Bioceramics update 7.11.2020

1. SÖÙ SINH HOÏC TRONG NOÄI NHA
BS. Leâ Haûi Trieàu
I. GIÔÙI THIEÄU
Naêm 1969, L.L Hench vaø cs ñaõ giôùi thieäu moät vaät lieäu môùi ñöôïc goïi laø thuûy tinh sinh hoïc
(Bioglass) vaø hoï quan saùt thaáy raèng moät soá thuûy tinh vaø söù coù theå gaén keát vôùi xöông soáng
(living bone). [1] Keå töø böôùc ñoät phaù naøy, coâng ngheä veà söù sinh hoïc ñaõ phaùt trieån trong y
khoa cuõng nhö nha khoa.
Trong thôøi gian gaàn ñaây, chuùng ta ñaõ thaáy moät “côn soát” veà caáy gheùp nha khoa ñoái vôùi caû
baùc só nha khoa toång quaùt vaø caùc chuyeân gia. Ñieàu naøy laø toát, nhöng haõy nhôù raèng ñieàu trò noäi
nha ñöôïc thöïc hieän toát mang laïi raát nhieàu lôïi ích cho beänh nhaân. Vôùi caùc kyõ thuaät vaø coâng
ngheä môùi hieän nay, haàu heát caùc nha só coù tay ngheà coù theå taïo ra ñöôïc keát quaû noäi nha toát.
Trong thaäp kyû vöøa qua, chuùng ta ñaõ chöùng kieán nhöõng thay ñoåi ñaùng keå trong khoa hoïc vaät
lieäu noäi nha. Tin toát laønh laø lónh vöïc naøy ñang tieáp tuïc phaùt trieån. Moät chaân trôøi môùi ñöôïc môû
ra vôùi vieäc söû duïng ngaøy caøng nhieàu coâng ngheä söù sinh hoïc trong noäi nha.
Söù sinh hoïc (Bioceramics) laø vaät lieäu söù ñöôïc thieát keá ñaëc bieät ñeå söû duïng trong y vaø nha
khoa. Trong nhöõng naêm 1960- 1970, nhöõng vaät lieäu naøy ñöôïc phaùt trieån ñeå aùp duïng trong y
khoa nhö thay khôùp, neïp xöông (bone plates), xi maêng xöông, daây chaèng vaø gaân giaû, maïch
maùu giaû, van tim nhaân taïo, vaät lieäu söûa chöõa da (moâ nhaân taïo), oác tai nhaân taïo, vaø contact
lenses.[2]
Söù sinh hoïc laø nhöõng vaät lieäu voâ cô, khoâng kim loaïi, töông hôïp sinh hoïc vaø coù caùc tính chaát
cô hoïc töông töï nhö moâ cöùng maø chuùng thay theá hoaëc söûa chöõa. Chuùng bao goàm alumina vaø
zirconia, thuûy tinh sinh hoïc (bioactive glass), söù thuûy tinh, coatings (ñeå caûi thieän tính töông
hôïp sinh hoïc cuûa implant nha khoa) vaø composites, hydroxyapatite, canxi phosphates coù theå
tieâu ñöôïc, vaø thuûy tinh laøm chaát mang ñoàng vò phoùng xaï (radiotherapy glasses). [3,4,5]
Coù nhieàu loaïi söù sinh hoïc hieän ñang ñöôïc söû duïng trong caû y vaø nha khoa. Alumina vaø
zirconia laø loaïi söù trô sinh hoïc (bioinert ceramics) ñöôïc duøng ñeå cheá taïo caùc boä phaän giaû
(prosthetics). Thuûy tinh sinh hoïc vaø söù thuûy tinh ñöôïc söû duïng trong nha khoa vôùi nhieàu teân
thöông maïi khaùc nhau. Ngoaøi ra, söù xoáp (porous ceramics) nhö vaät lieäu chöùa canxi phosphate
ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå laáp ñaày caùc khieám khuyeát xöông. Moät soá vaät lieäu canxi silicates nhö
mineral trioxide aggregate (ProRoot® MTA Root Repair, Dentsply) vaø bioaggregates
(DiaRoot® BioAggregate, DiaDent) ñaõ ñöôïc söû duïng trong nha khoa ñeå söûa chöõa thuûng chaân
R vaø traùm ngöôïc.
Töø khoùa: “bioceramics endodontics”, “bioceramic endodontic cement”, “bioceramic sealer”,
“direct pulp capping bioceramic”.
Phaân loaïi söù sinh hoïc:
Coù nhieàu phaân loaïi vaät lieäu söù sinh hoïc söû duïng trong noäi nha ñöôïc ñöa ra döïa theo thaønh
phaàn, cô cheá ñoâng vaø ñoä ñaëc (consistency). Tuy nhieân, coù moät caùch ñôn giaûn hôn ñeå phaân
loaïi söù sinh hoïc nhö sau: [3],[9]
1. Trô sinh hoïc (Bioinert): khoâng töông taùc vôùi caùc heä thoáng sinh hoïc (alumina, zirconia).

2. 2. Coù hoaït tính sinh hoïc (Bioactive): beàn vöõng trong moâ, coù theå töông taùc beà maët (interfacial
interactions) vôùi moâ xung quanh (thuûy tinh coù hoaït tính sinh hoïc, söù thuûy tinh hoaït tính sinh
hoïc, hydroxyapatite, canxi silicates).
3. Thoaùi hoùa sinh hoïc (Biodegradable): coù theå tan/tieâu, cuoái cuøng ñöôïc thay theá hoaëc ñöôïc
hôïp nhaát vaøo trong moâ (Tricanxi phosphate, thuûy tinh coù hoaït tính sinh hoïc).
Tính chaát vaø öu ñieåm cuûa söù sinh hoïc:
 Tính töông hôïp sinh hoïc raát toát do chuùng töông töï vôùi hydroxyapatite sinh hoïc.
 Coù khaû naêng kích taïo xöông noäi taïi (intrinsic osteoinductive capacity) do coù theå haáp thu caùc
chaát kích taïo xöông neáu coù moät quaù trình laønh thöông xöông gaàn ñoù [6]. Söù sinh hoïc trong
quaù trình hydrat hoùa taïo ra caùc hôïp chaát khaùc nhau, nhö hydroxyapatites, chaát naøy coù khaû
naêng taïo ra moät ñaùp öùng taùi taïo (regenerative response) trong cô theå ngöôøi. Khi ñöôïc ñaët
tieáp xuùc vôùi xöông, khoaùng hydroxyapatite coù taùc duïng daãn taïo xöông (osteoconductive
efect), daãn ñeán söï taïo thaønh xöông ôû giao dieän.
 Söù sinh hoïc khoâng gaây ra moät ñaùp öùng vieâm ñaùng keå neáu bò traùm dö ra khoûi chaân R
(overfill).
 Khi vaät lieäu söù sinh hoïc tieáp xuùc vôùi dòch moâ, chuùng giaûi phoùng canxi hydroxide, chaát naøy
töông taùc vôùi phosphates trong moâ ñeå taïo thaønh hydroxyapatite. Tính chaát naøy coù theå giaûi
thích cho moät soá ñaëc tính kích taïo moâ (tissue-inductive properties) cuûa vaät lieäu.
 OÅn ñònh hoùa hoïc trong moâi tröôøng sinh hoïc, khoâng bò aên moøn, caûn quang toát vaø töông taùc toát
vôùi moâ höõu cô.
 Coù khaû naêng taïo ra söï bít kín tuyeät vôøi vaø coù lieân keát hoùa hoïc vôùi ngaø R.
 Khoâng nhaïy caûm vôùi ñoä aåm vaø söï laây nhieãm maùu.[10—14]
 Khoâng co vaø giaõn nôõ nheï.[15]
 Coù tính khaùng khuaån do söï keát tuûa taïi choå sau khi vaät lieäu ñoâng, daãn ñeán hieän töôïng vi
khuaån bò coâ laäp.
 Söù sinh hoïc taïo thaønh moät daïng boät xoáp chöùa caùc tinh theå nano (nanocrystals) coù ñöôøng
kính 1–3 nm, ngaên caûn söï baùm dính cuûa vi khuaån (bacterial adhesion) [7]. Ñoâi khi, tính
khaùng khuaån coù ñöôïc laø do caùc ion fluoride laø thaønh phaàn cuûa tinh theå apatite, vaø vaät lieäu
nano ñöôïc taïo ra. Ngoaøi ra, söù sinh hoïc coù theå ñöôïc keát hôïp vôùi hydroxyapatite toång hôïp
[8].
 Khi ñoâng, chuùng cöùng cho pheùp söï nhoài neùn cuûa phuïc hoài sau cuøng, chuùng khoâng tan theo
thôøi gian ñaûm baûo söï bít kín toát laâu daøi. Khi ñoâng, pH cuûa vaät lieäu >12 do phaûn öùng hydrate
hoùa, ñaàu tieân taïo ra canxi hydroxide vaø sau ñoù phaân ly thaønh ion canxi vaø hydroxyl.
 Khi chöa ñoâng, vaät lieäu coù tính khaùng khuaån. Khi ñoâng hoaøn toaøn, noù töông hôïp sinh hoïc vaø
thaäm chí coù hoaït tính sinh hoïc.
Phaûn öùng ñoâng [16]: canxi silicates trong vaät lieäu ñöôïc hydrate hoùa ñeå taïo thaønh moät gel
canxi silicate hydrate vaø canxi hydroxide. Canxi hydroxide phaûn öùng vôùi caùc ion phosphate
ñeå taïo thaønh keát tuûa hydroxyapatite vaø nöôùc. Nöôùc tieáp tuïc phaûn öùng vôùi canxi silicates ñeå
keát tuûa theâm canxi silicate hydrate daïng gel. Nöôùc ñöôïc cung caáp qua phaûn öùng naøo laø moät
yeáu toá quan troïng trong vieäc kieåm soaùt toác ñoä hydrate hoùa vaø thôøi gian ñoâng cuûa vaät lieäu.
 Phaûn öùng hydrate hoùa cuûa canxi silicates:

3. 2[3CaO.SiO2] + 6H2O  3CaO.2SiO2.3H2O + 3 Ca(OH)2
2[2CaO.SiO2] + 4H2O  3CaO.2SiO2.3H2O + Ca(OH)2
 Phaûn öùng keát tuûa cuûa canxi phosphate apatite:
7Ca(OH)2 + 3Ca(H2PO4)2  Ca10(PO4)6(OH)2 +12H2O
ÖÙng duïng cuûa söù sinh hoïc:
 Phuïc hình: implants, R giaû, thieát bò phuïc hình, coatings ñeå caûi thieän tính töông hôïp sinh
hoïc cuûa implant kim loaïi.
 Phaãu thuaät: thay khôùp, laáp ñaày khieám khuyeát xöông do phaãu thuaät, laøm taêng kích thöôùc
soáng haøm, naâng xoang, vaø söûa chöõa gaõy saøn oå maét.
 Noäi nha: sealers traùm bít oáng tuûy, söûa chöõa thuûng chaân R, traùm ngöôïc trong phaãu thuaät caét
choùp, laáy tuûy buoàng, tieâu chaân R, gaây ñoùng choùp, noäi nha taùi taïo.
 Chöõa raêng: thay theá ngaø, che tuûy, quaù caûm ngaø, taùi khoaùng hoùa ngaø. [17], [18]
II. SÖÙ SINH HOÏC SÖÛ DUÏNG TRONG NOÄI NHA
Vaät lieäu söù sinh hoïc ñöôïc giôùi thieäu trong noäi nha vaøo nhöõng naêm 1990, ñaàu tieân laø vaät lieäu
traùm ngöôïc, sau ñoù laø xi maêng söûa chöõa chaân R, sealer traùm bít oáng tuûy vaø lôùp phuû beân ngoaøi
cone gutta-percha.
Daïng söû duïng:
 Heä thoáng boät/chaát loûng: phaûi troän baèng tay khi söû duïng. Loaïi naøy coù kyõ thuaät troän khoù vaø
gaây laõng phí raát nhieàu vaät lieäu.
 Daïng troän saün: ñoøi hoûi ñoä aåm töø moâ xung quanh ñeå ñoâng cöùng. Taát caû chuùng ñeàu öa nöôùc,
coù tính ñoàng nhaát cao vaø khoâng gaây laõng phí vaät lieäu.
 Sealer.
 Paste.
 Putty.
2.1 Söù sinh hoïc chöùa canxi silicate (Calcium Silicate based bioceramics):
2.1.1 Xi maêng Portland:
Naêm 1824, Joseph Aspdin ñaõ ñöôïc caáp baèng saùng cheá cho moät saûn phaåm coù teân laø xi maêng
Portland (PC), thu ñöôïc töø quaù trình nung hoãn hôïp ñaù voâi laáy töø Portland (Anh) vaø ñaát seùt
(silicon-argillaceous materials) [19]. PC laø vaät lieäu khoâng ñaéc tieàn vaø coù thaønh phaàn hoùa hoïc
töông töï MTA neân moät soá nhaø nghieân cöùu xem PC laø moät vaät lieäu thay theá coù theå chaáp nhaän
ñöôïc cho MTA. PC coù daïng xaùm vaø traéng [20].
Thaønh phaàn: ngoaïi tröø khoâng coù bismuth oxide, PC vaø MTA coù thaønh phaàn chính töông töï
nhau goàm tricanxi vaø dicanxi silicate.
Tính chaát:
Laøm ñoåi maøu R: PC xaùm laøm ñoåi maøu R ít hôn MTA xaùm. Tuy nhieân, PC traéng vaø MTA traéng
khoâng laøm ñoåi maøu R nhö nhau (Lenherr P vaø cs, 2012).
Hoaït tính sinh hoïc: PC coù hoaït tính sinh hoïc keùm hôn MTA. Söï phoùng thích ion canxi vaø söï
taïo thaønh caùc tinh theå hydroxyapatite ñöôïc thaáy ôû caû 2 loaïi PC [18].
Kích thöôùc haït: kích thöôùc haït cuûa ProRoot MTA traéng nhoû hôn ñaùng keå so vôùi PC traéng caû
tröôùc vaø sau hydrat hoùa.

