Postpartum (Doğum Sonrası) Aile Planlaması - www.jinekolojivegebelik.com

1. POSTPARTUM
AİLE PLANLAMASI
2008

2.  Kişilerin istedikleri zaman ve istedikleri
sayıda çocuk sahibi olmalarına aile
planlaması denir.

3. Postpartum kontrasepsiyon
neden önemlidir?
 Doğum sonrası dönem annelerin kontraseptif
yöntemlere en sıcak baktığı ve uygulamayı
yüksek oranda kabul ettiği bir dönemdir.
 Bu dönemde uygulanan aile planlaması
yöntemlerinde yüksek başari ve yönteme
uyum bildirilmektedir.
 Doğumdan hemen sonra, doğru seçilcek bir
kontraseptif yöntemin anne ve çocuk sağlığı
üzerinde tartışılmaz yararı sözkonusudur.
 Bu nedenle doğum sonrası danışmanlığa
önem verilmelidir.

4. Danışmalık ne zaman
verilmelidir?
 Danışmanlık doğum öncesi dönemde
başlamalıdır.
 Doğum öncesi dönem,kadının
kontrasepsiyona ilişkin stresinin en az olduğu
dönemdir.Bu dönemde aile planlaması
tercihleri konusunda düşünme fırsatı
bulur;sağlık personeli ile kaygılarını paylaşır
ve soru sorabilir.
 Doğum öncesi danışmanlığın diğer bir
özelliğide doğum sonrası hemen
uygulanabilecek RIA ve tüp ligasyonu gibi
yöntemlere olanak sağlamasıdır.

5. Danışmanlıkta üzerinde
durulması gereken noktalar:
 Doğum servislerinde çalışan sağlık personeli
danışmanlık konusunda eğitilmelidir.
 Tüm anneler bebeklerini emzirmeleri konusunda teşvik
edilmelidir.
 Kontraseptif yöntem kullanmaya başlama emzirmeyi
bırakma nedeni olmamalıdır.
 Uygulanacak yöntemin emzirmeye yada bebeğin
sağlığına olumsuz etkisi olmamalıdır.
 Emziren ve emzirmeyen kadınlara doğurganlığın ne
zaman geriye döndüğü hakkında mutlaka bilgi
verilmelidir.

6. POSTPARTUM KONTRASEPSiYON
 Fertilitenin geri dönüşü;
 Emzirmeyenlerde, en erken postpartum
3.hafta
 Emzirenlerde, postpartum 3. ay
 Abortus sonrası ,en erken 2.hafta ‘da
olmaktadır.

7. POSTPARTUM KONTRASEPSiYON
 I.NONHORMONAL YÖNTEMLER
-Laktasyonel amenore
-RİA
-Cerrahi Sterilizasyon
-Bariyer yöntemler

8. POSTPARTUM KONTRASEPSiYON
 II.HORMONAL YÖNTEMLER
-Kombine Preparatlar
-oral
-enjektabl
-Sadece progesteron içeren preparatlar
-oral
-enjektabl
-subdermal implantlar

9. POSTPARTUM KONTRASEPSiYON
YöNTEMLERi (NONHORMONAL);
LAM (Laktasyonel Amenore Metodu):
 Laktasyon fizyolojisinin doğal kontraseptif
etkisinden yararlanılan bir yöntemdir.Doğru
ve devamlı uygulandığında ilk 6 ayda 100
kadında iki gebelik olusur.LAM ancak
aşağıdaki koşulların hepsinin yerine getirildiği
durumlarda etkilidir.

10. LAKTASYONEL AMENORE METODU KOŞULLARI;
 Bebeğin beslenmesinin en az %85’inin gece
ve gündüz düzenli emzirmeyle sağlanması
 Annenin henüz adet görmeye başlamamış
olması
 Doğumdan sonra henüz 6ay geçmemiş olması
 Eğer bu koşullardan herhangi biri yerine
getirilemiyorsa emzirmeyi etkilemeyen başka
bir yöntem kullanılmalı ve emzirmeye devam
edilmelidir.

11. RAHİM İÇİ ARAÇ
 Postpartum RİA uygulaması; kadınlara
hem uzun süreli ve geri dönülebilir,
hemde kolay,güvenilir ve pratik olan bir
kontrasepsiyon seçeneği sağlar.

