1. ระบบฐาน 16 มีจานวนตัวเลข (สัญลักษณ์) ที่ใช้เพียง 16 ตัวเท่านั้น ได้แก่ 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,
8, 9, A, B, C, D, E, F, เพื่อใช้ในการเขียนจานวนต่างๆ ในระบบ ระบบนี้ยังมีค่าประจาตาแหน่ง
เช่นเดียวกับระบบอื่นๆ ดังตาราง 3.4
ตาราง ค่าประจาตาแหน่งเลขฐานสิบหก
การเขียนและอ่านจานวนในระบบฐาน 16
การเขียนจานวนในระบบเลขฐาน 16 สามาเขียนได้ดังนี้
an K a2 a1 . b1 b2 K bm
16
เมื่อ a1 a2 K a n แทน ตัวเลขในระบบฐาน 16 (หน้าจุดทศนิยม)
b1 b2 K bm แทน ตัวเลขในระบบฐาน 16 (หลังจุดทศนิยม)
1AE2F
เช่น 16 อ่านว่า หนึ่ง เอ อี สอง เอฟ ฐานสิบหก
3B.479
16 อ่านว่า สาม บี จุด สี่ เจ็ด เก้า ฐานสิบหก
การบวกและการลบเลขฐานสิบหก
การบวกเลขฐานสิบหกมีหลักการเช่นเดียวกับเลขฐานสอง และเลขฐานแปด คือ ถ้าบวก
กันแล้วให้ผลลัพธ์เกิน 15 ให้ใช้ 16 ลบตัวเลขดังกล่าว จะได้เป็นผลลัพธ์แล้วทดไปหลักที่มากกว่า
เท่ากับ 1 แต่ถ้าบวกกันแล้วไม่เกิน 15 ก็คือได้คาตอบ

2. ส่วนการลบก็เช่นกัน ถ้าตัวตั้งน้อยกว่าตัวลบให้ยืมหลักที่มีค่ามากกว่ามา 1 ซึ่งเท่ากับ 16 แล้ว
จึงทาการลบได้
ตัวอย่าง จงบวกเลขฐานสิบหกต่อไปนี้
(1) ( 3CF )16 + ( 2A9 ) (2) ( AF9 )16 + ( E5F )16
(3) ( C9D0 ) 16+ ( 257F )16 (4) ( 3B71 )16 + ( 235A) 16
วิธีทา
(1) 3CF (2) AE9
+ +
2A9 E5F
678 1948
(3) C9D0 (4) 3B71
+ +
257A 255F
EF4F 5ECB
ตัวอย่าง จงลบเลขฐานสิบหกต่อไปนี้
(1) (678)16 – (2A9)16 (2) (92A)16 – (352)16
(3) (459)16 – (30C) 16 (4) (A35)16 – (47B)16
วิธีทา
(1) 678 (2) 92A
- -
2A9 352
3CF 5D8

3. (2) 459 (4) A35
- -
30C 47B
14D 5BA
การคูณและการหารฐานสิบหกมีหลักการเช่นเดียวกับการคูณและการหารเลขฐานแปด
แตกต่างกันเพียงระบบเลขฐานเท่านั้นเอง
ตัวอย่าง จงหาผลลัพธ์ของการคูณเลขฐานสิบหก (4B2)16 x (2E)16
วิธีทา 4B2
X
2E
41BC
+
964
D7FC
: (4B2)16X (2E)16 = (D7FC)16

4. ตัวอย่าง จงหาผลลัพธ์ของการหารเลขฐานสิบหก (D7FC) 16  (2E)16
วิธีทา 4B2
-
B8
1FF
-
1FA
5C
-
5C
00
: (D7FC) 16  (2E)16 = (4B2)16
หมายเหตุ การบวก ลบ คูณ หรือหารเลขฐานแปด และฐานสิบหก หากใช้ไม่ชานาญ
อาจใช้วิธีการแปลงเลขตังกล่าวให้อยู่ในรูปเลขฐานสองก่อนแล้วจึงกระทาการบวก การลบ การคูณ
หรือการหารในรูปเลขฐานสองแล้วจึงแปลงกลับมาเป็นเลขฐานที่ต้องการได้ซึ่งวิธีการนี้จะง่ายกว่า
เนื่องจากการคานวร ในรูปเลขฐานสองนั้นทาได้ง่ายกว่าการคานวณด้วยฐานแปดหรือฐานสิบหก
ซึ่งวิธีการแปลงระหว่างเลขบานสองกับฐานแปดและฐานสิบหก จะกล่าวในหัวข้อถัดไป