Bài giảng được xuất bản mong nhận được ý kiến đóng góp từ kinh nghiệm sản xuất thực tế như số liệu, các thông số nhà máy ... mà hoàn thiện hơn và là sổ tay cho mọi tân sinh viên mới ra trường bốt bỡ ngỡ trong công việc
Mọi ý kiến đóng góp gửi về ngconghoan2881985@gmail.com, cong6hoan@gmail.com
Số Điện thoại 0918001595
2. Định nghĩa bao bì
a) Định nghĩa
Với một hình dáng và kích cỡ đúng, bao bì chứa đựng
và bảo vệ sản phẩm an toàn từ lúc vận chuyển đến
khi phân phối đến tay người tiêu dùng. Ngoài ra, bao
bì phải cung cấp thông tin cần thiết về nhà sản xuất,
mô tả và giải thích cách dùng sản phẩm chứa đựng
bên trong. Đây là phần tiếp thị và có ảnh hưởng to lớn
đến khía cạnh kinh tế. Bao bì có tính động và thường
xuyên thay đổi vật liệu mới, phương pháp thiết kế gia
công mới, đòi hỏi phải thay đổi bao bì. Do vậy, quá
trình biến đổi này diễn ra thường xuyên nhằm đạt
được chất lượng cao nhất.
3. 1. Chức năng công nghệ và tiêu dùng:
1. Trong quá trình sản xuất công nghiệp và phân phối lưu thông hàng hóa, bao bì có những
tính năng sau:
2. Bảo vệ:
1. Kích thước của bao bì và sức bền chống lại lực từ phía chịu lực tác dụng.
2. Sức bền chịu đựng khi rơi, khả năng chống ma sát mài mòn.
3. Chống lại khả năng bị xuyên thủng nhằm bảo vệ sản phẩm nằm bên trong. Bảo vệ sản
phẩm trong môi trường kín, sự tương hợp của bao gói và sản phẩm chứa đựng bên
trong.
3. Khuyếch trương sản phẩm:
1. Ấn tượng về kiểu dáng và kích cỡ.
2. Biểu hiện về chất lượng.
3. Giá trị trưng bày.
4. Cổ động, khuyếch trương nhãn hiệu.
5. Trang trí màu sắc, chất lượng in ấn.
6. Khả năng nhìn thấy sản phẩm bên trong.
4. Thông tin về sản phẩm:
1. Khả năng thực hiện in ấn.
2. Thông tin của nhà sản xuất.
3. Chỉ dẫn sử dụng và bảo quản.
4. Hiệu quả trong sử dụng.
5. Có chỉ dẫn khác cần thiết về sử dụng với qui trình đóng gói.
5. Một số tính năng khác
1. An toàn sử dụng cho trẻ em
2. Tiện lợi trong sử dụng
3. Có khả năng tiện mở và đóng kín trở lại
4. Có thể kiểm tra được khối lượng bên trong khi sử dụng, dễ dàng khui mở cho người già.
5. Bao bì cần có độ ổn định, cần có được sự chấp nhận về môi sinh, có khả năng phân hủy
sau khi sử dụng. Nguyên liệu bao bì có thể tái sinh.
6. Tiện lợi trong quá trình lưu trữ.
4. Phân loại: 3 loại theo cách ứng dụng
Bao bì cấp 1: Là loại bao bì tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm: lon, chai nhựa,
bao..
Bao bì cấp 2: là những bao bì đóng gói các bao bì cấp 1: thùng carton, hộp
giấy...
Bao bì cấp 3: là những container và những kiện lớn chứa bao bì cấp 2 :
container..
.Ngoài ra người ta còn phân ra làm 2 loại theo mục đích sử dụng: Bao bì vận
chuyển & Bao bì tiêu thụ.
5. Mối quan hệ bao bì & thực phẩm
Thực phẩm có các đặc tính sau:
Dinh dưỡng
An toàn vệ sinh
Cảm quan
Định nghĩa: Bao bì là vật chứa đựng, bao
bọc thực phẩm thành đơn vị để bán. Bao bì
bao gồm nhiều lớp bao bọc, có thể phủ kín
hoàn toàn hay chỉ bao bọc một phần sản
phẩm
6. Phân loại bao bì
Bao bì kín: gồm nhiều lớp bao bì bao gói trực tiếp sản
phẩm, là bao bì kín hoàn toàn và nhằm đảm bảo chất
lượng thực phẩm cho đến khi tới tay người tiêu dùng
Bao bì kín ngăn cách không gian xung quanh thực
phẩm thành hai môi trường:
Môi trường bên trong bao bì
Môi trường bên ngoài
Bao bì một lớp thường cấu tạo dạng ghép của nhiều
loại vật liệu để khắc phục khuyết điểm của từng loại
riêng rẽ
7. Bao bì hở:
Bao gói rau quả hoặc hàng hóa tươi: không bảo
quản lâu, có khả năng thấm khí hoặc đục lỗ
Bao bì có nhiệm vụ chứa đựng: thuận tiện và an
toàn trong vận chuyển
Tính chất kín hay hở tùy thuộc vào vật liệu làm bao bì,
cách đóng gói, cách ghép mí...
Phân loại bao bì
8. Bao bì kín
Bao bì hở
Phân loại bao bì
Bao bì sơ cấp
Bao bì thứ cấp
10. Chức năng chứa đựng
Chức năng bảo quản, chế biến
Chức năng tiên nghi, thuận lợi, an toàn trong vận chuyển
Chức năng tiện nghi thẫm mỹ trong sử dụng
Chức năng quảng cáo, tiếp thị, giới thiệu hàng hóa
Chức năng bảo vệ môi trường sinh thái
Bao gói là phương pháp tiết kiệm, giảm giá thành do
ngăn sự đổ vỡ, dễ vận chuyển, ngăn nhiễm bẩn, giảm
công lao động
Cấu tạo bao bì gồm có:
Phần chính: bao bì
Phần phụ: Vật chèn lót, vật liệu buộc, vật liệu kết
dính, vật liệu trang trí
Chức năng của bao bì
11. Chức năng của bao bì
Đảm bảo số lượng và chất lượng
Đảm bảo nguyên vẹn về số lượng, trạng thái, cấu trúc, màu,
mùi vị, dinh dưỡng
Yêu cầu:
Thực phẩm bên trong không thay đổi về khối lượng hay thể
tích
Chất lượng của sản phẩm thực phẩm: dinh dưỡng, an toàn
vệ sinh, cảm quan, tránh tác động của môi trường bên
ngoài đến sản phẩm
Chịu được các điều kiện xử lý trong quá trình chế biến,
tránh tác động cơ học
Đối với bao bì tái đóng mở, NSX có khằng sản phẩm
12. Thông tin, giới thiệu sản phẩm, thu hút người tiêu dùng
Truyền tải thông tin nhà sản xuất đến người tiêu dùng: dinh
dưỡng, trạng thái, cấu trúc, ...