4. Tính khaùng khuaån: PC coù tính khaùng khuaån vaø khaùng naám töông töï MTA choáng laïi ñöôïc
Enterococcusfaecalis, Micrococcus luteus, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis,
Psuedomonasaeruginosa and Candida albicans [21].
Khaû naêng bít kín: MTA (traéng, xaùm) coù khaû naêng bít kín töông töï PC (traéng, xaùm) khi ñöôïc
duøng ñeå traùm ngöôïc (Shahi S vaø cs, 2009). Tuy nhieân, khi ñöôïc duøng ñeå söûa chöõa thuûng chaân
R thì PC traéng coù khaû naêng bít kín toát hôn caû MTA traéng vaø xaùm.
Töông hôïp sinh hoïc: caùc nghieân cöùu veà nuoâi caáy teá baøo ñaõ cho caùc keát quaû khaùc nhau theo
töøng loaïi teá baøo. Veà cô baûn, khoâng coù ñoäc tính treân gen hay ñoäc tính teá baøo lieân quan ñeán PC,
töông töï MTA, ñoái vôùi nguyeân baøo sôïi (Fayazi S vaø cs, 2011). Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc teá baøo
goác trung moâ coù nguoàn goác tuûy xöông ngöôøi, MTA taïo ra söï taêng sinh vaø di chuyeån lôùn hôn
so vôùi PC (D’Anto V vaø cs, 2010). Söï khoaùng hoùa sinh hoïc cuûa MTA lôùn hôn PC khi ñöôïc
quan saùt ôû ngaøy thöù 30 vaø 60 (Dreger LA vaø cs, 2012).
Haïn cheá:
 Chì vaø arsen trong thaønh phaàn cuûa noù ñöôïc phoùng thích vôùi noàng ñoä cao töø vaät lieäu vaøo
trong moâ xung quanh, cuøng vôùi caùc baùo caùo veà ñoä tan cao cuûa noù so vôùi MTA ñaõ ñaët ra
nhöõng nghi vaán veà tính an toaøn cuûa noù ñoái vôùi moâ xung quanh [21]. Ñoä tan cao cuõng gaây
thaát baïi trong vieäc traùm kín laâu daøi cuûa vaät lieäu [22].Ngoaøi ra PC coøn chöùa moät soá kim loaïi
naëng vôùi haøm löôïng cao nhö ñoàng, mangan vaø stronti, chuùng ñöôïc bieát laø coù ñoäc.
 Söï giaõn nôõ quaù möùc khi ñoâng cuûa PC (ñaëc bieät khi duøng ñeå traùm ngöôïc) coù theå daãn ñeán nöùt
teùt R [21].
 Ñoä beàn neùn thaáp hôn MTA.[21]
 Quaù trình carbonat hoùa cuûa PC trong moâ vieâm laøm giaûm ñoä beàn caêng vaø ñoä ñaøn hoài cuûa vaät
lieäu, ñieàu naøy coù theå daãn ñeán nöùt vaät lieäu döôùi taùc duïng cuûa löïc nhai thay vì bieán daïng, ñaëc
bieät khi duøng ñeå söûa chöõa thuûng chaân R hoaëc che tuûy [21].
 Söï khoaùng hoùa sinh hoïc (Biomineralization), raát quan troïng ñoái vôùi vaät lieäu sinh hoïc, cuûa
PC khoâng hieäu quaû vaø khoâng keùo daøi nhö MTA [23].
2.1.2 Mineral trioxide aggregate (MTA):
MTA laø vaät lieäu söù sinh hoïc theá heä ñaàu tieân ñöôïc söû duïng thaønh coâng trong noäi nha, ñöôïc
phaùt trieån döïa treân xi maêng Portland, bôûi Bs. Torabinejad (ñaïi hoïc Loma Linda – California)
naêm 1993. Noù coù tính daãn taïo xöông, kích taïo xöông vaø töông hôïp sinh hoïc, ban ñaàu ñöôïc
phaùt trieån nhö moät vaät lieäu traùm ngöôïc, sau ñoù ñöôïc duøng ñeå che tuûy, laáy tuûy buoàng, gaây taïo
choùp, ñoùng loå thuûng chaân R vaø laøm vaät lieäu traùm bít oáng tuûy.
Sau khi söù sinh hoïc ñöôïc ñöa vaøo söû duïng trong noäi nha laâm saøng thì MTA ñöôïc xem laø vaät
lieäu tieâu chuaån vaøng (gold-standard material) ñoái vôùi nhieàu tình huoáng laâm saøng, vaø noù gaàn
nhö laø vaät lieäu söûa chöõa lyù töôûng do caùc tính chaát lyù-hoùa vaø sinh hoïc raát toát. [21],[74]
Ban ñaàu chæ coù MTA daïng boät maøu xaùm (maøu xaùm ñöôïc taïo ra bôûi caùc ion saét), ñeán naêm
2002 MTA traéng (caùc ion saét ñöôïc loaïi boû) ñöôïc giôùi thieäu trong saûn phaåm ProRootMTA
(Dentsply Endodontics, Tulsa, OK, USA) ñeå giaûi quyeát vaán ñeà laøm ñoåi maøu R do MTA xaùm.
[59].

5. Thaønh phaàn chính: MTA laø xi maêng canxi silicate, chöùa tricanxi silicate (3CaO.SiO2),
dicanxi silicate (2CaO.SiO2) vaø tricanxi aluminate (3CaO.Al2O3), thaïch cao, tetracanxi
aluminoferrite vaø chaát caûn quang laø bismuth oxide [54].
Phaûn öùng ñoâng laø phaûn öùng hydrat hoùa, canxi silicate hydrat hoùa vaø canxi hydroxide ñöôïc
phoùng thích theo thôøi gian. Tích hôïp sinh hoïc (biological integration) cuûa MTA laø do caùc ion
Ca2+
, chuùng taïo thaønh hydroxyapatite khi tieáp xuùc vôùi caùc ion phosphate trong cô theå [6].
Hình 1: MTA thöôøng ñöôïc xem laø tieâu chuaån vaøng cuûa xi maêng söù sinh hoïc. Caû MTA xaùm vaø
traéng ñeàu ôû daïng boät, ñöôïc troän baèng tay vôùi nöôùc khi söû duïng.
Tính chaát:
MTA coù taát caû caùc tính chaát sinh hoïc cuûa söù sinh hoïc.
Tính chaát vaät lyù:
Phaûn öùng ñoâng: MTA ñoâng qua moät phaûn öùng toûa nhieät, ñoøi hoûi söï hydrate hoùa cuûa thaønh
phaàn boät ñeå taïo ra xi maêng daïng paste, cöùng daàn theo thôøi gian. Phaûn öùng quan troïng nhaát laø
tricanxi silicate vaø dicanxi silicate phaûn öùng vôùi nöôùc ñeå taïo thaønh canxi silicate hydrates (C-
S-H) vaø canxi hydroxide [Ca(OH)2]. Canxi chloride laøm taêng toác ñoä phaûn öùng trong khi natri
hypochloride laøm caûn trôû söï taïo thaønh cuûa canxi hydroxide.
Thôøi gian ñoâng: tæ leä boät/chaát loûng ñöôïc khuyeán caùo ñoái vôùi MTA laø 3:1.
ProRoot MTA xaùm: 2 giôø 45 phuùt ± 5 phuùt (Torabinejad vaø cs) [24, 25].
MTA traéng: 2 giôø 20 phuùt, vaø MTA xaùm laø 2 giôø 55 phuùt (Islam vaø cs) [26].
Taêng thôøi gian ñoâng: theâm thaïch cao.
Giaûm thôøi gian ñoâng: theâm caùc chaát gia toác nha natri phosphate dibasic (Na2HPO4) vaø canxi
chloride (CaCl2) [28].
pH: MTA ñaõ ñöôïc troän ban ñaàu coù pH laø 10.2, taêng leân 12.5 sau 3 giôø troän [27].
Ñoä tan: haàu heát caùc nghieân cöùu cho thaáy MTA khoâng tan hoaëc tan ít. [114-115]
Ñoä beàn neùn: khoaûng 40MPa sau 24 giôø vaø khoaûng 67 MPa sau 21 ngaøy.

6. Coù nhieàu yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä beàn neùn cuûa MTA, goàm loaïi MTA [117], chaát loûng ñöôïc
troän vôùi vaät lieäu [118], aùp löïc nhoài neùn vaät lieäu [119], pH cuûa chaát loûng duøng ñeå troän vaät lieäu
[120], vaø tình traïng löu tröõ MTA [121].
Ñoä beàn daùn ñaåy (Pushout bond strength): ñoä beàn löu giöõ (retentive strength) cuûa MTA thaáp
hôn ñaùng keå so vôùi GIC vaø xi maêng phosphate keõm, do ñoù noù khoâng ñöôïc duøng laøm vaät lieäu
gaén.
Caùc nghieân cöùu cho thaáy raèng nuùt chaën choùp (apical barrier) coù ñoä daày 4mm cuûa MTA coù söï
khaùng di leäch nhieàu hôn ñoä daày 1mm [29].
Aggarwal V vaø cs [30]: push-out bond strength cuûa MTA sau 24 giôø laø ~5.2 ± 0.4 MPa. Ñoä
beàn taêng leân ñeán 9.0 ± 0.9 MPa sau khi vaät lieäu ñoâng 7 ngaøy.
Ñoä beàn uoán (Flexural strength): theo Walker vaø cs, vieäc ñaët mieáng goøn aåm leân treân MTA ñaõ
ñoâng trong 24 giôø laøm taêng ñaùng keå ñoä beàn uoán, töùc laø ~14.27±1.96MPa [31].
Ñoä xoáp (Porosity): ñoä xoáp cuûa xi maêng ñaõ troän lieân quan ñeán löôïng nöôùc ñöôïc theâm vaøo ñeå
taïo thaønh daïng paste, boït khí bò keït laïi trong quaù trình troän, vaø pH acid cuûa moâi tröôøng [32].
Moät xu höôùng ñaõ ñöôïc quan saùt thaáy laø moâi tröôøng caøng acid thì MTA caøng xoáp [122].
Ñoä cöùng (Microhardness): ñoä aåm thaáp, pH thaáp, söï hieän dieän cuûa chelating agent vaø aùp löïc
nhoài neùn lôùn coù theå aûnh höôûng xaáu ñeán microhardness cuûa MTA [78].
Ñoä caûn quang: ñoä caûn quang trung bình cuûa MTA töông ñöông 7.17 mm nhoâm [24].
Khaû naêng bít kín: MTA ít taïo ra vi keõ hôn caùc vaät lieäu truyeàn thoáng khi traùm ôû vuøng choùp
(apical restoration), trong khi taïo ra söï baûo veä töông ñöông nhö ZOE khi söû duïng ñeå söûa chöõa
thuûng saøn. Khoâng coù söï roø ræ ñaùng keå khi coøn ít nhaát 3 mm MTA sau khi caét choùp. Tuy nhieân,
söï roø ræ nhieàu hôn ñaùng keå khi ñoä daøy coøn laïi cuûa MTA ≤ 2 mm sau caét choùp [27].
Kích thöôùc haït: tính chaát vaät lyù cuûa xi maêng coù theå bò aûnh höôûng bôûi kích thöôùc tinh theå. Caùc
haït coù kích thöôùc nhoû hôn coù nhieàu beà maët tieáp xuùc vôùi chaát loûng daãn ñeán ñoä beàn ban ñaàu lôùn
hôn vaø deã thao taùc. MTA traéng coù haït mòn hôn MTA xaùm. Kích thöôùc haït coù aûnh höôûng ñeán
caùc ñaëc tính troän cuûa vaät lieäu [21].
Tính töông hôïp sinh hoïc: MTA khoâng gaây ung thö, khoâng gaây ñoäc thaàn kinh vaø khoâng gaây ra
taùc duïng phuï naøo treân vi tuaàn hoaøn. Caû nghieân cöùu treân ñoäng vaät vaø treân ngöôøi ñeàu xaùc nhaän
vai troø kích thích cuûa MTA ñoái vôùi söï saûn xuaát cuûa caùc phaân töû tín hieäu (signalling
molecules). MTA coù taùc duïng khaùng vieâm treân moâ tuûy, coù taùc duïng daãn taïo xeâ maêng, kích
taïo xeâ maêng vaø daãn taïo xöông [78].
MTA coù tính töông hôïp sinh hoïc töông töï nhö caùc vaät lieäu söù sinh hoïc theá heä môùi nhö
Biodentine [123], EndoSequence root repair material [81,82,85] vaø iRoot SP [14].
Ngoaøi ra MTA coøn coù tính chaát khoaùng hoùa sinh hoïc (Biomineralization) vaø kích thích söï bieät
hoùa cuûa teá baøo.
Tính khaùng khuaån: döôøng nhö laø do söï phoùng thích cuûa canxi hydroxide. Ngoaøi ra, pH kieàm
maïnh cuûa noù cuõng coù taùc duïng khaùng khuaån [6,59,60].
Taùc duïng khaùng khuaån cuûa MTA ñöôïc phaùt hieän treân moät soá vi khuaån tuøy nghi, nhöng khoâng
coù taùc duïng treân caùc loaøi kî khí tuyeät ñoái.[124]
Öu ñieåm:

7.  Taïo thaønh canxi hydroxide laøm giaûi phoùng caùc ion canxi cho söï baùm dính (cell
attachment) vaø taêng sinh cuûa teá baøo.
 Taïo ra moät moâi tröôøng khaùng khuaån bôûi pH kieàm cuûa noù.
 Ñieàu hoøa söï saûn xuaát cytokine.
 Thuùc ñaåy söï bieät hoùa vaø di chuyeån cuûa caùc teá baøo taïo moâ cöùng.
 Taïo thaønh hydroxyapatite (hoaëc carbonated apatite) treân beà maët MTA vaø taïo ra söï bít kín
sinh hoïc (biologic seal) [78].
Hình 2: Hình aûnh treân kính hieån vi ñieän töû queùt cho thaáy söï khoaùng hoùa sinh hoïc trong caùc
oáng ngaø ñöôïc taïo ra bôûi MTA.
Haïn cheá:
 Thôøi gian ñoâng daøi. [18],[33]
 Chi phí cao.
 Caàn phaûi troän neân daãn ñeán laõng phí vaät lieäu.
 Khoù troän, khoù loaïi boû vaät lieäu khoûi oáng tuûy khi noù ñaõ ñoâng.
 Khoâng coù dung moâi cho vaät lieäu naøy. [34]
 Treân laâm saøng, caû 2 loaïi MTA (xaùm vaø traéng) ñeàu laøm ñoåi maøu ngaø, coù leõ do thaønh phaàn
kim loaïi naëng cuûa vaät lieäu hoaëc do nhieãm saéc toá maùu trong luùc ñoâng.[78],[79]
 Cuoái cuøng, MTA khoù aùp duïng cho nhöõng oáng tuûy heïp neân noù khoâng thích hôïp ñeå laøm
sealer duøng chung vôùi gutta-percha. Ñaõ coù nhöõng caûi tieán trong thaønh phaàn cuûa MTA ñeå
khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm naøy. Tuy nhieân, nhöõng coâng thöùc naøy laøm aûnh höôûng ñeán
caùc ñaëc tính vaät lyù vaø cô hoïc cuûa MTA.
 Ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp ñieàu trò noäi nha phöùc taïp, hoaøn taát trong nhieàu laàn heïn, coù theå
phaûi söû duïng thuoác ñaët trong oáng tuûy nhö canxi hydroxide hoaëc khaùng sinh. Nhöõng thuoác
naøy neân ñöôïc loaïi boû hoaøn toaøn khoûi oáng tuûy ñeå ñaït ñöôïc söï traùm bít noäi nha toát. Söï daùn
dính cuûa MTA vôùi ngaø coù theå bò aûnh höôûng neáu thuoác ñaët trong oáng tuûy khoâng ñöôïc loaïi
boû hoaøn toaøn do hình thaùi hoïc phöùc taïp cuûa oáng tuûy, thieáu kyõ thuaät hoaëc duïng cuï.
2.1.3 MTA Angelus (Angelus, Londrina, PR, Brazil):
MTA Angelus goàm 80% xi maêng Portland vaø 20% bismuth oxide, khoâng coù canxi sulfate ñeå
laøm giaûm thôøi gian ñoâng [125].
Thôøi gian ñoâng cuûa MTA Angelus khoaûng 14 phuùt [128], thaáp hôn ñaùng keå so vôùi MTA xaùm
vaø traéng [24],[127].

