workshop over onlinegeletterdheid in het onderwijs en oproep samen te gaan ontwerpen

1. jeroenclemens.nl
25 sept. 2015

2. jeroenclemens.nl
Leraar Nederlands
Lerarenopleider
Coordinator RT-VO
Hoofd Talen APS
Leraar Nederlands
Onderzoeker
onlinegeletterdheid

3. jeroenclemens.nl
Jeroen Clemens

4. jeroenclemens.nl
Digital natives

5. jeroenclemens.nl
taak van onderwijs ?
waarom, wat, hoe en wie?

6. jeroenclemens.nl
•eigen praktijk: werkstuk, stage, solliciteren
•‘that these students may find it difficult
completing their studies and, later on,
looking and applying for work, filling out
forms to pay their taxes or even reserving a
seat on a train' (OECD / Pisa 2006) : 20%
•etc. bv. ORCA
leesproblemen
online

7. verklaringen
» informatieomgeving:
veranderend,
rijp
en
groen,
gigantisch,
ongeordend,
..
» tekstsoorten:
niet
lineair,
hypertekst,
multimediaal,
interactief
» informatiemiddelen:
blog,
website,
apps,
games,
» complexere
(taal)taken:
Verwerven,
Verwerken,
Verstrekken
&
participatie
/
interactie
7

8. jeroenclemens.nl

9. Kinderen moeten leren hoe ze
computers en internet het best
kunnen gebruiken en hoe ze
informatie opzoeken en beoordelen.
Anders dan vaak gedacht, kunnen
veel kinderen dat niet, ook al zijn ze
vanaf hun geboorte vertrouwd met
tablets.
Volkskrant, 19 sept. 2015 IJs&Weder Aleid Truijens 9

10. jeroenclemens.nl
onlinegeletterdheid >>
nieuwe vaardigheden
Diataal
ORCA Nederlands

11. jeroenclemens.nl
nieuwe vaardigheden
• sommige leerlingen goed in traditioneel
tekstbegrip en slecht in online tekstbegrip
(Coiro, 2007)
• onlinetekstbegrip niet altijd te verklaren uit
voorkennis en traditionele tekstbegriptoets
(Coiro, 2011)
• strategieën die 'appeared to have no
counterpart in traditional
reading' (Afflerbach & Cho, 2010)

12. jeroenclemens.nl
onderzoekend lezen en schrijven ( en kijken
luisteren)
in steeds veranderende informatieomgeving
met nieuwe tekstsoorten en manieren van
communicatie
waarvoor nieuwe kennis, vaardigheden en
strategieën nodig zijn
onlinegeletterdheid

13. jeroenclemens.nl
• eindtermen, referentieniveaus
• schoolboeken / lesmateriaal
• didactiek
• toetsen / examens
• schoolplan
Curriculum achterhaald

14. Toren
van
Babylon
in
de
weg
14

15. Samen
ontwerpen
• Wat:
(1)
probleemsituatie;
(2)
doelen/plannen;
(3)
lesmateriaal;
(4)
algemeen
schema
• Aanvullen
/
Nieuw:
zelf
ontwerpen
• Aanpassen/
Anders:
op
maat
maken
• Aansluiten/
Integreren
met
curriculum
/
nieuwe
plannen
• Power
of
the
crowd:
we
doen
het
zelf

16. wat:
leerdoelen
» Nieuwe
strategieën:
doelgericht
lezen,
navigeren
internet
of
in
hyperteksten,
zoekend
lezen,
kritisch
lezen
/
beoordelen
» nieuwe
kennis
tekstsoorten
/
informatiebronnen:
websites,
blogs,
video-­‐sites,
databases
» nieuwe
vaardigheden:
uit
veel
bronnen
(deel)antwoorden
vinden
en
synthetiseren
» nieuwe
tools:
zoekmachines,
blogs,
GoogleDocs
» samenwerken
/
participeren
online 16