Sản phẩm tự thông tin thu hút khách hàng thông qua nhãn
hiệu, hình thức bao bì và kết cấu bao bì
Cách trình bày hình ảnh, màu sắc, thương hiệu, tên sản
phẩm thu hút người tiêu dùng và do chính chất lượng thực
phẩm bên trong
Trang trí phù hợp với tuổi, dân tộc, địa phương
Kết cấu bao bì cho biết trạng thái, cấu trúc thực phẩm bên
trong: có của sổ nhìn hoặc bao bì trong suốt
Chức năng của bao bì
13. Thuận lợi trong lưu thông phân phối
Tùy thuộc vào vật liệu, cấu trúc, thể tích theo khẩu phần,
tính năng thực phẩm
Xây dựng trên 3 nguyên tắc:
Bền vững, chắc chắn: tránh va chạm cơ học
Dạng khối hình chữ nhật
Chứa đựng nhiều chủng loại thực phẩm
Bao bì có thể tái sử dụng, tái sinh
Bao bì thường cấu tạo bằng giấy carton có phủ lớp plastic
tạo độ trượt tương đối giữa các thùng
Thuận tiện trong sử dụng: các loại kẹo có thể xé nhanh do
làm bằng OPP
Các loại thực phẩm nhạy cảm độ ẩm thường đóng gói theo
khẩu phần
Trên bao bì có ghi mã vạch để dễ quản lý
Chức năng của bao bì
14. Ý nghĩa bao bì
1. Hàng hóa chia làm hai phần
1. Hình thức: bao bì giới thiệu nội dung
2. Nội dung: thực phẩm bên trong
2. Bao bì mang tính chất hàng hóa
1. Bao bì được nhận biết trên thị trường bằng tín hiệu bao gói: kiểu
dáng sản phẩm, nhãn hiệu, màu sắc
3. Bao bì chi phối chất lượng và giá
1. Bao bì càng lớn số lượng càng nhiều
2. Tùy theo yêu cầu và mục đích sử dụng
3. Hàng đắt, đóng gói nhỏ và ngược lại
4. Bao bì chi phối chất lượng thực phẩm
1. Chất lượng thực sự: thực phẩm bên trong
2. Chất lượng định kiến: bao bì (nguyên vẹn, màu sắc, nhiễm bẩn)
5. Bao bì giới thiệu và chỉ dẫn sử dụng hàng hóa
1. Kiểu dáng, màu sắc, nhãn hiệu, thành phần dinh dưỡng, cách sử
dụng, đối tượng sử dụng, phương pháp bảo quản
6. Bao bì là phương tiện thực hiện các giải pháp kỹ thuật
1. Bao bì là phương tiện thực hiện bảo quản: ngăn sáng, chống ẩm...
7. Bao bì thực hiện lưu thông, tiêu thụ sản phẩm
1. Dễ dàng an toàn hơn trong bốc xếp, vận chuyển, bảo vệ phẩm chất
và dễ sử dụng
2. Phải phù hợp với văn hóa, tôn giáo, dân tộc
15. Yêu cầu bao bì
1. Không độc và tương hợp với từng loại thực phẩm
2. Bảo đảm vệ sinh
3. Giữ độ ẩm thực phẩm và chất béo
4. Giữ khí và mùi
5. Tính cản quang
6. Bảo vệ tính nguyên vẹn của sản phẩm
7. Bảo vệ sản phẩm khi va chạm
8. Cấu tạo nắp dễ mở
9. Kiểu miệng lấy sản phẩm thích hợp
10. Cách đậy kín
11. Dễ tiêu hủy
12. Kiểu dáng, kích cỡ thích hợp, thẫm mĩ
13. Yêu cầu thông tin trên sản phẩm
14. Giá cả
15. Tiêu chuẩn hóa
16. Phân loại bao bì
1
Phân loại theo loại thực phẩm
2
Phân loại theo tính năng bao bì
3
Phân loại theo vật liệu bao gói
17. Tính chất của bao gói
Yếu tố môi trường Tính chất của bao gói
Va chạm cơ học
Áp suất, hơi nước, CO2
Cường độ sáng
Nhiệt độ
Tác nhân sinh học
Sức bền
Độ thấm
Độ truyền quang
Dẫn nhiệt, độ xốp, phản chiếu
Tính thâm nhập
18. Phân loại theo loại thực phẩm
Các thực phẩm khác nhau thì khác nhau: độ ẩm, hàm
lượng acid, khả năng xâm nhập VSV
Tùy theo đặc tính trạng thái của thực phẩm dạng lỏng,
đặc sánh hay dạng rắn rới từng cái, dạng hạt, dạng
bột mịn mà chọn cấu trúc bao bì thuận lợi cho chiết
rót và cho người tiêu dùng
Tùy theo đặc tính về giá trị dinh dưỡng, các biến đổi
hóa học,...
Bánh có thể bao gói rút chân không hay thổi khí trơ phồng lên
hoặc có thể đựng trong các khay PSE
Nước quả có thể đóng vào lon kim loại, chai tủy tinh, chai PET,
hộp tertrabrik...
19. Phân loại theo tính năng kỹ thuật
Phân loại dựa vaìo tính chất đặc trưng của thực
phẩm, đề ra phương pháp đóng gói thích hợp
Bao bì vô trùng, chịu được quá trình tiệt trùng nhiệt
Bao bì chịu nhiệt độ thấp
Bao bì có độ cứng vững hoặc có độ mềm dẻo cao
Bao bì chống ánh sáng hoặc bao bì trong suốt
Bao bì chống côn trùng
20. Phân loại theo vật liệu bao gói
Tính chuyên biệt của vật liệu bao gói phải
thích hợp với phương thức đóng gói thích
hợp
Phụ thuộc chủ yếu vào đặc tính của vật liệu
và cấu tạo bao bì
Vật liệu bao bì gồm:
Thủy tinh
Thép tráng thiếc
Nhôm
Các loại plastic
Màng ghép
21. Bao bì vận chuyển
Các loại vật liệu: gỗ, két nhựa (HDPE), giấy carton, giấy kraff
Đặc tính bao bì giấy
Ưu điểm
Bền cơ học yếu
Nhẹ
Dễ hủy, không gây ô nhiễm môi trường
Tái sinh dễ
Khuyết điểm
Dễ rách, thấm nước, thấm khí, rách càng cao khi độ ẩm càng lớn
Độ ẩm tối đa 6 – 8 %
Loại giấy gơn sóng: phụ thuộc vào bước sóng và chiều cao sóng
Loại A ( bước sóng dài ): chịu lực va chạm tốt
Loại B ( bước sóng ngắn ): chịu tải trọng nặng
Loại C : kết hợp hai loại trên
22. Bao bì thủy tinh
Đặc điểm
Nguồn nguyên liệu tự nhiên
Tái sinh dễ, không gây ô nhiễm
Dẫn nhiệt kém
Tái sử dụng nhiều lần
Trong suốt
Ít bị ăn mòn hóa học trong môi trường acid hay kềm
Khối lượng nặng, vận chuyển khó
Dễ vỡ do va chạm cơ học
Không thể in ấn, ghi nhãn
Các loại khuyết tật:
Khuyết tật dạng bọt khí
Khuyết tật dạng thủy tinh: giảm độ bền cơ học
Khuyết tật dạng tinh thể
Độ bền cơ học: dựa vào sự cân bằng áp lực
Lực theo phương thẳng đứng: quá trình chiết rót, đóng nút
Lực theo phương ngang: áp lực khí CO2
Thiết kế chai:
Độ dày thành chai, đáy chai đồng đều
Thân trụ thẳng đáy tròn
Đáy có mặt cầu lồi
Cổ chai bên trong có dạng mặt cầu lồi tròn xoay
ứng lực
vòng kéo
ứng lực
vòng nén
23. Bao bì thủy tinh
Độ bền nhiệt: khi rót nóng, chai sẽ dãn nở tạo ứng lực vòng trong
và ngoài chai.
Nếu nhiệt độ dung dịch và bao bì chênh lệch quá 70oC đột ngột
gây vỡ chai.