8. So saùnh veà thaønh phaàn boät vôùi MTA xaùm:
Phaân tích XRD: MTA xaùm chöùa löôïng bismuth oxide vaø magnesium phosphate nhieàu hôn
MTA Angelus [126]. Ngöôïc laïi, löôïng canxi carbonate, canxi silicate vaø bari keõm phosphate
trong MTA Angelus lôùn hôn MTA xaùm.
Nghieân cöùu EDX: löôïng canxi trong MTA Angelus cao hôn trong MTA xaùm, trong khi löôïng
carbon, oxy, bismuth vaø silica trong MTA xaùm laïi cao hôn [21],[55].
pH vaø söï phoùng thích ion canxi:
Duarte vaø cs [125]: MTA Angelus coù pH vaø söï phoùng thích ion canxi cao hôn MTA xaùm
trong voøng 168 giôø sau troän.
Reyes-Carmona vaø cs [129]: pH vaø söï phoùng thích ion canxi cuûa MTA Angelus thaáp hôn
MTA. Parirokh & Torabinejad [21]: khoâng coù söï khaùc bieät giöõa MTA vaø MTA Angelus.
Ñoä caûn quang: MTA Angelus coù ñoä caûn quang thaáp hôn MTA traéng vaø xaùm [21,127,130].
Tính khaùng khuaån: ñoái vôùi Streptococcus species, Micrococcus luteus, Staphylococcus aureus,
Pseudomonas aeruginosa, Enterococcus faecalis vaø Candida albicans laø töông töï giöõa MTA
Angelus vaø MTA. [131],[132]
Hình 3: Thuûng saøn tuûy ñöôïc söûa chöõa vôùi MTA. a) Thuûng saøn tuûy do nha só vôùi choát kim loaïi
ôû vuøng cheõ; b) Moä maûnh choát kim loaïi cuõ bò ñaåy xuoáng khoaûng nha chu tröôùc khi gaén choát
môùi; c) Khieám khuyeát xöông ñöôïc nhoài collagen sponge sau khi loaïi boû caû 2 choát; loå thuûng
ñöôïc ñoùng vôùi MTA (Angelus, Brazil); d)Theo doõi 1 naêm.
(Nguoàn: Stefan Jitaru, Ioana Hodisan, Lucia Timis, Anamaria Lucian, Marius Bud. The use
of bioceramics in endodontics - literature review. Clujul Medical Vol.89, No. 4, 2016: 470-
473)
2.1.4 Biodentine (Septodont, Saint-Maur-des-Fosses, Phaùp):
Biodentin® ñöôïc thieát keá moät caùch ñaëc bieät nhö moät vaät lieäu “thay theá ngaø” bôûi Septodont
(Phaùp) naêm 2009. Noù ñöôïc xem laø vaät lieäu söù sinh hoïc theá heä thöù 2. Biodentine chöùa tricanxi
silicate (Ca3SiO5), canxi carbonate, zirconium oxide (chaát caûn quang) vaø moät chaát loûng chöùa
canxi chloride (chaát gia toác phaûn öùng ñoâng).
Noù coù tính chaát töông töï nhö MTA. Daïng söû duïng laø heä thoáng boät/chaát loûng.
Phaûn öùng ñoâng: töông töï MTA vôùi söï taïo thaønh canxi silicate hydrate gel (C–S–H) vaø canxi
hydroxide. Tuy nhieân, canxi carbonate hoaït ñoäng nhö moät vò trí haït nhaân hoùa (nucleation site)
cho canxi-silicate-hydrate gel, do ñoù laøm giaûm thôøi gian cuûa giai ñoaïn caûm öùng (induction

9. period), daãn ñeán thôøi gian ñoâng nhanh hôn vaø taêng cöôøng vi caáu truùc. Polymer tan laøm giaûm
ñoä nhôùt cuûa xi maêng vaø caûi thieän vieäc troän vaät lieäu [35].
Thôøi gian ñoâng: thôøi gian laøm vieäc cuûa Biodentine laø 6 phuùt, giai ñoaïn ñoâng ban ñaàu laø 9–12
phuùt vaø thôøi gian ñoâng sau cuøng laø 45 phuùt. Thôøi gian ñoâng ngaén hôn laø moät caûi tieán so vôùi
caùc vaät lieäu canxi silicate khaùc. Ñieàu naøy laø do vaät lieäu coù chöùa canxi chloride.
Hình 4: Thaønh phaàn boät vaø chaát loûng cuûa Biodentine ñöôïc troän vôùi thieát bò troän.
Ñoä beàn neùn: coù söï taêng maïnh ñoä beàn neùn ñeán > 100 MPa trong giôø ñaàu tieân. Ñoä beàn cô hoïc
tieáp tuïc caûi thieän ñeå ñaït > 200 Mpa ôû 24h, lôùn hôn giaù trò cuûa haàu heát caùc Glass Ionomers.
Biodentine coù khaû naêng tieáp tuïc caûi thieän ñoä beàn theo thôøi gian trong vaøi ngaøy cho ñeán khi
ñaït tôùi 300 MPa sau moät thaùng. Giaù trò naøy khaù oån ñònh vaø naèm trong khoaûng ñoä beàn neùn cuûa
ngaø R (297 MPa) [36].
Moâ ñun ñaøn hoài: 22.0GPa, töông ñöông vôùi ngaø R (18.5Gpa). [37]
Ñoä cöùng: sau 2 giôø, ñoä cöùng cuûa Biodentine laø 51 VHN vaø ñaït 69 VHN sau 1 thaùng. Giaù trò
ñoä cöùng cuûa ngaø naèm trong khoaûng 60-90 VHN [36].
Tính caûn quang: theo tieâu chuaån ISO 6876/2001, Biodentine coù ñoä caûn quang > ñoä caûn quang
cuûa 3 mm nhoâm [133], phuø hôïp ñoái vôùi vaät lieäu söûa chöõa thuûng chaân R.
Khaû naêng bít kín: söï daùn dính vi cô hoïc (micromechanical adhesion) cuûa Biodentine ñöôïc taïo
ra bôûi hieäu öùng kieàm (alkaline effect) trong luùc vaät lieäu ñoâng, laøm cho moâ höõu cô bò hoøa tan
trong caùc oáng ngaø. Moâi tröôøng kieàm giöõa Biodentine vaø moâ cöùng cuûa R laøm saïch moät con
ñöôøng maø qua ñoù khoái thay theá ngaø coù theå ñi vaøo caùc loå oáng ngaø ñöôïc boäc loä. Ñieàu naøy cho
pheùp Biodentine ñöôïc khoùa vaøo ngaø bôûi voâ soá khoùa vi theå, taïo ra moät söï neo giöõ oån ñònh vôùi
taùc duïng bít kín vaø khaùng khuaån. [37]
Push Out Bond Strength: Biodentine coù push-out bond strength lôùn hôn MTA ôû 24 giôø. Söï
nhieãm maùu aûnh höôûng ñeán push-out bond strength cuûa MTA Plus baát keå thôøi gian ñoâng. Moät
ñieåm thuaän lôïi cuûa Biodentine laø söï laây nhieãm maùu khoâng aûnh höôûng ñoái vôùi push-out bond
strength, baát keå vaät lieäu ñaõ ñoâng bao laâu. [37]

10. Ñoä beàn uoán: giaù trò uoán cong cuûa Biodentine sau 2 giôø laø 34 MPa, so saùnh vôùi caùc vaät lieäu
khaùc nhö GIC thoâng thöôøng laø 5-25 MPa; GIC ñöôïc gia coá nhöïa 17-54 MPa vaø nhöïa
composite 61-182 MPa. [21] Do ñoù khaû naêng khaùng uoán (bending resistance) cuûa Biodentine
toát hôn GIC thoâng thöôøng, nhöng vaãn keùm hôn nhieàu so vôùi composite. [38]
Tính khaùng khuaån vaø pH: ion Ca2+
ñöôïc phoùng thích töø xi maêng trong luùc ñoâng laøm taêng pH
ñeán 12.5, laøm öùc cheá söï taêng tröôûng cuûa vi sinh vaät vaø coù theå khöû truøng ngaø [36].
Biodentine coù möùc phoùng thích ion canxi cao hôn so vôùi MTA, EndoSequence BC Sealer,
BioAggregate, TCS-Zr, vaø IRM [110],[134].
Tính töông hôïp sinh hoïc: Biodentine khoâng ñoäc, khoâng coù taùc duïng phuï treân söï bieät hoùa teá
baøo vaø chöùc naêng teá baøo ñaëc hieäu. Noù laøm taêng söï tieát TGF-β1 (yeáu toá taêng tröôûng) töø teá baøo
tuûy, gaây ra söï sinh maïch maùu (angiogenesis), söï huy ñoäng (recruitment) cuûa caùc teá baøo ñaàu
doøng (progenitor cells), bieät hoùa vaø khoaùng hoùa teá baøo. [38]
Öu ñieåm cuûa Biodentine hôn MTA:
Phuø hôïp ñeå söû duïng treân laâm saøng hôn MTA.
Coù caùc tính chaát cô hoïc toát hôn MTA.
Khoâng ñoøi hoûi thuû thuaät phuïc hoài 2 böôùc nhö ôû MTA.
Do thôøi gian ñoâng ngaén hôn, neân nguy cô nhieãm khuaån thaáp hôn MTA. [38]
ÖÙng duïng:
Biodentin laø moät vaät lieäu thay theá ngaø, ñöôïc khuyeán caùo söû duïng nhö moät vaät lieäu phuïc hoài
thaân R, söûa chöõa thuûng chaân R vaø che tuûy tröïc tieáp.
2.2 Söù sinh hoïc goác canxi phosphate (Calcium phosphate based bioceramics) [39]
Coù baùo caùo raèng moät hoãn hôïp canxi phosphate 3 thaønh phaàn ñöôïc söû duïng trong khieám
khuyeát xöông ñaõ laøm thuùc ñaåy söï taïo xöông môùi. Naêm 1971, Hench [40] ñaõ phaùt trieån moät
vaät lieäu söù thuûy tinh chöùa canxi vaø phosphate, ñöôïc goïi laø thuûy tinh sinh hoïc (Bioglass), coù
lieân keát “hoùa hoïc” vôùi xöông kyù chuû thoâng qua lôùp giaøu canxi phosphate.
Phaân loaïi:
Döïa vaøo ñoä xoáp: loaïi ñaëc vaø loaïi xoáp.
Döïa vaøo ñoä tan: khoâng tan (Hydroxyapatite), töï tan (β-Tricalcium Phosphate).
Ñoä beàn neùn: loaïi xoáp 30-170 MPa, loaïi ñaëc 120-917 MPa.
ÖÙng duïng:
Chaát thay theá xöông hay gheùp xöông.
Vaät lieäu che tuûy.
Vaät lieäu phuïc hoài coù hoaït tính chöùa ACP (amorphous calcium phosphate) laø chaát ñoän ñöôïc
ñoùng goùi trong moät chaát gaén polymer ñöôïc phaùt trieån nhaèm kích thích söï söûa chöõa caáu truùc R
do phoùng thích ion canxi vaø phosphate vôùi löôïng ñaùng keå trong thôøi gian daøi [41].
Haïn cheá: haïn cheá chính cuûa söù canxi phosphate laø thieáu ñoä beàn, laøm chuùng deã bò gaõy do moûi
vaø thaát baïi trong nhöõng tình huoáng chòu löïc [39].
2.3 Hoãn hôïp canxi silicates vaø canxi phosphates:

11. 2.3.1 BioAggregate (Innovative BioCeramix Inc, Vancouver, Canada):
BioAggregate laø moät xi maêng canxi phosphate silicate, coù daïng boät mòn vôùi caùc haït coù kích
thöôùc nano vaø thaønh phaàn khoâng chöùa nhoâm. Khi ñöôïc troän vôùi nöôùc khöû ion (BioA Liquid)
seõ taïo thaønh daïng paste.
Thaønh phaàn: tricanxi silicate, tantalum oxide (Ta2O5: chaát caûn quang), canxi phosphate, silic
dioxide (SiO2) vaø coù caùc ñaëc tính caûi thieän hôn so vôùi MTA. [20]
Phaûn öùng ñoâng: trong quaù trình hydrate hoùa, tricanxi silicate taïo ra canxi silicate hydrate vaø
canxi hydroxide. Canxi silicate hydrate ñöôïc laéng ñoïng xung quanh caùc haït xi maêng, trong
khi canxi hydroxide phaûn öùng vôùi silic dioxide ñeå taïo ra theâm canxi silicate hydrate. Ñieàu
naøy daãn ñeán söï giaûm cuûa canxi hydroxide trong xi maêng ñaõ giaø.
MTA Angelus phaûn öùng theo caùch töông töï; tuy nhieân, do noù khoâng chöùa caùc chaát phuï theâm
vaøo, neân canxi hydroxide vaãn hieän dieän trong xi maêng ñaõ giaø [42].
Tính töông hôïp sinh hoïc: hoaït tính sinh hoïc ñöôïc chöùng minh bôûi söï laéng ñoïng
hydroxyapatite.Tantalum oxide laø chaát trô (ngöôïc laïi vôùi bismuth oxide), vaø tantalum khoâng
ñöôïc giaûi phoùng trong dung dòch [42].
Söï khaùc nhau giöõa MTA vaø Bioaggregate:
 Khaùc vôùi MTA Angelus, BioAggregate khoâng chöùa nhoâm vaø coù chöùa caùc chaát phuï theâm
vaøo nhö canxi phosphate vaø silic dioxide. MTA Angelus thì chöùa nhoâm, trong khi
BioAggregate coù chöùa phospho.
 BioAggregate coù söï phoùng thích ion canxi luùc ñaàu cao, noù ñöôïc duy trì trong 28 ngaøy khaùc
vôùi MTA Angelus phoùng thích ion canxi ban ñaàu thaáp sau ñoù taêng leân theo thôøi gian.
 Phaûn öùng cuûa Bioaggregate chaäm hôn so vôùi MTA [42].
 BioAggregate töông hôïp sinh hoïc hôn, coù khaû naêng bít kín toát hôn, khaùng gaõy vaø khaùng
acid cao hôn MTA [43].
 BioAggregate coù khaû naêng kích thích söï bieät hoùa vaø khoaùng hoùa cuûa nguyeân baøo ngaø lôùn
hôn MTA trong che tuûy [112].
2.3.2 Ceramicrete
Ceramicrete laø moät vaät lieäu söù phosphate töï ñoâng, ñöôïc phaùt trieån ôû Argonne National
Laboratory, Illinois, USA, noù ñoâng trong trong moät ñieàu kieän xung quanh ñöôïc taïo ra bôûi
phaûn öùng acid-base giöõa acid phosphate (KH2PO4 ) vaø moät oxide kim loaïi tan khoâng ñaùng keå
(MgO nung khoâ).
Gaàn ñaây, moät vaät lieäu chöùa Ceramicrete caûn quang, töông hôïp sinh hoïc ñaõ ñöôïc taïo ra baèng
caùch keát hôïp boät hydroxyapatite vaø chaát ñoän caûn quang cerium oxide vaøo trong söù
phosphosilicate.
Thôøi gian ñoâng: thôøi gian ñoâng ban ñaàu laø 6 phuùt vaø thôøi gian ñoâng sau cuøng laø 12 phuùt.
Khaû naêng bít kín: moät daïng bieán ñoåi cuûa vaät lieäu (Ceramicrete D) vôùi thaønh phaàn boät ñöôïc
troän vôùi nöôùc khöû ion. Khaû naêng bít kín cuûa Ceramicrete D ñöôïc baùo caùo laø toát. Trong moät
nghieân cöùu khaùc cuûa Leal vaø cs [44], 2 xi maêng söù sinh hoïc noäi nha (Bioaggregate vaø
Ceramicrete D) cho keát quaû veà söï roø ræ töông töï vôùi MTA traéng khi ñöôïc duøng ñeå traùm ngöôïc.

