu höôùng nhieãm maøu. [4]
4.5 Söï oån ñònh kích thöôùc
GIC ñöôïc troän vaø ñöôïc baûo veä ñuùng caùch coù söï co theå tích khi ñoâng cöùng laø ~ 3%. ÔÛ ñoä
aåm cao, xi maêng coù xu höôùng huùt nöôùc vaø giaõn nôû nhieàu, trong khi ôû ñoä aåm thaáp hôn thì
VL bò co.[4]
4.6 Tan raõ, phaân huûy
Söï maát caùc chaát taïo thaønh khung daãn tôùi söï phaân raõ cuûa xi maêng, coù theå do: [4]
- Xi maêng bò nhieãm nöôùc sôùm.
- Söï taán coâng hoùa hoïc nhö acids maûng baùm/söû duïng gel APF (acidulated phosphate
fluoride).
- Moøn cô hoïc.
Baét buoäc phaûi baûo veä GIC trong giôø ñaàu tieân. Ñoä tan trong nöôùc: 0.4-1.5% (troïng löôïng)
trong 24 giôø sau ñoâng.
Hình 9: Kính hieån vi ñieän töû queùt cho thaáy
hình aûnh ngaø R ñöôïc xöû lyù bôûi acid
polyacrylic 10% trong 10-15 giaây. Nhieàu
oáng ngaø vaãn coøn bít nhöng beà maët töông
ñoái saïch (ñoä phoùng ñaïi 800 laàn). Nguoàn:
An Atlas of Glass-ionomer Cements: A
Clinician’s Guide, 3rd
ed, Martin Dunitz
Publishers, London, 2002.

12. 12
4.7 Thôøi gian toàn taïi
Theo moät nghieân cöùu, phuïc hoài GIC ñöôïc ñaùnh giaù trong sang thöông aên moøn-maøi moøn,
83% phuïc hoài vaãn coøn toàn taïi sau 10 naêm. Tæ leä thaát baïi töø 0-70%, laø moät thöôùc ño kyõ
naêng laâm saøng hôn laø chaát löôïng voán coù cuûa VL.[4]
4.8 Ñoä beàn (strength)
Moät trong nhöõng haïn cheá lôùn nhaát cuûa GIC laø deã vôõ. So vôùi composite vaø amalgam, GIC
laø VL yeáu, thieáu ñoä cöùng. Ñieåm yeáu döôøng nhö naèm ôû khung xi maêng deã bò nöùt. VL coù
moät ñoä xoáp (porosity) nhaát ñònh do noù laø VL 2 thaønh phaàn, caàn ñöôïc troän vôùi nhau khi söû
duïng.[4]
4.9 Giaõn nôû do nhieät
GIC coù heä soá giaõn nôû do nhieät (type II: 10.2 – 11.4 x 10-6
/o
C) töông töï vôùi ngaø, do ñoù
giaûm thieåu nguy cô hôû bôø, ngaên ngöøa saâu R taùi phaùt.
4.10 Caûn quang
GIC khaù caûn quang, haàu heát chuùng caûn quang nhieàu hôn ngaø vaø coù theå phaân bieät ñöôïc
treân X quang.
Baûng 3: Thuoäc tính cuûa caùc xi maêng phuïc hoài [2]
Loaïi xi
maêng
Ñoä beàn neùn
(MPa)
Ñoä beàn caêng
(MPa)
Ñoä cöùng
Knoop
Ñoä tan
(ANSI/ADA Test)
Choáng saâu R/
ñaùp öùng tuûy
Silicate 180 3.5 70 0.7 Coù/ maïnh
GI type II 150 6.6 48 0.4 Coù / nheï
Cermet 150 6.7 39 - Coù / nheï
GI lai 105 20 40 - Coù / nheï
Nhöôïc ñieåm cuûa GIC coå ñieån:
 Thôøi gian laøm vieäc ngaén vaø thôøi gian ñoâng keùo daøi.
 Deã vôõ.
 Ñoä beàn choáng gaõy thaáp.
 Khaùng moøn keùm.
 Nhaïy caûm vôùi nöôùc vaø tan trong nöôùc.
 Khoù ñaùnh boùng.
Baûng 4: So saùnh tính chaát giöõa caùc VL phuïc hoài
GI coå ñieån GI lai Compomers
Nhöïa phoùng
thích Fluoride
Composite
Resin
Saûn phaåm ñieån
hình
Ketac-fil,
Fuji II, Fuji
IX, *Ketac-
silver,
Miracle Mix
Fuji II
LC,
Photac-fil
Quik,
Vitremer
Dyract AP,
Elan, F2000,
Compoglass
F
GeriStore,
Variglass,
Resinomer,
Hytac
Herculite XRV,
Prisma TPH,
Heliomolar,
Tetric Ceram,
Solitaire,
SureFil

13. 13
Phoùng thích
Fluoride
Cao
(*: trung
bình)
Cao Trung bình Thaáp Thaáp nhaát
Taùi haáp thu
Fluoride Cao Cao Moät soá Raát thaáp Khoâng
Giaõn nôû vì nhieät
Thaáp nhaát Trung bình Cao nhaát
Ñoä trong Thaáp nhaát Cao nhaát
Ñoä beàn caêng &
ñoä beàn choáng gaõy
Thaáp nhaát Cao nhaát
Burgess JO, Fluoride Releasing Materials – Facts and Fiction.
V. PHAÂN LOAÏI GIC:
5.1 Phaân loaïi döïa treân öùng duïng laâm saøng:
 Type I (luting cements): laø xi maêng gaén, ñaëc tröng bôûi ñoä daøy maøng (film thickness) nhoû
vaø ñoâng cöùng nhanh. Ionomers type I ñöôïc chæ ñònh ñeå gaén inlay, maõo, caàu R, khí cuï
chænh nha vaø laøm chaát gaén trong noäi nha. Chuùng ñöôïc nhaän bieát vôùi kí hieäu I, CEM, C
hoaëc Luting.
 Type II (restorative cements): laø xi maêng traùm, coù caùc haït boät lôùn hôn type I, ñöôïc nhaän
bieát vôùi kí hieäu II, R hoaëc Fil. Daïng naøy goàm 2 subtype:
 Type II-1 (restorative aesthetic): laø xi maêng traùm thaåm myõ (coù daïng coå ñieån vaø daïng
ñöôïc gia coá nhöïa).
 Type II-2 (restorative reinforced): laø loaïi xi maêng traùm chòu löïc (maëc duø moâ taû nhö
vaäy, nhöng chöa haún ñaõ cöùng hôn saûn phaåm type II-1). Tuy nhieân, chuùng coù ñoä khaùng
moøn cao hôn.
 Type III (liner and base): laø xi maêng loùt ñaùy vaø traùm neàn, ñaëc tröng bôûi ñoä nhôùt thaáp vaø
ñoâng cöùng nhanh, ñöôïc nhaän bieát vôùi kí hieäu Bond, Lining hoaëc Base.
 Type IV (Pit & fissure sealant): xi maêng traùm bít hoá raõnh, thöôøng ñöôïc nhaän bieát vôùi kí
hieäu F. Saûn phaåm: Fuji Triage (GC America).
 Type V (Orthodontic cements): xi maêng gaén trong chænh nha.
 Type VI (Core buildup): xi maêng taùi taïo cuøi.
 Type VII (high fluoride releasing GIC): xi maêng phoùng thích fluoride cao. Duøng ñeå kieåm
soaùt sang thöông saâu R hoaït ñoäng caàn ñöôïc traùm taïm trong giai ñoaïn oån ñònh cuûa beänh vaø
ñeå baûo veä caùc beà maët R deã bò saâu ôû beänh nhaân coù nguy cô saâu R cao/trung bình. Saûn
phaåm ñieån hình laø Fuji VII, coù maøu hoàng ñeå deã daøng nhaän thaáy ñöôøng vieàn vaø nhö lôøi
nhaéc nhôû ñoù chính laø VL traùm taïm.
 Type VIII (for ART): ñeå traùm R tröôùc khoâng sang chaán.
 Type IX (Pediatric & geriatric GICs): söû duïng trong Raêng Treû Em, Laõo Nha, traùm R sau
khoâng sang chaán.

