1. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
ΚΑΙ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ:ΚΑΙ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ:
Οι επιδράσεις στην ικανοποίηση, τηΟι επιδράσεις στην ικανοποίηση, τη
δέσμευση και την αυτορρύθμισηδέσμευση και την αυτορρύθμιση
Γιάννης ΜάρκοβιτςΓιάννης Μάρκοβιτς
Υπουργείο ΟικονομικώνΥπουργείο Οικονομικών
markovii@cyta.grmarkovii@cyta.gr
33ηη
ΗΜΕΡΙΔΑ ΚΛΑΔΟΥ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣΗΜΕΡΙΔΑ ΚΛΑΔΟΥ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
14 Μαΐου 201414 Μαΐου 2014,, ΑθήναΑθήνα

2. European ManagementEuropean Management
JournalJournal
Economic crisis and the employee:Economic crisis and the employee:
The effects of economic crisis on employeeThe effects of economic crisis on employee
job satisfaction, commitment, and self-job satisfaction, commitment, and self-
regulationregulation
2014, 32(3): 413-4222014, 32(3): 413-422
Yannis Markovits,Yannis Markovits,
Diana Boer,Diana Boer,
Rolf van DickRolf van Dick

3. ΣύνοψηΣύνοψη
 Το πλαίσιο και οι μεταβλητέςΤο πλαίσιο και οι μεταβλητές
 Οι ερευνητικές υποθέσειςΟι ερευνητικές υποθέσεις
 Το διαμεσολαβητικό μοντέλοΤο διαμεσολαβητικό μοντέλο ((mediation model)mediation model)
 Ερευνητική μεθοδολογία και αποτελέσματαΕρευνητική μεθοδολογία και αποτελέσματα
 Σχολιασμοί - συμπεράσματαΣχολιασμοί - συμπεράσματα

4. Το πλαίσιοΤο πλαίσιο
Ο ρόλος της οικονομικής κρίσης στηνΟ ρόλος της οικονομικής κρίσης στην
διαμόρφωση των εργασιακώνδιαμόρφωση των εργασιακών
στάσεων μέσα από τις αλλαγές πουστάσεων μέσα από τις αλλαγές που
γίνονται στην ρυθμιστική εστίαση.γίνονται στην ρυθμιστική εστίαση.
Η κρίση αλλάζει τις εργασιακέςΗ κρίση αλλάζει τις εργασιακές
στάσεις;στάσεις;

5. Οι μεταβλητέςΟι μεταβλητές
 Η ικανοποίηση από την εργασία διακρίνεταιΗ ικανοποίηση από την εργασία διακρίνεται
στην εξωγενή ικανοποίηση και την ενδογενήστην εξωγενή ικανοποίηση και την ενδογενή
ικανοποίησηικανοποίηση ((job satisfaction, extrinsicjob satisfaction, extrinsic
satisfaction, intrinsic satisfaction)satisfaction, intrinsic satisfaction)
 Η οργανωσιακή δέσμευση διακρίνεται στηΗ οργανωσιακή δέσμευση διακρίνεται στη
θυμική δέσμευση, την κανονιστική δέσμευσηθυμική δέσμευση, την κανονιστική δέσμευση
και τη δέσμευση συνέχειαςκαι τη δέσμευση συνέχειας (organizational(organizational
commitment, affective commitment, normativecommitment, affective commitment, normative
commitment, continuance commitment)commitment, continuance commitment)
 Η εστίαση ρύθμισης διακρίνεται στηνΗ εστίαση ρύθμισης διακρίνεται στην
εστίαση εξέλιξης και την εστίαση προστασίαςεστίαση εξέλιξης και την εστίαση προστασίας
(regulatory focus, promotion focus,(regulatory focus, promotion focus,
prevention focus)prevention focus)

6. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (1)ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (1)
 Υπόθεση 1Υπόθεση 1ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν τηνΟι εργαζόμενοι που βιώνουν την
οικονομική κρίση αισθάνονται λιγότεροοικονομική κρίση αισθάνονται λιγότερο
ικανοποιημένοι από την εργασία τους, σεικανοποιημένοι από την εργασία τους, σε
σχέση με εκείνους που δεν αντιμετωπίζουνσχέση με εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν
τέτοιες καταστάσειςτέτοιες καταστάσεις (ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)
 Υπόθεση 2Υπόθεση 2ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν τηνΟι εργαζόμενοι που βιώνουν την
οικονομικήοικονομική κρίση αισθάνονται λιγότεροκρίση αισθάνονται λιγότερο
ικανοποιημένοι από τις αποδοχές τους και τηνικανοποιημένοι από τις αποδοχές τους και την
εργασιακή ασφάλεια που παρέχεται, σε σχέσηεργασιακή ασφάλεια που παρέχεται, σε σχέση
με εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιεςμε εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιες
καταστάσειςκαταστάσεις (ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)

7. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (2)ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (2)
 Υπόθεση 3Υπόθεση 3ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν τηνΟι εργαζόμενοι που βιώνουν την
οικονομική κρίση αισθάνονται λιγότερο θυμικάοικονομική κρίση αισθάνονται λιγότερο θυμικά
δεσμευμένοι με τη δουλειά τους, σε σχέση μεδεσμευμένοι με τη δουλειά τους, σε σχέση με
εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιεςεκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιες
καταστάσειςκαταστάσεις (ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)
 Υπόθεση 4Υπόθεση 4ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν τηνΟι εργαζόμενοι που βιώνουν την
οικονομική κρίση αισθάνονται περισσότερο τηοικονομική κρίση αισθάνονται περισσότερο τη
δέσμευση συνέχειας με τη δουλειά τους, σεδέσμευση συνέχειας με τη δουλειά τους, σε
σχέση με εκείνους που δεν αντιμετωπίζουνσχέση με εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν
τέτοιες καταστάσειςτέτοιες καταστάσεις (ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)
 Υπόθεση 5Υπόθεση 5ηη
:: Η κανονιστική δέσμευση δενΗ κανονιστική δέσμευση δεν
επηρεάζεται από την οικονομική κρίσηεπηρεάζεται από την οικονομική κρίση
(ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΜΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)

8. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ( 33))
 Υπόθεση 6Υπόθεση 6ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν τηνΟι εργαζόμενοι που βιώνουν την
οικονομική κρίση είναι λιγότερο εστιασμένοιοικονομική κρίση είναι λιγότερο εστιασμένοι
στην εξέλιξη, σε σχέση με εκείνους που δενστην εξέλιξη, σε σχέση με εκείνους που δεν
αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσειςαντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις
(ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)
 Υπόθεση 7Υπόθεση 7ηη
:: Οι εργαζόμενοι που βιώνουν μιαΟι εργαζόμενοι που βιώνουν μια
την οικονομική κρίση είναι περισσότεροτην οικονομική κρίση είναι περισσότερο
εστιασμένοι στην προστασία, σε σχέση μεεστιασμένοι στην προστασία, σε σχέση με
εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιεςεκείνους που δεν αντιμετωπίζουν τέτοιες
καταστάσειςκαταστάσεις (ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ)

9. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (4)ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (4)
 Υπόθεση 8Υπόθεση 8ηη
:: Η εστίαση στην προστασίαΗ εστίαση στην προστασία
και η εστίαση στην εξέλιξη διαμεσολαβούνκαι η εστίαση στην εξέλιξη διαμεσολαβούν
στις επιδράσεις της κρίσης στηνστις επιδράσεις της κρίσης στην
ικανοποίηση. Η κρίση αυξάνει την εστίασηικανοποίηση. Η κρίση αυξάνει την εστίαση
στην προστασία και μειώνει την εστίασηστην προστασία και μειώνει την εστίαση
στην εξέλιξη, και αυτές με την σειρά τουςστην εξέλιξη, και αυτές με την σειρά τους
μειώνουν την ικανοποίησημειώνουν την ικανοποίηση (η υπόθεση(η υπόθεση
προκύπτει από την σύνδεση τωνπροκύπτει από την σύνδεση των
υποθέσεων 1, 2, 6 και 7)υποθέσεων 1, 2, 6 και 7) (ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΑΠΟΔΕΙΞΗ)

10. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (5)ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ (5)
 Υπόθεση 9Υπόθεση 9ηη
:: Η εστίαση στην προστασία και ηΗ εστίαση στην προστασία και η
εστίαση στην εξέλιξη διαμεσολαβούν στιςεστίαση στην εξέλιξη διαμεσολαβούν στις
επιδράσεις της κρίσης στη δέσμευση.επιδράσεις της κρίσης στη δέσμευση.
Συγκεκριμένα, η κρίση οδηγεί σε μειωμένηΣυγκεκριμένα, η κρίση οδηγεί σε μειωμένη
θυμική δέσμευση, διαμεσολαβούμενη από τηνθυμική δέσμευση, διαμεσολαβούμενη από την
μειωμένη εστίαση στην εξέλιξη. Η κρίση οδηγείμειωμένη εστίαση στην εξέλιξη. Η κρίση οδηγεί
σε αυξημένη δέσμευση συνέχειας,σε αυξημένη δέσμευση συνέχειας,
διαμεσολαβούμενη από την αυξημένη εστίασηδιαμεσολαβούμενη από την αυξημένη εστίαση
στην προστασία. Η κρίση δεν έχει κανέναστην προστασία. Η κρίση δεν έχει κανένα
αποτέλεσμα στην κανονιστική δέσμευση, λόγωαποτέλεσμα στην κανονιστική δέσμευση, λόγω
του μηχανισμού ισοσκέλισης μεταξύ αυξημένηςτου μηχανισμού ισοσκέλισης μεταξύ αυξημένης
εστίασης στην προστασία και μειωμένηςεστίασης στην προστασία και μειωμένης
εστίασης στην εξέλιξηεστίασης στην εξέλιξη (η υπόθεση προκύπτει(η υπόθεση προκύπτει
από την σύνδεση των υποθέσεων 3, 4, 5, 6 και 7)από την σύνδεση των υποθέσεων 3, 4, 5, 6 και 7)
(ΑΠΟΔΕΙΞΗ)(ΑΠΟΔΕΙΞΗ)

11. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ
ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

12. Τα δύο δείγματαΤα δύο δείγματα
Πρώτο δείγμα (2004-2007)Πρώτο δείγμα (2004-2007) ::
Ιδιωτικός τομέας, Θεσσαλονίκη,Ιδιωτικός τομέας, Θεσσαλονίκη,
882 άτομα, 68% ανταπόκριση882 άτομα, 68% ανταπόκριση
Δεύτερο δείγμα (2011-2012)Δεύτερο δείγμα (2011-2012) ::
Ιδιωτικός τομέας, Θεσσαλονίκη,Ιδιωτικός τομέας, Θεσσαλονίκη,
1024 άτομα, 71% ανταπόκριση1024 άτομα, 71% ανταπόκριση
Τα δύο δείγματα εμφανίζουν αρκετάΤα δύο δείγματα εμφανίζουν αρκετά
κοινά στοιχεία στα δημογραφικάκοινά στοιχεία στα δημογραφικά
τους χαρακτηριστικάτους χαρακτηριστικά

13. Τα ερωτηματολόγιαΤα ερωτηματολόγια
Organizational Commitment Scales– ACS,Organizational Commitment Scales– ACS,
CCS, NCS (Allen & Meyer, 1990)CCS, NCS (Allen & Meyer, 1990)
Minnesota Satisfaction Questionnaire –Minnesota Satisfaction Questionnaire –
MSQ (Weiss, Dawis, England, Lofquist,MSQ (Weiss, Dawis, England, Lofquist,
1967)1967)
Promotion Focus/Prevention Focus ScalePromotion Focus/Prevention Focus Scale
(Lockwood, Jordan & Kunda, 2002)(Lockwood, Jordan & Kunda, 2002)
Ελληνικές μεταφράσεις, με ικανοποιητικήΕλληνικές μεταφράσεις, με ικανοποιητική
φερεγγυότητα και αξιοπιστίαφερεγγυότητα και αξιοπιστία
(Markovits, Davis, Fay, & Van Dick, 2010,
Markovits, Davis, & Van Dick, 2007,
Markovits, Ullrich, Van Dick, & Davis, 2008)

14. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ
ΥΠΟΘΕΣΕΩΝΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
 Υπόθεση 1Υπόθεση 1ηη
:: Μερική απόδειξηΜερική απόδειξη
 Υπόθεση 2Υπόθεση 2ηη
:: Πλήρης απόδειξηΠλήρης απόδειξη
 Υπόθεση 3Υπόθεση 3ηη
:: Πλήρης απόδειξηΠλήρης απόδειξη
 Υπόθεση 4Υπόθεση 4ηη
:: Μη απόδειξηΜη απόδειξη
 Υπόθεση 5Υπόθεση 5ηη
:: Μη απόδειξηΜη απόδειξη
 Υπόθεση 6Υπόθεση 6ηη
:: Πλήρης απόδειξηΠλήρης απόδειξη
 Υπόθεση 7Υπόθεση 7ηη
:: Πλήρης απόδειξηΠλήρης απόδειξη
 Υπόθεση 8Υπόθεση 8ηη
:: ΑπόδειξηΑπόδειξη
 Υπόθεση 9Υπόθεση 9ηη
:: ΑπόδειξηΑπόδειξη

