2. AURKIBIDEA
• IRAKURTZEA ETA IDAZTEA:
ELKARREKIN LOTURIKO PROZESUAK?
• KONSTRUKTIBISMOA
• IRAKURTZEN IKASIKO DUGU NOLA IRAKURRI ETA IDAZTEN IKASIKO DUGU NOLA
IDATZI
• HIZKUNTZA IDATZIAREN ERABILERAK:
- ERABILERA PRAKTIKOA: OBJETUEN PERTENENTZIA, ASISTENTZIA KONTROLA,
TALDEAREN IZENA, TOKIEN ERROTULAZIOA, LAN ANTOLAKETA, INGURUKO
MATERIALAK, MEZUAK, ZERRENDAK, GELAKO ASANBLADA, EGUTEGIA ETA DATA
- ERABILERA ZIENTIFIKOA: BERRIAK, AZALPENEZKO TESTUAK, INSTRUKZIOZKO
TESTUAK
- ERABILERA LITERARIOA: TESTU NARRATIBOAK, POESIAK, JOLASAK
• LIBURUTEGIAREN ERABILERA
• ONDORIOAK
• ARIKETA PRAKTIKOAK
3. IRAKURTZEA ETA IDAZTEA:
ELKARREKIN LOTURIKO PROZESUAK?
•Irakurtze prozesua ez da beti ematen idaztearen prozesuaren
aurretik.
•Idaztearen prozesua eta irakurtzearen prozesua, elkareraginean
daude, idatzizko testuari erreferentzia egiten dietelako. Idatzizko
testua, hizkuntzaren errepresentazio grafiko sistema bezala ulertua,
idazten den hizkuntza bezala ulertua.
•Ez dugu idazten hitz egiten dugun moduan eta idatziaren funtzioa
denbora eta espazioan esanahia duten enuntziatuak adieraztearena
da.
ZER DA IRAKURTZEA? ZER DA IDAZTEA?
Irakurtzea prozesu bat da eta bere bitartez idatzizko Idaztea idatzizko testua EKOIZTEAREN prozesua da.
testua ULERTZEN DA. Idatzizko edozein ekintzak, EKOIZPENA, mezua nork jasoko duen, mezua bera zein izango
ulermena inplikatu behar du. den eta mezua nola idatziko den kontutan hartu behar delako.
•Irakurtzea prozesu aktiboa da: Irakurleak esanahia •Planifikatu: Testua idaztzi baino lehenago bitartean edo
eraikitzen du testua, bere aurre ezagupenak eta ondoren idazleak hartzen dituen erabakiak (brainstorming,
irakurtzerakoan dituen helburuak kontutan izanik. ideien antolaketa, helburuak finkatzea)
•Irakurtzea helburu bat lortzea da, beti irakurtzen dugu •Testua eraiki
zerbait lortzeko.
•Testua birpasatu. Honek bereizten du idatzizko prozesua
•Irakurtzea irakurlea eta testuaren arteko interakzioa da. ahozkoarekin, idatzizkoan nahi diren aldaketak egin
Irakurleak berea egin behar du testua eta hau berak daitezkeelako.
dakienarekin harremanetan jarriko du.
•Irakurtzea predikzio eta inferentziak egiteko prozesua
da.
4. KONSTRUKTIBISMOA
• Ikastea da bakoitzak bere eredu propioa eraikitzen duenean,
aprendizai helburu batetatik abiatuz.
• Guztiok ezagutzen dugu mundua ezagupen objetuekin interakzioa
badugu.
• Pertsona bakoitza ikasi nahi duen horretara hurbilduko da, bere
aurre ezagupenetatik abiatuta.
• Era esanahikor batean ikastea, ez da ezagupenak pilatzea, aurretik
dakiguna eta ikasi nahi dugunaren artean erlazioak egitea baizik.
Aprendizai hau emateko, baldintza batzu daude:
- Edukinaren esanahia: Aprendizai argia eta koherentea.
- Esanahi psikologikoa: Adin/maila egokiak
- Ikaslegoaren buru mugimendua: Ikasten duenak egin behar du
saiakera.
- Irakasleak proposatzen dituen ekintzek aukera eman behar diote
ikasleari berak bere ezagupena eraikitzeko.
