trích tài liệu, bài giảng của các thầy cô trường ĐH Y HN

1. 1
XƠ GAN
BS Nguy n Thái Bình
B môn N i t ng h p - Trư ng Đ i h c Y Hà N i
1. Đ I CƯƠNG
Xơ gan ñư c phát hi n năm 1819 do R.T. Laennec, nhà lâm sàng ngư i Pháp ñã
mô t hình nh b nh lý và m t s ñ c ñi m lâm sàng c a b nh.
Xơ gan là m t b nh gan m n tính trong ñó t bào gan b thoái hoá ho i t ñư c
thay th b i nh ng ñám t bào gan tăng sinh t o thành các ti u thuỳ tân t o bao b c
b ng nh ng gi i xơ làm cho c u trúc gan b ñ o l n.
Xơ gan là b nh khá ph bi n nư c ta cũng như trên th gi i. T i Vi t Nam xơ
gan ñ ng hàng ñ u trong các b nh lý v gan m t t i khoa N i. H i ngh qu c t nghiên
c u b nh gan ñã th ng nh t xơ gan ñư c xem như m t quá trình lan to v i xơ hoá,
ñ o l n c u trúc bình thư ng c a gan dãn t i hình thành các c c có c u trúc không
bình thư ng.
Ch n ñoán xác ñ nh xơ gan là ch n ñoán mô h c
Ti n tri n c a xơ gan ñư c chia thành 2 giai ño n chính
 Xơ gan còn bù hay xơ gan chưa có tri u ch ng: giai ño n này có th kéo dài
trong nhi u tháng hay nhi u năm, xơ gan có th phát hi n m t cách tình c khi thăm
khám lâm sàng ho c khi xét nghi m m t cách h th ng
 Xơ gan m t bù hay xơ gan có tri u ch ng: xơ gan thư ng ñư c phát hi n giai
ño n này. Các tri u ch ng hay các bi n ch ng phát hi n b nh gan m n tính thư ng là
- M t m i g y sút
- C trư ng
- Xu t huy t tiêu hoá, thư ng do v tĩnh m ch th c qu n
- Vàng da thư ng ph i h p v i c trư ng hay tri u ch ng xu t huy t tiêu hoá
- B nh não gan, hi m khi ñơn ñ c, thư ng ph i h p v i xu t huy t tiêu hoá
Đôi khi trong m t s trư ng h p hi m g p: b nh não gan xu t hi n m t cách ñơn ñ c
là bi u hi n ñ u tiên c a xơ gan. Ngư c l i b nh não gan thư ng xu t hi n sau xu t
huy t tiêu hoá là tri u ch ng phát hi n b nh xơ gan
2. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CH
2.1. Nguyên nhân:
Hi n nay ñư c phân thành 3 nhóm
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c ñã xác ñ nh
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c còn tranh cãi
Xơ gan v i nhân t b nh căn h c chưa rõ

2. 2
Chúng tôi ch xin ñưa ra nhi ng nguyên nhân gây xơ gan v i nhân t b nh căn ñã
ñư c xác ñ nh:
Xơ gan do viên gan virut
Xơ gan do m t kéo dài:
+ m t th phát: s i m t, giun chui ng m t, viêm chít ñư ng m t …
+ m t nguyên phát: h i ch ng Hanot
Xơ gan do rư u
Xơ gan do ñ ng máu kéo dài:
+ Suy tim: ngư i b nh van tim, h i ch ng Pick
+ Viêm t c TM trên gan (h i ch ng Budd Chiari), t c tĩnh m ch gan
+ B nh h ng c u hình li m ch g p châu Phi
Xơ gan do ký sinh v t: sán máng, sán lá gan
Xơ gan do nhi m ñ c thu c và hoá ch t:
+ Hoá ch t: DDT, methotrexat, 6- mecaptopurin, tetraclorua carbon…..
+ Thu c: INH, methyldopa, sulphamid, aspirin, chlopromazin….
Xơ gan do r i lo n chuy n hoá: r i lo n chuy n hoá s t, ñ ng, porphyrin…
Xơ gan do r i lo i di truy n
+ B nh thi u h t anpha- 1 antitripsin
+ B nh thi u h t b m sinh enzym 1 phosphat – aldolase.
+ B nh tích glycogen trong các b nh tích do thi u máu
Xơ gan lách to ki u Banti
Xơ gan do suy dinh dư ng.