17. hoe:
didactiek
» gericht
op
strategieën
/
online
vaardigheden
» modellen;
samen
hardop
lezen
en
leren
/
reciprocal
teaching
» online
bronnen
gebruiken
» functionele
(taal)taken
» mix
volledige
taken
en
deeltaken
» Van
gestuurd
naar
open

18. Ontwerpschema
18
gestuurd ++
deeltaken
gestuurd - -
volledige taken
verwerven • zoeken, beoordelen, kiezen
• strategieën en kennis nieuwe tekstsoorten, informatiebronnen
verwerken • begrijpen van niet lineaire, multimediale, interactieve teksten
• doelgericht lezen: samenvatten, synthetiseren
verstrekken • informatie integreren en produceren
• nieuwe tekstsoorten produceren (hypertekst, blogs, wiki, video, blog,..)
samenwerken
/ -leren
Participeren
• samen leren; interactief lezen en leren, samenwerken online
• feedback
samenontwerpen

19. Patrick Koning
wat
gaan
we
doen
» start
ontwikkelgroep
leraren
Nederlands
geef
je
op
via
jeroenclemens.nl
» implementatieonderzoek
proefscholen
» workshops
/
overleg
lerarenopleidingen;
studenten
kiezen
voor
onlinegeletterdheid
» uitgevers;
SLO
denkt
na
over
nieuwe
eindtermen
» vakverenigingen
en
uitgevers
zijn
geïnteresseerd
19

20. jeroenclemens.nl
start ontwerpen
A. Doelen:
nieuwe
vaardigheden
leerlingen;
probleem,
gestelde
doelen,
lesmateriaal,
ontwerpschema
B. Didactiek:
Hoe
wil
ik
dat
de
leerlingen
leren
C. Aansluiten:
schoolboek,
leerplan,
project,
pro@ielwerkstuk,
innovatie,
schrijfopdracht,..
D. Aanvullen
(nieuw)
of
Aanpassen
(anders)
E. Ontwerpen:
alleen/samen,
hoe
samenwerken,
organiseren
feedback/evaluatie..
?

21. jeroenclemens.nl
Afflerbach, P., & Cho, B.-Y. (2009). Determining and describing reading Strategies. In
W. Schneider & H. S. Waters, Metacognition, Strategy Use, and Instruction (pp.
201–225). New York: Guilford Press.
Clemens, J. (2014a). Eindrapport Survey onlinegeletterdheid (pp. 1–19). Zoetermeer:
Kennisnet.
Clemens, J. (2014b). Online tekstbegrip en online geletterdheid. Het nieuwe lezen,
anders bekeken. Levende Talen Magazine, 4(mei 2014).
Clemens (2014c) Podcast van gesprek met Kennisnet over onlinegeletterdheid en het
falen van het onderwijs http://bit.ly/1FZlzCM
Coiro, J. (2007). Exploring changes to reading comprehension on the Internet:
Paradoxes and possibilities for diverse adolescent readers. (D. J. Leu, M. A. Doyle,
& S. W. Brown). University of Connecticut.
Leu, D. J., Forzani, E., Burlingame, C., Kulikowich, J., Sedransk, N., Coiro, J., &
Kennedy, C. (2013). The new literacies of online research and comprehension:
Assessing and preparing students for the 21st century with Common Core State
Standards. In L. B. Gambrell & S. B. Neuman, Reading instruction in the age of
common core standards. Newark, DE: IRA.
leeslijstje

22. jeroenclemens.nl
Jeroen Clemens
website: http://jeroenclemens.nl
email: contact@jeroenclemens.nl
twitter: @jeroencl
presentaties: http://www.slideshare.net/jeroencl
publicaties: https://independent.academia.edu/
JeroenClemens
Podcast Kennisnet: http://bit.ly/1FZlzCM
Activiteiten: http://wp.me/p36vQ1-mG