- Jarrera baikorra
- Ulertu ondoren memorizazioa.
5. IRAKURTZEN IKASIKO DUGU NOLA
IRAKURRI ETA IDAZTEN IKASIKO DUGU
NOLA IDATZI
• Ikasleak irakurketa eta idazkera egoera errealetan
jarrita bakarrik lortuko dugu hauek trebatzeko behar
dituzten prozesuak garatzea.
• Ulermen estrategiak landuko ditugu, irakurketaren
erabilera erreala egiten dugunean; helburu bat lortzeko
edozein material irakurtzea beharra sortzen dugunean.
• Idatzizko ekoizpenak egiteko garatu behar dituzten
estrategiak garatuko dituzte, testua errealak idazten
dituztenean, helburu bati erantzuteko testu egoki bat
idaztearen beharra sortzen dugunean.
6. HIZKUNTZA IDATZIAREN ERABILERAK
ERABILERAK
ERABILERA
PRAKTIKOA
-Eguneroko bizitzan aurkitzen ERABILERA ERABILERA
ditugun egoerak aurrera eramateko
-Hizkuntza idatzia era autonomoan ZIENTIFIKOA LITERARIOA
bizitzekotresna.
-Erabilgarritasuna
7. ERABILERA PRAKTIKOA
Objetuen pertenetzia:
-Umeak etxetik izena jarri gabe, zerbait
ekartzen dueneanbere aurrean izena jarri.
-Hamarretakoak umeak banatzea
-Pertxeroetan euren izenak jarri
Asistentzia kontrola:
-Umeen zerrenda idatzia (Nor falta da?)
- Txokoetako partehartzaileak, taldeak,…
-Etxera eskolatik eramaten diren gauzen kontrola
Taldearen izena:
- Gelaren izena (kartelak egin)
-Taldearen izena
-Ikastetxearen izena.
Tokien errotulazioa:
-Liburutegia, musika, mezuak, denda,…
-Material kaxak: errotulagailuak, arkatzak,…
-Jarri eta kendu daitezkeen errotuloak
-Txokoen izenak
8. ERABILERA PRAKTIKOA
Lan antolaketa:
-Zerrendak, kartelak, muralak,…ardurak gogorarazteko
-Bakoitzak duen ardura idatzi
-Murala, urte guztiko ardurak idazteko, izen mugikorrekin
-Orria, ardura puntualetarako
Inguruko materialak:
-Ikasleak ekartzen dituzten materialak hartu
-Inguruko materialak ikasleen eskura jarri:
kartelak, errotuloak, etiketak, ordutegiak,
gidak, programazioak,eskutitzak, mapak, albumak…
-Sailkapenak, galderak egin,…
Mezuak:(5 urte,1 maila)
-Ikasleak familiari: baimenak, eskaerak, informazioa, bilerak
-Ikasleak beste gela batetako ikasleei: gonbidapenak,
-Ikasleak idazkariari: nor falta den (jangela),
-Mezuak ikasleen artean (mezuen txokoa)
9. ERABILERA
PRAKTIKOA
Egutegia eta data:
Egunak, asteak, hilabeteak,
urtaroak, ikasturteak,…
Egutegia: ekintzak antolatzeko
Material, jolasen,..zerrendak:
Gelako asanblada: , urtebetetzeak, jaiak, eguraldia,…
-Falta den materiala,
- Adostasunetara iritsi Data zehaztu (4 urtetik gora)
jolastorduko jolasak,
gelako funtzionamenduari Egutegia: hilabete bakoitza orri batean
gustuko dituzten telebistako saioak
dagokien gaietan eta eguna karratuan
(programazioak)
-Egun finkoa Hilabetea aldatzean:
- Irteerara eramango ditugun
(asanbladako proposamen kaxa) hilabete eguna, asteak, egunak,
gauzen zerrenda
sasoia, jai egunak,
urtebetetzeak, ardurak,…
Sinbologia
10. HIZKUNTZA IDATZIAREN ERABILERAK
ERABILERAK
ERABILERA
PRAKTIKOA ERABILERA
-Eguneroko bizitzan aurkitzen ditugun ERABILERA
egoerak aurrera eramateko ZIENTIFIKOA:
-Hizkuntza idatzia era autonomoan LITERARIOA
Bizitzeko tresna.