Tính chất quang học
Trạng thái màu Oxyt kim loại tạo màu
Không màu
Màu xanh da trời
Màu tím
Màu xanh lá cây
Màu nâu
Màu vàng nâu
Màu vàng
Màu cam
Màu đỏ
Màu đen
CeO2, TiO2, Fe2O3
Co3O4, Cu2O + CuO
Mn2O3, NiO
Cr2O3, Fe2O3 + Cr2O3 + CuO, V2O3
MnO, MnO + Fe2O3, TiO2 + Fe2O3,MnO + CeO2
Na2S
CdS, CeO2 + TiO2
CdS + Se
CdS + Se, Au, Cu, UO3 + Sb2S3
Co3O4 ( + Mn, Ni, Fe, Cu, Cr dạng oxyt)
24. Nắp bao bì thủy tinh
Loại A ( miệng ren ): chứa chất lỏng không có
áp lực khí, cồn < 40o
Loại B ( miệng đai ):
Chứa chất lỏng có áp lực khí
Chai đậy kín bằng nút bấc và có dây thép khằng
Loại C ( miệng mũ ): cấu tạo thành miệng đầy
và có gờ, được đậy bằng nắp mũ
Miệng ren Miệng đai Miệng mũ
25. Bao bì kim loại
Nhẹ, thuận lợi cho vận chuyển
Đảm bảo độ kín
Chống tia tử ngoại
Chịu nhiệt độ cao và truyền nhiệt cao
Có thể in ấn, không trầy xước
Quy trính sản xuất và đóng hộp tự động hoàn toàn
lớp dầu 0.002μm
lớp oxit 0.002μm
lớp thiếc 0.35μm
lớp hợp kim thép 0.15μm
lớp thép nền 200μm
26. Yêu cầu lớp vecni
Không gây mùi vị lạ cho sản phẩm
Được cho phép tiếp xúc với thực phẩm
Bảo vệ hộp trong thời gian cần cần thiết, không tróc trong quá trình sản xuất, tồn
trữ
Chịu được nhiệt độ trong khi chế biến, tồn trữ
Không đắt tiền, dễ sử dụng
Tên vecni Loại thực phẩm Bản chất vecni
Fruit enamel
C- enamel
Citrus- enamel
Sea food enamel
Meat- enamel
Milk- enamel
Beverage can
enamel
Beer enamel
Trái cây cần bảo vệ khỏi muối kim loại
Bắp, đậu và các sản phẩm chứa lưu huỳnh
Sản phẩm họ cam và sản phẩm cô đặc
Cá, thịt
Thịt
Sữa, trứng và các sản phẩm từ sữa
Nước trái cây có độ ăn mòn cao
Beer và nước uống có gas
Oleoresinous
Oleoresinous với ZnO
Oleoresinous cải tiến
Phenolic
Epons cải biến với Al
Epons
Oleoresinous với lớp
ngoài vinyl
Oleoresinous hay
polybutadien với lớp
ngoài vinyl
27. Bao bì nhôm
Bao bì nhôm được đặc biệt sử dụng cho
nước giải khát có gas
Đặc điểm
Nhẹ
Tính mềm dẻo và có nhiệt độ nóng chảy cao
Chống tia cực tím
Ngăn tác dụng của tia tử ngoại
Chống thấm khí, hơi nước tốt
Dễ bị ăn mòn hóa học
28. Bao bì giấy
Bao bì carton, thùng giấy tương đối rẻ tiền để sản xuất và
sử dụng.
Trọng lượng nhẹ, dễ dàng cắt hoặc uốn.
Chịu lực nén, độ bục tốt.
Đa dạng kiểu dáng, mẫu mã thùng hoặc hộp.
Phong phú màu sắc mẫu in với công nghệ in Flexo & Offset.
Hỗ trợ nhiều kiểu lắp ráp (đóng ghim, dán, gài)
Nhỏ gọn, dễ dàng xếp lại lưu trữ dạng phẳng.
Bảo vệ tốt thực phẩm, chống thấm tốt (cán chống thấm).
Dễ dàng mạ phủ bề mặt, dễ dàng dập nổi (hộp).
Dễ dàng sửa chữa, thay đổi kiểu dáng ban đầu.
Dễ dàng xử lý, tái sinh.
Dễ dàng phân hủy sinh học, thân thiện môi trường.
29. Bao bì giấy
Thùng carton gồm hai phần: lớp lót và lớp trung gian. Thông thường lớp lót
nằm ở bề mặt bên ngoài để chịu lực, chịu cắt, chống nước… Lớp trung gian là
giấy carton ở dạng gợn sóng, có tác dụng hoạt động làm giảm sự va chạm.
Chọn lựa kỹ loại thùng carton
Thứ nhất, trong việc đóng gói và vận chuyển thì giấy lớp mặt và lớp đáy thùng
rất quan trọng. Doanh nghiệp bạn phải chọn chất lượng, màu mặt giấy cho phù
hợp để nổi bật loại loại hàng hóa, thương hiệu của doanh nghiệp. Việc bạn
chọn giấy ngoại hay nội cũng là tín hiệu đối tác hay đánh giá xem bạn đặt mối
quan hệ của đôi bên trang trọng như thế nào?
Thứ hai, việc đóng gói cũng ảnh hưởng một phần đến trọng lượng tổng hàng
hóa. Bạn cần thông báo và đặt trước định lượng của các lớp giấy để nhà cung
cấp dễ sản xuất và có thông số trừ bao bì một cách nhanh chóng, nhẹ nhàng.
Thứ ba, tùy từng loại hàng hóa mà doanh nghiệp đặt quy cách dài, rộng, cao
cho phù hợp. Việc tính trước hay thông báo để được tư vấn chọn đặt các loại
thùng thường, thùng choàng, thùng âm dương hay thùng đặt biệt sẽ dễ dàng
cho việc đóng ráp hàng hóa tiện lợi nhất về sau.
Thứ tư: bao bì carton góp phần làm nổi bật thương hiệu của bạn. Việc cân
nhắc giữa in một hay nhiều màu, loại kỹ thuật in và đặt logo, hình ảnh sản
phẩm với các mẫu thiết kế mới lạ giúp phân biệt sản phẩm với các đối thủ khác
trên thị trường
30. Bao bì plastic
Có tính mềm dẻo, áp sát bề mặt thực phẩm
Độ cứng vững cao, chống va chạm cơ học ( PET, HDPE )
Trong suốt, nhìn được sản phẩm bên trong
Chịu được nhiệt độ thanh trùng hoặc nhiệt độ lạnh đông
In ấn dễ
Nhẹ hơn tất cả các loại vật liệu khác
Thuận tiện trong phân phối
Không thể tái sử dụng đối với bao bì chứa đựng thực phẩm
Tồn tại ở hai dạng:
Homopolymer
Copolymer
Tồn tại ở cả hai trạng thái:
Trạng thái kết tinh: mạch polymer sắp xếp song song, có định
hướng nên có tính chống thấm khí, bền cơ lý cao
Trạng thái vô định hình
Phân nhánh càng nhiều, tính chống thấm khí càng giảm
31. Tên viết tắt của vật liệu bao bì
Một vài tên viết tắt gồm một vài ký tự theo quy định đã được dùng rộng
rãi để thay thế các tên phức tạp của các loại chất dẻo khác nhau:
PE = Polyethylen
LDPE = Low Density Polyethylen
MDPE = Medium Density Polyethylen
HDPE = High Density Polyethylen
PET = Polyethylen Terephthalate (Polyester)
PP = Polypropylen
OPP = Oriented Polypropylen
PS = Polystyrene
OPS = Oriented Polystyrene
EPS = Expanded Polystyrene hoặc Foamed Polystyrene
SAN = Styrene Acrylo Nitrile copolymer
ABS = Acrylonitrile Butadiene Styrene copolymer
PA = Polyamide (nylon)
PVC = Polyvinyl Chloride
PVDC = Polyvinylidene Chloride ( Saran)
PVA = Polyvinyl Acetate (PVAC)
PVAL = Polyvinyl Alcohol
CMC = Carboxymethyl Cellulose
CA = Cellulose Acetate
EVA = Ethylene Vinyl AcetateT
PX = Polymethyl Pentene
CAB = Cellulose Asetate - Butyrate
EC = Ethyl Cellulose
32. Định lượng: màng nhựa cũng có thể được chỉ định bằng định lượng như giấy:
g/m2.Mật độ: trọng lượng trên một đơn vị thể tích g/cm3 hoặc g/cc.
Diện lượng (Yield): diện tích màng có được của một đơn vị trọng lượng khi độ dày
của màng là 1 mil (in2/lb/0.001 in) hoặc m2/kg/0.0254mm.
Màng mỏng là vật liệu có bề dày không vượt quá 0.025mm hay 0.001in. Nếu giá trị bề
dày lớn hơn 0.025mm thì gọi là dạng tấm.