14. 14
5.2 Phaân loaïi theo Phillips’ Science of Dental Materials, 9th
edition:
 Type I: xi maêng gaén
i) Loaïi coå ñieån (thoâng thöôøng)
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa/lai
 Type II: xi maêng traùm
i) Loaïi coå ñieån
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa
iii) Loaïi ñöôïc gia coá kim loaïi
iv) Loaïi coù ‚ñoä nhôùt cao‛, ‚ñoä beàn cao‛, ‚neùn‛
v) VL taùi taïo cuøi
 Type III – xi maêng loùt ñaùy/traùm neàn
i) Loaïi coå ñieån
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa
5.3 Phaân loaïi döïa treân thaønh phaàn cuûa GIC:
 GICs coå ñieån.
 GICs ñöôïc gia coá kim loaïi (metal reinforced GIC).
 GICs ñöôïc taêng cöôøng nhöïa (resin-modified GIC: RMGIC).
 Compomer hay composite ñöôïc taêng cöôøng polyacid (polyacid-modified composite
resin).
 Giomer.
 GIs ñoä nhôùt cao (high-viscosity GIC).
 GIC ñöôïc gia coá zirconia (Zirconia reinforced GI) hay Zirconomer.
 GICs ñöôïc gia coá kim loaïi (metal reinforced GICs):
 Daïng troän ñôn thuaàn vôùi hôïp kim baïc (haït thuûy tinh ñöôïc troän vôùi haït hôïp kim
amalgam chöùa baïc):
Saûn phaåm ‚Miracle Mix‛ = boät amalgam (Lumi Alloy) troän vôùi Fuji II ñöôïc haõng GC
giôùi thieäu naêm 1983. [11],[13]
 Daïng cermet (haït thuûy tinh ñöôïc thieâu keát vôùi baïc):
Saûn phaåm: Chelon Silver vaø Ketac Silver (3M ESPE).
Boät cermet ñöôïc taïo ra baèng caùch troän boät baïc (kích thöôùc haït trung bình 3.5 mm) vôùi boät
thuûy tinh GI vôùi tæ leä theå tích baèng nhau, hoãn hôïp sau ñoù ñöôïc neùn ôû 350 Mpa ñeå taïo
thaønh daïng vieân ñaïn (pellet), sau ñoù ñöôïc thieâu keát ôû 8000
C vaø ñöôïc nghieàn thaønh boät
mòn. Ñeå caûi thieän tính thaåm myõ, titan dioxide 5% ñöôïc theâm vaøo, vaø hoãn hôïp boät ñöôïc
troän vôùi dung dòch copolymer 46% (acid acrylic + acid maleic) vaø acid tartaric 5-15% vôùi
tæ leä boät:chaát loûng laø 4:1 (Chelon Silver) vaø 4.5:1 (Ketac Silver).[49]
VL cermet khoâng gioáng maøu R do baïc trong thaønh phaàn boät gaây ra söï ñoåi maøu cuûa R
ñöôïc traùm. Söï keùm thaåm myõ cuûa cermet laøm giôùi haïn khoaûng öùng duïng laâm saøng trong
nha khoa treû em.[15]
Caùc tính chaát vaät lyù so vôùi GIC coå ñieån:
 Ñoä beàn, ñoä beàn choáng gaõy: nhö nhau.
 Khaùng moøn: taêng nheï.

15. 15
 Phoùng thích fluoride: giaûm ñoái vôùi Cermet, baèng hoaëc taêng nheï ñoái vôùi daïng troän ñôn
thuaàn (admix).
Vieäc ñöa caùc haït kim loaïi vaøo VL gaây ra caùc baát lôïi veà söï phoùng thích fluoride, daùn dính
vôùi caáu truùc R vaø tính thaåm myõ. GIC loaïi cermet ñöôïc duøng ñeå traùm caùc R sau vôùi xoang
saâu lôùn vaø ñeå taùi taïo cuøi R.
 GIC ñöôïc taêng cöôøng nhöïa (resin-modified GIC: RMGIC):
Coøn ñöôïc goïi laø GI truøng hôïp vôùi aùnh saùng nhìn thaáy [Visible Light Cure (VLC) Glass
Ionomers] hay GI lai (Hybrid Glass Ionomers).
Daïng söû duïng: boät vaø chaát loûng rieâng, boät vaø chaát loûng trong capsule.
Thaønh phaàn:[3]
Boät: chuû yeáu laø boät glass (gioáng nhö GIC).
Chaát loûng: goàm 4 thaønh phaàn chính
(1) Nhöïa methacrylate coù theå ñoâng baèng phaûn öùng truøng hôïp.
(2) Moät polyacid phaûn öùng vôùi boät glass ñeå ñoâng cöùng baèng phaûn öùng acid–base.
(3) Hydroxyethylmethacrylate (HEMA), moät methacrylate öa nöôùc cho pheùp caû 2 thaønh
phaàn laø nhöïa vaø acid cuøng toàn taïi trong dung dòch nöôùc; HEMA cuõng tham gia phaûn
öùng truøng hôïp.
(4) Nöôùc, laø moät thaønh phaàn quan troïng, caàn cho söï ion hoùa cuûa acid ñeå phaûn öùng acid–
base coù theå xaûy ra.
Caùc thaønh phaàn nhoû khaùc goàm: chaát hoaït hoùa (activators), chaát khôi maøo quang truøng
hôïp (photo-initiator) vaø chaát oån ñònh (stabilizers) phaûn öùng truøng hôïp.
Thaønh phaàn chaát loûng cuûa moät soá saûn phaåm ñöôïc baøo cheá ñôn giaûn baèng caùch pha troän
polyacids vaø dimethacrylates vôùi nhau trong dung dòch nöôùc. Tuy nhieân, trong haàu heát caùc
saûn phaåm thì thaønh phaàn loûng coù chöùa loaïi nhöïa ñöôïc baøo cheá moät caùch ñaëc bieät trong ñoù
caû 2 nhoùm methacrylate vaø nhoùm acid ñeàu coù maët ôû daïng caùc nhoùm hoaït ñoäng (active
groups) treân cuøng moät chuoãi polymer ñôn leû.
CO2H CO2H CO2H
(polyacid)
CH2=CH(CH3)CO2CH2CH2OH
(HEMA)
CH2CH2CO2(CH3)CH=CH2
CO2 CO2H CO2H
Hình 10: Söï hình thaønh cuûa chuoãi
polyacid ñöôïc taêng cöôøng nhöïa. Moät
soá nhoùm acid treân phaân töû acid
polyacrylic ñöôïc thay theá bôûi caùc
nhoùm methacrylate baèng phaûn öùng
ester hoùa vôùi HEMA. [3]

16. 16
Caùc tính chaát cô hoïc cuûa RMGIC coù theå ñöôïc caûi thieän hôn nöõa baèng caùch theâm vaøo caùc
haït ñoän (filler) silicate hình caàu. Söï theâm vaøo cuûa caùc haït ñöôïc silan hoùa laøm taêng ñoä beàn
neùn (compressive strength) leân 17%, trong khi theâm caùc haït khoâng ñöôïc silan hoùa chæ laøm
taêng 9% ñoä beàn neùn. Ñoä beàn uoán (flexural strength) taêng 17% ôû caû 2 loaïi haït ñoän.[6]
Phaûn öùng ñoâng cöùng: phaûn öùng acid-base cuûa GI (phaûn öùng chính) vaø phaûn öùng truøng
hôïp nhöïa (phuï trôï) ñöôïc hoaït hoùa bôûi quang hoïc hoaëc hoùa hoïc.
Neáu VL ñoâng cöùng baèng:
 2 cô cheá  xi maêng dual-cure.
 3 cô cheá  xi maêng tri-cure. [47]
Tính chaát:
- Ít nhaïy caûm vôùi söï maát nöôùc (dehydration) vaø söï thaám nöôùc (imbibition): maëc duø RMGIC
coù chöùa nöôùc vaø ñoâng moät phaàn thoâng qua phaûn öùng acid-base, nhöng noù ñöôïc nhöïa
baûo veä traùnh khoûi nhöõng taùc ñoäng töø söï laây nhieãm aåm, do ñoù vieäc baûo veä vôùi varnish
khoâng ñöôïc uûng hoä ñoái vôùi haàu heát VL nhoùm naøy. RMGIC quang truøng hôïp coù theå ñöôïc
ñaùnh boùng ngay sau khi ñoâng cöùng, trong khi vieäc ñaùnh boùng GIC thoâng thöôøng toát nhaát
laø trì hoaõn trong 24 giôø ñeå cho pheùp söï tröôûng thaønh cuûa xi maêng.
- Söï thay ñoåi kích thöôùc vaø oån ñònh kích thöôùc:
VL naøy co ñaùng keå khi ñoâng cöùng, töông töï nhö composite, chuû yeáu do söï truøng hôïp
cuûa caùc nhoùm methacrylate trong thaønh phaàn nhöïa [43], phaûn öùng acid-base chæ goùp
moät phaàn nhoû [3]  Traùm töøng lôùp ≤ 2mm.
RMGIC giaõn nôû nhanh vaø roõ reät khi ñöôïc ñaët trong nöôùc. Söï giaõn nôû laø nhieàu hôn so
vôùi söï co ruùt, neân coù theå daãn ñeán vieäc VL nhoâ ra khoûi xoang traùm vaø gaây ra moät aùp löïc
höôùng taâm (radial pressure) leân caùc vaùch xoang. Giaù trò haáp thuï nöôùc sau 7 ngaøy cuûa VL
naøy laø 100-250 g mm-3
(möùc toái ña cuûa composite laø 40 g mm-3
) trong ISO 4049. Giaù
trò haáp thuï nöôùc lôùn laø do vieäc söû duïng monomer öa nöôùc, HEMA, nhö moät thaønh phaàn
chính cuûa VL naøy. YÙ nghóa laâm saøng cuûa söï giaõn nôû vaãn chöa ñöôïc giaûi thích ñaày ñuû.
AÛnh höôûng cuûa aùp löïc höôùng taâm ñöôïc sinh ra bôûi söï haáp thuï nöôùc cuûa VL naøy phuï
thuoäc vaøo ñoä cöùng cuûa VL ñaõ ñoâng vaø hình theå xoang. Coù theå hieåu raèng söï giaõn nôû vaø
aùp löïc höôùng taâm ñöôïc sinh ra trong moät VL coù ñoä cöùng thaáp coù taùc duïng coù lôïi trong
vieäc giuùp bít kín caùc bôø cuûa xoang. ÔÛ VL coù ñoä cöùng cao, söï haáp thuï nöôùc coù theå taïo ra
aùp löïc höôùng taâm cao coù theå daãn ñeán aùp löïc quaù möùc treân caùc vaùch xoang. Hieäu öùng
naøy seõ ñöôïc phoùng ñaïi bôûi moät yeáu toá hình theå xoang (C-factor) cao vaø seõ laø moái baän
taâm ñaëc bieät ñoái vôùi öùng duïng xi maêng gaén, khi ñoù xi maêng ñöôïc eùp thaønh lôùp maøng
moûng vôùi yeáu toá C raát cao.
- Tính chaát cô hoïc:
Caûi thieän ñöôïc caùc tính chaát vaät lyù keùm cuûa GIC vaø vaãn giöõ ñöôïc caùc öu ñieåm cuûa GIC
coå ñieån nhö söï keát dính, söï phoùng thích vaø taùi haáp thu fluoride. RMGIC coù ñoä beàn cô
hoïc lôùn hôn GIC, ñöôïc söû duïng ñeå traùm R sau.[40] Coù moät soá baèng chöùng cho thaáy raèng
RM-GIC trôû neân yeáu hôn sau moät thôøi gian toàn taïi trong moâi tröôøng nöôùc.
- Ñaëc ñieåm daùn dính:

17. 17
Taát caû VL trong nhoùm RMGIC vaø caùc saûn phaåm lieân quan ñeàu coù chöùa polyacids ôû caùc
daïng khaùc nhau vaø noàng ñoä khaùc nhau, do ñoù chuùng ñeàu coù khaû naêng töông taùc vôùi beà
maët R ñeå taïo ra lieân keát gioáng nhö GIC. Do VL daùn dính vi cô hoïc vôùi hydroxyapatite,
neân noù coù söï lieân keát beàn vöõng vôùi men vaø ngaø.[5] Tuy nhieân, möùc ñoä vaø hieäu quaû cuûa
lieân keát thöôøng bò giôùi haïn bôûi moät trong nhöõng yeáu toá sau:
+ Khoâng ñuû noàng ñoä cuûa caùc nhoùm acid töï do ñeå taïo ra moät lieân keát hieäu quaû.
+ Khoâng ñuû ñaëc tính ion (ionic character) ñeå cho pheùp lieân keát xaûy ra.
+ Thieáu tính di ñoäng cuûa caùc loaïi acid hoaït ñoäng ñeå cho pheùp söï töông taùc vôùi beà maët R.
Do ñoù nhieàu VL maëc duø coù khaû naêng lieân keát nhöng ñoøi hoûi phaûi söû duïng caùc chaát trung
gian (primer) ñeå ñaït ñöôïc söï lieân keát hieäu quaû.
Khi khoâng coù xöû lyù hoaëc xoi moøn (etching) thì ñoä beàn lieân keát cuûa RMGIC laø 4-10 MPa
ñoái vôùi caû men vaø ngaø. Ñoä beàn lieân keát ñöôïc caûi thieän khi men vaø/hoaëc ngaø ñöôïc xoi
moøn hoaëc xöû lyù, vaø haàu heát nhaø saûn xuaát ñeàu uûng hoä vieäc söû duïng chaát xöû lyù nhö acid
polyacrylic ñeå loaïi boû lôùp muøn ngaø. Caùc nhaø saûn xuaát khaùc thì uûng hoä vieäc xöû lyù hoaëc
priming ngaø vaø men tröôùc khi ñaët VL traùm. Primer coù theå laø moät dung dòch cuûa
methacrylated polyacid (moät thaønh phaàn chính trong phaàn chaát loûng cuûa xi maêng) coù
khaû naêng khöû khoaùng moät phaàn beà maët moâ cöùng vaø ñeå laïi moät beà maët deã bò laøm öôùt bôûi
VL traùm. Vieäc naøy laøm taêng ñoä beàn lieân keát ñeán 8-24 MPa.
Baûng 5: Ñoä beàn uoán (ôû 24 giôø) cuûa RM-GIC vaø caùc VL lieân quan [3]
VL Thaønh phaàn Troän Ñoä beàn uoán (MPa)
RM-GIC
Composite bieán ñoåi
Giomer- loaïi phaûn öùng toaøn boä
Giomer- loaïi phaûn öùng beà maët
Yeâu caàu cuûa ISO 9917-2 #
Yeâu caàu cuûa ISO 4049 +
2
3
2
1*
1
1
-
-
Coù
Coù
Coù
Khoâng
Khoâng
Khoâng
-
-
25-60
65-80
35-40
100-120
70
110
20 (toái thieåu)
80 (toái thieåu)
* Compomer.
#
Xi maêng coù chöùa nöôùc, quang truøng hôïp.
+
VL traùm goác nhöïa.
- Söï phoùng thích fluoride:
Yeáu toá quan troïng trong tyû leä phoùng thích fluoride töø RMGIC laø möùc ñoä phaûn öùng
acid–base xaûy ra trong quaù trình ñoâng vaø söï hieän dieän cuûa HEMA, daãn ñeán söï hình
thaønh cuûa moät hydrogel polymer maø qua ñoù nöôùc coù theå khueách taùn khaù nhanh.

18. 18
Hieäu quaû cuûa vieäc phoùng thích fluoride nhö moät hình thöùc phoøng ngöøa hoaëc baûo veä
laø moät vaán ñeà cuûa moät soá cuoäc tranh luaän. Sau vaøi ngaøy ñaàu phoùng thích fluoride ôû GIC
thoâng thöôøng vaø RM-GIC, thì tyû leä phoùng thích laø raát thaáp vaø ñieàu gaây tranh caõi laø lieäu
söï phoùng thích trong thôøi gian daøi naøy coù theå mang laïi lôïi ích hay khoâng. Tuy nhieân, söï
phoùng thích oån ñònh trong thôøi gian daøi ñöôïc thuùc ñaåy bôûi söï phoùng thích, haáp thu vaø taùi
phoùng thích lieân tuïc cuõng coù theå cung caáp moät hieäu quaû ñieàu trò tích cöïc. Do ñoù, söï haáp
thu vaø taùi phoùng thích fluoride trong thôøi gian daøi coù theå quan troïng hôn nhieàu so vôùi söï
phoùng thích ôû möùc cao ban ñaàu. Maët khaùc, coù moät baèng chöùng cho thaáy raèng VL coù söï
phoùng thích fluoride ban ñaàu cao nhaát cuõng coù khaû naêng haáp thu fluoride lôùn nhaát.
Söï phoùng thích fluoride cuûa VL thay ñoåi theo nhöõng thay ñoåi cuûa pH. pH thaáp hôn
taïo ra möùc ñoä phoùng thích fluoride cao hôn vaø ñaây laø moät ví duï veà tính ‘thoâng minh’
cuûa VL, ñaëc bieät caàn thieát ôû nhöõng vuøng chòu taùc ñoäng töø acid cuûa maûng baùm. Tuy
nhieân, cô cheá phoùng thích fluoride ôû möùc pH thaáp coù theå lieân quan ñeán söï hoøa tan cuûa
VL vaø vì vaäy söï taêng phoùng thích fluoride coù theå laø caùi giaù phaûi ñaùnh ñoåi cho ñoä beàn vaø
tuoåi thoï cuûa VL.[3]
 Compomer:
‚Compomer‛ = ‚Composite‛ + ‚Ionomer‛, moät VL keát hôïp coù ñöôïc caùc tính chaát cuûa caû
2 VL thaønh phaàn. [7] Noù laø moät daïng composite bieán ñoåi (modified composite), ñöôïc goïi
laø composite ñöôïc taêng cöôøng polyacid (polyacid-modified composite resin), trong ñoù haït
ñoän thoâng thöôøng ñöôïc thay theá baèng haït aluminosilicate glass vaø acid polyalkenoic khan
(ñoâng khoâ). [8]
Daïng söû duïng:
- Loaïi ñeå traùm: 1 thaønh phaàn, quang truøng hôïp (troän saün trong con nhoäng). Caùc saûn phaåm
ñieån hình laø Dyract, Compoglass, vaø F2000.
- Loaïi ñeå gaén: 1 paste, 2 paste, boät & chaát loûng. Saûn phaåm: Principle (Caulk/Dentsply).
Thaønh phaàn: ñoái vôùi compomer gaén daïng heä thoáng boät & chaát loûng
 Boät: aluminosilicate glass, fluoride & chaát khôi maøo hoùa/quang truøng hôïp.
 Chaát loûng: dimethacrylate, acid polyacrylic, nöôùc vaø chaát hoaït hoùa (activators).
Hình 11: Söï phoùng thích F theo thôøi
gian ñoái vôùi GI coå ñieån (ñöôøng lieân
tuïc), RM-GIC (ñöôøng ñöùt khuùc) vaø
compomer (ñöôøng chaám chaám). Hình
treân cho thaáy söï phoùng thích F haøng
ngaøy (24 giôø) cuûa maãu xi maêng nhoû
(ñöôøng kính 10 mm, daøy 1.5 mm) trong
5 ml nöôùc. Nöôùc löu tröõ ñöôïc thay môùi
moãi ngaøy trong suoát quaù trình thöû
nghieäm. Keát quaû cho thaáy RM-GIC
hoaït ñoäng theo caùch töông töï GIC
thoâng thöôøng caû veà kieåu phoùng thích vaø
löôïng F phoùng thích haøng ngaøy. [3]