12. Caùc phaân tích vaät lyù vaø hoùa hoïc cho thaáy thao taùc laâm saøng vaø söï khaùng xoi moøn cuûa
Ceramicrete D laø toát hôn MTA; tuy nhieân, noù yeáu hôn, ít caûn quang hôn vaø ban ñaàu coù tính
acid cao hôn Generex A vaø Capasio.
2.3.3 Xi maêng CEM (Calcium enriched mixture) [45]
Asgary vaø cs (2008) ñaõ giôùi thieäu moät xi maêng noäi nha môùi ñeå keát hôïp tính töông hôïp sinh
hoïc toát cuûa MTA vôùi thôøi gian ñoâng thích hôïp (< 1 giôø), ñaëc ñieåm thao taùc, tính chaát hoùa hoïc
vaø giaù caû hôïp lyù [46]. Vaät lieäu sinh hoïc môùi naøy ñöôïc ñaët teân laø Calcium enriched mixture
(CEM) cement (BioniqueDent, Tehran, Iran), ñöôïc taïo ra töø caùc hôïp chaát chöùa canxi khaùc
nhau. Daïng baøo cheá: heä thoáng boät/chaát loûng.
Phaûn öùng ñoâng: nhaø saûn xuaát tuyeân boá paste CEM ñaõ ñöôïc troän khoâng dính; noù khoâng coù xu
höôùng baùm dính vaøo duïng cuï. Ngoaøi ra, moät soá hôïp chaát canxi trong CEM nhö canxi sulfate
vaø canxi silicate coù theå laøm cho vaät lieäu giaõn nôõ nheï thoâng qua söï hydrate hoùa tieáp tuïc sau
giai ñoaïn ñoâng ban ñaàu vaø söï tröôûng thaønh cuûa tinh theå (crystalline maturation). CEM goàm
caùc ion canxi tan trong nöôùc vaø ion phosphate, taïo thaønh hydroxyapatite sau khi ñoâng.
Khaû naêng bít kín: khaû naêng bít kín töông töï MTA khi ñöôïc duøng ñeå traùm ngöôïc. Tuy nhieân,
CEM coù khaû naêng bít kín toát hôn MTA khi coù söï nhieãm nöôùc boït [47].
Tính khaùng khuaån: tính khaùng khuaån cuûa CEM ñoái vôùi caùc vi khuaån gram (-), gram (+), caàu
khuaån/ tröïc khuaån ñöôïc so saùnh vôùi MTA vaø canxi hydroxide vôùi test khueách taùn treân thaïch.
Keát quaû cho thaáy tính khaùng khuaån töông ñöông canxi hydroxide vaø toát hôn ñaùng keå so vôùi
MTA [48].
Tính töông hôïp sinh hoïc: caùc nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy tính ñoäc teá baøo naèm trong giôùi haïn
cho pheùp, tính töông hôïp sinh hoïc phuø hôïp vaø khaû naêng kích thích taïo thaønh moâ cöùng. Keát
quaû cuûa caùc nghieân cöùu in vivo treân choù cho thaáy khi duøng ñeå che tuûy, MTA vaø CEM cho keát
quaû sinh hoïc thuaän lôïi töông töï nhau, vaø caû 2 ñeàu toát hôn canxi hydroxide ñaëc bieät trong vieäc
kích thích taïo thaønh caàu ngaø (dentinal bridge) [49].
2.3.4 EndoSequence / TotalFill / Iroot:
Iroot (Innovative BioCeramix, Inc., Vancouver, Canada) laø moät vaät lieäu canxi silicate troän
saün ñöôïc ñöa ra thò tröôøng vôùi 3 daïng: iRoot® SP (sealer), iRoot® BP vaø iRoot® BP Plus
(traùm vaø söûa chöõa chaân R).
Naêm 2008, nhöõng saûn phaåm söù sinh hoïc troän saün naøy ñaõ coù maët ôû Baéc Myõ, ñöôïc cung caáp bôûi
haõng Brasseler USA Dental LLC nhö EndoSequence® BC Sealer™, EndoSequence® Root
Repair Material (RRM) Paste™, vaø EndoSequence® RRM Putty™/ Fast Set Putty™. Gaàn ñaây,
haõng naøy cuõng ñöa ra thò tröôøng saûn phaåm Totalfill® BC Sealer™, TotalFill® RRM Paste™,
vaø
TotalFill® BC RRM Putty™.
Thaønh phaàn: 3 saûn phaåm naøy coù thaønh phaàn hoùa hoïc töông töï nhau vaø khoâng chöùa nhoâm.
 BC Sealer: tricanxi silicate, dicanxi silicate, canxi hydroxide, colloidal silica, zirconium
oxide, canxi phosphate monobasic vaø haït ñoän.
 RRM Paste/Putty: tricanxi silicate, dicanxi silicate, zirconium oxide, tantalum pentoxide,
canxi phosphate monobasic vaø haït ñoän.
Zirconium oxide vaø tantalum oxide coù vai troø laø chaát caûn quang.

13. Thôøi gian ñoâng: thôøi gian laøm vieäc laø 30 phuùt vaø thôøi gian ñoâng laø 4 giôø.
Tính chaát: ñaëc tính cô hoïc, sinh hoïc toát, deã thao taùc, ñoâng cöùng nhôø ñoä aåm coù saün.
RRM Fast-Set Putty coù taát caû caùc tính chaát cuûa daïng putty ban ñaàu nhöng coù thôøi gian ñoâng
nhanh hôn (khoaûng 20 phuùt).
Söï khaùc bieät chuû yeáu giöõa RRM paste vaø BC sealer laø RRM paste coù ñoä nhôùt lôùn hôn.
Chæ ñònh:
RRM putties (trong loï) vaø RRM paste (trong syringe): söõa chöõa thuûng chaân R, phaãu thuaät
vuøng choùp, traùm ngöôïc, gaây ñoùng choùp vaø caùc lieäu phaùp tuûy soáng (che tuûy, laáy tuûy buoàng).
BC Sealer (trong syringe): söû duïng chung vôùi cone gutta-percha ñeå traùm bít oáng tuûy.
Moät soá saûn phaåm sealer söù sinh hoïc khaùc treân thò tröôøng:
MTA Fillapex (Angelus Solucoes Odontologicas, Londrina, PR, Brazil).
MTA Plus (Avalon Biomed Inc., Bradenton, FL, USA).
Hình 5: (A) EndoSequence obturation start kit (Brasseler USA). (B) EndoSequence gutta-
percha pellets. (C) EndoSequence root repair materials (RRM). (D) EndoSequence RRM fast
setting putty.

14. Hình 6: (A) TotalFill obturation start kit (FKG Dentaire, Thuïy Só). (B) TotalFill gutta-percha
pellets. (C) TotalFill RRM sealer. (D) TotalFill RRM putty vaø fast set putty.
Endosequence (Brassler, USA):
Endosequence BC sealer:
Tính chaát:
1. Sealer söù sinh hoïc raát öa nöôùc, noù söû duïng löôïng nöôùc coù saün beân trong chaân R ñeå tham
gia phaûn öùng hydrat hoùa do ñoù ñoä aåm töï nhieân trong oáng tuûy vaø oáng ngaø laø moät thuaän lôïi.
Ñaây laø moät öu ñieåm so vôùi haàu heát caùc sealers khaùc coù hieäu quaû keùm khi gaëp ñoä aåm.
2. Khi chöa ñoâng, sealer söù sinh hoïc coù pH > 12. Do ñoù tính khaùng khuaån töông töï nhö canxi
hydroxide.[13],[14],[88—90] Söï ñoâng cöùng phuï thuoäc vaøo ñoä aåm sinh lyù trong oáng tuûy, do
ñoù noù seõ ñoâng vôùi toác ñoä khaùc nhau trong nhöõng moâi tröôøng khaùc nhau, nhöng vì noù coù pH
cao neân söï chaäm ñoâng ñöôïc xem laø moät lôïi ích.
3. Sealer khoâng co, maø giaõn nôõ nheï, vaø khoâng tan trong dòch moâ [13,14,16] (H.7).
4. Ñoä caûn quang: 3.83 mm nhoâm, lôùn hôn yeâu caàu toái thieåu (3 mm nhoâm) nhöng nhoû hôn AH
Plus (6.936 mm nhoâm). [90]
5. Khi sealer söû duïng vôùi cone EndoSequence gutta-percha coù phuû caùc haït söù sinh hoïc nano
(nhö khuyeán caùo), seõ coù 2 lieân keát hoùa hoïc ñöôïc taïo ra, ñoù laø lieân keát giöõa sealer vaø cone
chính vaø lieân keát giöõa sealer vôùi thaønh oáng tuûy do hydroxyapatite ñöôïc taïo thaønh trong phaûn
öùng ñoâng cuûa vaät lieäu.
6. Vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä nano gaàn ñaây, kích thöôùc haït cuûa BC Sealer laø raát nhoû (<2
m), noù coù theå ñöôïc bôm thoâng qua moät syringe vôùi ñaàu bôm capillary tip 0.012.
7. Thôøi gian laøm vieäc > 4 giôø ôû nhieät ñoä phoøng vaø thôøi gian ñoâng thay ñoåi töø 4 giôø ñeán hôn 10
giôø ôû nhöõng oáng tuûy quaù khoâ.

15. Hình 7: Ñoä co (shrinkage) vaø giaõn nôõ (expansion) cuûa caùc sealer thöôøng duøng. Sealer söù sinh
hoïc khoâng co maø giaõn nôõ nheï khi ñoâng. (Nguoàn: Gilberto Debelian, Martin Trope. The use of
premixed bioceramic materials in endodontics. Giornale Italiano di Endodonzia,vol.30(2),
2016, pp:70-80.)
Phaûn öùng ñoâng cuõng laø phaûn öùng hydrat hoùa, cuoái cuøng taïo thaønh hydroxyapatite.
Thao taùc: [11]
 Ñöa ñaàu bôm vaøo oáng tuûy (ñaõ ñöôïc söûa soaïn vaø bôm röûa saïch) khoâng saâu hôn 1/3 coå, bôm
chaäm moät löôïng nhoû sealer vaøo trong oáng tuûy. Duøng traâm tay soá 15 ñeå traùng sealer leân
thaønh oáng tuûy.
 Thaùo boû ñaàu bôm duøng moät laàn khoûi syringe, phuû moät lôùp moûng sealer leân cone GP
chính.
 Ñöa chaäm cone chính vaøo trong oáng tuûy ñeán heát chieàu daøi laøm vieäc. Cone GP chính seõ
mang ñuû vaät lieäu ñeå bít kín vuøng choùp.
Nha só ñöôïc khuyeán caùo chæ söû duïng moät löôïng nhoû sealer do cone chính EndoSequence
guttapercha vöøa khít chính xaùc vôùi oáng tuûy ñöôïc söûa soaïn.
Ñieàu trò noäi nha laïi:
Sealer söù sinh hoïc coù theå ñieàu trò laïi ñöôïc, nhöng vaán ñeà ñieàu trò laïi ôû nhöõng case naøy khoâng
gioáng vôùi tröôøng hôïp sealer glass ionomer. Ñieåm maáu choát laø söù sinh hoïc ñöôïc söû duïng ôû
daïng sealer, chöù khoâng phaûi chaát traùm. Tính ñoàng boä noäi nha (endodontic synchronicity) laø
raát quan troïng vaø vieäc söû duïng ñoä thuoân lieân tuïc coù yù nghóa raát nhieàu (noù laøm giaûm thieåu toái
ña löôïng sealer do ñoù taïo thuaän lôïi cho vieäc ñieàu trò laïi). Baûn thaân kyõ thuaät töông ñoái ñôn
giaûn. Chìa khoùa trong ñieàu trò laïi cases söù sinh hoïc laø söû duïng duïng cuï sieâu aâm coù töôùi nhieàu
nöôùc.
Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng luùc baét ñaàu thuû thuaät ôû 1/3 coå cuûa chaân R. Laøm vieäc vôùi duïng
cuï sieâu aâm (töôùi nhieàu nöôùc) sau khi ñöa noù xuoáng khoaûng ½ chieàu daøi oáng tuûy. Tieáp ñoù, cho
theâm moät dung moâi vaøo oáng tuûy (chloroform hoaëc xylol) vaø quay traâm EndoSequence file (soá
30 hoaëc 35, ñoä thuoân 0.04) ôû moät toác ñoä cao (1,000 RPM). Tieáp tuïc vôùi traâm naøy, laøm moïi
caùch ñeå ñi heát chieàu daøi laøm vieäc, söû duïng dung moâi khi coù chæ ñònh. Moät caùch khaùc coù theå