12. POSTPARTUM RİA UYGULAMA
ZAMANLARI
 Postplasental yerlestirme:Vajinal doğumdan
sonra plasentanın atılmasını izleyen 10 dk
içinde,
 Erken postpartum yerleştirme:Doğumdan
sonra ilk 48 saat içinde (en geç 1hafta),
 Postpuerperal yerleştirme
(interval):Doğumdan 6 hafta yada daha
sonra.Mensturasyon sart değil
 Sezaryende yerleştirme
 Doğumdan sonraki 1-6 hafta icinde
perforasyon ve enfeksiyon riskinin yüksek
olması nedeniyle RIA uygulanmamalıdır.

13. POSTPARTUM RİA
UYGULAMALARINDA ETKİNLİK
 RIA Türü:CuT 380A 10 yıl,Multiload 375
5 yıl,multiload 250 3 yıl
 Gebelik oranları:24 ayda 100 kullanıcı
için 1.0 ile 2.8 arası (intervale yakın)
 Aşağı kayma ve atılma:interval
uygulamalarının yaklaşık 2 katı
kadar,sezaryende atılmalar daha düşük
ve bakırlı ria’ lar en düşük atılma
oranına sahip

14. KiMLERE UYGULANAMAZ?
 Geç membran rüptürü(24 saatten fazla)
 Ateş ,abdominal veya pelvik
enfeksiyonun başka belirtileri varsa
 Doğumda yada postpartum aşırı
kanamalarda

15. POSTPARTUM RİA YERLEŞTiRME
TEKNiKLERi
 Manuel yerleştirme
 Halka forsepsle yerleştirme
 Sezaryende RİA yerleştirme

16. MANUEL YERLEŞTİRME
 Postplasental 10 dakika için uygundur.
 Özel alet gerektirmez.
 Plasentanın tümüyle atıldığını belirledikten
sonra uterusa sertleşinceye ve kanama
duruncaya kadar masaj yapılır.
 Vajinal doğum yapan kadın daha önce C/S ile
doğum yapmışsa, önceki kesi yeri elle palpe
edilir.
 Gerekirse retraktor ve spekulum kullanılarak
servikal yırtık olmadığı belirlenir.

17. MANUEL YERLEŞTİRME
 Steril eldiven giyilir.
 RIA yi işaret ve orta
parmaklar arasına
sıkıca tutularak
yerleştirilir,ria ipi elin
üst kısmına konur.

18. MANUEL YERLEŞTİRME
 Diğer el ile uterus
dışarıdan sıkıca
stabilize edilir.
 RIA fundusa
yerleştirilir.

19. MANUEL YERLEŞTİRME
 Uterus boşluğundaki
el yavaşça çıkarılır.
 Vajen kontrol
edilir,RIA nin iplikleri
görünüyorsa; RIA
çok aşağıya
yerlestirilmis
demektir ve yeniden
yerlestirimesi
gerekir.

20. HALKA FORSEPS iLE YERLEŞTİRME
 RIA hafif bir açıda tutulan
halka forseps ile kavranır.
 Retraktor yada spekulumla
anterior serviks vizualize
edilir ve ikinci bir halka
forseps ile kavranır.
 Serviksi tutarak ria
serviksten uterusun alt
bölümüne geçirilir,serviksi
tutan el bırakılır uterusu
dışarıdan stabilize eder ve
RIA fundusa yerleştirilir.

21. SEZARYENDE RİA YERLEŞTİRME
 Bu teknik sezaryen sırasında plasenta
çıktıktan ve kanama durduktan sonra
uygulanır.
 Kanama duruncaya kadar uterusa masaj
yapılır.
 El ile yada halka foseps ile ria uterus
fundusuna yerleştirilir.
 Uterus insizyonunu kapamadan önce ria
ipi uterusun alt bölümüne getirilir.

22. POSTPARTUM TÜP LİGASYONU
 Cerrahi sterilizasyon kararı gönüllü ve
bilinçli alınması gerektiğinden
danışmanlık süreci doğum öncesi
dönemde verilmelidir.
 Doğum sonrasi tüp ligasyonu
uygulamalarında genellikle
minilaparatomi tercih edilmektedir.