PHƯƠNG PHÁP BIỂU DIỄN BỀ DÀY CỦA MÀNG NHỰA
33. TÍNH CHẤT VÀ CÁC YÊU CẦU CHUNG
ĐỐI VỚI MÀNG
a. Lực bền kéo căng:Là lực để bẻ gãy vật liệu trên một đơn vị diện
tích.Màng PP định hướng hoặc polyeste có giá trị lực bền kéo cao (≥
400kp/cm2), cello-phane có thể đạt tới 600kp/cm2 nhưng LDPE thì chỉ
từ 100 - 200.
b. Lực bền xé rách:Rất quan trọng và có ảnh hưởng đến mục tiêu sử
dụng cuối cùng của một số mẫu vật liệu làm bao bì. Giá trị này là 1
hướng dẫn cho biết khả năng chịu các ứng dụng của màng mỏng khi
vận hành một vài thiết bị. Đối với 1 vài loại bao bì, tính chịu xé thấp
trở nên có lợi (ví dụ như túi khoai tây chiên). PE có lực bền xé cao
trong khi màng Cellophane và màng polyeste có giá trị này thấp.
c. Trở lực va đập:Là tính chất có lợi đặc biệt khi đóng gói sản phẩm
nặng trong màng plastic hoặc trong những vật chứa lớn mà chúng phải
chịu va đập trong suốt quá trình vận chuyển. Phương pháp kiểm tra
tính chất này để rơi một khối lượng lên vật liệu và đo lực tương đối cần
để lọt vào hoặc bẻ gãy vật liệu.
d. Độ cứng :Trong một vài thiết bị đóng gói dùng màng nhựa, tính
chất này có thể là quan trọng. Nhưng nó cũng quan trọng đối với chai
và các vật chứa khác mà ở đó bao bì rắn đòi hỏi giá trị bề dày thành
tối thiểu và lực bền tối đa. Giá trị độ cứng cũng có thể đo được bằng
cách đo và tính độ sai lệch vật liệu khi bị kéo căng.
34. e. Độ chịu nhiệt: Bao gồm một số tính chất sau
Điểm mềm: điểm mềm Vicat: Nhiệt độ khi một cây kim lọt
vào 1 mm mẫu thử.
Chỉ số chảy: là tốc độ chảy của nhựa nhiệt dẻo ở nhiệt độ cho
sẵn dưới áp suất đặc biệt và qua khe có kích thước đặc biệt
trong khoảng thời gian cho sẵn. Chỉ số chảy biểu diễn lượng
nhựa chảy qua màng tính bằng gam trong 10 phút.
Lực bền hàn nhiệt: biểu diễn lực cần để tách 2 bề mặt đã
hàn bằng nhiệt ra khỏi nhau theo hướng vuông góc. PE có lưu
hàn nhiệt rất cao và Cellophane thì cho giá trị thấp hơn nhiều.
Đôi khi mối liên kết hàn nhiệt mạnh thì không cần thiết chẳng
hạn như túi đựng kẹo và khoai tây chiên.
Một yếu tố khác được xét đến là màng nhiệt có trở nên giòn khi
chịu nhiệt độ thấp hay không. Điều này rất quan trọng đối với bao
bì của thực phẩm đông lạnh. Về mặt này PE tốt hơn Cellophane.
Vật liệu cũng nên có tính ổn định nào đó để có khả năng chịu được
nhiệt độ khá cao. Điều này rất cần thiết đối với loại túi đun sôi. Độ
ổn định này có thể được mô tả như là khả năng chịu được sự thay
đổi môi trường mà không mất đi những tính chất chủ yếu.
TÍNH CHẤT VÀ CÁC YÊU CẦU CHUNG
ĐỐI VỚI MÀNG
35. f. Tính chịu được độ ẩm:Là yếu tố rất quan trọng khi cần
xác định tính thích hợp của màng nhựa khi đóng gói nhiều
loại sản phẩm. Một vài sản phẩm cần được bảo vệ không
khí ẩm từ phía ngoài, 1 vài sản phẩm khác thì đòi hỏi phía
bên trong không được phép bốc hơi xuyên qua bao bì. Có
một vài phương pháp để xác định giá trị này, phương pháp
đơn giản nhất là kéo căng một mẫu màng trên một vật có
chứa nước, rồi đặt trong phòng kho có chứa chất hút ẩm để
chất này hấp thu hơi nước truyền xuyên qua lớp màng.
Lượng nước có trong vật chứa được trước và sau thời gian
kiểm nghiệm và giá trị tốc độ truyền hơi nước (WVTR:
Water Vapor Transmission Rate) hoặc tốc độ truyền hơi ẩm
(MVTR: Moisture Vapor Transmission Rate) được diễn tả
bằng lượng nước tính bằng gam khuếch tán qua 1m2 (hoặc
100in2) màng trong 24 giờ (g/m2/24h hoặc g/100 in2/24h).
TÍNH CHẤT VÀ CÁC YÊU CẦU CHUNG
ĐỐI VỚI MÀNG
36. g. Tính ngăn cản khí:Không giống với tính thấm hơi nước. Trong
trường hợp này, tốc độ truyền các loại khí đặc biệt như N2, CO2 và nhất
là O2 được xác định. Cà phê sống thường sinh ra khí CO2 mà khí này
được phép thoát khỏi vật chứa, mặt khác khí này có thể gây bục vỡ do
áp suất nội. Mặt khác O2 làm cà phê cũ đi và trong trường hợp này khí
cần giữ ở bên ngoài. Vì vậy cần chọn vật liệu có tính thấm O2 thấp
nhưng thấm CO2 cao. Một ví dụ khác cần tốc độ truyền cao là trường
hợp đóng gói thịt tươi vì thịt cần O2 để giữ được màu đỏ tươi hấp dẫn
khách hàng.Phương pháp xác định tính thẩm thấu khí là phải xác định
được bao nhiêu lượng khí khuếch tán xuyên qua vật liệu trong khoảng
thời gian cho sẵn, về nguyên tắc phương pháp này giống với phương
pháp dùng để xác định WVTR đã nói ở trên. Đơn vị của giá trị này là
cm3/m2/24h hoặc cc/100 in2/24h.
h. Khả năng hàn nhiệt (Sealability)Khả năng hàn nhiệt của các
nhựa dẻo nhiệt phụ thuộc vào một số điều kiện sau:
Nhiệt độ làm mềm; nhiệt độ và áp suất tại mối hàn; thời gian hàn
nhiệt
Cấu trúc của màng hoặc bản thân polymer.
Tỉ lệ tao tinh thể trên tỉ lệ tạo cấu trúc vô định hình của polymer
Lượng chất phụ gia
TÍNH CHẤT VÀ CÁC YÊU CẦU CHUNG
ĐỐI VỚI MÀNG
37. Xử lý bề mặt (xử lý Corona)Các loại màng có độ phân cực thấp (PE,
PP) thường rất khó dính bám mực in và keo. Sự thấm ướt bề mặt của vật
liệu phụ thuộc vào năng lượng bề mặt của chúng. Do vậy, để tăng đặc
tính in của các vật liệu này người ta thường phải xử lý Corona.
Sự kéo giãn: là phần vật liệu nhựa sẽ giãn dài trước khi bị đứt. Vật liệu
càng kéo giãn thì nó càng chịu được tải trọng va đập tốt hơn, ít bị đứt
hơn. Điều này rất quan trọng nhất là đối với những bao nhựa đựng hàng
nặng. Sự kéo giãn được diễn tả bằng phần trăm so với chiều dài ban đầu.
Độ co giãn được diễn tả bằng phần trăm so với chiều dài ban đầu. PP và
PVC có giá trị này khá cao, lên đến 450 %, polyester và PS có giá trị kéo
giãn rất thấp.
Độ cứng: của vật liệu plastic được xác định theo phương pháp Rockwell.
Dùng viên bi bằng thép có đường kính đặc biệt và được cân với những tải
trọng khác nhau tác động lên vật liệu. Độ sâu của vết lõm khi tải trọng
được lấy đi được đo. Giá trị Rockwell càng cao thì vật liệu càng cứng.