19. 19
Compomer traùm khoâng chöùa nöôùc (khaùc compomer gaén) neân khoâng coù khaû naêng töï daùn
(self-adhesive) nhö GIC, RM-GIC, do ñoù caàn coù keo daùn ngaø rieâng (dentin bonding
agent).
Phaûn öùng ñoâng:
Compomer traùm: ñoâng cöùng chuû yeáu nhôø phaûn öùng truøng hôïp cuûa caùc nhoùm methacrylate
trong nhöïa. Thaønh phaàn acid khoâng theå taïo ra phaûn öùng acid-base vôùi glass (do khoâng coù
söï hieän dieän cuûa nöôùc) trong quaù trình ñoâng cöùng ban ñaàu. Phaûn öùng acid-base xaûy ra ôû
möùc ñoä giôùi giaïn vaø trì hoaõn ñeán khi VL ñaõ ñoâng baét ñaàu haáp thuï nöôùc.
Compomer gaén: phaûn öùng truøng hôïp nhöïa vaø phaûn öùng acid-base.
Tính chaát:
- Söï thay ñoåi kích thöôùc vaø oån ñònh kích thöôùc:
VL naøy co ñaùng keå khi ñoâng cöùng, töông töï nhö composite.
Söï giaõn nôû do haáp thuï nöôùc ít hôn RM-GIC do VL naøy thöôøng khoâng chöùa HEMA.
- Tính chaát cô hoïc:
Ñoä beàn choáng gaõy, ñoä beàn uoán (baûng 5), söï khaùng moøn lôùn hôn GIC nhöng nhoû hôn
composite.[48]
Moät soá compomer moät thaønh phaàn coù giaù trò ñoä beàn (strength) ñaùp öùng ñöôïc tieâu chuaån
ISO 4949 ñoái vôùi VL goác nhöïa.
Ñoä beàn cuûa compomer döôøng nhö khoâng bò aûnh höôûng bôûi söï löu tröõ trong nöôùc.
- Ñaëc ñieåm daùn dính:
Ñeå ñaït ñöôïc söï lieân keát hieäu quaû, thì moâ R phaûi ñöôïc xöû lyù vaø ñöôïc daùn vôùi chaát daùn
boding töông töï nhö ñoái vôùi composite.
- Söï phoùng thích fluoride: hôi khaùc so vôùi caùc VL khaùc (hình 11), ban ñaàu compomer
khoâng coù söï phoùng thích fluoride cao, maø chæ ôû möùc töông ñoái thaáp trong khoaûng 40 ngaøy
ñaàu. Sau ñoù noù ñöôïc duy trì ôû möùc töông ñöông vôùi GIC thoâng thöôøng.
Möùc ñoä phoùng thích fluoride thaáp töø VL naøy laø do:
+ Phaûn öùng acid-base xaûy ra ôû möùc ñoä giôùi haïn.
+ Tyû leä khueách taùn cuûa nöôùc qua nhöïa laø thaáp do VL khoâng chöùa monomer öa nöôùc
HEMA vaø do söï hieän dieän cuûa keo daùn bonding [9].
VL naøy coù khaû naêng haáp thu fluoride töông töï GIC.[3]
Choáng chæ ñònh: ôû nhöõng vuøng chòu löïc nhö xoang IV, xoang II, ñænh muùi, phuïc hoài coù beà
maët ngoaøi lôùn. [48]
Tính chaát cô hoïc cuûa compomer keùm hôn composite coå ñieån, do ñoù haïn cheá söû duïng ñeå
traùm caùc sang thöông coå R khoâng phaûi saâu R. [10]
 Giomer:
Laø VL lai giöõa GIC vaø composite, ñöôïc taïo ra baèng coâng ngheä PRG (pre-reacted glass
ionomer technology). Noù khaùc vôùi compomer ôû choã thuûy tinh fluoroaluminosilicate ñöôïc
cho phaûn öùng tröôùc vôùi acid polyalkenoic ñeå taïo ra moät pha GI oån ñònh (phöùc hôïp glass-
polyalkenoate phaûn öùng tröôùc), sau ñoù GI ñöôïc ñoâng khoâ, nghieàn nhoû, xöû lyù vôùi chaát
silane roài ñem troän vôùi nhöïa dimethacrylate ñeå taïo thaønh moät caáu truùc composite.
Coù 2 loaïi giomer rieâng bieät tuøy vaøo löôïng thuûy tinh ñöôïc phaûn öùng tröôùc:

20. 20
- Loaïi phaûn öùng toaøn boä (full reaction type): caùc haït glass bò phaù vôõ haàu nhö hoaøn toaøn.
Ví duï: REACTMER (Shofu). Giomer loaïi naøy caàn coù hydroxyethylmethacrylate
(HEMA) ñeå coù theå troän nhöïa kî nöôùc ñöôïc vôùi caùc haït thuûy tinh phaûn öùng toaøn phaàn.
Nguyeân taéc cuûa quaù trình xaây döïng coâng thöùc vaø saûn xuaát laø: fluoride ñöôïc giaûi phoùng
töø caùc haït glass trong phaûn öùng acid-base vaø khi phöùc hôïp glass-polyalkenoate ñöôïc
troän vôùi nhöïa thì fluoride trôû neân coù saün ñeå phoùng thích. VL naøy öu tieân söï phoùng thích
fluoride hôn taêng cöôøng caùc tính chaát cô hoïc.
- Loaïi phaûn öùng beà maët (surface reaction type): chæ lôùp beà maët cuûa caùc haït glass bò phaù
vôõ. Ví duï: BEAUTIFUL(Shofu). Giomer loaïi naøy öu tieân taùc duïng gia coá cô hoïc cuûa haït
ñoän hôn taùc duïng phoùng thích fluoride.
Daïng söû duïng: moät paste (ñoái vôùi caû 2 loaïi).
Thaønh phaàn: (cuûa saûn phaåm BEAUTIFUL)
 Bisphenol A glycidyl dimethacrylate.
 TEGDMA.
 Haït ñoän thuûy tinh voâ cô.
 Aluminuoxide, silica
 Haït ñoän GI phaûn öùng tröôùc.
 DL-camphorquinone.
Phaûn öùng ñoâng: phaûn öùng quang truøng hôïp nhöïa (ñoái vôùi caû 2 loaïi).
Tính chaát:
- Söï thay ñoåi kích thöôùc vaø oån ñònh kích thöôùc:
VL naøy co ñaùng keå trong quaù trình truøng hôïp, töông töï nhö composite. Giomer loaïi phaûn
öùng toaøn boä coù chöùa HEMA vaø chuùng coù moät giaù trò haáp thuï nöôùc raát cao.
- Tính chaát cô hoïc: ñoä beàn töông ñöông composite.
- Ñaëc ñieåm daùn dính: giomer khoâng coù ñuû soá löôïng caùc nhoùm acid ñeå taïo ra lieân keát hieäu
quaû neân caàn coù heä thoáng daùn ngaø vaø men töông töï composite.
- Söï phoùng thích fluoride: töông ñöông compomer.
Loaïi phaûn öùng toaøn boä phoùng thích fluoride nhieàu hôn loaïi phaûn öùng beà maët do:
+ Fluoride laø coù saün ñeå phoùng thích.
+ Söï hieän dieän cuûa HEMA trong giomer phaûn öùng toaøn boä taïo ñieàu kieän cho söï khueách
taùn nhanh hôn cuûa nöôùc vaø fluoride qua VL.
Giomer cuõng coù khaû naêng haáp thu fluoride.
- Thaåm myõ, deã ñaùnh boùng hôn GIC.