16. ñöôïc söû duïng laø duøng traâm tay ñoái vôùi 2-3 mm cuoái cuøng roài tieáp tuïc loaïi boû gutta-percha vôùi
traâm maùy ñeå ñaûm baûo tính ñoàng boä.
Nhöõng löu yù khi söû duïng sealer söù sinh hoïc [53]:
 Khoâng löu tröõ trong tuû laïnh. Nhieät ñoä phoøng laø raát toát.
 Khoâng söû duïng quaù nhieàu sealer.
 Söû duïng cone chính phuû söù sinh hoïc (bioceramic-coated gutta percha cones/ BC GP): khi söû
duïng BC Sealer chung vôùi cone EndoSequence BC gutta-percha seõ ñaït ñöôïc hieäu öùng moät
khoái (monobloc) bôûi sealer taïo ra lieân keát hoùa hoïc vaø cô hoïc vôùi caû ngaø vaø cone chính, cho
pheùp söï traùm bít theo “khoâng gian 3 chieàu”.
 Söû duïng phaàn sealer thöøa naèm trong ñaàu oáng bôm: ñöa cone GP chính vaøo ñaàu oáng bôm ñeå
laáy sealer seõ giuùp cone chính ñöôïc phuû ñeàu sealer vaø tieát kieäm vaät lieäu.
 Coù theå söû duïng ñeå che tuûy.
 Coù theå duøng ñeå phaùt hieän oáng tuûy (canal locator): do sealer söù sinh hoïc coù tính chaûy vaø tính
caûn quang tuyeät vôøi. Ñöa vaät lieäu vaøo trong xoang ñang laøm vieäc roài chuïp X quang ñeå xem
noù coù ñi vaøo oáng tuûy hay khoâng. Vaät lieäu söù sinh hoïc raát deã ñöôïc loaïi boû tröôùc khi ñoâng.
EndoSequence Root Repair Material (Putty vaø Paste):
Tính chaát: pH cao (pH >12.5), khaùng moøn cao, khoâng co trong luùc ñoâng, töông hôïp sinh hoïc,
vaø caùc tính chaát vaät lyù tuyeät vôøi.
Ñoä beàn neùn: khoaûng 50-70 MPa, töông töï vôùi ProRoot MTA vaø BioAggregate.
Ñoä cöùng: giaù trò ñoä cöùng cuûa ERRM Putty vaø ERRM Paste bò giaûm trong moâi tröôøng acid, vaø
laøm cho vaät lieäu trôû neân xoáp hôn vaø vi caáu truùc tinh theå ít hôn [135].
Khaû naêng bít kín: EndoSequence RRM roø ræ nhieàu hôn ñaùng keå so vôùi MTA (Hirschberg CS
vaø cs) [50].
Tính khaùng khuaån: EndoSequence RRM vaø MTA coù tính khaùng khuaån töông töï nhau trong luùc
ñoâng ñoái vôùi 10 chuûng E. faecalis [92].
Tính töông hôïp sinh hoïc: EndoSequence RRM khoâng coù taùc duïng ñoäc teá baøo ñoái vôùi nguyeân
baøo sôïi nöôùu ôû ngöôøi [51].
ERRM coù ñoäc tính teá baøo toái thieåu in vitro, töông töï vôùi MTA vaø MTA Angelus
[81,82,83,85].
Gaây ñoùng choùp (apexifications) vôùi söù sinh hoïc: coù 2 phöông phaùp
1: Söû duïng EndoSequence RRM daïng paste trong syringe ñeå laáp ñaày phaàn choùp cuûa chaân R,
sau khi kieåm tra baèng X quang (xem vaät lieäu coù ra khoûi choùp nhieàu quaù khoâng) tieáp tuïc söû
duïng vaät lieäu naøy laáp phaàn coøn laïi cuûa oáng tuûy.
2: Söû duïng kính hieån vi: ñöa moät cone ñöôïc laøm töø RRM putty vaøo 1/3 choùp chaân R vôùi söï hoã
trôï cuûa kính hieån vi. Kieåm tra baèng X quang, phaàn coøn laïi cuûa oáng tuûy ñöôïc laáp ñaày vôùi
vaät lieäu daïng syringe.
Kyõ thuaät che tuûy tröïc tieáp moät laàn heïn vôùi BC RRM:
 Coâ laäp R baèng ñeâ cao su vaø khöû truøng vò trí loä tuûy vôùi NaOCl vaø goøn.
 Laáy moät löôïng nhoû vaät lieäu (töø syringe hoaëc putty trong loï), vaø ñaët leân vuøng loä tuûy.
 Traùm phuû moät lôùp compomer hoaëc glass ionomer. Sau ñoù tieán haønh traùm keát thuùc, bao
goàm caû etching neáu caàn.

17. 2.4 Canxi alumino-silicates thöû nghieäm:
EndoBinder [52]
Moät xi maêng noäi nha chöùa canxi aluminate môùi, ñöôïc goïi laø EndoBinder (Binderware, Saõo
Carlos, SP, Brazil), ñöôïc phaùt trieån vôùi muïc ñích baûo toàn caùc tính chaát vaø caùc öùng duïng laâm
saøng cuûa MTA, loaïi boû caùc ñaëc ñieåm haïn cheá cuûa noù.
EndoBinder ñöôïc saûn xuaát vôùi ñoä tinh khieát cao, loaïi boû magnesium oxide (MgO) vaø canxi
oxide (CaO) töï do, chòu traùch nhieäm cho söï giaõn nôõ khoâng mong muoán cuûa vaät lieäu, vaø saét
(III) oxide (Fe2O3), laøm ñoåi maøu R. Trong caùc vaät lieäu gaàn ñaây, EndoBinder cho phaûn öùng
moâ toát; noù töông hôïp sinh hoïc khi ñöôïc thöû nghieäm trong moâ döôùi da ôû chuoät.
Generex A [52]
Generex A (Dentsply Tulsa Dental Specialties, Tulsa, OK, USA) laø moät vaät lieäu canxi
silicate coù moät soá ñieåm töông ñoàng vôùi ProRoot MTA nhöng ñöôïc troän vôùi loaïi gel ñaëc bieät
thay vì nöôùc.Noù ñöôïc thieát keá ñeå traùm ngöôïc vaø söûa chöõa thuûng chaân R. Noù ñöôïc coi laø coù söï
khaùng moøn toát, ñoä beàn neùn vaø caûn quang toát [64].
Capasio [52]
Capasio (Primus Consulting, Bradenton, FL, USA) chuû yeáu bao goàm bismuth oxide, thuûy tinh
nha khoa, canxi alumino-silicate vôùi silica vaø gel chöùa polyvinyl acetate. Moät nghieân cöùu gaàn
ñaây cho thaáy raèng Capasio vaø MTA thuùc ñaåy söï laéng ñoïng apatite khi tieáp xuùc vôùi dòch moâ
toång hôïp do ñoù coù khaû naêng khoaùng hoùa. Nhöõng nhaø nghieân cöùu naøy cuõng keát luaän khi ñöôïc
söû duïng nhö vaät lieäu traùm ngöôïc, Capasio coù khaû naêng xaâm nhaäp vaøo caùc oáng ngaø.
Quick-Set [52]
Gaàn ñaây, boät Capasio ñaõ ñöôïc tinh cheá vaø ñöôïc ñoåi teân thaønh Quick-Set (Primus Consulting),
vaø caùc cation hoaït ñoäng treân beà maët (cationic surfactant) ñöôïc loaïi boû khoûi thaønh phaàn gel
loûng, ñieàu naøy ñöôïc cho laø laøm caûn trôû tính töông hôïp teá baøo (cytocompatibility). Trong moät
nghieân cöùu môùi ñaây söû duïng caùc teá baøo gioáng nguyeân baøo ngaø (odontoblast-like cells),
Quick-Set vaø MTA cho thaáy ñoäc tính teá baøo nhö nhau. Chuùng coù nguy cô gaây ñoäc khoâng ñaùng
keå in vitro sau khi röûa troâi (elution) theo thôøi gian caùc thaønh phaàn ñoäc haïi.
EPC- Vaät lieäu traùm ngöôïc goác nhöïa epoxy vaø xi maêng Portland [52]
EPC, moät hôïp chaát môùi ñöôïc taïo ra töø hoãn hôïp nhöïa epoxy vaø xi maêng Portland, ñöôïc nhaän
thaáy laø moät vaät lieäu höõu ích ñeå traùm ngöôïc, vôùi tính caûn quang toát, thôøi gian ñoâng ngaén, vi keõ
thaáp vaø tính ñoäc teá baøo thaáp coù theå ñöôïc chaáp nhaän treân laâm saøng.
Baûng 1: Toùm taét caùc tính chaát lyù-hoùa vaø sinh hoïc cuûa söù sinh hoïc trong noäi nha
Biodentine MTA
MTA
Angelus
ERRM
(iRoot
BP Plus)
BC Sealer
(iRoot SP)
MTA
Fillapex
MTA
Plus
pH
11.7–12.4
[134]
9–12.5 [24,125]
7.3–9.6
[125,136,137]
7.3–8.9
[138]
10.3–11.1
[90]
9.7–10.5
[139,140,142]
8.3–11.7
[141]
Phoùng thích
Ca2ø+
(mg/L)
14.7–34
[110]
9.7–24 [21,110]
0.8–122.3
[104,125,136,137
]
179.6 [104]
2.5–11.3
[90,110]
144.4 [104]
7.7–43.4
[141]

18. Toác ñoä chaûy
(mm)
- - - - 26.9 [90]
31 [104]
-
Ñoä xoáp (%) 6.8 [143]
30.3–38.4 [144]
28 [147]
- - - 40.3 [141]
Ñoä tan (%)
< 0.0 [133]
1.7–2.8 [144]
-1.2–6.4
[104,136,137]
- 20.6 [104]
14.8–16.1
[104,139]
18.5 [141]
Ñoä caûn quang
(mm Al)
3.3–4.1
[143,133]
7.1 [24]
5.3–6.9 [136]
- 3.8 [90]
7.0 [142]
-
Thôøi gian ñoâng
(giôø)
0.1–0.7
[143,133]
6.9 [24,89]
0.2–5.3
[128,136,137]
>24 [81]
72–240
[90,88]
>12 [145]
0.9 [141]
Ñoä cöùng (VHN
hoaëc KHN)
48.4–130
VHN
[143,133]
53.2–60 VHN
[122,119]
46.6–52.3
KHN [149]
36.3–84.3
VHN [148]
-
>15 KHN
[88]
- -
Ñoä beàn neùn
(N)
67.1–316.4
[143,133]
60–101.7
[117,119]
53.4–81.3
[117]
41–43
[146]
- - 32–47
[146]
Push-out bond
Strength
(MPa)
6.47–7.64
[150,151]
3.0–9.4 [151-154]
- - 0.8–3.4
[96,155,156]
0.2–3
[96,154,155,
157]
0.98–2.3
[156]
Ñoä beàn uoán
(MPa)
34 [143]
10.7–14.2 [31]
- - - - -
Söï soáng cuûa teá
baøo (%)
60–100
[123,143]
55.0–110
[81,85,158]
88.9–105.4
[83,85,158]
40–110
[81,83,85]
>90–100
[80]
35–95
[142]
>80 [141]
III. CAÙC NGHIEÂN CÖÙU VEÀ VAÄT LIEÄU SÖÙ SINH HOÏC SÖÛ DUÏNG TRONG NOÄI NHA:
Vi keõ (Microleakage)
Caùc nghieân cöùu cho thaáy MTA cho keát quaû toát hôn caùc sealers khaùc thaäm chí khi oáng tuûy
khoâng ñöôïc laøm khoâ moät caùch hoaøn haûo. So saùnh moät soá sealers ñieån hình ñöôïc söû duïng
trong noäi nha nhö AH26, Excite DSC, MTA Fillapex vaø ZOE paste trong caùc oáng tuûy khoâ vaø
öôùt, Ehsan vaø cs [65] ñaõ chöùng minh AH26 bít kín toát nhaát trong oáng tuûy khoâ vaø ZOE paste
bít kín keùm nhaát trong oáng tuûy aåm öôùt. MTA bít kín toát thaäm chí trong caùc oáng tuûy öôùt.
Vi keõ laø nhö nhau trong caùc oáng tuûy ñöôïc traùm bít baèng iRoot SP vôùi kyõ thuaät moät cone hoaëc
kyõ thuaät soùng lieân tuïc vaø caùc oáng tuûy ñöôïc traùm bít baèng AH Plus sealer vôùi kyõ thuaät soùng
lieân tuïc.[93] Moät nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy khaû naêng traùm bít kín cuûa EndoSequence
Putty toát hôn MTA xaùm.[94]
Ñoä beàn daùn (Bond strength)
Moät nghieân cöùu cho thaáy iRoot SP vaø AH Plus coù ñoä beàn lieân keát töông töï nhau, vaø toát hôn
EndoREZ®
(Ultradent), SealapexTM
(SybronEndo).[95]