Độ đàn hồi: Là yếu tố quan trọng liên quan đến bao bì nhựa dẻo. Nó diễn
tả khả năng trở lại hình dạng và kích thước ban đầu của vật liệu sau khi
bị biến dạng.
TÍNH CHẤT VÀ CÁC YÊU CẦU CHUNG
ĐỐI VỚI MÀNG
38. Độ ổn định về kích thước: trong một vài trường hợp có thể bị ảnh hưởng nặng nề
bởi sự thay đổi độ ẩm tương đối bao quanh bao bì. Một vài loại vật liệu thì dãn ra,
một vài loại khác thì co lại, trong khi có 1 vài loại không bị ảnh hưởng.
Độ trượt: là tính ma sát xuất hiện khi màng nhựa tiếp xúc bề mặt với loại màng
khác hoặc với 1 bộ phận thiết bị nào đó - Giá trị này có thể được đo bằng cách
dùng bàn nghiêng, ghi nhận lại góc độ nghiêng mà với giá trị này mẫu thử vượt
qua được ma sát bề mặt. Độ trượt có thể điều chỉnh được bằng các phụ gia của
màng. Thí dụ, màng PS có 3 loại độ trượt :
- Độ trượt cao, hệ số = 0,1 – 0,3
- Độ trượt trung bình, hệ số = 0.3 – 0.5
- Độ trượt thấp, hệ số > 0.5
Tính thấm dầu và mỡ: Rất quan trọng khi sản phẩm cần đóng gói chứa chất béo.
Bề mặt bao bì có thể bị làm hỏng nếu như chất béo thấm qua màng bao bì ra
ngoài.
Để xác định tính thấm béo người ta đặt một đống cát mịn được bão hòa bằng một
lượng xác định dầu hoặc dầu thông, đặt mẫu thử lên trên và trên cùng đặt một
miếng giấy thấm. Ghi lại thời gian cần để dầu thấm qua và để lại dấu vết trên
giấy.
Độ bóng và độ mờ: Là những tính chất quan trọng đối với bao bì nhựa dẻo vì rất
nhiều khách hàng đòi hỏi vật liệu trong suốt phải có bề mặt bóng và sáng. Độ mờ
xuất hiện dưới dạng màu đục sữa sẽ làm hạ thấp độ trong suốt của màng. Các giá
trị so sánh là đo hệ số xuyên thấu và phản xạ đối với mẫu thử.
Khả năng bốc cháy: Một vài loại màng dễ cháy như cellophan chẳng hạn, PE cháy
chậm và cháy thành giọt. PVDC tự dập tắt nhưng PVC cứng rất khó cháy.
39. MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
Polyethylen (PE)
Hiện nay PE trở thành quan trọng nhất trong tất cả các loại vật liệu nhựa. PE được
phân loại thành các nhóm chính sau:
LDPE - PE mật độ thấp, tỉ trọng = 0.91- 0.925 g/cm3
MDPE (LLDPE: Linear) - PE mật độ trung bình, tỉ trọng = 0.926 - 0.940 g/cm3
HDPE - PE mật độ cao, tỉ trọng = 0.941- 0.965 g/cm3
LDPE: Quan trọng nhất và thông dụng nhất. Nó được sử dụng nhiều nhất để
tạo màng mỏng để làm túi. LDPE dễ hàn nhiệt và là loại rẻ nhất. Trong các
loại LDPE khác nhau bao gồm các loại có tác nhân trượt và đóng cục, chẳng
hạn như đóng gói số lượng lớn thì cần hệ số trượt thấp để có khả năng xếp
động tốt. Hoặc khi đóng gói hàng hóa mềm vào bao bì dạng túi thì cần hệ số
trượt cao. LDPE thì mềm và dai.
MDPE: Được dùng tạo màng mỏng hoặc dùng khi có yêu cầu cần độ cứng cao
hơn hoặc nhiệt độ làm mềm cao hơn LDPE. MDPE thì hơi mắc hơn LDPE.
HDPE: Cứng hơn hai loại trên. HDPE có thể chịu được nhiệt độ lên tới 120oC
và vì vậy HDPE được dùng làm bao bì thanh trùng bằng hơi nước. HDPE cũng
có thể được cắt thành những dây hẹp để dệt thành bao dệt. Tuy nhiên, để dệt
thành bao người ta thường dùng PP hơn.
Các loại PE khác nhau có một vài tính chất quan trọng đã làm chúng trở thành vật
liệu bao bì thích hợp nhất. PE có tính ngăn cản nước và độ ẩm rất tốt, tính này
càng tốt khi mật độ của PE càng cao. PE cũng có tính hàn nhiệt rất tốt và vẫn giữ
được tính mềm dẻo ở mật độ rất thấp nó có thể được sử dụng ở điều kiện đông
lạnh –50oC.
40. Tuy nhiên cũng có vài bất lợi, PE có tính thấm O2 khá cao, tính ngăn
cản mùi hương bị giới hạn, tính kháng mỡ khá thấp, nhất là đối với
LDPE. Khi PE được biến đổi không đúng, ví dụ như đun ở nhiệt độ
quá cao, sẽ cho mùi khó chịu. Một vài thiết bị đóng gói không hoạt
động tốt với LDPE bởi nó có độ cứng khá thấp.PE chỉ trong suốt khi
nó được làm lạnh nhanh sau khi đun, tính trong suốt này do cấu trúc
dạng tinh thể. Trong các trường hợp khác PE có màu hơi đục sữa. PE
được dùng nhiều trong quy trình đun màng mỏng rồi biến đổi thành
màng bọc, túi và bao tải. Nó cũng được đùn ra dưới dạng phủ lên lớp
giấy hoặc giấy bìa và nó cũng là vật liệu được biến đổi nhiều nhất
thành chai, lọ…Ứng dụng quan trọng nhất của PE là làm các loại nắp
khác nhau. Tính trơ của PE cũng được chú ý đến. Màng mỏng PE định
hướng và kéo căng sơ bộ được dùng nhiều dưới dạng màng co và
màng căng.Tính chất của PE thay đổi tùy theo nhà sản xuất. Tuy
nhiên, một vài đặc tính đặc trưng được trình bày dưới đây nhằm
minh họa các đặc tính này thay đổi như thế nào khi mật độ thay đổi
từ thấp tới cao.
41. b. Polypropylen (PP):
Là một loại nhựa olefin khác. Nó cứng hơn PE, có độ chịu căng giãn tốt
hơn và trong suốt hơn. Giá trị của tính thấm hơi ẩm thấp. Do độ kết tinh
cao, nhiệt độ làm mềm khoảng 150oC nên nó được sử dụng thành công
khi tiệt trùng các sản phẩm y khoa trong nồi hấp… PP cũng được dùng
dưới dạng bao bì cho thực phẩm làm sẵn đưa vào lò đối lưu hoặc đun sôi.
Nó cũng thông dụng khi sản suất nắp đậy bằng phương pháp ép phun.
Do mật độ của PP thấp (0.90 g/m3) và lực cao bền nên nó có thể tạo ra
màng mỏng hơn làm cho nó có thể cạnh tranh với màng làm từ PE trong
một vài ứng dụng đặc biệt. Nó cũng có thể dùng thay cho cellophan, ví
dụ như dùng PP để bọc gói thuốc lá. PP có khuynh hướng trở nên giòn ở
nhiệt độ thấp, điều này có thể vượt qua ở một mức độ nào đó, bằng cách
đồng trùng hợp với một lượng nhỏ ethylene.
PP được sử dụng nhiều dưới dạng màng mỏng, tương đối cứng, có khả
năng ứng dụng giống với cellophane nhờ tính trong suốt của nó. Màng PP
được định hướng (OPP), nghĩa là kéo căng theo 1 hoặc 2 hướng, để có lực
bền và độ cứng tốt hơn. Màng OPP có độ cứng vừa đủ nên dễ dàng xử lý
nó nhiều loại thiết bị đóng gói, nó hoàn toàn trong suốt và có tính ngăn
cản độ ẩm và mùi hương tốt. Tuy nhiên, màng PP rất khó hàn nhiệt mà
điều này có thể vượt qua bằng cách đùn kép với PE.