21. 21
Glass chöùa fluoride acid polyacrylic
Hình 12: Coâng ngheä PRG.
 GIs ñoä nhôùt cao (high-viscosity GIC/ self-cure GI):
Thaønh phaàn: noàng ñoä aluminosilicate glass taêng, acid polyacrylic vaø acid polycarboxylic.
Coù tính chaát cô hoïc toát hôn GICs coå ñieån, ñöôïc phaùt trieån cho kyõ thuaät traùm R khoâng sang
chaán (ART) söû duïng ôû caùc nöôùc theá giôùi thöù 3.[16]
Loaïi naøy coù tæ leä boät:chaát loûng lôùn hôn, phaûn öùng ñoâng nhanh, ñoä beàn neùn vaø ñoä beàn caêng
cao, ñoä cöùng beà maët taêng; söï phoùng thích fluoride, söï daùn dính vaø trao ñoåi ion gioáng nhö
taát caû caùc GIs khaùc.[17] Nhöõng thuoäc tính naøy laøm cho VL trôû thaønh moät löïa choïn raát toát
ñeå traùm neàn beân döôùi mieáng traùm composite lôùn, che tuûy giaùn tieáp, traùm taïm khaån caáp,
traùm taïm laâu daøi, traùm vónh vieãn ôû nhöõng vuøng khoâng chòu löïc, ñaëc bieät laø ôû beänh nhaân
coù nguy cô saâu R cao.[18]
Saûn phaåm ñieån hình: Fuji IX vaø Ketac Molar.
Ngay sau khi vieäc traùm R sau (vôùi kyõ thuaät ART) baèng GIs ñoä nhôùt cao ñöôïc phoå bieán, thì
moät kyõ thuaät gioáng nhö vaäy ñöôïc phaùt trieån cho traùm R tröôùc vôùi kyõ thuaät ART. VL duøng
ñeå traùm laø Fuji VIII, moät loaïi RMGIC traùm R tröôùc coù ñoä beàn uoán cao vaø trong hôn.[47]
 GIC ñöôïc gia coá Zirconia (Zirconia reinforced GIC) hay Zirconomer:
GIC ñöôïc gia coá Zirconia (Zirconomer, Shofu, Nhaät), moät VL môùi, ñöôïc giôùi thieäu ñeå
khaéc phuïc caùc nhöôïc ñieåm cuûa VL traùm söû duïng tröôùc ñoù.
Thaønh phaàn:
Baûng 6: Thaønh phaàn cuûa Zirconomer
Boät Chaát loûng

22. 22
Zirconium oxide.
Boät thuûy tinh.
Acid polyacrylic (20-50%).
Acid tartaric (1-10%).
Nöôùc khöû ion.
Zirconium oxide (thaønh phaàn boät chính cuûa Zirconomer) coù nguoàn goác töø khoaùng saûn
Baddeleyite (ZrO2) chöùa möùc zirconia cao töø 96.5-98.5%. [19] Ñaàu nhöõng naêm 1990,
Zirconia ñöôïc phoå bieán vaøo trong nha khoa ôû daïng choát noäi nha [20], sau ñoù laø truï phuïc
hình (abutment) cuûa implant [21], khung söôøn cho maõo, caàu R coá ñònh [22]. Boät zirconia
coù kích thöôùc haït khaùc nhau, vaø caùc chaát theâm vaøo nhö yttrium oxide vaø alumina coù theå
ñöôïc phaân boá moät caùch ñoàng nhaát trong toaøn boä VL hoaëc maät ñoä cao hôn ôû ñöôøng vieàn
cuûa caùc haït. [23] Kích thöôùc haït khaùc nhau coù aûnh höôûng ñeán ñoä xoáp (porosity) cuõng nhö
ñoä trong (translucency) cuûa VL. Thaønh phaàn thuûy tinh phaûi ñöôïc nghieàn nhoû coù kieåm soaùt
ñeå ñaït ñöôïc kích thöôùc vaø ñaëc tính toái öu cuûa haït.[19] Kích thöôùc haït coù taùc duïng treân moät
ñaëc tính ñaëc hieäu cuûa zirconia laø bieán ñoåi taêng ñoä beàn (transformation toughening), laøm
cho noù beàn hôn, cöùng vaø khaùng moøn cao, do ñoù khi ñöôïc troän moät caùch ñoàng nhaát vôùi
thuûy tinh, seõ gia coá theâm nöõa cho VL ñeå keùo daøi ñoä beàn vöõng vaø söùc chòu ñöïng cao vôùi
löïc nhai. [19]
VI. CAÙC BIEÁN THEÅ KHAÙC CUÛA GIC: [47],[48]
 GIC loûng/ñoä nhôùt thaáp (Low Viscosity/Flowable GIC):
Laø caùc GIC traùm loùt (lining), traùm bít hoá raõnh (pit and fissure sealing), sealers noäi nha,
sealing coå R nhaïy caûm, coù ñoä chaûy taêng nhö: Fuji lining LC, Fuji III & IV, Ketac – Endo.
VL ‚thoâng minh‛ coù khaû naêng phoùng thích fluoride khi pH moâi tröôøng mieäng thaáp, söï
phoùng thích F xaûy ra töøng ñôït, khoâng phaûi lieân tuïc giuùp keùo daøi hieäu quaû ñieàu trò cuûa VL.
 GIC ñöôïc gia coá sôïi (Fiber Reinforced GIC):
Theâm caùc sôïi alumina vaøo trong boät thuûy tinh ñeå caûi thieän ñoä beàn uoán. VL naøy ñöôïc goïi
laø VL coù khung polymer voâ cô cöùng chaéc (Polymeric Rigid Inorganic Matrix Material).
Moät khung lieân tuïc cuûa caùc sôïi söù alumina vaø sôïi söù SiO2 ñöôïc keát hôïp vaøo trong GIC. VL
naøy coù ñoä saâu truøng hôïp cao, ít co do truøng hôïp, khaùng moøn toát vaø ñoä beàn uoán taêng.
 Amalgomers:
VL phuïc hoài coù thaønh phaàn chính laø GI nhöng coù ñoä beàn cuûa amalgam. Amalgomer laø
GIC ñaàu tieân treân theá giôùi ñaùp öùng ñöôïc tieâu chuaån ISO ñoái vôùi amalgam (ISO1559:2001)
cuõng nhö tieâu chuaån ñoái vôùi GIC (ISO9917:1991).
Tính chaát: phoùng thích F-
, daùn dính töï nhieân vôùi caáu truùc R, töông hôïp sinh hoïc toát, khaéc
phuïc ñöôïc vaán ñeà co, aên moøn, giaõn nôõ hay daãn nhieät.
 Thuûy tinh hoaït tính sinh hoïc (Bioactive Glass):
YÙ töôûng naøy ñöôïc phaùt trieån bôûi Hench vaø cs naêm 1973, hoï cho raèng khi thuûy tinh bò hoøa
tan bôûi acid, seõ coù söï hình thaønh cuûa moät lôùp giaøu Ca2+
vaø PO4
3-
xung quanh thuûy tinh,
thuûy tinh naøy coù theå taïo ra caùc lieân keát sinh hoïc vôùi caùc teá baøo xöông vaø ñöôïc tích hôïp
hoaøn toaøn trong xöông. Noù ñang ñöôïc söû duïng thöû nghieäm nhö boät xöông (Bone cement),
VL traùm ngöôïc, söûa chöõa thuûng chaân R, laøm taêng kích thöôùc soáng haøm maát R, söûa chöõa
tuùi nha chu döôùi xöông.