19. Moät nghieân cöùu khaùc cho thaáy iRoot SP coù ñoä beàn lieân keát vôùi ngaø chaân R cao hôn AH Plus,
Epiphany®, vaø MTA Fillapex, khoâng phaân bieät ñieàu kieän ñoä aåm.[96] Trong push-out test, thì
töông töï AH Plus vaø lôùn hôn MTA Fillapex.[97]
Khi iRoot SP ñöôïc söû duïng vôùi xi maêng nhöïa töï daùn (self-adhesive), ñoä beàn lieân keát cuûa choát
sôïi khoâng bò aûnh höôûng xaáu.[98]
Ñoä beàn lieân keát cuûa EndoSequence Sealer vaø AH Plus coù giaù trò töông töï nhau vaø ñeàu khoâng
bò aûnh höôûng bôûi vieäc loaïi boû lôùp muøn ngaø.[99] Söï hieän dieän cuûa dung dòch muoái ñeäm
phosphate (phosphate-buffered saline: PBS) beân trong oáng tuûy laøm taêng ñoä beàn lieân keát cuûa
EndoSequence Sealer/gutta percha sau 1 tuaàn, nhöng khoâng coù söï khaùc bieät ôû thôøi ñieåm 2
thaùng.[100] Tuy nhieân, yù nghóa laâm saøng cuûa nhöõng phaùt hieän naøy laø khoâng chaéc chaén.
Khaùng gaõy (Resistance to fracture)
Nghieân cöùu in vitro cho thaáy iRoot SP laøm taêng söï khaùng gaõy cuûa chaân R ñaõ ñöôïc ñieàu trò noäi
nha, ñaëc bieät khi noù ñöôïc söû duïng chung vôùi cone gutta-percha coù phuû söù sinh hoïc.[101] Söï
khaùng gaõy taêng ôû chaân R chöa tröôûng thaønh vôùi iRoot SP,[102] vaø ôû chaân R tröôûng thaønh vôùi
AH Plus, EndoSequence Sealer, vaø MTA Fillapex.[103] Keát quaû töông töï ñöôïc baùo caùo ñoái
vôùi EndoSequence Sealer vaø AH Plus Jet sealer ôû caùc R coái nhoû 1 chaân ñöôïc traùm chaân
R.[93]
Ñoä tan (Solubility)
Söï phoùng thích Ca2+
ôû möùc ñoä cao ñöôïc baùo caùo laø töø söï tan cuûa iRoot SP, MTA Fillapex,
Sealapex, vaø MTA-Angelus, nhöng khoâng coù ôû AH Plus. Söï phoùng thích cuûa ion Ca2+
ñöôïc
cho laø keát quaû cuûa ñoä tan cao hôn vaø nhöõng thay ñoåi beà maët.[104] Tuy nhieân, nghieân cöùu ñaõ
ñaùnh giaù caùc vaät lieäu theo tieâu chuaån ANSI/ADA spec. No. 57, khoâng ñöôïc thieát keá cho vaät
lieäu troän saün (chæ caàn söï hieän dieän cuûa ñoä aåm ñeå ñoâng). Ñieàu naøy coù theå laø lyù do cho söï khaùc
bieät giöõa keát quaû cuûa nghieân cöùu naøy vaø nhöõng quan saùt in vivo.
Khaû naêng ñieàu trò laïi
Khaû naêng loaïi boû EndoSequence Sealer vaø AH Plus laø nhö nhau trong moät nghieân cöùu so
saùnh duïng cuï caàm tay vaø duïng cuï noäi nha laïi ProTaper Universal.[105] Tuy nhieân, khoâng coù
vaät lieäu traùm bít naøo coù theå ñöôïc loaïi boû hoaøn toaøn ra khoûi oáng tuûy.[106] Micro-computed
tomography cho thaáy khoâng coù kyõ thuaät ñieàu trò laïi naøo loaïi boû ñöôïc hoaøn toaøn gutta-
percha/iRootSP sealer ra khoûi oáng tuûy.[107]
pH vaø tính khaùng khuaån
Vaät lieäu söù sinh hoïc coù pH = 12.7 luùc ñang ñoâng, töông töï canxi hydroxide, taïo ra taùc duïng
khaùng khuaån.[13] Sealer söù sinh hoïc coù pH lôùn hôn AH Plus [90] trong moät khoaûng thôøi gian
daøi hôn.[91] pH kieàm giuùp loaïi boû caùc vi khuaån nhö Enterococcus faecalis. EndoSequence
Paste, Putty vaø MTA coù hieäu quaû khaùng khuaån choáng laïi caùc chuûng laâm saøng cuûa E. faecalis
töông töï nhau.[92]
MTA Fillapex coù hieäu quaû khaùng Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Streptococcus
mutans vaø Candida albicans cao hôn AH 26 (Madani vaø cs) [67]. Xi maêng MTA vaø Portland
ñaõ ñöôïc chöùng minh laø khoâng coù hoaït ñoäng khaùng khuaån treân E. coli [68].

20. Maëc duø hoaït ñoäng khaùng khuaån laø yeâu caàu quan troïng cuûa moät sealer noäi nha, nhöng haàu heát
chuùng khoâng coù khaû naêng cung caáp söï baûo veä hoaøn toaøn. MTA Dentsply, MTA Angelus vaø xi
maêng Portland öùc cheá söï taêng tröôûng cuûa P. aeruginosa trong khi canxi hydroxide coù hieäu
quaû choáng laïi P. aeruginosa vaø B. fragillis. Trong ñieàu kieän yeám khí, vaät lieäu naøy ñöôïc chöùng
minh laø khoâng hieäu quaû vôùi E. faecalis, vaø E. coli [64].
Ñoäc tính teá baøo (Cytotoxicity) vaø töông hôïp sinh hoïc (Biocompatibility)
Moät soá nghieân cöùu in vitro cho thaáy vaät lieäu söù sinh hoïc troän saün coù tính töông hôïp sinh hoïc
vaø ñoäc tính teá baøo töông töï nhö MTA.[14], [70],[71],[80-87) Nhöõng teá baøo caàn cho söï laønh
thöông baùm dính vôùi vaät lieäu söù sinh hoïc vaø taïo ra moâ thay theá.[14]
So vôùi AH Plus® (Dentsply) vaø TubliSealTM
(SybronEndo), Sealer söù sinh hoïc coù ñoäc tính teá
baøo thaáp hôn.[14],[71] Maët khaùc, moät nghieân cöùu keát luaän raèng BC Sealer vaãn coøn ñoäc tính
teá baøo ôû möùc trung bình trong thôøi gian 6 tuaàn [70] vaø caùc teá baøo gioáng taïo coát baøo giaûm hoaït
tính sinh hoïc vaø hoaït tính cuûa alkaline phosphatase so vôùi MTA vaø Geristore® (DenMat).[69]
Hoaït tính sinh hoïc (Bioactivity)
Moät nghieân cöùu in vitro cho thaáy iRoot SP laø moät vaät lieäu thuaän lôïi cho söï töông taùc teá
baøo.[111] Söï tieáp xuùc cuûa MTA vaø EndoSequence Putty vôùi dung dòch muoái ñeäm phosphate
(PBS) daãn ñeán söï keát tuûa taêng theo thôøi gian cuûa caùc caáu truùc tinh theå apatite, cho thaáy raèng
vaät lieäu coù hoaït tính sinh hoïc.[108] Caùc teá baøo tuûy R ngöôøi coù bieåu hieän taêng sinh vaø khoaùng
hoùa toái öu treân beà maët cuûa iRoot BP Plus.[112]
iRoot SP coù ñoäc tính teá baøo thaáp hôn vaø möùc baùm dính teá baøo cao hôn coù yù nghóa so vôùi MTA
Fillapex, moät sealer goác nhöïa salicylate chöùa caùc haït MTA.[109] EndoSequence Sealer coù
pH vaø söï phoùng thích Ca2+
cao hôn AH Plus [90] nhöng phoùng thích Ca2+
ít hôn BioDentine
(Septodont) vaø MTA traéng.[110] Ñaõ coù baùo caùo raèng MTA coù theå cung caáp khaû naêng kích taïo
moâ vaø laéng ñoïng (deposition) moâ cöùng nhieàu hôn iRoot SP.[113] Tuy nhieân, yù nghóa laâm
saøng cuûa nhöõng phaùt hieän naøy laø chöa chaéc chaén.
Che tuûy tröïc tieáp
Vieäc loaïi boû hoaøn toaøn ngaø nhieãm truøng ôû xoang saâu ngaø saâu vaø khoâng coù beänh lyù noäi nha
ñoâi khi coù theå daãn ñeán loä phaàn tuûy khoûe maïnh. Trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh, vieäc ñoùng
loå thoâng coù theå ñöôïc thöïc hieän vôùi xi maêng canxi hydroxide ñeå che tuûy tröïc tieáp. Thaønh coâng
cuûa ñieàu trò naøy ñöôïc ñaùnh giaù bôûi thôøi gian soáng cuûa tuûy. Caùc nghieân cöùu theo doõi 10 naêm
cho thaáy tæ leä thaønh coâng laø 30-85% [72,73].
MTA laø moät vaät lieäu coù hoaït tính sinh hoïc, coù theå ñöôïc söû duïng ñeå che tuûy tröïc tieáp [74,75].
Noù khoâng tieâu, coù theå ñoâng trong ñieàu kieän aåm, vaø kích thích söï taïo thaønh cuûa ngaø [76]. Tæ leä
thaønh coâng ñöôïc baùo caùo sau che tuûy tröïc tieáp vôùi MTA cao hôn canxi hydroxide. Trong moät
nghieân cöùu so saùnh, Mente vaø cs baùo caùo tæ leä thaønh coâng laø 80.5% khi che tuûy tröïc tieáp vôùi
MTA vaø 59 % khi söû duïng canxi hydroxide trong khoaûng thôøi gian 24–123 thaùng (trung bình
42 thaùng) [77].
IV. CHÆ ÑÒNH TREÂN LAÂM SAØNG VAØ CAÙC CA CUÏ THEÅ
Che tuûy tröïc tieáp, giaùn tieáp vaø laáy tuûy buoàng
Case 1: che tuûy tröïc tieáp

21. Hình 8: BN nam 20 tuoåi ñöôïc chaån ñoaùn vieâm tuûy coù hoài phuïc R46 (A). Sau khi gaây teâ vaø
loaïi boû phaàn R saâu, ñieåm loä tuûy ñöôïc che tröïc tieáp vôùi BC RRM-Fast Set (B). Sau khi lôùp ñaùy
söù sinh hoïc ñoâng cöùng hoaøn toaøn, R ñöôïc traùm laïi baèng nhöïa composite vaø ñöôïc chuïp X
quang (C). Theo doõi 6 thaùng thì thaáy R khoâng coù trieäu chöùng, test ñoä soáng tuûy (+), X quang
khoâng coù daáu hieäu beänh lyù (D). (Nguoàn: Dr. Mohammed A. Alharbi)
Case 2: laáy tuûy buoàng
Hình 9: R36 ñöôïc chaån ñoaùn vieâm tuûy khoâng hoài phuïc. Ñieàu trò ñöôïc löïa choïn laø laáy tuûy
buoàng (vôùi BC putty) ñeå caûi thieän cô hoäi soáng vaø khoûe maïnh cuûa phaàn tuûy chaân coøn laïi. X
quang tröôùc thuû thuaät cho thaáy loå saâu lôùn vaø daây chaèng nha chu ôû vuøng choùp giaõn nhe (A)ï.
Sau khi putty ñaõ ñoâng cöùng, tieán haønh traùm keát thuùc vaø chuïp X quang (B). Sau 18 thaùng theo
doõi, R khoâng coù trieäu chöùng (C), X quang sau 24 thaùng cho thaáy söï phaùt trieån cuûa chaân R
ñöôïc tieáp tuïc, moâ quanh choùp khoûe maïnh, vaø quan troïng laø phaàn tuûy coøn laïi khoâng bò canxi
hoùa (ñieàu naøy thöôøng thaáy khi laáy tuûy buoàng vôùi canxi hydroxide) (D). Chuïp X quang R ñoái

22. beân sau 18 thaùng cho thaáy söï phaùt trieån cuûa chaân R laø töông töï nhau (E). (Nguoàn: Dr.
Guillaume Jouanny)
Case 3: Ñieàu trò noäi nha ôû R vónh vieãn cheát tuûy
Hình 10: R46 coù toån thöông quanh choùp (A) caàn ñöôïc ñieàu trò noäi nha 2 laàn heïn: laàn 1 söûa
soaïn oáng tuûy vaø ñaët (Ca(OH)2), laàn 2 sau 3 tuaàn, tieán haønh traùm bít oáng tuûy baèng BC Sealer
vaø gutta-percha vôùi kyõ thuaät moät cone (B). X quang sau 1 naêm theo doõi cho thaáy –moâ quanh
choùp ñaõ laønh thöông (C). (Nguoàn: Dr. Gilberto Debelian).
Case 4: Caét choùp, traùm ngöôïc
Hình 11: R coù trieäu chöùng laâm saøng vaø X quang cuûa nang quanh choùp (A). Ñieàu trò ñöôïc löïa
choïn laø caét choùp. Sau khi caét choùp, oáng tuûy ñöôïc söûa soaïn ngöôïc vôùi ñaàu sieâu aâm ñeán vò trí
choát (B). OÁng tuûy ñöôïc traùm vôùi BC Sealer ñaàu tieân vaø moät nuùt BC RRM-Putty 2 mm ñöôïc

23. nhoài vaøo xoang traùm ngöôïc (C, D). Chuïp X quang ngay sau phaãu thuaät (E). Sau 1 naêm theo
doõi thaáy coù söï laønh thöông cuûa moâ quanh choùp (F). (Nguoàn: Dr. Gilberto Debelian).
Keát luaän
Söù sinh hoïc hieän nay coù raát nhieàu öùng duïng trong noäi nha vaø chöõa raêng. Kieán thöùc caäp nhaät
cho nhöõng vaät lieäu coù hoaït tính sinh hoïc môùi naøy laø raát caàn thieát ñeå ñaûm baûo cho vieäc löïa
choïn vaät lieäu phuø hôïp nhaát trong caùc tình huoáng laâm saøng khaùc nhau.
Taøi lieäu tham khaûo
1. Hench LL. The story of bioglass. J Mater Sci Mater Med. 2006;17: 967–978.
2. Ree M, Schwartz R. Clinical applications of bioceramics materials in endodontics. Endod
Pract 2014;7:32—40.
3. Best SM , Porter AE, Thian ES , Huang J. Bioceramics: Past, present and for the future. J
Eur Ceram Soc. 2008: 1319–1327.
4. Dubok VA. Bioceramics: Yesterday, today and tomorrow. Powder Metallurgy and Metal
Ceramics. 2000;39:381-94.
5. Hench L. Bioceramics: From Concept to Clinic. J. Am. Ceram. Soc. 1991; 74(7):1487-
1510.
6. Cheng L, Ye F, Yang R, Lu X, Shi Y, Li L, et al. Osteoinduction of hydroxyapatite/beta-
tricalcium phosphate bioceramics in mice with a fractured fibula. Acta
Biomater. 2010;6(4):1569–1574. [PubMed]
7. Hermansson L. Nanostructural bioceramics: Advances in Chemically Bonded
Bioceramics. CRC Press; 2014.
8. Tomoaia G, Tomoaia-Cotisel M, Pop LB, Mocanu A, Pop A. Nanopowders of
hydroxyapatite and its substituted derivatives with medical applications and their
fabrication procedure. A20100523. Romanian Patent. 2013 Apr 10.
9. Hickman K. Bioceramics. Internet (Overview) April 1999.
(http://www.csa.com/discoveryguides/archives/bceramics.php)
10. Jefferies S. Bioactive and biomimetic restorative materials: a comprehensive review. Part
I. J Esthet Restor Dent 2014;26: 14—26.
11. Koch K , Brave D. Bioceramic technology — the game changer in endodontics.
Endodontic Practice US. 2009;12:7–11.
12. Nekoofar MH, Stone DF, Dummer PM. The effect of blood contamination on the
compressive strength and surface microstructure of mineral trioxide aggregate. Int Endod J
2010;43:782—91.
13. Zhang H, Shen Y, Ruse ND, Haapasalo M. Antibacterial activity of endodontic sealers by
modified direct contact test against Enterococcus faecalis. J Endod 2009;35:1051—5.
14. Zhang W, Li Z, Peng B. Ex vivo cytotoxicity of a new calcium silicate based canal filling
material. Int Endod J 2010;43: 769—74.
15. Trope M, Debelian G. Bioceramic technology in endodontics. Inside Dent 2014;5:53—60.
16. Richardson IG. The calcium silicate hydrates. Cement and Concrete Research.
2008;38:137–58.