PP cũng được dùng làm nắp đậy và đã tìm thấy nhiều ứng dụng thành
công trong khi PE bị gãy mặt dưới ảnh hưởng của một vài chất hoạt động
bề mặt. Ứng dụng thông dụng của PP là dùng để dệt các bao tải.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
42. c. Polystyrene (PS) :
Được sản xuất từ dầu thô bằng phương pháp trùng hợp styrene. PS thì
hoàn toàn trong suốt nhưng tính ngăn cản độ ẩm và khí thấp. PS cứng
nhưng độ kháng va đập thấp vì thế người ta thường trộn nó với loại cao
su tổng hợp butadien để tăng thêm độ bền va chạm. Tuy nhiên, thêm
butadien vào sẽ làm mất trong suốt và PS chịu va đập thường có màu
trắng.
PS rất dễ cho các quy trình dùng sản xuất bao bì. Nó có thể dùng để thổi
ép phun, đùn, nhiệt định hình… Do mật độ khuyếch tán thấp mà nó ít sử
dụng làm bao bì đóng gói mà phần lớn nó được dùng dưới dạng khay
hoặc tách được định hình bằng nhiệt. Ứng dụng đặc trưng nhất của PS là
các khay dùng để đóng gói rau tươi, và các tách dùng để đóng gói gia-
ua và các sản phẩm được chế biến từ sữa… màng mỏng PS được dùng để
bao gói trái cây, rau quả như cà chua, rau xanh. Sự định hướng 2 chiều
sẽ làm màng PS có lực bền và tính dai cao hơn, nó được gọi là màng PS
được định hướng (OPS)
Polystyrene xốp (EPS) được sản xuất bằng cách xử lý đặc biệt trong các
hạt PS. Đun nóng hạt PS bằng hơi nước để làm pentane có trong PS
phồng lên rất nhanh và hình thành cấu trúc tổ ong, EPS thường được
dùng để lót đệm giảm sốc cho các máy móc tinh vi trong bao bì. EPS
cũng được dùng nhiều dưới dạng khay để đóng gói thịt cá tươi, trái cây
tươi, sản phẩm nướng, trứng…
MỘT SỐ LOẠI MÀNG
THÔNG DỤNG
43. d. Polyesters:
Hoặc nhựa ester tuyến tính được sản xuất bằng cách ngưng tụ
giống như polyamide. Nó đùn ra dạng mỏng và màng này được
kéo căng theo 2 hướng. Polyester có lực bền cơ học cao và tính
chịu được nhiệt độ lên đến 3000C. Mang Polyester có tính thấm độ
ẩm và khí thấp trở lực đối với dung môi hữu cơ khá tốt. Nó có tính
hàn nhiệt kém và vì vậy nó thường được ghép với PE.
Màng Polyester có thể được phủ bằng PVDC và trở nên ít thấm khí
và mùi hương. Kết hợp với màng nhôm và PE nó sẽ trở thành loại
màng rất tốt cho việc đóng gói cà phê xay bằng phương pháp đóng
gói chân không và đóng gói sản phẩm chế biến từ thịt… Thỉnh
thoảng nó được dùng làm bao bì dưới dạng túi có thể đun nóng
được, nghĩa là sản phẩm bên trong được đun nóng bằng cách đun
sôi trực tiếp trong túi. Điều này có thể làm được do tính chịu được
nhiệt độ cao của màng. Màng Polyester có thể được định hình bằng
nhiệt đến một mức độ giới hạn và có loại Polyester có thể co được.
Gần đây Polyester có một ứng dụng khá thú vị, đó là Polyethylene
therephthalete (PET) dùng làm chai dựng nước giải khát có gaz.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG
THÔNG DỤNG
44. e. Polyamide (PA) hoặc Nylon :
Có lực bền cơ học tốt và tính chịu nhiệt rất tốt . Có nhiều loại PA có
nhiều điểm chảy lên đến 2500C. PA cũng được dùng trong cấu trúc
màng ghép và nhất là dùng trong các thiết bị định hình nhiệt bằng bằng
chân không để đóng gói sản phẩm được chế biến từ thịt được cắt thành
lát mỏng, thịt tươi và phó mát. Màng ghép dùng PA có bề dầy mỏng. Kỹ
thuật sản xuất màng PA mỏng thì khó và thường những màng này được
ghép vớp PA có bề dầy khác nhau để cải tiến tính hàn nhiệt. PA được
dùng rộng rãi làm bao bì tiệt trùng đóng gói các dụng cụ y khoa.
f. Polyvinyl Chloride:(PVC)
Được sản xuất thành 2 loại cứng và mềm dẻo. Loại PVC cũng có tính
ngăn cản độ ẩm và khí tốt, tính kháng mỡ tốt. PVC cũng được dùng
nhiều trong bao bì nhiệt định hình đóng gói bơ, dầu thực vật… Nhờ vào
tính trong suốt mà PVC được dùng dưới dạng chai nước khoáng, dùng
trong mỹ phẩm, dầu ăn và nước cốt trái cây. Một vài loại PVC chịu được
áp suất khí bền trong chai nên được dùng để đựng bia và nươc uống có
gaz khác.
Loại PVC mềm dẻo dưới dạng màng mỏng dùng để đóng gói thịt cá tươi,
trái cây, rau quả và các sản phẩm tươi khác. Màng PVC dẻo được dùng
để bọc pallet nhằm giữ được toàn bộ hàng hóa trên pallet đó bằng cách
quấn căng màng. Cũng có vài loại màng PVC dùng để bao gói để chống
làm hàng giả.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
45. g. Polyvinylidende Cloride (PVDC):
Thường được đồng trùng hợp với vinyl chloride và được gọi là SARAN (tên thương
mại). So với tất cả các màng nhựa khác, PVDC có tính thấm hơi nước, O2, CO2
thấp nhất.
Nó có trở lực đối với chất béo và hoá chất tốt. Màng PVDC co được sản xuất dưới
tên CRYOVAC (tên thương mại) Quy trình sản xuất màng PVDC bao gồm quá trình
đùn sản phẩm dạng ống vào bể nước, sau đó thổi sản phẩm bằng không khí đến
đường kính rất lớn, rồi định hướng màng theo 2 chiều. Màng PVDC được ép phẳng
cắt dọc 2 bên hông và quấn thành cuộn.
PVDC được dùng nhiều dưới dạng phân tán (phân tán trong nước) để phủ lên giấy
và giấy bìa. Cấu trúc màng nhiều lớp cần thiết để cho kết quả tốt.
PVDC được dùng cho các sản phẩm có yêu cầu rất kín như đóng gói phó mát và
thịt gia cầm, thường đóng gói chân không trong màng co PVDC. Nó có thể được
hàn nhiệt bằng máy hàn tầng số cao hoặc máy hàn xung lực.
PVDC thường được sử dụng cho những yêu cầu cao về tính ngăn cản do nó có tính
ngăn cản tốt nhất so với các loại màng khác. Một vài thí dụ như cellophane tráng
PVDC dùng cho bánh biscuit và các sản phẩm nhạy với độ ẩm. PVDC được dùng
nhiều trong màng ghép phức tạp đóng gói thịt, loại màng đùn kép PE/ PVDC/PE là
loại màng đùn rất quan trọng.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG
THÔNG DỤNG
46. h. Cellulose Acetate: (CA)
Có độ trong, sáng và vì vậy được dùng nhiều dưới dạng cửa sổ cho các túi và hộp
carton, cũng như để bao gói bên ngoài các hộp quà… Cellophane Acetate cũng được
dùng làm bao bì dạng ôm sát sản phẩm và dạng phồng bằng phương pháp nhiệt định
hình. CA rất ổn định về kích thước khi thay đổi điều kiện độ ẩm và vì vậy thay thế
cellophane để ghép với giấy dùng để bọc tập vở, sách, hàng…
i. Cellophane:
Là nguyên liệu đứng đầu trong nhóm nguyên liệu cellulosic được sử dụng giống
màng plastic. Cellophane được sản xuất bằng cách lấy cellulose có độ tinh lọc cao và
được hòa với dung môi dể có 1 độ đặc giống như xi-rô . Hỗn hợp này được cho qua
khe nhỏ và dài vào bể hoàn nhiệt để tạo thành màng mỏng. Vì vậy, nó được gọi là
cellulose hoàn nguyên. Sau đó, màng được đi qua những dung dịch để tách tạp chất,
lọc trở thành màng trong suốt.