15. Συγκρίσεις μέσων τιμών, ελέγχοντας φύλο και ηλικίαΣυγκρίσεις μέσων τιμών, ελέγχοντας φύλο και ηλικία
N (προ κρίσης) = 882, N (κρίση) = 1024 * p < .05, ** p < .01

16. Ανάλυση διαμεσολάβησης για την εργασιακήΑνάλυση διαμεσολάβησης για την εργασιακή
ικανοποίησηικανοποίηση
Διαφορετικές επιδράσεις της κρίσης στους διαμεσολαβητές: Εξέλιξη a1 = -.28**
Προστασία a2 = .13**
a ηλικιακές ομάδες 1 = 20-34, 2 = 35-45, 3 = 46-65 χρονών, b 0 = άρρεν, 1 = θήλυ, c 0 = προ
κρίση, 1 = κρίση, d εκτίμηση σημείου, στις παρενθέσεις 95% διόρθωση σφάλματος
μεροληψίας, αυξητικό διάστημα εμπιστοσύνης βασισμένο στην μέθοδο 5000 bootstrap
επαναδειγματοληψίας * p < .05; ** p < .01; N = 1900

17. Ανάλυση διαμεσολάβησης για την οργανωσιακήΑνάλυση διαμεσολάβησης για την οργανωσιακή
δέσμευσηδέσμευση
Διαφορετικές επιδράσεις της κρίσης στους διαμεσολαβητές: Εξέλιξη a1 = -.28**
Προστασία a2 = .13**
a ηλικιακές ομάδες 1 = 20-34, 2 = 35-45, 3 = 46-65 χρονών, b 0 = άρρεν, 1 = θήλυ, c 0 = προ
κρίση, 1 = κρίση, d εκτίμηση σημείου, στις παρενθέσεις 95% διόρθωση σφάλματος
μεροληψίας, αυξητικό διάστημα εμπιστοσύνης βασισμένο στην μέθοδο 5000 bootstrap
επαναδειγματοληψίας * p < .05; ** p < .01; N = 1900

18. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (1)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (1)
 Η οικονομική κρίση επιδράΗ οικονομική κρίση επιδρά
πρωταρχικά στηνπρωταρχικά στην εξωγενήεξωγενή
ικανοποίησηικανοποίηση από την εργασία, αντίαπό την εργασία, αντί
στην ενδογενή ικανοποίησηστην ενδογενή ικανοποίηση
 Η οικονομική κρίση έχει σημαντικήΗ οικονομική κρίση έχει σημαντική
αρνητική επίδραση στηναρνητική επίδραση στην
ικανοποίηση από την ασφάλειαικανοποίηση από την ασφάλεια πουπου
νοιώθει ο εργαζόμενοςνοιώθει ο εργαζόμενος

19. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (2)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (2)
 Η θυμική δέσμευση μειώνεται σημαντικά,Η θυμική δέσμευση μειώνεται σημαντικά,
εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, γιατίεξαιτίας της οικονομικής κρίσης, γιατί τατα
θυμικά αισθήματα του ανθρώπουθυμικά αισθήματα του ανθρώπου
επηρεάζονται από την κρίσηεπηρεάζονται από την κρίση
 Η δέσμευση συνέχειας παραμένει σταθερή καιΗ δέσμευση συνέχειας παραμένει σταθερή και
οι συνέπειες της κρίσης δεν φαίνεται να τηνοι συνέπειες της κρίσης δεν φαίνεται να την
επηρεάζουν,επηρεάζουν, προφανώς λόγω του υψηλούπροφανώς λόγω του υψηλού
κόστους της εργασιακής αλλαγής και τωνκόστους της εργασιακής αλλαγής και των
λίγων εναλλακτικών εργασιακών επιλογώνλίγων εναλλακτικών εργασιακών επιλογών
 Η κανονιστική δέσμευση μειώνεται, παρόλοΗ κανονιστική δέσμευση μειώνεται, παρόλο
που αυτή έχει βαθιές ρίζες στην οικογένεια, τοπου αυτή έχει βαθιές ρίζες στην οικογένεια, το
σχολείο και τις κοινωνικές δομές,σχολείο και τις κοινωνικές δομές, πιθανώςπιθανώς
λόγω της μείωσης του αισθήματοςλόγω της μείωσης του αισθήματος
υποχρέωσης και του ηθικού καθήκοντοςυποχρέωσης και του ηθικού καθήκοντος

20. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (3)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (3)
 Λόγω τηςΛόγω της κρίσης οι εργαζόμενοι είναικρίσης οι εργαζόμενοι είναι
περισσότερο εστιασμένοι στην προστασίαπερισσότερο εστιασμένοι στην προστασία
και λιγότερο στην εξέλιξηκαι λιγότερο στην εξέλιξη
 Η κρίση είναι μιαΗ κρίση είναι μια εξωγενής απειλήεξωγενής απειλή για τουςγια τους
μηχανισμούς αυτορρύθμισης τωνμηχανισμούς αυτορρύθμισης των
ανθρώπωνανθρώπων
 Οι αλλαγές στους μηχανισμούςΟι αλλαγές στους μηχανισμούς
αυτορρύθμισηςαυτορρύθμισης ερμηνεύουν τις αλλαγέςερμηνεύουν τις αλλαγές
στις εργασιακές στάσειςστις εργασιακές στάσεις
 Λόγω της κρίσης οι εργαζόμενοι είναιΛόγω της κρίσης οι εργαζόμενοι είναι
περισσότερο προσεκτικοί και σκέφτονταιπερισσότερο προσεκτικοί και σκέφτονται
πιο πολύπιο πολύ πριν λάβουν τις αποφάσεις τουςπριν λάβουν τις αποφάσεις τους
 Η κρίση επηρεάζειΗ κρίση επηρεάζει αρνητικά τις υψηλέςαρνητικά τις υψηλές
προσδοκίες των εργαζομένωνπροσδοκίες των εργαζομένων και τιςκαι τις
ανάγκες εξέλιξης και ανάπτυξηςανάγκες εξέλιξης και ανάπτυξης πουπου

21. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (4)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (4)
 Η εστίαση στην εξέλιξη σχετίζεταιΗ εστίαση στην εξέλιξη σχετίζεται θετικά μεθετικά με
την εργασιακή ικανοποίηση και τηντην εργασιακή ικανοποίηση και την
οργανωσιακή δέσμευσηοργανωσιακή δέσμευση
 Η εστίαση στην προστασία σχετίζεταιΗ εστίαση στην προστασία σχετίζεται θετικά μεθετικά με
την οργανωσιακή δέσμευσητην οργανωσιακή δέσμευση
 Η εστίαση στην προστασία ως μηχανισμόςΗ εστίαση στην προστασία ως μηχανισμός
προσαρμογής,προσαρμογής, προστατεύει τον εργαζόμενοπροστατεύει τον εργαζόμενο
από εντονότερα αρνητικά αποτελέσματα τηςαπό εντονότερα αρνητικά αποτελέσματα της
κρίσης,κρίσης, μέσω του φαινομένου της καταστολήςμέσω του φαινομένου της καταστολής
 Η μείωση στην εστίαση εξέλιξης μπορεί ναΗ μείωση στην εστίαση εξέλιξης μπορεί να
ισοσκελίσει την αύξηση στην εστίασηισοσκελίσει την αύξηση στην εστίαση
προστασίας, αλλάπροστασίας, αλλά η εστίαση προστασίας ωςη εστίαση προστασίας ως
σταθεροποιητικός μηχανισμός στην κρίση, δενσταθεροποιητικός μηχανισμός στην κρίση, δεν
βοηθάει στις υψηλές προσδοκίες τωνβοηθάει στις υψηλές προσδοκίες των
εργαζομένωνεργαζομένων

22. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (5)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (5)
Περιορισμοί και εναλλακτικές ερμηνείεςΠεριορισμοί και εναλλακτικές ερμηνείες
 Η χρήση δύο διαφορετικών κλιμάκων μέτρησης για τα δύο
δείγματα – ξεπεράσθηκε με την μέθοδο POMP (μετατρέπει τις
δύο κλίμακες σε μια κοινή από 0 έως 100) οπότε και έγινε
σύγκριση των μέσων τιμών
 Το πρόβλημα της διακύμανσης της κοινής μεθόδου –
ξεπεράσθηκε από το μεγάλο μέγεθος των δύο δειγμάτων
 Η γενίκευση των αποτελεσμάτων περιορίζεται στον ιδιωτικό
τομέα (δεν καλύπτει όλη την αγορά εργασίας και το εργατικό
δυναμικό)
 Οι μεταβολές στις ημερήσιες διαθέσεις των υποκειμένων, που
ισχύουν και στα δύο δείγματα, δεν επηρεάζουν τα αποτελέσματα
και τις συγκρίσεις
 Η εστίαση ψευδαίσθησης, μπορεί να επηρεάζει τις απόψεις και
τις αντιλήψεις, αλλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα οι
άνθρωποι προσαρμόζονται είτε στο θετικό είτε στο αρνητικό –
τα αποτελέσματα της έρευνας αντικατοπτρίζουν την ψυχολογική
πραγματικότητα των εργαζομένων κατά την κρίση και τα
δεδομένα της έρευνας δείχνουν εργαζόμενους λιγότερο
ικανοποιημένους, περισσότερο ανασφαλείς και με την
ρυθμιστική εστίαση να αλλάζει

23. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (6)ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ (6)
Επιπτώσεις και συμπεράσματαΕπιπτώσεις και συμπεράσματα
 Οι αλλαγές στην ικανοποίηση και τη δέσμευσηΟι αλλαγές στην ικανοποίηση και τη δέσμευση
των εργαζομένων που διατηρούν τηντων εργαζομένων που διατηρούν την
απασχόλησή τους, έχουν να κάνουν με τιςαπασχόλησή τους, έχουν να κάνουν με τις
αντιλήψεις για τις εργασιακές ευκαιρίες, καθώςαντιλήψεις για τις εργασιακές ευκαιρίες, καθώς
και τις εσωτερικεύσεις των εργαζομένων εξαιτίαςκαι τις εσωτερικεύσεις των εργαζομένων εξαιτίας
της κρίσηςτης κρίσης
 Ενώ δεν αρέσει στους εργαζόμενους πουΕνώ δεν αρέσει στους εργαζόμενους που
δουλεύουν για το συγκεκριμένο αφεντικό, δενδουλεύουν για το συγκεκριμένο αφεντικό, δεν
αλλάζουν χώρο εργασίας και φαίνεται ότι έχουναλλάζουν χώρο εργασίας και φαίνεται ότι έχουν
«κολλήσει» στη συγκεκριμένη δουλειά«κολλήσει» στη συγκεκριμένη δουλειά
 Η χαμηλότερη ικανοποίηση και δέσμευση έχουνΗ χαμηλότερη ικανοποίηση και δέσμευση έχουν
αρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα τωναρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα των
εργαζομένωνεργαζομένων

24. ΤΕΛΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟΤΕΛΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Η κοινωνία «μετακινείται» προς την εστίαση τηςΗ κοινωνία «μετακινείται» προς την εστίαση της
προστασίας, της εργασιακής δυσαρέσκειας και τηςπροστασίας, της εργασιακής δυσαρέσκειας και της
χαμηλής θυμικής δέσμευσης, με αποτέλεσμα αυτό ναχαμηλής θυμικής δέσμευσης, με αποτέλεσμα αυτό να
δημιουργεί έναν φαύλο κύκλοδημιουργεί έναν φαύλο κύκλο
Τα παραπάνω φαινόμενα «οδηγούν» σε χαμηλότερηΤα παραπάνω φαινόμενα «οδηγούν» σε χαμηλότερη
παραγωγικότητα, χαμηλότερη δημιουργικότητα καιπαραγωγικότητα, χαμηλότερη δημιουργικότητα και
καινοτομία των εργαζομένων, τα οποία επιτείνουν τιςκαινοτομία των εργαζομένων, τα οποία επιτείνουν τις
αρνητικές καταστάσεις στις εργασιακές στάσεις καιαρνητικές καταστάσεις στις εργασιακές στάσεις και
συμπεριφορέςσυμπεριφορές
Η επιτακτική παρέμβαση και αλλαγή δεν προκύπτει μόνοΗ επιτακτική παρέμβαση και αλλαγή δεν προκύπτει μόνο
από τις αξιολογήσεις των διεθνών χρηματοπιστωτικώναπό τις αξιολογήσεις των διεθνών χρηματοπιστωτικών
οργανισμών, προκύπτει και από την μελέτη των στάσεωνοργανισμών, προκύπτει και από την μελέτη των στάσεων
των εργαζομένωντων εργαζομένων

25. Σας ευχαριστώ πολύΣας ευχαριστώ πολύ
Γιάννης ΜάρκοβιτςΓιάννης Μάρκοβιτς (Ph.D. Aston(Ph.D. Aston
University)University)
Υπουργείο ΟικονομικώνΥπουργείο Οικονομικών
Γενική Γραμματεία Δημοσίων ΕσόδωνΓενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων
Στοιχεία επικοινωνίαςΣτοιχεία επικοινωνίας
markovii@cyta.grmarkovii@cyta.gr