2.2. Cơ ch
Gan ñư c cung c p máu b i ĐM gan-25% và TM c a-75%. Tu n hoàn ñư c
chuy n qua gan bình thư ng t nhánh t n c a tĩnh m ch c a và TM trên gan v i m t
s chênh áp r t y u. Các xoang trong gan có m t c u trúc ñ c bi t, ñ c trưng b i s
không có màng cơ b n th c s và t n t i r t nhi u c a s th m bi u mô. C u trúc này
cho phép ñ t ñư c s ti p xúc t i ña gi a t bào gan và máu. Kho ng trư c xoang,
n m gi a các t bào n i mô và t bào gan g i là kho ng Disse.
Trong xơ gan, s có nh ng thay ñ i gi i ph u: phá hu c u trúc bình thư ng c a
nhu mô gan v i hi n tư ng xơ hoá và các nodule tái t o, xu t hi n các shunt trong gan,
xu t hi n các màng liên t c xoang, g i là s mao m ch hoá c a khoang Disse và ñó
là lý do ch y u gây nên tăng áp l c TM c a. S tăng lưư lư ng máu lách cũng ñóng
vai trò quan tr ng trong cơ ch b nh sinh c a tăng áp l c TM c a
C trư ng ch xu t hi n khi có ñ 2 ñi u ki n : tăng áp l c TM c a, gi l i mu i
và nư c do hi n tư ng suy t bào gan. Trong th c t tăng áp l c TM c a là ñi u ki n
c n nhưng thư ng không ñ ñ t o nên c trư ng; các BN có bloc t i gan, c trư ng

3. 3
thư ng xu t hi n m c ñ v a ph i, rong khi ñó n u gi nư c và mu i ñơn ñ c
thư ng ch gây phù 2 chi dư i mà không gây nên c trư ng.
+ Lý thuy t c ñi n ñ t o nên c trư ng, tăng áp l c TM c a là y u t c n thi t ñ t o
nên c trư ng, nó t o nên hi n tư ng th m nư c và mu i vào trong khoang màng b ng
gây ra s gi m th tích và th phát là hi n tư ng gi nư c và mu i b i th n
+ M t lý thuy t m i ñây có th gi i thích hi n tư ng c trư ng như sau: tăng s n xu t
renine, vai trò c a h th ng renine angiotensin-aldosteron gây ra s gi nư c khư trú
trong màng b ng do hi n tư ng tăng áp l c TM c a. C n nh n m nh r ng vi c gi m
albumin máu không ñóng vai trò ch ñ o trong vi c hình thành c trư ng.
2.3. Gi i ph u b nh:
2.3.1. Đ i th : Gan to hay teo, b s c, m t ñ ch c, b m t trơn láng hay l n nh n tuỳ
kích thư c nh hay to c a n t tân sinh, màu s c thay ñ i tuỳ giai ño n và nguyên nhân
có th màu vàng, xanh ñ m hay hung ñ ..
N t tân sinh có th r i rác trong lòng cũng nhgư b m t gan. N t màu xám tr ng, nh
to tuỳ thu c nguyên nhân.
2.3.2.Vi th :T bào gan thoái hoá (thoái hoá m trong xơ gan rư u…)
Các gi i xơ phát tri n, lan r ng.
N t tân sinh
Tăng sinh các t bào Kupffer, thâm nhi n các t bào viêm g m tân bào và tương bào.
Không th y hi n tư ng ho i t t bào gan.
Như v y làm bi n ñ i c u trúc bình thư ng c a ti u thuỳ gan.
3. CH N ĐOÁN XÁC Đ NH
3.1. Tri u ch ng lâm sàng
B nh c nh lâm sàng ña d ng ph thu c vào nguyên nhân, giai ño n c a xơ gan.
3.1.1.Tri u ch ng lâm sàng c a h i ch ng suy t bào gan: tri u ch ng suy t bào gan
r t ña d ng và ph thu c vào lư ng t bào gan b phá hu
 M t m i: ñây là tri u ch ng không ñ c hi u nhưng g n như h ng ñ nh, trong
nhi u trư ng h p, m t m i bi u hi n b ng d u hi u b nh nhân không mu n r i kh i
giư ng.
 Vàng da: tăng BR liên h p
 H i ch ng não gan: (xem ph n bi n ch ng).