Loại Cellophane được dùng nhiều nhất là MSAT với tính chống ẩm, khả năng hàn
nhiệt, tính dính và độ trong suốt tốt. Cellophane thường được phủ với nitrocellulose
hoặc PVDC. Lớp phủ này tăng thêm tính ngăn cản hơi ẩm và khả năng hàn nhiệt
trong khi bản thân Cellophane có tính ngăn cản khí và mùi hương tốt. Nhờ vào tính
trong suốt và cứng khiến cho màng Cellophane có thể chạy rất nhanh trên các máy
đóng gói nên nó được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp dệt và bánh kẹo.
Đôi khi màng Cellophane có tráng một mặt được dùng để đóng gói thịt tươi hay sản
phẩm chế biến từ thịt.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
48. j. Al-foil (lá nhôm mỏng)
Trong công nghiệp người ta định nghĩa: lá kim loại có chiều dày từ 4.3-152
µm gọi là Foil. Do vậy, Al-Foil là cuộn nhôm mỏng có chiều dày < 152 µm
Các nguyên tố thường có trong Al-Foil : Silicon, sắt, đồng thau, Mn, Mg, Cr,
Zn, Ti... với hàm lượng < 4%.
1. Tính chất:
Bền hóa học: Al-Foil bền với các loại acid nhẹ tốt hơn so với kiềm nhẹ. Khi
tiếp xúc với nước có chứa các muối kiềm thì có thể bị ăn mòn. Độ bền cao với
hầu hết các chất béo, dầu mỡ và các loại dung môi hưu cơ.
Bền nhiệt độ: Không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nhiệt độ và ẩm độ. Dễ sử
dụng trong quá trình tiệt trùng các bao bì có chứa các Al-Foil. Tăng cường độ
bền, tính mềm dẻo ở nhiệt độ thấp. Ngăn cản được sự phá hủy của ánh sáng.
Bền cơ học: Tuỳ thuộc vào lượng nguyên tố kim loại có chứa trong thành
phần hợp kim cuả Al-Foil và mức độ xử lý nhiệt trong quá trình sản xuất Al-
Foil mà tạo cho Al-Foil có tính chất cơ học rất linh hoạt.
2. Công dụng:
Dùng bao gói, trang trí.
Ghép với bao bì thuốc lá.
Kết hợp với các loại màng để làm bao bì dược phẩm, thực phẩm cao cấp.
Dùng trong bao bì vô trùng, nắp tô mì, kem, sữa chua..
MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
49. k. Màng Metalized
Màng Metalized được mạ lớp kim loại cực mỏng. Thông thường lớp
kim loại được mạ là nhôm. Chiều dày lớp kim loại mạ tùy thuộc
vào tính chất cần phải có như tính chống thấm khí, hơi ẩm và
nước... của từng loại bao bì yêu cầu. Lớp mạ càng dày thì các tính
chống thấm càng cao nhưng giá thành cũng tăng theo.
Nguyên lý tạo màng Metalized: kim loại nhôm nóng chảy, bay hơi
và ngưng tụ trên vật liệu màng (nền) đã xử lý một cách đặc biệt
để tăng độ kết dính, trong điều kiện chân không. Lượng nhôm mạ
tùy thuộc vào nhiệt độ của nhôm, tốc độ kéo màng đưa vào, số
trạm mạ...
1. Công dụng:
Dùng để thay thế Al foil trong vài lĩnh vực.
Dùng để cải thiện tính chất chống thấm của các sản phẩm sao cho
đạt sự cân bằng thích hợp của các tính chất chống thấm đặc trưng,
giá thành, hình dáng và phù hợp với các thiết bị gia công.
MỘT SỐ LOẠI MÀNG THÔNG DỤNG
50.
51. Các phương pháp tạo màng
phức hợp
Giới thiệu chung các phương pháp ghép màng
Màng phức hợp được tạo thành bằng cách:
Ghép hai hay nhiều lớp màng bằng chất kết dính
Tráng lên một lớp màng vật liệu một lớp vật liệu khác ở dạng lỏng
(nóng chảy) sau khi lớp vật liệu này nguội đi sẽ đông cứng lại
Có ba phương pháp tráng ghép màng cơ bản thường được ứng dụng
trong sản xuất bao bì mềm,trong đó mỗiphương pháp bao gồm các
dạng riêng của chúng:
Tráng ghép đùn Đùn đơn
Đùn trước và sau
Đùn kép
Ghép khô Ghép có dung môi
Ghép không dung môi
Ghép kết hợp
Ghép ướt
53. KIỂM TRA VẬT LIỆU SẢN XUẤT BAO BÌ
HỘP GẤP
Kiểm tra vật liệu: giấy sử dụng trong gia công hộp.
* Loại vật liệu * Độ bền đâm thủng
* Độ trắng * Độ bền kéo
* Độ phẳng * Độ bền nén phẳng
* Định lượng giấy * Độ bền nén biên
* Độ dày * Khả năng chất xếp
* Độ bền bục * Độ bền khi rơi
54. I. KIỂM TRA VẬT LIỆU
Kiểm tra vật liệu: Bài viết tập trung cho sản phẩm bao bì hộp giấy với nguyên vật
liệu chính cấu thành sản phẩm là giấy. Do đó bài báo xin được trình bày cách
thức kiểm tra chất lượng cho các loại giấy có thể làm hộp/thùng như sau:
* Giấy carton ép (duplex, bristol, ivory) để làm hộp carton: kiểm tra tính chất bề
mặt, độ dày, định lượng, độ bền kéo căng, độ bền bục, độ bền đâm thủng.
* Giấy kraft để làm tấm carton lượn sóng (dạng cuộn hoặc dạng tờ rời): kiểm tra
tính chất bề mặt, độ dày, định lượng, độ bền kéo căng, độ bền bục, độ bền
đâm thủng.
* Tấm carton lượn sóng để làm thùng carton lượn sóng (kiện dạng cuộn hoặc
dạng tấm): độ dày, định lượng, độ bền kéo căng, độ bền bục, độ bền nén.
Kiểm tra giới hạn chịu đựng của sản phẩm
* Hộp carton: độ bền nén, độ bền khi rơi.
* Thùng carton lượn sóng: độ bền nén, độ bền khi rơi.
TIÊU CHUẨN KIỂM TRA:
* Tiêu chuẩn về phương pháp lấy mẫu: TAPPI T400, FEFCO #1, ISO 1986:2002
* Tiêu chuẩn về phương pháp khí hậu hoá giấy: TAPPI T402, ISO 1987:1990
Cấu trúc cơ bản của giấy
ZD: Z Direction - Hướng chịu lực
MD: Machine Direction - Hướng song song
CD: Cross Direction - Hướng vuông góc
KIỂM TRA VẬT LIỆU SẢN XUẤT BAO BÌ
HỘP GẤP
55. Loại chất thêm Hiệu ứng Chất thêm Chất plastic Lượng dùng
Hóa dẻo Làm mềm, tránh
dễ bể
Phtalate,
phosphate,
glycol
PVC mềm,
Cellulosic
<50%
10%- 20%
Ổn định Chống lại sự lão
hóa do nhiệt, tia
UV
Muối chì, muối
Ba Ca, Sn,
Stearte
Vinylic <5%
Chống oxi hóa Chống sự oxy
hóa của tia UV,
O2, ..