-Erabilgarritasuna
Jakintza
11. ERABILERA
ZIENTIFIKOA
5 URTE ETA
1 MAILA
AZALPENEZKO INSTRUKZIOZKO
BERRIAK
TESTUAK TESTUAK
12. ERABILERA
ZIENTIFIKOA
5 URTE ETA
1 MAILA
BERRIAK
BERRIAK
-Egunkariak, aldizkariak
-Testu anitzak
-Interpretatu, informazioa bilatu, aukeratu, erlazionatu, konparatu,…
-Luzerako aprendizaia
-Ekintzak:
data begiratu, eguraldia ikusi, telebistako programazioa ikusi, irakarkiak irakurri eta komentatu (lehenengo atalean),
berriakirakurri eta komentatu: kortxoan komentatu nahi ditugun berriak jarri eta astean behin elkarjartze
bat egin, albuma egin komentatu ditugun berriekin, berriak idatzi eta egunkarietako berriekin bezela,
kortxoan jarri eta album bat egin.
-Ikasleei gertatutakoak idatzi (anaia jaio dela, hortza erori zaiola,…)
-Gelako egunkaria osatu
-Asteko ordutegian berrien irakurketa eta idaztea txertatu
13. ERABILERA
ZIENTIFIKOA
5 URTE ETA
1 MAILA
AZALPENEZKO TESTUAK
AZALPENEZKO TESTUAK:
-Azaltzea zergatik edo nola galderei erantzutea da.
- Ezagupen liburuak, entziklopediak, aldizkari zientifikoak,…
-Lexiko, sintaxi eta testu antolaketa bereizgarria
- Grafikoak, eskemak, …
-Azalpenezko testua=jakintza
-Ekintzak: informazioa bilatu (proiektuak)PROIEKTUAK.doc eta informazioa antolatu
-Informazioa bilatu: nora, non, nola *
-Informazioa antolatu
14. AZALPENEZKO TESTUAK
INFORMAZIOA BILATU
• Ezagupen liburuak ezagutu eta beraiekin familiarizatu: irakurketa
a) Materiala jaso eta gelan bildu
b) Liburuak begiratu binaka edo hirunaka eta jakin nahi dugunaren inguruan bilaketa egin.
Liburuan markak jarri interesgarria iruditzen zaigun tokietan.
• Testu bereko aurkibideen erabilera: kapituluak, tituluak, beltzezko letrak, kurtsibak,
ilustrazioak, argazkietako testuak, aurkibideak,…
• Beharrezkoa den informazioa aukeratu eta interpretatu
• - Irakurleak eraikitzen dituen ideia nagusiak, irakurketaren helburua eta bere
aurreezagupen menpe daude
- Azpimarratu, kopiatu, fotokopiatu, garrantzitsua dena moztu.
• Informazio desberdinak konparatu: Iturri desberdinetako informazioarekin konparaketak
egin, bukaerako lana osatzen joateko.
•Benetazko irakurketa egoera: zalantza, kezka batek irakurtzera bultzatu
gaitu
•Ikasleek irakurketa helburua garbi dute
•Ikaskideekin eta irakaslearekin informazioa partekatzeko aukera: aprendizaia
erregulatzeko
15. AZALPENEZKO TESTUAK
INFORMAZIOA ANTOLATU
•Lan gida bat eratu: zer jakin nahi dugu
•Lana ordenatu eta sailkatu
•Testua osatu: Lan talde txikietan. Talde bakoitzak gidoian
dagoen puntu bat eta ondoren besteekin partekatu.
- Esaldi motzak:
Zuhaitzetara igotzen dira: atseden hartzeko
janaria gordetzeko
- Mapa kontzeptualak
- Laburpenak
- Eskemak, marrazkiak izenekin
* 207 orria
16. ERABILERA
ZIENTIFIKOA
5 URTE ETA
1 MAILA
INSTRUKZIO TESTUAK
INSTRUKZIO TESTUAK:
- Lortu nahi dugun hori nola egin behar den azaltzen digu era ordenatu batean.