- Đây là m t d u hi u c a suy t bào gan nghiêm tr ng trong trư ng h p xơ gan giai
ño n cu i, nhưng cơ ch c a b nh còn chưa rõ ràng.
- Trong ti n tri n c a b nh xơ gan, h i ch ng não gan có th có y u t kh i phát ho c
là t phát:
+ Xu t huy t tiêu hoá,
+ Các r i lo n ñi n gi i do dùng l i ti u quá li u,

4. 4
+ Nhi m trùng ñ c bi t là nhi m trùng d ch màng b ng,
+ S d ng các thu c an th n ñ c bi t là barbituriques, benzodiazepines và các s n
ph m c a thu c phi n,
+ M t nguyên nhân n a là n i c a ch
 Hơi th có mùi gan: ñó là mùi ñ c trưng khi bư c vào bu ng b nh- mùi gi ng
như mùi táo chính. Nu c ti u cũng có mùi tương t
 Các bi u hi n da
- Sao m ch: ñó là nh ng ñám mao m ch dãn dư i da, có hình tháI gi ng như sao bi n,
kích thư c t 3-5 mm. Sao m ch thư ng xu t hi n m t, chi trên và ng c
- Lòng bàn tay son: nh ng ñám mao m ch dãn ô mô cáI và ô mô út ngón tay, bàn
chân vì v y tay nh ng b nh nhân xơ gan thư ng nóng
- Ngón tay dùi tr ng: ñây là tri u ch ng c ñi n nhưng không ñ c hi u c a suy t bào
gan
- Móng tay có màu tr ng: tri u ch ng này ñư c th hi n b i s m t màu h ng bình
thư ng c a ñ u ngón tay và thay th ñó b i màu tr ng m .
- Các bi u hi n xu t huy t dư i da: các ñám b m máu t phát, xu t huy t h ng và
mũi có th có xu t huy t n i t ng nhưng ít g p hơn.
 Các bi u hi n v n i ti t
- Ph n : m t kinh, vô sinh
- Nam gi i: suy gi m ch c năng sinh d c như b t l c, teo tinh hoàn, vô sinh, vú to.
 Các bi u hi n tim m ch
- Có s tăng trương l c tu n hoàn v i tăng nh p tim, gi m v a ph i huy t áp tâm
trương và tăng lưu lư ng tim
3.1.2. Tri u ch ng c a h i ch ng tăng áp l c tĩnh m ch c a
Tăng áp l c TM c a ñư c xác ñ nh khi có s tăng áp l c tĩnh m ch c a trên 15mmHg
hay chính xác hơn là tăng cao s chênh áp l c gi a TM c a và TM ch là 5mmHg.
Bi u hi n lâm sàng khi s chênh áp này là trên 10mmHg
 Lách to
 Tu n hoàn bàng h d ng c a ch : các tĩnh m ch t r n ñi lên kh ng ñ nh s
t n t i c a tăng áp l c TM c a
 HC Cruveilhier Baugramten (do s t n t i c a TM c nh r n có ngu n g c t
nhánh trái c a TM c a d n tr c ti p vào thành b ng r n)
- Tu n hoàn g n r n g i là hình nh t m huy chương. Khi s s th y rung tâm trương
và nghe th y ti ng th i liên t c m nh thì tâm thu. HC này ít ñư c phát hi n trên lâm
sàng mà thư ng ñư c phát hi n qua siêu âm
 C trư ng: thư ng v a ph i trong trư ng h p không có suy t bào gan kèm theo
 Xu t huy t tiêu hoá do v TMTQ

5. 5
 Dãn TM l c ch : ru t là hay g p nh t, tá tràng ru t non, h i tràng, ñ i tràng,
tr c tràng, nh t là trên m nh d dày còn l i c a ph u thu t n i d dày ru t. Hi m g p
hơn các TM l c ch này n m trong màng bungk, ñư ng m t và bàng quang
3.1.3.C trư ng
 Tri u ch ng: xem bài c trư ng
 Các y u t kh i phát c a d ch c trư ng: Viêm gan, ung thư gan ñ c bi t là khi
có xâm l n TM c a, xu t huy t tiêu hóa, ch ñ ăn không ñúng hay do dùng thu c
3.1.4.Khám gan: m t ñ gan thư ng ch c, b gan s c.