23. 23
 HA-inomers (GIC chöùa hydroxyapatite):
Laø caùc VL coù hoaït tính sinh hoïc môùi, ñöôïc taïo ra baèng caùch keát hôïp hydroxyapatite vaøo
trong boät GI. Ñöôïc duøng chuû yeáu ñeå laøm boät xöông (bone cements) trong phaãu thuaät
mieäng-haøm maët vaø coù theå trong töông lai seõ laø VL traùm ngöôïc. Chuùng coù moät vai troø
trong söï lieân keát tröïc tieáp vôùi xöông vaø coù taùc duïng treân söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa
xöông.
 GIC taåm Chlorhexidine (Chlorhexidine impregnated GIC):
Ñöôïc phaùt trieån ñeå laøm taêng hoaït ñoäng choáng saâu R. Vaãn coøn ôû giai ñoaïn thöû nghieäm.
 GICs ñöôïc taêng cöôøng amino acid (Amino acid modified GICs):
Moät trong nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä beàn cuûa GIs ñoù laø thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa
khung polymer. Haàu heát GIs coå ñieån coù chöùa homopolymers hoaëc copolymers cuûa acid
mono-, di-, vaø tri- carboxylic chöa baõo hoøa. Vôùi nhöõng coâng thöùc naøy, vaán ñeà chính naèm
ôû choã homo – hoaëc copolymers cuûa acid acrylic coù caùc nhoùm –COOH gaén tröïc tieáp vôùi
maïch chính (backbone) vaø ñöôïc saép xeáp gaàn nhau, taïo ra moät caáu truùc polymer baát ñoäng.
Ngöôøi ta cho raèng ñoä beàn hay söï khaùng gaõy cuûa VL bò giaûm do trôû ngaïi laäp theå (steric
hindrance) naøy, laøm giaûm ñaùng keå söï töông taùc –COO–Al3+
trong xi maêng ñaõ ñoâng. Vì
vaäy, copolymers cuûa acid acrylic ñöôïc theâm vaøo N–acryloylamino acid hoaëc N-
methacryl–oylamino acid, nhö N–methacryloyl–glutamic acid, ñeå caûi tieán caùc GIs coå
ñieån. Polyacids vôùi coâng thöùc môùi naøy coù caùc chuoãi beân linh hoaït gaén keát vôùi caùc nhoùm
cuûa acid carboxylic ôû nhöõng khoaûng caùch khaùc nhau tính töø maïch chính (chain polymer
backbone), cho pheùp söï töï do hôn vaø ít trôû ngaïi laäp theå hôn khi caùc nhoùm cuûa acid
carboxylic ñang tham gia phaûn öùng hoùa hoïc. Söï bieán ñoåi naøy ñaõ laøm caûi tieán ñoä beàn
choáng gaõy cuûa GIC.
Monomer N –Vinylpyrrolidinone (NVP) coù theå ñöôïc theâm vaøo polyacids (acrylic acid–
co–itaconic acid), ñeå taïo ra VL GI truøng hôïp vôùi aùnh saùng nhìn thaáy.
GIC chöùa Proline: moät GIC chöùa amino acid coù ñoä cöùng beà maët toát hôn Fuji IX. Coâng
thöùc GIC nhanh ñoâng naøy cho thaáy söï haáp thu nöôùc taêng leân maø khoâng aûnh höôûng ñeán söï
phoùng thích fluoride. Veà tính töông hôïp sinh hoïc, VL naøy höùa heïn khoâng chæ laø moät VL
traùm R maø coøn laø boät xöông vôùi ñoäc tính teá baøo thaáp.
 GIC chöùa CPP–ACP:
CPP-ACP (casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate) 1.56% w/w ñöôïc keát
hôïp vaøo trong GIC laøm taêng ñaùng keå ñoä beàn lieân keát (microtensile bond strength) (33%),
ñoä beàn neùn (23%) vaø taêng cöôøng ñaùng keå söï phoùng thích caùc ion canxi, phosphate, vaø
fluoride ôû pH trung hoøa vaø acid.
 GIC ñöôïc taêng cöôøng söù sinh hoïc nano (Nanobioceramic Modified GIC):
Caùc haït nanohydroxyapaptite/fluorapatite ñöôïc theâm vaøo Fuji II (GC). Ñaây laø VL ñaày
höùa heïn vôùi caùc tính chaát cô hoïc vaø ñoä beàn lieân keát vôùi ngaø ñöôïc caûi thieän. Thuoäc tính: ñoä
beàn neùn (177–179 MPa), ñoä beàn caêng (19–20 MPa) vaø ñoä beàn uoán (26–28 MPa) cao hôn
so vôùi nhoùm chöùng (160 MPa, 14 MPa vaø 18 MPa).
 GIC chöùa Canxi aluminate:

24. 24
Moät VL lai (canxi aluminate vaø GIC), ñöôïc thieát keá ñeå gaén phuïc hình coá ñònh. Thaønh
phaàn canxi aluminate ñöôïc taïo ra baèng caùch thieâu keát hoãn hôïp cuûa Al2O3 vaø CaO coù ñoä
tinh khieát cao (tæ soá mol khoaûng 1:1) ñeå taïo ra monocanxialuminate.
Thaønh phaàn:
 Boät: canxi aluminate, acid polyacrylic, acid tartaric, strontium-fluoro-alumino-glass,
vaø strontium fluoride.
 Chaát loûng: 99.6% nöôùc vaø 0.4% chaát phuï gia ñeå kieåm soaùt söï ñoâng cöùng.
Canxi aluminate goùp phaàn taïo ra moät pH base trong luùc VL ñoâng, laøm giaûm vi keõ, töông
hôïp sinh hoïc raát toát, ñoä beàn vaø söï oån ñònh laâu daøi.
MOÄT SOÁ SAÛN PHAÅM GIC THÖÔNG MAÏI
 Xi maêng gaén (type I)
i)Loaïi coå ñieån:
 Ketac-Cem Aplicap (3M ESPE).
 GC Fuji I (GC America).
 GlasIonomer Cement CX-Plus (Shofu).
 Vivaglass Cem PL (Ivoclar Vivadent).
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa/ GI lai:
 RelyX Luting, RelyX Luting Plus (3M ESPE).
 GC Fuji Plus, GC Fuji Cem, Fuji Ortho LC vaø Fuji Orth Self-Cure (GC America).
 Advance (Caulk /Dentsply).
 ProTec Cem (Ivoclar Vivadent).
 Xi maêng traùm (type II):
i) Loaïi coå ñieån:
 Ketac-Fil Plus Aplicap (3M ESPE).
 GC Fuji II (GC America).
 GlasIonomer Cement type II (Shofu).
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa:
 Ketac Nano, Photac Fil Quick Aplicap, Vitremer Tri-Cure GI System (3M ESPE).
 GC Fuji II LC, Fuji Filling LC, Equia, Equia Forte (GC America).
iii) Loaïi ñöôïc gia coá kim loaïi:
 Miracle Mix (GC America).
 Chelon-Silver, Ketac-Silver (3M ESPE).
 ChemFil Rock (Dentsply Sirona): GI ñöôïc gia coá keõm.
iv) Loaïi coù “ñoä nhôùt cao”, “ñoä beàn cao”, “neùn”:
 GC Fuji IX (GC America).
 Ketac-Molar (3M ESPE).
v) VL taùi taïo cuøi:
 Vitremer Core Build-up/Restorative (3M ESPE).
 Fuji II LC Core (GC America).
 CoreShade (Shofu).
 Xi maêng loùt ñaùy/traùm neàn (type III):

25. 25
i) Loaïi coå ñieån:
 Ketac Bond (3M ESPE).
 Lining Cement (GC America).
 GlasIonomer Base Cement (Shofu).
ii) Loaïi ñöôïc taêng cöôøng nhöïa:
 Vitrebond, Vitrebond Plus (3M ESPE).
 GC Fuji Bond LC vaø GC Fuji Lining LC (GC America).
VII. ÖÙNG DUÏNG LAÂM SAØNG
GICs laø VL phuïc hoài tröïc tieáp linh hoaït nhaát vôùi nhieàu chæ ñònh laâm saøng, ñaëc bieät laø trong
nha khoa xaâm laán toái thieåu do caùc tính chaát hoùa hoïc, cô hoïc vaø sinh hoïc cuûa noù. GIs duøng
trong nha khoa phuïc hoài coù theå ñöôïc phaân loaïi thaønh 3 nhoùm chính theo öùng duïng laâm saøng:
traùm, gaén, loùt. [46]
Caùc öùng duïng laâm saøng cuûa GIC: [37]
 Traùm xoang V.
 Traùm taïm trong thôøi gian daøi ñeå kieåm soaùt saâu R.
 Loaïi boû nhöõng vuøng leïm treân cuøi R vaø xoang söûa soaïn cho onlay.
 VL neàn thay theá ngaø döôùi mieáng traùm amalgam, composite, phuïc hình söù, kim loaïi tröïc
tieáp vaø giaùn tieáp.
 Taùi taïo cuøi khi R coøn ít nhaát 50% caáu truùc hoaëc coøn ít nhaát 3 vaùch sau khi söûa soaïn.
 Traùm caùc R coái söõa.
 Traùm taïm xoang môû tuûy.
 Traùm taïm ôû R tröôùc/sau.
 Gaén khaâu chænh nha.
 Gaén maéc caøi chænh nha.
 Traùm R ôû nhöõng vuøng khoâng chòu löïc.
 Söûa chöõa bôø maõo R do saâu R döôùi nöôùu.
 Söûa chöõa thuûng chaân R trong noäi nha.
 Söûa chöõa ngoaïi tieâu chaân R.
 Traùm R khoâng sang chaán (ART).
Löu yù ñoái vôùi xi maêng loùt ñaùy, traùm neàn (type III):[4]
Xi maêng loùt ñaùy (cavity liner) ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå baûo veä tuûy traùnh khoûi nhöõng thay ñoåi
veà nhieät ñoä, baèng caùch traùm bít caùc oáng ngaø naèm saâu, bò loä trong quaù trình loaïi boû saâu R.
Liner laø VL ñöôïc söû duïng ôû ñoä daøy ≤ 0.5mm döôùi mieáng traùm amalgam hay composite. Tæ leä
boät:chaát loûng = 1.5 : 1. Chæ ñònh: GI liner ñöôïc khuyeán caùo khi vieäc loaïi boû moâ R saâu daãn ñeán
ñoä daøy ngaø coøn laïi < 2 mm.
Xi maêng traùm neàn (base) ñöôïc söû duïng laøm VL thay theá ngaø. Theo Mount, toaøn boä xoang
neân ñöôïc traùm vôùi GIC sau ñoù maøi bôùt ñeå taïo xoang cho amalgam /composite.
Kyõ thuaät Sandwich:
Kyõ thuaät traùm nhieàu lôùp duøng GIC ñeå thay theá ngaø vaø composite ñeå thay theá men. Kyõ thuaät
naøy keát hôïp nhöõng thuoäc tính thuaän lôïi nhaát cuûa 2 VL nhö choáng saâu R, daùn dính hoùa hoïc vôùi