-Jolasak, eskulanak, aparailu baten funtzionamendua, errezeta,…
-Helburu bat martxan jartzea ahalbidetzen duen testua
-Kontestualizatu eta egoera errealak eskeini
•Pastela egin nahi badugu sukalde liburuak irakurriko ditugu
•Jolas berriak ezagutu nahi baditugu jolasak bilatu eta irakurriko ditugu
-Testuak bi zati ditu:
•Material zerrenda
• Aginduak: esaldi motzak, aginteran, ordenatuta
17. HIZKUNTZA IDATZIAREN ERABILERAK
ERABILERAK
ERABILERA
ERABILERA LITERARIOA
PRAKTIKOA
-Eguneroko bizitzan aurkitzen ditugun
ERABILERA -Imaginazioa, kreatibitatea,
sentimenduak, gustua
egoerak aurrera eramateko
-Hizkuntza idatzia era autonomoan
ZIENTIFIKOA: -Plazerra lortzeko irakurri
bizitzekotresna.
-Erabilgarritasuna
Jakintza -Ipuinak, esaerak, asmakizunak,…
poemak, publizitatea
18. ERABILERA
LITERARIOA
Jokuak:
Testu narratiboak: Poesia:
Ulermen estrategiak,
Ipuinak eta Esaerak, poesiak,
Soinuaren analisiak
esperientziak ahokorapiloak
19. NARRAZIOA
IPUINA
LEIENDAK
ESPERIENTZIAK
• IPUINA: baloreak, sentimenduak, imaginazioa, testu idatziaren erabilera literarioa, gozamena
- Gai, giro, pertsonai, mota desberdinetakoak aurkeztu
- Ekintzak:
• Ipuinen ezagupena (soportearekin edo soporterik gabe)
- Buruz kontatutakoak
- Irakurriak (irakasleak edo eurek irakurriak)
* irakurri aurretik- irakurketa helburuak zehaztu, aurreezagupenak, hipotesiak, galderak
* irakurri bitartean- inferentziak, interpretazioak, hipotesiak, predikzioak, ondorioak
* irakurri ondoren- rekapitulazioa, laburpena, lortutako ezagutza zabaldu
- Liburuak begiratu eta partekatu (konzentrazioa, liburutegiaren erabilpena)
- Ipuinen inguruan hitz egin (liburuak komentatu, gomendatu, gure gustukoak direnak erakutsi,
espektatibak sortu, motibazioa, liburuen erakusketa, lagunen artean ipuinak aldatu, liburutegira
bisitaldia, …)
- Ikasleek ezagutzen dituzten ipuinak kontatu
- Ezagutzen dituzten ipuinen marrazkiak egin edo ipuin bera idatzi (liburua laburtu eta egingo den
marrazkia aukeratu, testua eta marrazkiaren arteko erlazioa, biñetak, liburuxkak, ….)
- Ipuinak antzeztu
* Pertsonaiak banatu (pertsonaien zerrenda egin, muralak egin pertsonaiekin, )
* Pertsonai bakoitzaren itxura, izaera aztertu (bakoitzak eramango duen janzkera pentsatu edo
egin)
* Espazioa, eszenatokia (ipuina gertatzen deneko tokiak definitu, bere ezaugarriak bildu, zerrenda
bat egin,..)
* Bakoitzak duen papera memorizatu (bakoitzak bere papera kopiatu edo azpimarratu,)
* Antzezlaneko kartela
* Programa
20. NARRAZIOA
IPUINA
LEIENDAK
ESPERIENTZIAK
• Esperientziak: narraziozko testuaren ezagupen optimizatua
- Asmaturiko ipuin baten izenburua idatzi:
* Arbelean marrazki bat egin, asmatu behar den ipuinaren inguruan eta izenburua idatzi.