3.2. Tri u ch ng c n lâm sàng:
3.2.1.Xét nghi m ch c năng gan
- BR máu: bình thư ng hay tăng nh
- Men gan, PA, GGT: bình thư ng hay tăng cao
- Đi n di protein huy t thanh: tăng globulin ña dòng 15-25g/l, có hi n tư ng bloc beta-
gâmm do s tăng IgA
- HC suy t bào gan: TP gi m, albumin máu gi m, cholesterol máu gi m
3.2.2.Gi m ñư ng máu: thư ng g p trong suy t bào gan m n tính
3.2.3.Các xét nghi m v huy t h c
- Thi u máu: do hi n tư ng thi u axit folic, do suy tu , do ñ c tính c a rư u trên t
bào máu, cu ng lách, do hi n tư ng xu t huy t tiêu hoá
- G am BC và gi m TC: do hi n tư ng cư ng lách
3.2.4.N i soi: ñây là xét nghi m c n thi t trong trư ng h p có nghi ng xơ gan, nó cho
phép phát hi n các d u hi u c a tăng áp l c TM c a
- Dãn TM th c qu n: ñư c chia thành 3 ñ như sau
Đ 1: các TM dãn nh và bi n m t khi bơm hơi
Đ 2: các TM dãn khi bơm hơI nhưng phân cách nhau b i niêm m c lành
Đ 3: các TM dãn liên t c không còn quan sát th y vùng niêm m c lành
- Dãn TM d dày
- Dãn TM t i các v trí khác
- Các t n thương d dày do tăng áp l c TM c a: các tr t nông, d dày phù n huy t,
dãn TM b t thưu ng vùng hang v
3.2.5.Các xét nghi m thăm dò ch n ñoán hình thái c a gan.
 Siêu âm gan: xét nghi m này c n ti n hành m t cách h th ng, cho phép nghiên
c u nhu mô gan, và d u hi u c a tăng áp l c TM c a
- Nhu mô gan: kích thư c gan bình thư ng hay gi m ñi ho c tăng kích thư c, ñ m ñ
siêu âm bình thư ng hay tăng, b gan bình thư ng hay m p mô, phì ñ i gan trái, có
các t n thương khư trú g i ý ñ n ung thư gan hay không.

6. 6
- D u hi u c a tăng áp l c TM c a: lách to, c trư ng ph i h p v i thành túi m t dày,
tăng kích thư c c a TM c a trên 12mm, dãn TMMTTT, TM lách, tu n hoàn bàng h
ki u c a ch
 Ch p c t l p và MRI ít có giá tr trong ch n ñoán và l i ích c a nó gi ng như
siêu âm.
 Soi b ng:
- M t gan m t tính ch t nh n bóng, t l n s n ñ n m p mô do c c u to nh khác nhau
có th là lo i nodule nh , ho c nodule l n.
- M u s c thay ñ i t ñ nh t ho c vàng nh t.
- B gan m p mô, m t ñ tăng làn gan v nh lên có th nhìn th y m t ph n m t dư i
c a gan.
- Qua soi có th sinh thi t gan làm mô b nh h c.
4. TIÊN LƯ NG VÀ BI N CH NG:
4.1. Tiên lư ng: D a vào thang ñi m c a Child ñưa ra năm 1982: Child A: 5 –6 ñi m,
tiên lư ng t t; .Child B: 7 – 9 ñi m, tiên lư ng dè d t ; Child C: 10 ñi m tr lên tiên
lư ng x u
Các cho ñi m c a Child
Tiêu chu n ñánh giá 1 ñi m 2 ñi m 3 ñi m
Bilirubin huy t thanh(µmol) 34 34,1- 51 > 51
Albumin huy t thanh (g/dl) 3,5 3,5 – 3 < 3
C trư ng Không Có ít or TB Nhi u
Tri u ch ng th n kinh (HC não gan) Không Kín ñáo Rõ
T l prothrombin % > 70 45 – 70 < 45
Trên lâm sàng ñ ñánh giá tiên lư ng xơ gan d a và m t s tiêu chu n sau
C trư ng dai d ng, l i ti u ít tác d ng, ch c tháo tái phát nhanh, tiên lư ng x u
Vàng da kéo dài là tri u ch ng tiên lư ng n ng
Tình tr ng tinh th n: Lơ mơ, ñáp ng ch m, trí nh kém, ph n x gi m ho c
ngư c l i tình tr ng tinh th n kích ñ ng nói nhi u nhưng lú l n, th m chí la hét gi y
d a có th d n ñ n hôn mê gan
4.2. Bi n ch ng:
4.2.1. Nhi m trùng d ch c trư ng: không ph i do lao và không có nhi m trùng
trong b ng.