26. 26
ngaø, phoùng thích fluoride vaø taùi khoaùng, söï hoaøn taát beà maët, ñoä beàn vaø thaåm myõ toát hôn cuûa
composite. Ngoaøi ra, nhöïa composite cuõng lieân keát vi cô hoïc vôùi GIC ñaõ ñoâng vaø lieân keát hoùa
hoïc vôùi HEMA trong RMGIC. RMGIC hoaëc GIC ñoä nhôùt cao coù theå ñöôïc söû duïng tuøy thuoäc
vaøo löïc cô hoïc seõ taùc duïng leân mieáng traùm (xoang II) vaø yeâu caàu thaåm myõ.
Hình 13: Kyõ thuaät sandwich ñoùng: ngaø R bò maát trong xoang II ñöôïc thay theá baèng RMGIC
hoaëc GIC ñoä nhôùt cao. Composite ñöôïc duøng ñeå thay theá men vaø traùm kín caùc gôø men xung
quanh xoang.
Hình 14: Kyõ thuaät sandwich môû aùp duïng ôû xoang II khoâng coù men ôû ñöôøng vieàn coå. GIC
ñöôïc söû duïng thay vì composite ñeå phuïc hoài vuøng coå cuûa xoang taïo ra söï ñeà khaùng toái öu ñoái
vôùi vi keõ vaø saâu taùi phaùt doïc theo bôø ngaø.
(Nguoàn: Ferrari M. Use of glass ionomers as bondings, linings, or bases. In, Davidson CL,
Mjor IA, eds, Advances in Glass-ionomer Cements. Quintessence Publishing, Chicago, 1999.)
GICs trong Noäi Nha [4], [38]
GICs laø VL daùn dính, coù hoaït tính sinh hoïc, chuùng coù hoaït ñoäng khaùng khuaån (phoùng thích F)
vôùi möùc ñoä töông hôïp sinh hoïc cao vôùi moâ meàm vaø xöông neân coù theå duøng laøm:
 VL traùm ngöôïc oáng tuûy trong phaãu thuaät caét choùp.
 Sealer bít oáng tuûy (Ketac Endo Aplicap (3M ESPE)).
 Phuïc hoài buoàng tuûy.
 Söûa chöõa thuûng chaân R, ngoaïi tieâu.
 Ñoâi khi ñöôïc duøng ñeå söûa chöõa gaõy doïc chaân R.
GIC ñöôïc giôùi thieäu laàn ñaàu tieân trong Nha Khoa bôûi Wilson vaø Kent (1972). Töø ñoù, caùc
daïng bieán ñoåi cuûa noù ñaõ ñöôïc ra ñôøi vôùi muïc ñích laøm caûi thieän caùc tính chaát cô hoïc cuûa
noù.[39] Caùc GIC theá heä môùi vaãn giöõ ñöôïc caùc ñaëc tính mong muoán cuûa GI coå ñieån, cuï theå laø
söï phoùng thích fluoride, trao ñoåi ion, keát dính vôùi men vaø ngaø ñaõ ñöôïc xöû lyù, löïc co ôû giao
dieän thaáp.[41] Chuùng cuõng coù thôøi gian laøm vieäc daøi hôn, coù theå ñöôïc kieåm soaùt baèng nguoàn
saùng, vaø tính thaåm myõ gaàn baèng vôùi VL nhöïa.[42] Do ñoù chuùng ñöôïc chæ ñònh ñeå traùm thöôøng
qui vaø traùm taïm ôû caû R vónh vieãn laãn R söõa.
Söï lieân keát cuûa GIC vôùi moâ R laø keát quaû cuûa söï öôùt ban ñaàu (initial wetting), phaûn aùnh
tính chaát huùt nöôùc cuûa xi maêng môùi troän, sau ñoù laø söï töông taùc hoùa hoïc, cô hoïc keùo daøi taïo
thaønh moät giao dieän cöùng. GIC ñöôïc xem laø moät VL phoûng sinh hoïc (biomimetic material) do
caùc tính chaát cô hoïc töông töï ngaø cuûa noù.

27. 27
GICs coå ñieån khoâng ñöôïc khuyeán caùo ñeå traùm R vónh vieãn ôû nhöõng vuøng chòu löïc do
chuùng ñeà khaùng keùm vôùi moøn cô hoïc vaø aên moøn hoùa hoïc. RMGICs ít nhaïy caûm vôùi ñoä aåm vaø
chòu ñöôïc ñoä aåm cao hôn. GI ñöôïc gia coá keõm caûi thieän ñöôïc söï phoùng thích fluoride, laøm
taêng cöôøng söï ñeà khaùng vôùi moøn, ñoä beàn uoán vaø ñoä beàn choáng gaõy (fracture
toughness).[33],[34]
Keát luaän
1. VL GI raát höõu ích ñoái vôùi nhieàu öùng duïng laâm saøng trong nha khoa phuïc hoài.
2. VL GI cung caáp söï lieân keát laâu daøi vôùi men vaø ngaø.
3. RM-GIC laø xi maêng phoå bieán nhaát trong nha khoa phuïc hoài, noù ñöôïc chæ ñònh ñeå gaén caùc
phuïc hình kim loaïi ñuùc, söù-kim loaïi vaø zirconia.
4. RM-GIC liners laø VL loùt tuyeät vôøi, ñöôïc söû duïng vôùi ñoä daøy khoâng quaù 0.5 mm.
5. RM-GIC liners neân ñöôïc chæ ñònh khi ñoä daøy ngaø coøn laïi laø 2 mm so vôùi tuûy.
6. RM-GIC loaïi traùm thích hôïp ñeå traùm saâu chaân R vaø sang thöông coå R khoâng phaûi saâu.
7. GI ñöôïc gia coá (Reinforced GI) nhö Miracle Mix, Ketac Silver, ChemFil Rock, Ketac
Molar, Fuji IX, Equia vaø Equia Forte khoâng neân ñöôïc söû duïng ñeå taùi taïo cuøi do tính chaát cô
hoïc keùm hôn amalgam vaø composite.
8. VL GI khoâng cung caáp söï baûo veä khoûi saâu taùi phaùt vôùi söï phoùng thích fluoride voán coù cuûa
chuùng.
9. GI vaø RM-GIC coù theå cung caáp söï baûo veä khoûi saâu taùi phaùt do khaû naêng hoaït ñoäng nhö
moät nguoàn chöùa fuoride cuûa chuùng. Ñeå coù ñöôïc ñieàu naøy, chuùng phaûi ñöôïc tieáp xuùc thöôøng
xuyeân vôùi fluoride taïi choã töø kem ñaùnh R, gels, nöôùc suùc mieäng, ...
Taøi lieäu tham khaûo
1. Theodore M. Roberson, Harald O. Heymann, Edward J.Swift, Jr. Sturdevant's Art & Science
of Operative Dentistry, 5th
edition, Mosby, Elsevier, St. Louis, 2006: 215-219.
2. Anusavice KJ. Phillips' Science of Dental Materials 9th Edition, WB Saunders, St. Louis.
3. John F. McCabe, Angus W.G. Walls. Applied Dental Materials, 9th edition, Blackwell, UK,
2008: 257-264.
4. Mahesh Singh TR, Suresh P, Sandhyarani J, Sravanthi J . Glass ionomer cements (Gic) in
Dentistry: A review. International Journal of Plant, Animal and Environmental Sciences
2011; 1(1):26-30.
5. Franco EB, Benetti AR, Ishikiriama SK, Santiago SL, Lauris JR, Jorge MF, et al. 5-year
clinical performance of resin composite versus resin modified glass ionomer restorative
system in non-carious cervical lesions. Oper Dent 2006;31(4):403-408.
6. Tjandrawinata R, Irie M, Suzuki K. Marginal gap formation and fluoride release of resin-
modified glass-ionomer cement: effect of silanized spherical silica filler addition. Dent
Mater J 2004;23(3):305-313.
7. Cattani-Lorente MA, Dupuis V, Moya F, Payan J, Meyer JM. Comparative study of the
physical properties of a polyacid-modified composite resin and a resin-modified glass
ionomer cement. Dent Mater 1999;15(1):21-32.