* Ipuin asmatua besteei kontatu
* Galderak, iradokizunak, komentarioak egin gelakideek eta irakasleak
- Ipuinaren bukaera asmatu
* Ipuin ezezagunak
* Talde txikietan edo denok irakasleari diktatu
- Asmatutako ipuina idatzi
* 5 urteko gelan denok batera (taldeka, talde bakoitzak zati bat gehituz)
* 1 mailan, taldeka edo banaka (norentzako idazten den zehaztu, non idatzi eta nola,
ipuinaren gaia zehaztu, pertsonaiak, arazoak, ekintzak eta arazoen konponbidea, borradorea
egin, birpasatu)
- Bizitako esperientzi baten inguruan ipuina idatzi, taldeka edo banaka
1) Gertaeren kontaketa espontaneoa:
* Banaka edo binaka nahi den gertaera adierazi
* Gai berdinaren inguruan ari direnak pilatu eta ikusi ea elkartu egingo ditugun baten edo
azpitaldeak egingo diren
* Talde bakoitzak marraztu eta testua idatzi
* Testuak ordenatu
2) Era antolatuan gertaerak kontatu:
* Guztion artean gertaera desberdinak zerrendatu
* Lana banatu
* Lanak ordenatu
- Gelan idatzitakoa etxeetara eraman eta liburutegian gorde
21. POESIA
Poesia, esaerak
-Ezagupena: Ikasturte bakoitzean 4 edo 5 ezagutu
1.- Aukeratzea: Ahozkoak edo idatziak. Denon artean aukeratu. Zein da idazlea, irakurri, ideia
jaso, izenburua arbelean idatzi eta gustukoena zein dugun adierazi.Aukeratu bat.
2.- Lehenengo inpresioak: Zergatik dugun gustoko, poesiak sortutako sentsazioak, sentimenduak,
adierazpen politak,…
3.- Entzumena-Irakurketa: Arbelean edo poster batean poesia kopiatu.
4.- Sakondu: Idazlearen asmoa, sintaxia, semantika.
5.- Buruz ikastea: Errepikapena.
6.- Poesia errezitatu-irakurri:
* Azpimarratu
* Izen bat zenbat aldiz errepikatzen den zenbatu
* Hitz bat estali eta asmatu
* Poesiako zatiren bat aldatu eta identifikatu zein den
7.- Poesia albumean gorde, ikasleek kopiatu eta etxera eraman.
- Ekoizpena:Ereduak, hitzak ordezkatu, eta beste batzu sortu. Bi lerroetako errimak egin euren
izenekin, errimak, (Julia es muy feliz cuando teje su tapiz),
22. POESIA
Asmakizunak, ahokorapiloak
Asmakizunak: Konparaketak, metaforak,
Ahokorapiloak: Hitz jolasak
-Ahoz
-Album bat egin eta urtetik urtera albuma handiagotuz joan.
-Asmatu
24. LIBURUTEGIAREN
ERABILERA
• Gehienbat 5 urte eta 1. maila. Baina maila guztietan jarraipena egin
behar da.
• Mota guztietako liburuak eta materialak eduki.
• Gelako liburutegia (45 minutu)
* Liburua aukeratu
* Bakarkako irakurketa isilean
* Irakurritakoa besteekin partekatu (taldeetan): izenburua, zeri buruz
hitz egiten duen, gustatu zaizun edo ez, zer da gehien/gutxien gustatu
zaizuna.
* Altuan ikasle guztientzako irakurri
• Liburutegi txokoa
Beste aukera batzuekin batera eskeini (margolanen txokoa, idazketa
txokoa, mezu txokoa, esperimentu txokoa,…)
Liburuaren irakurketa liburutegian lehen hezkuntzako ikasle handiago
batek egin dezake.
25. ONDORIOAK
• 1.- Irakurtze eta idaztearen irakaste-ikaste prozesua ikasgelako
dinamika eta aprendizai guztietan txertatu behar da:
* Irakurri eta idatzi egiten dugu helburu desberdinak bilatuz.
• 2.- Irakurtze eta idazte irakaste-ikaste prozesua eskolako irakasle
guztien artean egin behar da.
• 3.- Zentzua duten ariketak egiten baditugu, idatzizko hizkuntzaren
inguruan gogoeta egiteko aukera izango dugu.
• * Ikasleak, kontestu baten barruan ikasiko ditu kodigoa, testua, ….
• 4.- Ikasleak espiralean ikasten du.
• 5.- Idatzizko hizkuntzaren erabilera desberdinak kontutan izan behar
dira: praktikoa, zientifikoa eta literarioa, idazten eta idazten ikasten
hasten garenetik.
* Ikasleak irakurleak eta idazleak bihurtu behar ditugu,