Ch n ñoán
- Lâm sàng

7. 7
+ Đau kh p c b ng, có th th y xu t hi n d u hi u kích thích màng b ng nhưng
r t kín ñáo.
+ S t cao
+ Xu t hi n ñ t m t bù c a xơ gan
+ Không có tri u ch ng trong 10% các trư ng h p
- Sinh hoá
+ Tăng BC, thay ñ i ch c năng th n, r i lo n ch c năng gan, gi m ñư ng máu
+ DMB: BCĐNTT>250 t bào/mm3. Tìm th y vi khu n trong DMB qua phương
pháp soi tr c ti p ho c phương pháp c y, tuy nhiên k t qu dương tính r t ít do
lư ng vi khu n DMB r t ít
4.2.2. H i ch ng gan th n
* HC gan th n là hi n tư ng suy th n ch c năng do hi n tư ng gi m lưư lư ng máu qua th n,
nó x y ra th phát do hi n tư ng co th t ĐM th n mà cơ ch chính xác còn chưa ñư c bi t
* Bi u hi n lâm sàng và sinh hoá
- Lâm sàng
+ Thư ng g p các trư ng h p suy t bào gan n ng.
+ Nó có th phát tri n t phát ho c do các y u t kh i phát gây ra: nhi m trùng,
xu t huy t tiêu hoá, ñi u tr l i ti u quá li u ho c dùng AINS, ch c tháo DMB quá
nhi u.
+ Kh i ñ u ñ t ng t hay ti n tri n tăng d n th hi n b ng: l i ti u không ñáp ng
v i ñi u tr , nư c ti u dư i 500ml/24 gi
- Sinh hoá: tăng Creatinin máu, gi m Na máu dư i 125mmoles/l, Na ni u dư i
10mmol/24 gi .
4.2.3. V r n
- Đây là h u qu c a loét da vùng r n, thoát v r n g p trong 15% các b nh nhân xơ
gan có c trư ng, loét da có th theo cơ ch cơ h c ho c do suy t bào gan n ng
4.2.4. Xu t huy t tiêu hoá
- Xu t huy t tiêu hoá do v TM TQ g p trong hơn 80% các trư ng h p xu t huy t tiêu
hoá b nh nhân xơ gan
- Xu t huy t tiêu hoá không do t n thương v TM TQ
+ Dãn TM phình v
+ T n thương niêm m c d dày ch y u là các t n thương ch y máu r r toàn b
niêm m c d dày
4.2.5 .Bi n ch ng ph i c a tăng áp l c TM c a
- Tăng áp l c ĐM ph i
- Shunt ph i trái trong ph i ho c do có các c u n i ĐM và TM ph i ho c do c u n i
c a ph i và/ h c do dãn các mao m ch ph i
4.2.6. Hôn mê gan: chia 3 giai ño n c a b nh não gan

8. 8
 Lâm sàng
- Giai ño n 1: có r i lo n ý th c, d u hi u run bi u hi n b ng s ng ng -ñ t ño n ñ t
ng t và ng n c a trương l c cơ. Có th phát hi n tăng trương l c ngo i tháp
- Giai ño n 2: h i ch ng l n l n, co gi t và ngư i b nh thư ng v n có gi ñư c ý th c,
có kh năng nh n th c ñư c m i v t xung quanh, ho t ñ ng tâm th n thư ng ch m
ch p, hi m g p tình tr ng tăng cư ng ho t ñ ng tâm th n. Run là h ng ñ nh
- Giai ño n 3: hôn mê t nông ñ n sâu không có t n thương ñ nh khu ph i h p v i d u
hi u Babinski hai bên và tăng thông khí, giai ño n cu i ngư i b n thư ng có các cơn
co gi t và cơn du i c ng m t não ñó là bi u hi n phù não
 Đi n não ñ : xu t hi n các sóng ch m, s thay ñ i theo d ng ñơn hình tháI, và các
sóng 3 pha khá ñ c bi t th hi n trong b nh não gan
 Amoni c ĐM: ít có giá tr th c t
4.2.7.Bi n ch ng ung thư hoá: t l xơ gan có bi n ch ng ung thư gan hàng năm là 3-
4% và ñi u này ñòi h i ph i theo dõi ñ u ñ n 6 tháng/l n b ng siêu âm b ng và AFP
5. ĐI U TR
5.1. M t s ñi m c n lưu ý trong ñi u tr xơ gan:
Xơ gan là b nh không th ch a kh i, nhưng n u ñư c ñi u tr ñúng b nh nhân có th
s ng lâu dài.
