Presentatie over onlinegeletterdheid voor Denktank Digitale Geletterdheid VO op 18 april

2. Geletterdheid

3. Digital natives

4. LEERLINGEN PROBLEMEN
• (zoeken) ‘er is niets over te vinden’, ‘ik kan geen vragen bedenken’
• (beoordelen) ‘ mijn bronnen waren niet goed’,
• (verwerken / gericht lezen) ‘wat kan ik gebruiken?’
• (synthese) hoe combineer ik stukjes informatie ?
• (gericht lezen / reguleren) verdwalen op web; lezen hyperteksts
• valkuilen: random knip en plak, plagiaat, verwijzen, snel tevreden

5. Diataal (Haquebord)
ORCA Nederlands (Clemens)

6. TAALVAARDIGHEID
NIEUWE TAKEN
• Complexere leertaken
• Veel onderzoek doen en zelf informatie
vinden, beoordelen en gebruiken
• Veel meer nadruk op strategieën en
zelfsturing
• Rol van leraar Nederlands daarin

7. • Lineair
• Inleiding Kern Slot
• Een tekst
• Letters/ plaatje
• Statisch
• Zender ontvanger
• Duidelijke auteur
• Niet-lineair
• Hypertekst
• Cluster teksten
• Multimodaal/- mediaal
• Veranderend
• Interactief
• Onhelder / Meervoudig
TAALVAARDIGHEID
NIEUWE TEKSTEN

8. offlineTraditioneel
tekstbegrip
Meerdere teksten
Synthese
Onlinegeletterdheid
VVV
Nieuwe definitie geletterdheid
Uitdaging Leraren (Nederlands)
Cho & Afflerbach, 2010

9. taalvaardigheid: nederlands
Ook kritisch teksten lezen en bespreken
en leren omgaan met het steeds grotere aantal
informatiebronnen verdienen meer aandacht.
Digitale teksten en beelden komen steeds
vaker in de plaats van papieren tekstvormen en
ook daar moeten leerlingen vaardig mee
kunnen omgaan. Een digitale tekst lees en
schrijf je anders dan een tekst op papier en om
via filmpjes informatie te kunnen verwerven
moet je begrijpend kunnen kijken en luisteren.
Informatievaardigheden
Door de digitalisering van bronnen (…) kan
iedereen wereldwijd snel informatie publiceren
en vinden. (…) is het belangrijk dat leerlingen
kunnen beoordelen of informatie betrouwbaar
is. Om een leven lang
te kunnen leren, is het essentieel informatie
beredeneerd te kunnen selecteren en te
gebruiken en grote hoeveelheden data te
kunnen beheren en verwerken.
Vooruitgang

11. HERKENNING & ADOPTIE
(TAAL)LERAREN
• Internet vraagt uitbreiding geletterdheid: lezen en schrijven,
nieuwe tekstsoorten en strategieën online
• Past bij taken in curriculum: werkstukken maken
• Past bij functioneel maken: solliciteren online; alternative facts
• Maakt strategieonderwijs binnen vak meer betekenisvol, bv
zoekend lezen, kritisch lezen
• Kan klein starten bij herontwerpen en uitbreiden van bestaand
curriculum
• Is jouw vak: geen nieuw vak aub

12. ALGEMEEN AAN DE SLAG:
BETEKENISVOL MAKEN
• Ervaren: het is moeilijk/ uitdagend is en doet er toe
• Aanpassen: bv kritisch lezen online, zoekstrategieën
• Uitbreiden: bv schrijven synthesetekst
• Vanuit probleem: zie W1C
• Vanuit taak: gedocumenteerd schrijven: Totaal VVV
• Belangrijk maken: Zoeken, beoordelen,
verantwoorden bronnen meetellen