24. 17. Jain P, Ranjan M. The rise of biocramics in endodontics: A review. Int J Pharm Bio Sci
2015;6(1):416-422.
18. Prati C, Gandolfi MG. Calcium silicate bioactive cements: Biological perspectives and
clinical applications. Dent Mater 2015;31(4):351-370.
19. Viola NV, Tanomaru Filho M, Cerri PS. MTA versus portland cement: Review of literature.
Rev Sul-bras Odontol 2011;8(4):446-452.
20. Parirokh M, Torabinejad M. Calcium silicate–based cements in mineral trioxide aggregate:
Properties and clinical applications. Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, 2014.
21. Parirokh M, Torabinejad M. Mineral trioxide aggregate: A comprehensive literature
review—part I: Chemical, physical, and antibacterial properties. J Endod 2010;36(1):16-27.
22. Borges AH, Pedro FL, Miranda CE, Semenoff-Segundo A, Pecora JD, Filho AM.
Comparative study of physico-chemical properties of mta-based and portland cements. Acta
Odontol Latinoam 2010;23(3):175-181.
23. Dreger LA, Felippe WT, Reyes-Carmona JF, Felippe GS, Bortoluzzi EA, Felippe MC.
Mineral trioxide aggregate and portland cement promote biomineralization in vivo. J Endod
2012;38(3):324-329.
24. Torabinejad M, Hong CU, McDonald F, Pitt Ford TR. Physical and chemical properties of a
new rootend filling material. J Endod 1995;21(7):349-353.
25. Zapf AM, Chedella SC, Berzins DW. Effect of additives on mineral trioxide aggregate
setting reaction product formation. J Endod 2015;41(1):88-91.
26. Islam I, Chng HK, Yap AU. Comparison of the physical and mechanical properties of mta
and portland cement. J Endod 2006;32(3):193-197.
27. Roberts HW, Toth JM, Berzins DW, Charlton DG. Mineral trioxide aggregate material use in
endodontic treatment: A review of the literature. Dent Mater 2008;24(2):149-164.
28. De-Deus G, Reis C, Brandao C, Fidel S, Fidel RA. The ability of portland cement, MAT, and
mta bio to prevent through-and-through fluid movement in repaired furcal perforations. J
Endod 2007;33(11):1374-1377.
29. Malhotra N, Agarwal A, Mala K. Mineral trioxide aggregate: A review of physical
properties. Compend Contin Educ Dent 2013;34(2):25-32.
30. Aggarwal V, Singla M, Miglani S, Kohli S. Comparative evaluation of push-out bond
strength of proroot mta, biodentine, and mta plus in furcation perforation repair. J Conserv
Dent 2013;16(5):462-465.
31. Walker MP, Diliberto A, Lee C. Effect of setting conditions on mineral trioxide aggregate
flexural strength. J Endod 2006;32(4):334-336.
32. Torabinejad M, Parirokh M. Mineral trioxide aggregate: A comprehensive literature
review—part II: Leakage and biocompatibility investigations. J Endod 2010;36(2):190-202.
33. Makkar S, Vashisht R, Kalsi A, Gupta P. The effect of altered ph on push-out bond strength
of biodentin, glass ionomer cement, mineral trioxide aggregate and theracal. Serb Dent J
2015;62(1):7-13.
34. Macwan C, Deshpande A. Mineral trioxide aggregate (mta) in dentistry: A review of
literature. J Oral Res Rev 2014;6:71-74.
35. Malkondu O, Karapinar Kazandag M, Kazazoglu E. A review on biodentine, a contemporary
dentine replacement and repair material. Biomed Res Int 2014;2014:160951.
36. Arora V, Nikhil V, Sharma N, Arora P. Bioactive dentin replacement. J Dent Med Sci
2013;12:51-57.

25. 37. Ranjan M. Review on biodentine-a bioactive dentin substitute. J Dent Med Sci
2014;13(1):13-17.
38. Singh H, Kaur M, Markan S, Kapoor P. Biodentine: A promising dentin substitute. J
Interdiscipl Med Dent Sci 2014;2:140.
39. LeGeros RZ. Calcium phosphate materials in restorative dentistry: A review. Adv Dent Res
1988;2(1):164-180.
40. Hench LL. Bioceramics: From concept to clinic. J Am Ceram Soc 1991;74(7):1487-1510.
41. Skrtic D, Antonucci JM, Eanes ED, Eichmiller FC, Schumacher GE. Physicochemical
evaluation of bioactive polymeric composites based on hybrid amorphous calcium
phosphates. J Biomed Mater Res 2000;53(4):381-391.
42. Camilleri J, Sorrentino F, Damidot D. Characterization of un-hydrated and hydrated
bioaggregate and mta angelus. Clin Oral Investig 2015;19(3):689-698.
43. Tuloglu N, Bayrak S. Comparative evaluation of mineral trioxide aggregate and bioaggregate
as apical barrier material in traumatized nonvital, immature teeth: A clinical pilot study.
Niger J Clin Pract 2016;19(1):52-57.
44. Leal F, De-Deus G, Brandao C, Luna AS, Fidel SR, Souza EM. Comparison of the root-end
seal provided by bioceramic repair cements and white mta. Int Endod J 2011;44(7):662-668.
45. Ghoddusi J. Material modifications and related materials. Berlin Heidelberg: Springer, 2014.
46. Asgary S, Shahabi S, Jafarzadeh T, Amini S, Kheirieh S. The properties of a new endodontic
material. J Endod 2008;34(8):990-993.
47. Ayatollahi F, Tabrizizadeh M, Zare Bidoki F, Ayatollahi R, Hazeri Baqdad Abad M.
Comparison of marginal adaptation of mta and cem cement apical plugs in three different
media. Iran Endod J 2016;11(4):332-335.
48. Asgary S, Akbari Kamrani F, Taheri S. Evaluation of antimicrobial effect of mta, calcium
hydroxide, and cem cement. Iran Endod J 2007;2(3):105-109.
49. Asgary S, Parirokh M, Eghbal MJ, Ghoddusi J. Sem evaluation of pulp reaction to different
pulp capping materials in dog’s teeth. Iran Endod J 2006;1(4):117-123.
50. Hirschberg CS, Patel NS, Patel LM, Kadouri DE, Hartwell GR. Comparison of sealing
ability of mta and endosequence bioceramic root repair material: A bacterial leakage study.
Quintessence Int 2013;44(5):e157-162.
51. Martinez-Cortes M T-MC, Rosales C, Uribe-Querol E. Cytotoxicity assessment of 3
endodontic sealing cements used in periapical surgery. Revista Odontologica Mexicana
2017;21(1):e40-e48.
52. Saxena P, Gupta SK, Newaskar V. Biocompatibility of root-end filling materials: Recent
update. Restor Dent Endod 2013;38(3):119-127.
53. Koch K, Brave D. Ten tips for using bioceramics in endodontics. Dentaltown. 2010;10:94-
96.
54. Zhejun Wang. Bioceramic materials in endodontics. Endodontic Topics 2015, 32, 3–30.
55. Oliveira MG, Xavier CB, Demarco FF, Pinheiro AL, Costa AT, Pozza DH. Comparative
chemical study of MTA and Portland cements. Braz Dent J. 2007;18(1):3–7. [PubMed]
56. Scheerer SQ, Steiman HR, Cohen J. A comparative evaluation of three root-end filling
materials: an in vitro leakage study using Prevotella nigrescens. J Endod. 2001;27:40–
42. [PubMed]
57. Camilleri J, Montesin FE, Papaioannou S, McDonald F, Pitt Ford TR. Biocompatibility of
two commercial forms of mineral trioxide aggregate. Int Endod J. 2004;37:699–
704. [PubMed]

26. 58. Porter ML, Bertó A, Primus CM, Watanabe I. Physical and chemical properties of new-
generation endodontic materials. J Endod. 2010;36(3):524–528. [PubMed]
59. Emine ST, Tuba UA. White mineral trioxide aggregate pulpotomies: Two case reports with
longterm follow-up. Contemp Clin Dent 2011;2(4):381- 384.
60. Camilleri J. Mineral Trioxide Aggregate in Dentistry. Springer; 2014. [PubMed]
61. Kossev D, Stefanov V. Ceramic-based sealers as new alternative to currently used
endodontic sealers. Available from:
http://www.endoexperience.com/documents/Ceramicbasedsealers.PDF.
62. Koch K, Brave D, Ali Nasseh A. A review of bioceramic technology in
endodontics. Available from:
http://www.dentaltribune.com/htdocs/uploads/printarchive/editions/60f01a2ff396414f681553
0033a55bf8_6-12.pdf.
63. Zhu L, Yang J, Zhang J, Peng B. A comparative study of BioAggregate and ProRoot MTA
on adhesion, migration, and attachment of human dental pulp cells. J
Endod. 2014;40(8):1118–1123. [PubMed]
64. Ribeiro CS, Kuteken FA, Hirata R, Junior, Scelza MF. Comparative evaluation of
antimicrobial action of MTA, calcium hydroxide and Portland cement. J Appl Oral
Sci. 2006;14:330–333. [PMC free article][PubMed]
65. Ehsani M, Dehghani A, Abesi F, Khafri S, Ghadiri Dehkordi S. Evaluation of Apical Micro-
leakage of Different Endodontic Sealers in the Presence and Absence of Moisture. J Dent
Res Dent Clin Dent Prospects. 2014;8(3):125–129. [PMC free article] [PubMed]
66. Topçuoğlu HS, Arslan H, Akçay M, Saygili G, Cakici F, Topçuoğlu G. The effect of
medicaments used in endodontic regeneration technique on the dislocation resistance of
mineral trioxide aggregate to root canal dentin. J Endod. 2014;40(12):2041–2044. [PubMed]
67. Madani ZS, Sefidgar SA, Rashed Mohasel A, Zabihi E, Mesgarani A, Bijani A, et al.
Comparative evaluation of antimicrobial activity of two root canal sealers: MTA Fillapex and
AH 26. Minerva Stomatol. 2014;63(7–8):267–272. [PubMed]
68. Sipert CR, Hussne RP, Nishiyama CK, Torres SA. In vitro antimicrobial activity of Fill
Canal, Sealapex, Mineral Trioxide Aggregate, Portland cement and EndoRez. Int Endod
J. 2005;38(8):539–543.[PubMed]
69. Modareszadeh MR, Di Fiore PM, Tipton DA, Salamat N. Cytotoxi-city and alkaline
phosphatase activity evaluation of EndoSe-quence root repair material. J Endod
2012;38:1101—5.
70. Willershausen I, Wolf T, Kasaj A, Weyer V, Willershausen B, Marroquin BB. Influence
of a bioceramic root end material and mineral trioxide aggregates on fibroblasts and
osteoblasts. Arch Oral Biol 2013;58:1232—7.
71. Alanezi AZ, Jiang J, Safavi KE, Spangberg LS, Zhu Q. Cytotoxicity evaluation of
EndoSequence root repair material. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2010;109:122—5.
72. Al-Hiyasat AS, Barrieshi-Nusair KM, Al-Omari MA. The radiographic outcomes of direct
pulp-capping procedures performed by dental students: a retrospective study. J Am Dent
Assoc. 2006;137(12):1699–1705. [PubMed]
73. Barthel CR, Rosenkranz B, Leuenberg A, Roulet JF. Pulp capping of carious exposures:
treatment outcome after 5 and 10 years: a retrospective study. J Endod. 2000;26(9):525–
528. [PubMed]

27. 74. Camilleri J, Pitt Ford TR. Mineral trioxide aggregate: a review of the constituents and
biological properties of the material. Int Endod J. 2006;39(10):747–754. [PubMed]
75. Junn DJ. Quantitative assessment of dentin bridge formation following pulp-capping with
mineral trioxide aggregate (master’s thesis) Loma Linda, Calif: Loma Linda University;
2000.
76. Moghaddame-Jafari S, Mantellini MG, Botero TM, McDonald NJ, Nör JE. Effect of ProRoot
MTA on pulp cell apoptosis and proliferation in vitro. J Endod. 2005;31(5):387–
391. [PubMed]
77. Mente J, Hufnagel S, Leo M, Michel A, Gehrig H, Panagidis D, et al. Treatment outcome of
mineral trioxide aggregate or calcium hydroxide direct pulp capping: long-term results. J
Endod. 2014;40(11):1746–1751. [PubMed]
78. Parirokh M, Torabinejad M. Mineral trioxide aggregate: a com-prehensive literature review:
Part III. Clinical applications, drawbacks, and mechanism of action. J Endod 2010;36:400—
13.
79. Belobrov I, Parashos P. Treatment of tooth discoloration after the use of white mineral
trioxide aggregate. J Endod 2011;37: 1017—20.
80. Zoufan K, Jiang J, Komabayashi T, Wang YH, Safavi KE, Zhu Q. Cytotoxicity evaluation of
gutta flow and endo sequence BC Sealers. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol
Endod 2011;112:657—61.
81. Ma J, Shen Y, Stojicic S, Haapasalo M. Biocompatibility of two novel root repair materials. J
Endod 2011;37:793—8.
82. Ciasca M, Aminoshariae A, Jin G, Montagnese T, Mickel A. A comparison of the
cytotoxicity and proinflammatory cytokine production of EndoSequence root repair material
and ProRoot mineral trioxide aggregate in human osteoblast cell culture using reverse-
transcriptase polymerase chain reaction. J Endod 2012;38:486—9.
83. Hirschman WR, Wheater MA, Bringas JS, Hoen NM. Cytotoxicity comparison of three
current direct pulp-capping agents with a new bioceramic root repair putty. J Endod
2012;38:385—8.
84. Willershausen I, Callaway A, Briseno B, Willershausen B. In vitro analysis of the
cytotoxicity and the antimicrobial effect of four endodontic sealers. Head Face Med
2011;7:15.
85. Damas BA, Wheater MA, Bringas JS, Hoen MM. Cytotoxicity comparison of mineral
trioxide aggregates and EndoSequence bioceramic root repair materials. J Endod
2011;37:372—5.
86. Mukhtar-Fayyad D. Cytocompatibility of new bioceramic-based materials on human
fibroblast cells (MRC-5). Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2011;112:137—42.
87. De-Deus G, Canabarro A, Alves GG, Marins JR, Linhares AB, Granjeiro JM.
Cytocompatibility of the ready-to-use bioceramic putty repair cement iRoot BP Plus with
primary human osteo-blasts. Int Endod J 2012;45:508—13.
88. Loushine BA, Bryan TE, Looney SW, Gillen BM, Loushine RJ, Weller RN, et al. Setting
properties and cytotoxicity evaluation of a premixed bioceramic root canal sealer. J Endod
2011;37: 673—7.
89. Gandolfi MG, Iacono F, Agee K, Siboni F, Tay F, Pashley DH, et al. Setting time and
expansion in different soaking media of experi-mental accelerated calcium-silicate cements
and ProRoot MTA. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009;108: 39—45.