Giai ño n còn bù ñi u tr b ng ch ñ ăn u ng, sinh ho t, h n ch s d ng thu c và các
ch t có h i cho gan.
Giai ño n m t bù ch y u ñi u tr ngăn ng a bi n ch ng.
5.2. Ch ñ ngh ngơi ăn u ng.
Tránh lao ñ ng n ng, khi b nh ti n tri n c n ñư c ngh ngơi tuy t ñ i.
Ng ng dùng rư u bia tuy t ñ i.
Tránh dùng các thu c gây ñ c cho gan
H n ch mu i m trong kh u ph n ăn. Khi có phù c trư ng c n ăn nh t hoàn toàn.
Đ m b o cung c p ñ năng lư ng cho ngư i b nh (2000 – 3000kcal) trong ñó protid
dùng kho ng 1g/kg/ngày.
Ăn nhi u hoa qu , rau tươi vì chúng cung c p nhi u vitamin và kali
5.3. Đi u tr c trư ng.
5.3.1.Đi u tr c trư ng trong trư ng h p chưa có bi n ch ng
- Ngh t i giư ng 12-15 gi /ngày
- Ch ñ ăn nh t: H n ch lư ng mu i t i thi u ñưa vào trong cơ th (2g/ngày) t th c
ăn, thu c d ch truy n.
- L i ti u:
+ Các thu c ñư c s d ng: Thu c l i ti u kháng Aldosteron, Furosemide
+ Th c hành ñi u tr

9. 9
B t ñ u b ng Spironolacton: 100mg/ngày, nâng d n lên 400 mg/ngày.
N u v n ñi ti u ít, ph i h p v i Furosemid (lasix) viên 40mg, có th dùng 20mg.
+ Theo dõi s u dung n p và hi u qu ñi u tr b ng thu c l i ti u: gi m tr ng lư ng
500g/ngày, ño vòng b ng, lư ng nư c ti u/24 gi . ĐGĐ làm trư c khi ñi u tr và 1
tu n/l n. ĐGĐ ni u
- Ch c tháo: ch c tháo 3lít DMB, khi ch c tháo DMB c n ph I bù l i b ng cách truy n
albumin 20% (100ml cho 2 lít d ch ch c tháo) ñ tránh hi n tư ng gi m th tích gây ra
suy th n
5.3..2.Đi u tr c trư ng kháng v i các bi n pháp ñi u tr thông thư ng
- An nh t tuy t ñ i:
- Ch c tháo DMB
- Shunt màng b ng - TM c nh
- Ghép gan
M t s phương pháp ñi u tr d ch c trư ng ñ c bi t khác: Truy n l i d ch c trư ng
cho b nh nhân.
5.3.3.Đi u tr nhi m trùng DMB
* Đi u tr tri t ñ
- Truy n Glucose 5% v i dung d ch ñi n gi i, cung c p các vitamin c n thi t
B1,B6,PP
- Kháng sinh: Augmentin, Ciprofloxacin trong 2-3 tu n
- Ch c tháo DMB trong trư ng h p c trư ng căng to
- Đi u tr ngăn ng a b nh não gan
- Không ñi u tr l i ti u
- Ngăn ng a XHTH do loét DD-HTT
 Theo dõi
- Lâm sàng: m ch, nhi t ñ , huy t áp, ý th c, lư ng nư c ti u/24 gi , ñư ng kính
vòng b ng
- Sinh hoá: DMB, CTM
 Đi u tr phòng ng a
- Phòng ng a th phát: Norfloxacin 400mg/ngày
- Phòng ng a tiên phát: khi protein DMB<15G/L
 Thay gan
5.4 .Đi u tr tăng áp l c tĩnh m ch c a
5.4.1.Đi u tr ñ t XHTH do v tĩnh m ch th c qu n
 C m máu b ng thu c gi m áp l c tĩnh m ch c a
- Vasopressin: Tiêm TM 10-30 ñơn v , có th nh c al sau 30 phút ho c t t hơn là
truy n trong dung d ch Dextran 0,2 – 0,8 ñơn v / phút. Tác d ng ph là co ñ ng m ch,
gi m Natri máu, suy tim nên không dùng kéo dài và dùng li u cao.

