LH5- Santillana ingurune egokitzapena

1. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
1
ZER DA ENERGIA?
Energia eraldatu egiten da:
8. GAIA:
ENERGIA ETA HAREN
ERABILERA.
ENERGIA materiaren aldaketa guztien eragilea da.

2. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
2
ENERGIA FORMAK
ENERGIA FORMA NON DAGO? ERABILERA
ARGI-ENERGIA Argiak duen energia da. - Landareek
fotosintesia
egiteko.
- Gauzak ikusteko.
BERO-ENERGIA EDO
ENERGIA TERMIKOA
Bero dagoen gorputz batetik hotz dagoen
beste batera trasmititzen den energia da.
Zenbat eta altuagoa izan
gorputz baten
tenperatura, bero-
energia handiagoa izango
da.
ENERGIA
MEKANIKOA
Mugitzen ari diren gorputzek duten
energia da.
Mogimendua sortzeko.
ENERGIA ELEKTRIKOA Argiarekin (tximista), Haizearekin eta ur
jauzietan lortzen den energia da.
Kable bidez heltzen da gure etxeetara.
Makinak eta etxetresnak
funtzionatzeko.
ENERGIA KIMIKOA Elikagaietan, Erregaietan, Lehergailuetan,
Piletan, Baterietan pilatzen da.
Gizakion eguneroko
jarduerak egiteko.
ENERGIA NUKLEARRA Zenbait substantziak (uranioa, plutonioa)
duten energia.
Energia elektrikoa
lortzeko, besteak beste.

3. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
3
ENERGIAREN PROPIETATEAK
PROPIETATEAK ZERTAN DATZA? ADIBIDEA
ERALDAKETA Energia mota bat beste
batean bihurtu daiteke.
TRASFERITZEA Gorputz batetik beste
batzuetara trasferitu daiteke.
BILTEGIRATZEA Energia batzuk biltegiratu
daitezke behar diranean
erabiltzeko.
GARRAIATZEA Energia leku batetik bestera
garraiatu daiteke.
Energia elektrikoa
Energia kimikoa

4. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
4
ENERGIA-ITURRIAK
Energia-iturri berriztagarriak
ENERGIA-ITURRIAK behar dugun energia ematen diguten natura-
baliabideak dira.
Ez dira agortzen etengabe sortzen direlako.
HAIZEA: haize-energia ENERGIA
MEKANIKOA
du.
ENERGIA
ELEKTRIKOA
bihurtzen da.
Objetuak mugitzeko gai da.
Aerosorgailuen bidez: errota
handi-handiak dira.
EGUZKIA ARGIA
BEROA
Plaka fotovoltaikoek energia
elektriko bihurtzen dute.
Eguzki-kolektoreen bidez biltzen
da.
Energia elektriko bihurtzen da.

5. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
5
BIOMASA: izaki
bizdunen hondakin
guztiak dira.
ENERGIA
KIMIKOA du.
ENERGIA ELEKTRIKOA edo
BERO-ENERGIA bihurtu daiteke.
LURRAREN BARNE-
ENERGIA: energia
geotermikoa
BERO-
ENERGIA du.
ENERGIA
ELEKTRIKOA
bihurtzen da.
Ura berotzeko,
berokuntzarako…
URA: energia-
hidraulikoa
olatuak, mareak….ENERGIA
MEKANIKOA
du.
ENERGIA
ELEKTRIKOA
bihurtzen da.
Zentral hidroelektrikoen bidez:
ibai ondoan eraikitzen dira.

6. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
6
Energia-iturri berriztaezinak
NOLA ERABILTZEN DUGU ENERGIA?
Zertarako erabiltzen da energia?
Natura-baliabide mugatuak dira; agortu egin daitezke.
ERREGAI FOSILAK IKATZA
GAS NATURALA
PETROLIOA
-Zentral
termikoe
tan
erabiltze
n dira
ENERGIA
ELEKTRIK
OA
lortzeko.
berokuntzarako
Gasolina eta gasoila:
erregaietarako,
berokuntzarako
URANIOA eta
PLUTONIOA
Jatorri mineraleko substantziak dira.
Zentral nuklearretan erabiltzen dira energia NUKLEARRA
energia ELEKTRIKO bihurtzeko.

7. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
7
Zer energia erabiltzen da?
Energia etxeetan:
1. energia elektrikoa
2. erregaiak (petroliotik eratorriak eta gas naturala)
3. energia-iturri berriztagarriak (biomasa, eguzki-energia)
ZUZENEAN ERABILTZEN DIREN
ENERGIA-MOTAK:
ELEKTRIZITATEA EKOIZTEKO
ERABILTZEN DIREN ENERGIA-
ITURRIAK:

8. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
8
ENERGIA ERABILTZEAREN
ONDORIOAK
Energia erabiltzearen arazoak
Baliabideak agortzea
Euri azidoa
Berotze globala
Hondakin erradiaktiboak

9. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
9
Energia aurrezteko neurri batzuk:
Argiak eta gailu elektronikoak itzali. Garraio publikoa erabili.
Berokuntzaren eta aire-girotuaren
tenperatura kontrolatu.
Energia-iturri berriztagarrien erabilera
sustatu.

10. Natur Zientziak. EGITEN JAKIN proiektua
Santillana- Zubia.
Lehen Hezkuntza 5. maila
10
Ahalik eta energia-efizientzia handieneko
gailuak erabiltzea.
Paperak, beira, plastikoak edo metalak
birziklatzea.