28. 90. Candeiro GT, Correia FC, Duarte MA, Ribeiro-Siqueira DC, Gavini G. Evaluation of
radiopacity, pH, release of calcium ions, and flow of a bioceramic root canal sealer. J Endod
2012;38:842—5.
91. Zhou HM, Shen Y, Zheng W, Li L, Zheng YF, Haapasalo M. Physical properties of 5 root
canal sealers. J Endod 2013;39:1281—6.
92. Lovato KF, Sedgley CM. Antibacterial activity of EndoSequence root repair material and
ProRoot MTA against clinical isolates of Enterococcus faecalis. J Endod 2011;37:1542—6.
93. Zhang W, Li Z, Peng B. Assessment of a new root canal sealer’s apical sealing ability. Oral
Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009;107:79—82.
94. Antunes HS, Gominho LF, Andrade-Junior CV, Dessaune-Neto N, Alves FRF, Rocas IN, et
al. Sealing ability of two root-end filling materials in a bacterial nutrient leakage model. Int
End J 2015;12:30—7.
95. Ersahan S, Aydin C. Dislocation resistance of iRoot SP, a calcium silicate based sealer, from
radicular dentine. J Endod 2010;36:2000—2.
96. Nagas E, Uyanik MO, Eymirli A, Cehreli ZC, Vallittu PK, Lassila LV, et al. Dentin moisture
conditions affect the adhesion of root canal sealers. J Endod 2012;38:240—4.
97. Sagsen B, Ustun Y, Demirbuga S, Pala K. Push-out bond strength of two new calcium
silicate-based endodontic sealers to root canal dentine. Int Endod J 2011;44:1088—91.
98. Ozcan E, C¸apar I˙D, C¸etin AR, Tunc¸demir AR, Aydınbelge HA. The effect of calcium
silicate-based sealer on the push-out bond strength of fibre posts. Aust Dent J 2012;57:166—
70.
99. Shokouhinejad N, Gorjestani H, Nasseh AA, Hoseini A, Moham-madi M, Shamshiri AR.
Push-out bond strength of gutta-percha with a new bioceramic sealer in the presence or
absence of smear layer. Aust Endod J 2013;39:102—6.
100. Shokouhinejad N, Hoseini A, Gorjestani H, Raoof M, Assadian H, Shamshiri AR. Effect of
phosphate-buffered saline on push-out bond strength of a new bioceramic sealer to root canal
dentin. Dent Res J (Isfahan) 2012;9:595—959.
101. Ghoneim AG, Lutfy RA, Sabet NE, Fayyad DM. Resistance to fracture of roots obturated
with novel canal-filling systems. J Endod 2011;37:1590—2.
102. Ulusoy OI, Nayır Y, Darendeliler-Yaman S. Effect of different root canal sealers on fracture
strength of simulated immature roots. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2011;112: 544—7.
103. Topcuoglu HS, Tuncay O, Karatas E, Arslan H, Yeter K. In vitro fracture resistance of roots
obturated with epoxy resin-based, mineral trioxide aggregate-based, and bioceramic root
canal sealers. J Endod 2013;39:1630—3.
104. Borges RP, Sousa-Neto MD, Versiani MA, Rached-Junior FA, De- Deus G, Miranda CE, et
al. Changes in the surface of four calcium silicate-containing endodontic materials and an
epoxy resin-based sealer after a solubility test. Int Endod J 2012;45:419—42.
105. Hess D, Solomon E, Spears R, He J. Retreatability of a bioceramic root canal sealing
material. J Endod 2011;37:1547—50.
106. Ersev H, Yilmaz B, Dincol ME, Daglaroglu R. The efficacy of ProTaper University rotary
retreatment instrumentation to remove single gutta-percha cones cemented with several endo-
dontic sealers. Int Endod J 2012;45:756—62.
107. Ma J, Al-Ashaw AJ, Shen Y, Gao Y, Yang Y, Zhang C, et al. Efficacy of ProTaper
universal rotary retreatment system for gutta-percha removal from oval root canals: a micro-
computed tomo-graphy study. J Endod 2012;38:1516—20.

29. 108. Shokouhinejad N, Nekoofar MH, Razmi H, Sajadi S, Davies TE, Saghiri MA, et al.
Bioactivity of EndoSequence root repair material and bioaggregate. Int Endod J
2012;45:1127—34.
109. Guven EP, Yalvac¸ ME, Kayahan MB, Sunay H, S¸ahın F, Bayirli G. Human tooth germ
stem cell response to calcium-silicate based endodontic cements. J Appl Oral Sci
2013;21:351—7.
110. Han L, Okiji T. Bioactivity evaluation of three calcium silicate-based endodontic materials.
Int Endod J 2013;46:808—14.
111. Zhang W, Li Z, Peng B. Effects of iRoot SP on mineralization-related genes expression in
MG63 cells. J Endod. 2010;36(12):1978-1982.
112. Zhang S, Yang X, Fan M. BioAggregate and iRoot BP Plus optimize the proliferation and
mineralization ability of human dental pulp cells. Int Endod J. 2013;46(10):923-929.
113. Güven EP, Taşlı PN, Yalvac ME, Sofiev N, Kayahan MB, Sahin F. In vitro comparison of
induction capacity and biomineralization ability of mineral trioxide aggregate and a
bioceramic root canal sealer. Int Endod J. 2013;46(12):1173-1182.
114. Poggio C, Lombardini M, Alessandro C, Simonetta R. Solubility of root-end-filling
materials: a comparative study. J Endod 2007: 33: 1094–1097.
115. Danesh G, Dammaschke T, Gerth HU, Zandbiglari T, Schafer E. A comparative study of
selected properties of ProRoot mineral trioxide aggregate and two Portland cements. Int
Endod J 2006: 39: 213–219.
116. Shie MY, Huang TH, Kao CT, Huang CH, Ding SJ. The effect of a physiologic solution pH
on properties of white mineral trioxide aggregate. J Endod 2009: 35: 98–101.
117. Basturk FB, Nekoofar MH, Gunday M, Dummer PM. The effect of various mixing and
placement techniques on the compressive strength of mineral trioxide aggregate. J Endod
2013: 39: 111–114.
118. Formosa LM, Mallia B, Camilleri J. Mineral trioxide aggregate with anti-washout gel—
properties and microstructure. Dent Mater 2013: 29: 294–306.
119. Nekoofar MH, Adusei G, Sheykhrezae MS, Hayes SJ, Bryant ST, Dummer PM. The effect
of condensation pressure on selected physical properties of mineral trioxide aggregate. Int
Endod J 2007: 40: 453–461.
120. Kayahan MB, Nekoofar MH, Kazandag M, Canpolat C, Malkondu O, Kaptan F, et al.
Effect of acid-etching procedure on selected physical properties of mineral trioxide
aggregate. Int Endod J 2009: 42:1004–1014.
121. Formosa LM, Mallia B, Camilleri J. The effect of curing conditions on the physical
properties of tricalcium silicate cement for use as a dental biomaterial. Int Endod J 2012: 45:
326–336.
122. Namazikhah MS, Nekoofar MH, Sheykhrezae MS, Salariyeh S, Hayes SJ, Bryant ST, et al.
The effect of pH on surface hardness and microstructure of mineral trioxide aggregate. Int
Endod J 2008: 41: 108–116.
123. Zhou H, Shen Y, Wang Z, Li L, Zheng Y, Hakkinen L, et al. In vitro cytotoxicity evaluation
of a novel root repair material. J Endod 2013: 39: 478–483.
124. Torabinejad M, Hong CU, Pitt Ford TR, Kettering JD. Antibacterial effects of some root
end filling materials. J Endod 1995: 21: 403–406.
125. Duarte MA, Demarchi AC, Yamashita JC, Kuga MC, Fraga Sde C. pH and calcium ion
release of 2 root-end filling materials. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2003: 95: 345–347.

30. 126. Song JS, Mante FK, Romanow WJ, Kim S. Chemical analysis of powder and set forms of
Portland cement, gray ProRoot MTA, white ProRoot MTA, and gray MTA-Angelus. Oral
Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2006: 102: 809–815.
127. Chng HK, Islam I, Yap AU, Tong YW, Koh ET. Properties of a new root-end filling
material. J Endod 2005: 31: 665–668.
128. Santos AD, Araujo EB, Yukimitu K, Barbosa JC, Moraes JC. Setting time and thermal
expansion of two endodontic cements. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod
2008,106:77–79.
129. Reyes-Carmona JF, Felippe MS, Felippe WT. Biomineralization ability and interaction of
mineral trioxide aggregate and white Portland cement with dentin in a phosphate-containing
fluid. J Endod 2009, 35: 731–736.
130. Hwang YC, Lee SH, Hwang IN, Kang IC, Kim MS, Kim SH, et al. Chemical composition,
radiopacity, and biocompatibility of Portland cement with bismuth oxide. Oral Surg Oral
Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009,107: 96–102.
131. Tanomaru JM, Tanomaru-Filho M, Hotta J, Watanabe E, Ito IY. Antimicrobial activity of
endodontic sealers based on calcium hydroxide and MTA. Acta Odontol Latinoam 2008: 21:
147–151.
132. Luczaj-Cepowicz E, Pawinska M, Marczuk-Kolada G, Leszczynska K, Waszkiel D.
Antibacterial activity of two mineral trioxide aggregate materials in vitro evaluation. Ann
Acad Med Stetin 2008: 54: 147–150.
133. Grech L, Mallia B, Camilleri J. Investigation of the physical properties of tricalcium silicate
cement-based root-end filling materials. Dent Mater 2013: 29: 20–28.
134. Grech L, Mallia B, Camilleri J. Characterization of set Intermediate Restorative Material,
Biodentine, BioAggregate and a prototype calcium silicate cement for use as root-end filling
materials. Int Endod J 2013: 46: 632–641.
135. Wang Z, Ma J, Shen Y, Haapasalo M. Acidic pH weakens the microhardness and
microstructure of three tricalcium silicate materials. Int Endod J 2015: 48: 323–332.
136. Cavenago BC, Pereira TC, Duarte MA, Ordinola-Zapata R, Marciano MA, Bramante CM,
et al. Influence of powder-to-water ratio on radiopacity, setting time, pH, calcium ion release
and a micro-CT volumetric solubility of white mineral trioxide aggregate. Int Endod J 2014:
47: 120–126.
137. Vivan RR, Zapata RO, Zeferino MA, Bramante CM, Bernardineli N, Garcia RB, et al.
Evaluation of the physical and chemical properties of two commercial and three experimental
root-end filling materials. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2010: 110:
250–256.
138. Hansen SW, Marshall JG, Sedgley CM. Comparison of intracanal EndoSequence Root
Repair Material and ProRoot MTA to induce pH changes in simulated root resorption defects
over 4 weeks in matched pairs of human teeth. J Endod 2011: 37: 502–506.
139. Faria-Junior NB, Tanomaru-Filho M, Berbert FL, Guerreiro-Tanomaru JM. Antibiofilm
activity, pH and solubility of endodontic sealers. Int Endod J 2013: 46: 755–762.
140. Morgental RD, Vier-Pelisser FV, Oliveira SD, Antunes FC, Cogo DM, Kopper PM.
Antibacterial activity of two MTA-based root canal sealers. Int Endod J 2011: 44: 1128–
1133.
141. Eid AA, Gosier JL, Primus CM, Hammond BD, Susin LF, Pashley DH, et al. In vitro
biocompatibility and oxidative stress profiles of different hydraulic calcium silicate cements.
J Endod 2014: 40: 255–260.

31. 142. Silva EJ, Rosa TP, Herrera DR, Jacinto RC, Gomes BP, Zaia AA. Evaluation of
cytotoxicity and physicochemical properties of calcium silicate-based endodontic sealer
MTA Fillapex. J Endod 2013: 39: 274–277.
143. Biodentine scientific file. Active Biosilicate Technology TM, Septodont. Saint-Maur-des-
Fosses Cedex, France: R&D Department. 2010: www.septodont.fr.
144. Fridland M, Rosado R. Mineral trioxide aggregate (MTA) solubility and porosity with
different waterto-powder ratios. J Endod 2003: 29: 814–817.
145. Bin CV, Valera MC, Camargo SE, Rabelo SB, Silva GO, Balducci I, et al. Cytotoxicity and
genotoxicity of root canal sealers based on mineral trioxide aggregate. J Endod 2012: 38:
495–500.
146. Walsh RM, Woodmansey KF, Glickman GN, He J. Evaluation of compressive strength of
hydraulic silicate-based root-end filling materials. J Endod 2014: 40: 969–972.
147. Oliveira IR, Pandolfelli VC, Jacobovitz M. Chemical, physical and mechanical properties of
a novel calcium aluminate endodontic cement. Int Endod J 2010: 43: 1069–1076.
148. Nekoofar MH, Aseeley Z, Dummer PM. The effect of various mixing techniques on the
surface microhardness of mineral trioxide aggregate. Int Endod J 2010: 43: 312–320.
149. Lee YL, Lee BS, Lin FH, Yun Lin A, Lan WH, Lin CP. Effects of physiological
environments on the hydration behavior of mineral trioxide aggregate. Biomaterials 2004:
25: 787–793.
150. EL-Ma’aita AM, Qualtrougha AJ, Watts DC. The effect of smear layer on the push-out
bond strength of root canal calcium silicate cements. Dent Mater 2013: 29: 797–803.
151. Guneser MB, Akbulut MB, Eldeniz AU. Effect of various endodontic irrigants on the push-
out bond strength of Biodentine and conventional root perforation repair materials. J Endod
2013: 39: 380–384.
152. Shokouhinejad N, Nekoofar MH, Iravani A, Kharrazifard MJ, Dummer PM. Effect of acidic
environment on the push-out bond strength of mineral trioxide aggregate. J Endod 2010: 36:
871–874.
153. Saghiri MA, Shokouhinejad N, Lotfi M, Aminsobhani M, Saghiri AM. Push-out bond
strength of mineral trioxide aggregate in the presence of alkaline pH. J Endod 2010: 36:
1856–1859.
154. Reyes-Carmona JF, Felippe MS, Felippe WT. The biomineralization ability of mineral
trioxide aggregate and Portland cement on dentin enhances the push-out strength. J Endod
2010: 36: 286–291.
155. Amin SA, Seyam RS, El-Samman MA. The effect of prior calcium hydroxide intracanal
placement on the bond strength of two calcium silicate-based and an epoxy resin-based
endodontic sealer. J Endod 2012: 38: 696–699.
156. DeLong C, He J, Woodmansey KF. The effect of obturation technique on the push-out bond
strength of calcium silicate sealers. J Endod 2015: 41: 385–388.
157. Assmann E, Scarparo RK, Bottcher DE, Grecca FS. Dentin bond strength of two mineral
trioxide aggregate-based and one epoxy resin-based sealers. J Endod2012: 38: 219–221.
158. Koulaouzidou EA, Economides N, Beltes P, Geromichalos G, Papazisis K. In vitro
evaluation of the cytotoxicity of ProRoot MTA and MTA Angelus. J Oral Sci 2008: 50: 397–
402.