10. 10
- Glypressin: gi ng Vasopressin nhưng có tác d ng kéo dài. Li u dùng 2mg tiêm TM,
có th nh c l i sau 6 h.
- Somatostatin: truy n trong dung d ch ñ ng trương 4µg/phút.
- Nitroglycerin( Lenitral) viên 2,5mg, ngày 2-4 viên/ngày.
 C m máu b ng ng thông có bóng chèn: 2 lo i ng thông thư ng dùng
- ng thông Linton: ch y u dùng trong giãn tĩnh m ch d dày ch y máu.
- ng thông Sengstaken – Blackmore: ch y u ñ chèn trong các trư ng h p ch y máu
do giãn tĩnh m ch th c qu n.
 C m máu qua n i soi
- B ng tiêm thu c gây xơ hoá qua n i soi: qua ng soi m m ngoài vi c ch n ñoán còn
có th c m máu b ng các ch t gây xơ hoá tĩnh m ch như: Tetradecyl sulfat,
ethanolamin, polydocanol. M i mũi tiêm kho ng 1,5 - 3 ml, t i ña 20 - 30ml cho m t
l n tiêm, tiêm nh c l i sau 2 - 4 ngày
- Th t TMTQ b ng vòng cao su
- Đi u tr ph u thu t c m máu
- Ph u thu t này ñư c ñ t ra nh ng b nh nhân ChildA, th m chí là ChildB do nguy
cơ ph u thu t và b nh não gan sau ph u thu t r t cao
- Các BN có ch ñ nh thay gan v sau thì t t hơn không nên ti n hành n i c a ch mà
làm n i TMMTTT và TM ch , n i TM th n và lách c a Warren
 Các bi n pháp khác
- Đi u ch nh huy t ñ ng: truy n máu, truy n dung d ch cao phân t , duy trì huy t s c
t kho ng 90 g/l
- Đi u tr d phòng b nh não gan sau xu t huy t: th t tháo cho b nh nhân ngày 2 l n
ho c dùng Duphalac 3 - 5 gói / ngày
- Đi u tr phòng ng a nhi m trùng ñư ng ru t: dùng ñư ng u ng Quinolon ho c kilon,
khi có bi u hi n nhi n trùng dùng kháng sinh ñư ng tiêm Cefa III
5.4.2.Đi u tr d phòng xu t huy t.
 Các phương pháp
- Dùng thu c:
+ Propranolon ñ gi m áp l c tĩnh m ch c a: Li u dùng là t 20- 60mg, c 6 gi
u ng m t viên, ch nh li u sao cho nh p tim gi m xu ng 25%. Có th dùng kéo dài
nhi u năm.
+ isosorbit nitrat (Imdur) 60mg x1-2 viên /ngày
- Qua n i soi: tiêm xơ hay th t TMTQ
- T o m t ñư ng thông trong gan n i h tĩnh m ch c a v i h th ng tĩnh m ch gan.

11. 11
- Ph u thu t t o shunt v i h th ng TM c a: n i tĩnh m ch c a v i tĩnh m ch ch
dư i, n i h tĩnh m ch m c treo tràng trên v i tĩnh m ch ch , tĩnh m ch lách v i tĩnh
m ch th n.
 Phòng xu t huy t tiêu hoá th phát: qua n i soi và dùng thu c
 Phòng ng a tiên phá: dùng thu c và theo dõi n i soi hàng năm
5.4.3.Đi u tr xu t huy t tiêu hoá do v TM d dày
 Trong ñ t xu t huy t tiêu hoá: ñ t sonde Linton, ñi u tr ph u thu t
 Đi u tr phòng ng a: dùng thu c
 Đi u tr xu t huy t tiêu hoá liên quan ñ n các t n thưong niêm m c d dày
- B nh d dày huy t: Propranolol
- Tr t nông: anti H2 hay Omeprazole
- Dãn TM b t thư ng: ñi u tr qua n i soi b ng Laser hay ñi n c c b ng nhi t
5.5. Thay gan
- Xơ gan Child C
- C trư ng trơ v i ñi u hay HC gan th n
- XHTH táI phát
- Ung thư t bào gan có kích thư c nh dư i 3 cm