13. HOE AAN DE SLAG
• Werken in docent-ontwikkelgroepen
• Soms incl onderzoek: prestest-posttest, eperiment- en
controlegroep
• Herschrijven leerdoelen/ eindtermen/ kerndoelen om focus te
krijgen
• aanvullen, aanpassen, betekenisvol maken, integreren,

14. PITER JELLES !MPULS
LEEUWARDEN
• Piter Jelles College Leeuwarden
• Werken geheel online
• Nederlands in leerjaar 1 en 2 herontwerpen > Lessenserie
• Bewustwording leerlingen: zoeken kan op verschillende manieren
en je kan daar beter in worden
• Zoeken, beoordelen, kiezen, synthetiseren en communiceren
• Ontworpen door Lio en scriptie over geschreven

15. HELEN PARKHURST & HUIZERMAAT

16. VATHORSTCOLLEGE AMERSFOORT
• Vathorstcollege Amersfoort >> Nederlands op de schop
• Thematische aanpak van onderwijs; werken vooral online
• vb. Onderzoek doen naar 60er jaren: Geschiedenis en Nederlands
• Opdracht geheel uitgeschreven, incl. keuzen bronnen
• Nederlands geen duidelijke rol
• Interventie: bijna alle bronnen uit materiaal halen, leerlingen gaan die
zelf zoeken, verantwoorden en gebruiken
• Filmpje op Leraar24

17. WAAROM GEEN
INFORMATIEVAARDIGHEDEN MAAR
ONLINEGELLETERDHEID
•geen herkenning, dat is niet voor mij, geen adoptie
•neiging nieuw vak van te maken, transferprobleem
•beschreven vanuit onderwijskunde/
leerpsychologie, niet gekoppeld aan taalonderwijs
•weinig gebruik gemaakt van verworvenheden
taalonderwijs

18. READING LIST
• Afflerbach, P., & Cho, Β. Y. (2009). Identifying and describing constructively responsive comprehension
strategies in new and traditional forms of reading. In S. E. Israel & G. G. Duffy, Handbook of Research
on Reading Comprehension. New York: Routledge.
• Clemens, J. (2014 c). Online tekstbegrip en online geletterdheid. Het nieuwe lezen, anders
bekeken. Levende Talen Magazine, 4 (mei 2014)
• Cho, B.-Y., & Afflerbach, P. (2015). Reading on the Internet. Journal of Adolescent & Adult Literacy,
58(6)
• Castek, J., & Coiro, J. (2015). Understanding What Students Know. Journal of Adolescent & Adult
Literacy, 58(7)
• Donald J Leu, J., McVerry, J. G., O'Byrne, I., Kiili, C., Zawilinski, L., Everett-Cacopardo, H., et al. (2011).
The new literacies of online reading comprehension: Expanding the literacy and learning curriculum.
Journal of Adolescent & Adult Literacy, 55(1).
• Leu, D. J., Kulikowich, J. M., Sedransk, N., Coiro, J., Liu, C., Cui, W., et al. (2014). The ORCA Project:
Designing Technology-based Assessments for Online Research, Comprehension, And Communication.
American Educational Research Conference. Philidelphia.
• Leu, D. J., Forzani, E., Burlingame, C., Kulikowich, J., Sedransk, N., Coiro, J., & Kennedy, C. (2013). The
new literacies of online research and comprehension: Assessing and preparing students for the 21st
century with Common Core State Standards. In L. B. Gambrell & S. B. Neuman, Reading instruction in
the age of common core standards. Newark, DE: IRA.
• OECD. (2011). PISA 2009 Results: Students On Line (Vol. VI, p. 395). OECD Publishing.
doi:10.1787/9789264112995-en
• OECD (2014). PISA 2012 Results: What Students Know and Can Do – Student Performance in
Mathematics, Reading and Science (Volume I, Revised edition), PISA, OECD Publishing.

19. website: http://jeroenclemens.nl
email: contact@jeroenclemens.nl
twitter: @jeroencl
Presentaties op
http://www.slideshare.net/jeroencl