Amin thơm, chất
dẫn xuất phenol
Polyolefin,
Styren
<5%
Chống màu Tạo vẻ đẹp Chất
màukhoáng,
màu hữu cơ
Tất cả <1%
Anti UV Làm chậm giảm
cấp do ánh sáng
Benzotriazotes,
salicilate hữu cơ
Khử mùi Phá hay thay đổi
mùi
Alamask
Chất nở Tạo cấu trúc xốp Pentan,
bicarbonate natri
PSE ( mốp ), PU
Chất bóng Dễ đổ khuôn, bề
mặt trơn bóng
Stearate butyl,
acid palmitic
PS, PVC, PE, PP
Tách khuôn Dễ tách khuôn Sáp parafin,
stearate
Tất cả
56. LDPE LLDPE HDPE
Tỷ trọng 0.91 – 0.92
Trong, hơi mờ, độ bóng bề
mặt cao
Bị kéo dãn, dễ nứt dưới tác
dụng lực
Tính chịu nhiệt
Tnc = 93oC
Tmin = -57oC
Thàn = 100oC
Khả năng chống tác nhân
Chống thấm nước tốt
Chống thấm khí, hơi nước
kém
Chống thấm dầu mỡ kém
Bền với axit muối vô cơ
Khả năng in ấn kém
Ứng dụng
Dùng làm bao bì thủy sản
lạnh đông vì chịu được nhiệt
độ -18oC
Nhiệt độ ghép mí thấp nên
dùng làm lớp trong cùng của
màng ghép
Tỷ trọng 0.91 – 0.92
Trong, hơi mờ, độ bóng bề
mặt cao, có tính mềm dẻo
Ít bị dãn, khó đứt
Tnc = 95oC
Tmin = -57oC
Thàn = 120oC
Chống thấm khí, hơi nước,
chống thấm dầu mỡ cải
thiện hơn so với LDPE
Bền với axit muối vô cơ
Khả năng in ấn cao hơn
LDPE
Dùng làm bao bì thủy sản
lạnh đông vì chịu được
nhiệt độ -18oC
Nhiệt độ ghép mí thấp nên
dùng làm lớp trong cùng
của màng ghép
Tỷ trọng 0.91 – 0.92
Trong, hơi mờ, độ bóng
bề mặt cao, tính cứng cao
Có tính chất cơ lý cao
Tính chịu nhiệt
Tnc = 121oC
Tmin = -46oC
Thàn = 140oC
Chống thấm khí, hơi
nước, chống thấm dầu mỡ
cải thiện hơn so với LLDPE
Bền với axit muối vô cơ
Khả năng in ấn cao hơn
LLDPE
Dùng làm bao bì thủy sản
lạnh đông vì chịu được
nhiệt độ -18oC
Tạo hình dạng các ly,
khay đựng
57. PP OPP
Được tổng hợp từ propylen
Tỷ trọng 0.88 – 0.9
Màng PP có thể dãn dài khi chịu tác dụng của lực
Tính chịu nhiệt
Tnc = 132oC
Tmin = -180oC
Thàn = 140oC
Đặc điểm
Khó rách, rất bền dưới tác động của lực cơ học
Trong suốt
Độ bóng bề mặt cao
Khả năng in ấn cao
Tính chống thấm khí và hơi nước tốt hơn so với
PE
Chống thấm dầu mỡ tốt
Bền hóa học với muối axit, kềm
Bị hư hỏng trong dung môi hữu cơ
Tính bền cơ của PP cao hơn PE
Ứng dụng
Dùng làm bao bì chịu tải trọng cao, chịu chế độ
thanh trùng, chịu áp lực cao
Dùng đựng dầu ăn
Giống như PP nhưng có cải tiến
Tnc = 140oC
Tmin = -50oC
Thàn = 150oC
Rất bền cơ nhưng dễ xé khi có vết
đứt nhỏ
Giống như PP nhưng cao hơn PP
Dùng làm lớp ngoài cùng vì có tính
chịu nhiệt, bền cơ học, dễ in ấn,
chống thấm khí, hơi nước, dễ xé
58. PA PVC
Tỷ trọng 1.13
Tmax = 220oC
Tmin = -73oC
Đặc điểm
Trong suốt, mềm dẻo cao
Không bền cơ học, bị giãn bởi lực kéo
Khả năng in ấn kém
Tính chống thấm hơi nước kém nhất
Tính chống thấm dầu mỡ kém
Bền hóa học với acid, kềm, muối vô cơ
Hư hỏng trong dung môi hữu cơ
Chống thấm khí tốt
Ứng dụng
Làm màng bao thực phẩm
Màng bọc trong lò viba
Do có tính chống thấm khí nên dùng trong
màng ghép hút chân không
Tỷ trọng 1.2
Tmax = 121oC
Tmin = -28oC
Trong suốt, giòn dễ vỡ
Bền cơ học, bị giãn bởi lực kéo
Khả năng in ấn khá
Tính chống thấm hơi nước tốt
Tính chống thấm dầu mỡ tốt
Bền hóa học với acid, kềm, muối vô cơ
Hư hỏng trong dung môi hữu cơ
Chống thấm khí tốt, nhưng CO2 kém
Bi hư hỏng trong môi trường có tia cực
tím
Làm ống nước
Không sử dụng trong thực phẩm do VCM
khá cao
59. Ưu điểm Nhược điểm
Tính cứng cao, chịu nhiệt độ khử trùng, trơ
về mặt hóa học, trong suốt, tỉ trọng thấp
Giống HDPE, thấm khí, oxy hóa bởi tia
UV, chịu lạnh kém
PE
Ưu điểm Nhược điểm
LDPE Mềm, trơ về mặt hóa học,
không thấm nước, giá thấp
Cháy, chịu nhiệt độ thấp, thấm khí, chịu
xoắn kém, bị oxy hóa mạnh bởi tia UV
HDPE Giống như LDPE, chịu nhiệt
100oC & -80oC
Giống LDPE , tính mờ tăng theo tỉ trọng
PP
EVA
Ưu điểm Nhược điểm
Mềm dẻo hơn PE, chịu ozone, dầu mỡ, chịu
lạnh -50oC, là chất keo dán
Chịu cơ yếu, chịu nhiệt kém, thấm khí
hơn PE
Ionomer
Ưu điểm Nhược điểm
Dai, chịu mài mòn, chịu mỡ, oxy, độ bền
hàn kín cao
Chịu tia UV yếu, Phồng lên khi có hiện
diện hydrocarbua
60. EVOH
PVC
PVdC
Ưu điểm Nhược điểm
Không thấm hơi nước, khí, trơ hóa học Nhạy cảm với amoniac, giảm cấp do tia
UV, giá cao
PS
Ưu điểm Nhược điểm
Cứng, ổn định hình dạng, kích thước, trong
suốt
Giòn, dễ bể, nhạy cảm với dung môi,
thấm hơi nước
Ưu điểm Nhược điểm
Cản khí rất tốt hơn PVdC, giữ mùi tốt Thấm ẩm, bị ảnh hưởng bởi ẩm độ
Ưu điểm Nhược điểm
PVC cứng Trong và thấm khí ít, chịu dầu
mỡ ít, giá thấp
Chịu nhiệt yếu, dễ bể ở nhiệt độ thấp, tỉ
trọng cao
PVC dẽo Mềm dẽo, trong suốt Bị oxy hóa và chiụ hóa học yếu
61. PSE
Technopolymer
Ưu điểm Nhược điểm
Cứng, ổn định hình dạng, kích thước, trong
suốt, ngăn khí tốt, chịu uốn cong tốt, chịu
dung môi
Nhạy cảm với tia UV, thủy phân, hóa
mềm trong hydrcarbua, tích điện
Ưu điểm Nhược điểm
Cứng, không nhạy cảm với ẩm độ
Chống chấn động, cách nhiệt
Giòn, dễ bể, nhạy cảm với dung môi,
thấm hơi nước
Pellicule Cellulosic
Ưu điểm Nhược điểm
Trong suốt, ngăn khí tốt, giảm cấp do sinh
học
Cháy, thấm hơi nước và hấp thu nước,
tuổi thọ thấp