28. 28
8. Tarasingh P, Reddy JS, Suhasini K, Hemachandrika I. Comparative evaluation of
antimicrobial efficacy of resin-modified glass ionomers, compomers and giomers- an in
vitro study. J Clin Diagn Res 2015;9(7):85-87.
9. PrestonAJ, Agalamanyi EA, Higham SM, Mair LH. The recharge of esthetic dental
restorative materials with fluoride in vitro-two years' results. Dent Mater. 2003;19(1):32-37.
10. Xie H, Zhang F, Wu Y, Chen C, Liu W. Dentine bond strength and microleakage of
flowable composite, compomer and glass ionomer cement. Aust Dent J. 2008;53(4):325-
331.
11. McLean JW. The comparative strengths of commercial glass ionomer cements with and
without metal additions. Br Dent J. 1992 Jun 20;172(12):437.
12. Baig MS, Fleming GJ. Conventional glass-ionomer materials: A review of the
developments in glass powder, polyacid liquid and the strategies of reinforcement. J
Dent. 2015;43(8):897-912.
13. Simmons JJ. Silver-alloy powder and glass ionomer cement. J Am Dent Assoc
1990;120(1):49-52.
14. McLean JW. Cermet cements. J Am Dent Assoc 1990;120(1):43-47.
15. Sarkar NK, el-Mallakh B, Graves R. Silver release from metal- reinforced glass ionomers.
Dent Mater 1988;4(2):103-104.
16. van Duinen RN, Kleverlaan CJ, de Gee AJ, Werner A,. Feilzer AJ. Early and long-term
wear of 'fast-set' conventional glass-ionomer cements. Dent Mater. 2005 Aug;21(8):716-
720.
17. Yap AU, Pek YS, Cheang P. Physico-mechanical properties of a fast-set highly viscous GIC
restorative. J Oral Rehabil 2003 Jan;30(1):1-8.
18. Hu JY, Li YQ, Smales RJ, Yip KH. Restoration of teeth with more-viscous glass
ionomer cements following radiation-induced caries. Int Dent J 2002;52(6):445-448.
19.Volpato CM, Garbelotto LGD, Fredel MC, Bondioli F. Application of zirconia in dentistry:
Biological, mechanical and optical considerations. Advances in ceramics-electric and
magnetic ceramics, bioceramics, ceramics and enviroment, C. Sikalidis, editor. Croatia:
InTech, Rijeka;2011:397-404.
20. Meyenberg KH, Luthy H, Scharer P. Zirconia posts: a new all-ceramic concept for
nonvital abutment teeth. J Esthet Dent 1995;7(2):73-80.
21. Kohal RJ, Klaus G. A zirconia implant-crown system: a case report. Int J Periodontics
Restorative Dent 2004;24(2):147-153.
22. Luthardt RG, Holzhuter MS, Rudolph H, Herold V, Walter. MH. CAD/CAM-machining
effects on Y-TZP zirconia. Dent Mater. 2004;20(7):655-662.
23. Daou E, Al-Gotmeh M. Zirconia ceramic: a versatile restorative material. Dentistry
2014;4(219).
24. Mousavinasab M, Namazikhah MS, Sarabi N, Jajarm HH, Bidar M, Ghavamnasiri M.
Histopathology study on pulp response to glass ionomers in human teeth. J Calif Dent Assoc
2008;36(1):51-55.

29. 29
25. Smith DC, Ruse ND. Acidity ofglass ionomer cements during setting and its relation to pulp
sensitivity. J Am Dent Assoc 1986;112(5):654-657.
26. Bebermeyer RD, Berg JH. Comparison of patient-perceived postcementation sensitivity
with glass-ionomer and zinc phosphate cements. Quintessence Int 1994;25(3):209-214.
27. Santamaria MP, Suaid FF, Carvalho MD, Nociti FH Jr, Casati MZ, Sallum AW, Sallum EA.
Healing patterns after subgingival placement of a resin-modified glass-ionomer restoration:
a histometric study in dogs. Int J Periodontics Restorative Dent. 2013;33(5):679-687.
28. Nicholson JW, Czarnecka B. Review paper: Role of aluminum in glass-ionomer dental
cements and its biological effects. J Biomater Appl. 2009 Nov;24(4):293-308.
29.Forsten L. Fluoride release and uptake by glass-ionomers and related materials and its
clinical effect. Biomaterials 1998;19(6):503-508.
30. Fareed MA, Stamboulis A. Effect of nanoclay dispersion on the properties of a
commercial Glass Ionomer Cement. International Journal of Biomaterials 2014;2014.
31. Rizzante FAP , Cunali RS , Bombonatti JFS , Correr GM , Gonzaga CC , Furuse AY.
Indications and restorative techniques for glass ionomer cement. South Brazilian Dent J
2015;1(12):79-87.
32. Kuhn, A.T, Wilson, A.D. The dissolution mechanism of silicate and glass ionomer dental
cements. Biomaterials 1985;6(6): 378–382.
33. Burgess JO, Gallo JR: Treating root-surface caries. Dent Clin North Am. 2002; 46(2):385–
404.
34. Mitra SB, Lee CY, Bui HT, Tantbirojn D, Rusin RP. Long-term adhesion and mechanism of
bonding of a paste-liquid resin-modified glass-ionomer. Dent Mater 2009 Apr;25(4):459-
466.
35. Lin A, McIntyre NS, Davidson RD. Studies on the adhesion of glass-ionomer cements to
dentin. J Dent Res. 1992 Nov;71(11):1836-1841.
36. Fukuda R, Yoshida Y, Nakayama Y, Okazaki M, Inoue S, Sano H, Suzuki K, Shintani H,
van Meerbeek B. Bonding efficacy of polyalkenoic acids to hydroxyapatite, enamel and
dentin. Biomaterials 2003;24(11):1861–1867.
37. Pitel ML. Reconsidering glass-ionomer cements for direct restorations. Compend Contin
Educ Dent 2014;35(1):26-31.
38. Ikemura, K., Tay, F.R., Kouro, Y., Endo, T., Yoshiyama, M., Miyai, K. and Pashley, D.H.
Optimizing Filler Containing Pre-Reacted Glass-Ionomer Fillers. Dental Materials
2003;19(2):137-146.
39. Prosser HJ, Powis DR, Brant P, Wilson AD. Characterization of glass-ionomer cements 7.
The physical properties of current materials. J Dent. 1984;12(3):231-240.
40. Mallmann A, Ataíde JC, Amoedo R, Rocha PV, Jacques LB. Compressive strength of glass
ionomer cements using different specimen dimensions. Braz Oral Res. 2007;21(3):204-208.
41. Hewlett ER, Mount GJ. Glass ionomers in contemporary restorative dentistry-a clinical
update. J Calif Dent Assoc 2003;31(6):483-492.
42. Sidhu SK. Glass-ionomer cement restorative materials: a sticky subject? Aust Dent J
2011;56 (1):23-30.

30. 30
43. Sidhu SK. Marginal contraction gap formation of light-cured glass ionomers. Am J Dent
1994;7(2):115-118.
44. Schwendicke F, Gostemeyer G, Blunck U, Paris S, Hsu LY, Tu YK. Directly placed
restorative materials: review and network meta-analysis. J Dent Res. 2016;95:613–622.
45. Baig MS, Fleming GJP. Conventional glass-ionomer materials: a review of the
developments in glass powder, polyacid liquid and the strategies of reinforcement. Journal
of Dentistry 2015;43(8):897–912.
46. Almuhaiza M. Glass-ionomer cements in Restorative Dentistry: A critical appraisal. Journal
of Contemporary Dental Practice 2016; 17(4): 331-336.
47. Nagaraja Upadhya P, Kishore G. Glass Ionomer Cement – The Different Generations.
Trends Biomater. Artif. Organs 2005; 18 (2):158-165.
48. Rohit Dhoot, Sarvesha Bhondwe, Vishal Mahajan, Sourabh Lonare, Kuldeep Rana.
Advances in Glass Ionomer Cement (GIC): A Review. IOSR Journal of Dental and Medical
Sciences, 2016;15(11):124-126.
49. McLean JW, Gasser O. Glass-cermet cements. Quintessence Int 1985; 16(5):333-343.
Ñoä daøy maøng (Film Thickness)
Xi maêng môùi troän ñöôïc ñaët giöõa 2 maët phaúng nhìn thaáy vaø ñöôïc taùc duïng moät löïc doïc 150N
trong 10 giaây tröôùc khi keát thuùc thôøi gian laøm vieäc. Sau ñoù ít nhaát 10 phuùt, ñoä daøy maøng giöõa
2 maët phaúng ñöôïc ño. Maøng phaûi lieân tuïc, vaø khoâng coù khoaûng troáng naøo toàn taïi xuyeân suoát
toaøn boä maøng.
Ñoái vôùi VL gaén: ñoä daøy maøng toái ña cho pheùp laø 25 μm; moät giaù trò nhoû cuûa ñoä daøy maøng
ñöôïc öa thích hôn vì xi maêng dö coù theå bò eùp ra deã daøng hôn. Kích thöôùc haït vaø tæ leä boät:chaát
loûng coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán ñoä daøy maøng.
Ñoái vôùi VL traùm (traùm taïm vaø traùm vónh vieãn), ñoä daøy maøng toái ña ñieån hình laø khoaûng 40
μm. Ñeå so saùnh, ñöôøng kính cuûa toùc ngöôøi laø khoaûng 40- 80 μm.
Ñoä daøy maøng cuõng ñeà caäp ñeán ñoä daøy cuûa xi maêng naèm giöõa phuïc hình (maõo, inlay, onlay,
veneer) vaø caáu truùc R. Ñoä daøy maøng coù vai troø quan troïng trong söï löu giöõ phuïc hình.
Ñoä daøy maøng thay ñoåi vôùi (1) ñoä lôùn cuûa löïc luùc gaén phuïc hình, (2) caùch aùp duïng löïc leân
phuïc hình luùc gaén, (3) hình daïng cuûa phuïc hình gaây caûn trôû hay taïo thuaän lôïi cho söï chaûy cuûa
xi maêng, vaø (4) söï khít saùt cuûa phuïc hình vôùi R ñöôïc söûa soaïn.
Giaù trò ñoä daøy maøng ñöôïc baùo caùo trong y vaên laø trong khoaûng 25 -150 μm.