1. Interessant!
7 principes voor een rijke leeromgeving
Hoe creëer je een leeromgeving waarin leerlingen worden uitgedaagd, gemotiveerd en er aandacht is voor de
interactie en het proces van leren? Een omgeving waarin elke leerling krijgt wat hij nodig heeft om het niveau te
halen wat bij hem past. Met de ‘7 principes voor een rijke leeromgeving’ als kapstok heb je als docent een praktisch
en overzichtelijk middel in handen om de lessen boeiend, afwisselend en passend te maken voor iedere leerling.
Bevindingen uit de leerpsychologie en hersenen‐ en gedragswetenschappen hebben als basis gediend voor de
principes. Deze inzichten hebben geleid tot een zevental principes die de motivatie en concentratie van elke leerling
optimaal stimuleren, op praktisch uitvoerbare wijze. De principes zijn ontleend aan de publicatie ‘7 principes voor
een rijke leeromgeving’ van KPC‐Groep, 2006. Hieronder worden ze kort behandeld.
Principe 1: leren is statemanaging
Statemanaging is gericht op de motivatie van de leerling. Dit heeft o.a. te
maken met hoe je als docent de les start; met de opbouw van de les en
met de mogelijkheid die gecreëerd wordt om rustig en geconcentreerd te
werken. Maar ook met het welbevinden en de motivatie van de leerling.
De uitdaging ligt erin de leerling op het puntje van de stoel te krijgen. De
docent speelt hierin een cruciale rol. De kunst van het lesgeven is de
leerlingen in een ‘staat van leren’ te brengen. Nieuwsgierigheid is daar de
basis van. Bedenk daarbij dat leren en school niet tot de basisbehoeften
van de leerling behoren. Reden te meer om veel aandacht te besteden aan
statemanagement.
Principe 2: Ieder stel hersenen is uniek en betekenisgericht
De leerling is het uitgangspunt. Het onderwijs gaat uit van wat de leerling
meebrengt aan kennis, overtuigingen en culturele achtergrond. En ieder
stel hersenen is uniek. Iedere leerling leert op een volstrekt eigen wijze.
Wat beweegt leerlingen? Waar liggen hun capaciteiten en
voorkeursleerstijlen. Welke materialen, boeken, ICT, deskundigen,
excursies kunnen aangedragen worden om leerling uit te dagen,
onderwerpen te verkennen en zich vaardigheden eigen te maken.
Daarnaast zoeken de hersenen van nature naar betekenis. Waarom moet ik
dit doen? Wat kan ik er mee? Hoe zit dat? Hoe werkt dat? Waarom is dat
zo?
Principe 3: leren is een sociale bezigheid
Je leert het meest van wat je uitlegt aan anderen. Als docent zul je dat
herkennen. Daarnaast kan het enorm stimuleren om samen met anderen
oplossingen te zoeken voor probleemstellingen, samen ergens aan werken.
Het geven en ontvangen van feedback, van de docent en van de
medeleerlingen, is daarbij van groot belang.
Meer informatie over samenwerkend leren? Klik hier
Voor voorbeelden van coöperatieve werkvormen klik hier (en vervolgens
op de paarse tekst)

2. Principe 4: maak bij het leren gebruik van zoveel mogelijk zintuigen en intelligenties
Het doet er niet zo zeer toe hoe intelligent je bent, maar hoe je intelligent
bent. Als je dat weet kun je er dankbaar gebruik van maken. Mensen
verschillen en leren op geheel verschillende manieren. De een leert door te
doen en de ander door uit een boek te leren. Een rijke leeromgeving
kenmerkt zich vooral door de variatie die wordt geboden.
Meer informatie over meervoudige intelligenties in de klas? Klik hier
Principe 5: Om te leren zijn tijd en ruimte nodig
Om te leren heb je ruimte nodig, zowel fysieke ruimte, maar ook
geestelijke ruimte. Stap van tijd tot tijd buiten de gebaande paden; dat zal
de leerling stimuleren. Verder is het van belang dat de leerling ervaart dat
er voldoende tijd is. Niet te weinig maar ook niet te veel. Timing is in het
onderwijs van groot belang.
Principe 6: Het gaat om het patroon en de samenhang
Wat heeft Frans nu met Engels te maken? Wiskunde met Techniek?
Kunstgeschiedenis met Geschiedenis? Het is voor de leerling niet
gemakkelijk de verbanden te vinden tussen de leerstof van de
verschillende vakken. Daarnaast heeft iedereen er behoefte aan een
patroon aan te brengen in de leerstof. Daar zijn verschillende manieren,
maar mindmappen is een manier die zeer breinvriendelijk is.
Zien hoe mindmappen werkt? Klik hier
Wil je zelf of met je klas digitaal mindmappen op de Mac? Klik hier
Principe 7: Leren wordt geremd door angst en gestimuleerd door uitdaging
Wanneer de leerstof te moeilijk is, heb je grote kans dat de leerling
afhaakt, maar als de leerstof te gemakkelijk is, gebeurt dat zeker. Wat heeft
de leeromgeving aan de leerling aan uitdagingen te bieden en welke
mogelijkheden zijn er om kennis en vaardigheden te vergroten?
Autonomie, relatie en interactie zijn daarbij belangrijke aspecten.
In de personeelskamers hangen posters en liggen informatieboekjes over
bovenstaande 7 principes.
Zelf een gratis poster aanvragen voor in je klas? Klik hier