23. POSTPARTUM MİNİLAPARATOMİ
 Postpartum minilaparatomi için tavsiye edilen
zaman vajinal doğumu izleyen ilk 48 saattir.
-Fundus göbeğin yakınındadır.
-48 saatten sonra puerperal enfeksiyon riski
artmaktadır.
Bebeğin durumunun değerlendirilmesi ,
postpartum hemoraji ve komplikasyonların
gözlenmesi için doğumdan sonra en az 2 saat
beklenmelidir.

24. POSTPARTUM MİNİLAPARATOMİ
TEKNİĞİ
 Mesane boş olmalıdır.
 Steril boyama ve örtünmeyi takiben,
 Umbilicusun hemen altından 2-3 cm lik
transvers insizyon yapılır.Sırası ile subkutan
doku, fasia, periton geçilerek batına girilir.
 Abdominal kesi tüplerin üzerine getirilir.Tubal
çengel ile tüpler insizyon hattına alınır,tüp’ü
tanımlamak için fimbrial uçlar görülür ve tüp
ligasyonu yapılır.

25. POSTPARTUM MİNİLAPARATOMİ
TEKNİĞİ

26. SEZARYENDE STERİLİZASYON
 Tüp ligasyonu sezaryene karar vermek
için sebep olmamalıdır.
 Olguların çoğunda basit ve çabuk
uygulanabilen pomeroy ve parkland
yöntemi uygulanır.

27. POMEROY USULU TÜP LİGASYONU

28. PARKLAND USULU TÜP LİGASYONU

29. BARİYER METOTLAR
 KONDOM
Doğumdan sonra herhangi bir zaman
kullanılmaya başlanabilir.Sütün miktari ve
kalitesi üzerine olumsuz bir etkisi olmadığı
gibi,bebeğin sağlığınıda etkilemez.Emziren
kadınlarda vajinal kuruluk daha sık görüldüğü
için kayganlaştırılmış kondomlar önerilir.

30. BARİYER METOTLAR
 DİYAFRAM , SERVİKAL BAŞLIK
Doğum sonrası 6. haftadan önce kullanılmamalıdır,
çünkü kanamanın devam ettiği ve involusyonun
tamamlanmadığı dönemde kadın bariyer yöntemlerinin
kullanılması tehlikelidir.Doğum öncesi kullanılan
diyafram ve servikal başlık vajinal doku ve servikse
,doğumdan sonra meydana gelen değişiklikler
nedeniyle küçük gelebilir.Eğer kadın diyafram
kullanmaya devam etmek istiyorsa, uygun boy için
tekrar değerlendirme yapılmalıdır.

31. POSTPARTUM KONTRASEPSiYON YöNTEMLERi
(HORMONAL);
I.KOMBİNE ORAL KONTRASEPTİFLER VE KOMBİNE ENJEKTE
EDİLEN KONTRASEPTİFLER
-Emzirmeyen kadınlara doğum sonrası 3. haftadan sonra
önerilebilir.ilk üç haftada östrojen nedeniyle oluşabilecek doğum
sonrası tromboflebit ve tromboemboli riski nedeniyle hemen
başlanmamalıdır.Uçüncü haftadan sonra bu risk azalmaktadir.
-Emziren kadınlarda postpartum 6 aydan önce bu yöntem
önerilmez.Tüm steroidler sütten bebeğe geçer. Ayrıca östrojen
laktasyon yapan alveollerdeki süt sentezini direk olarak
baskılayarak süt miktarında azalmaya yol açar.Genellikle bu
miktar kontrollerin %20-30’u kadardır.

32. KOMBİNE ENJEKTE EDİLEN KONTRASEPTİFLER
 Mesigyna 50mg noretisteron enantate+5
mg estradiol valerat
 Lunelle(cyclofem) 25 mg
medroksiprogesteron asetat+5 mg
estradiol cypionat

33. HORMONAL KONTRASEPTİFLER
II.SADECE PROGESTERON İÇEREN HAPLAR(Minihap):
Sadece progesteron içeren haplar; kombine
haplardan daha ufak dozda ve sadece
progesteron içeren oral hormonal
kontraseptiflerdir.Oral kontraseptiflerin 1/10-
1/2 si oranında progesteron içerirler.Hap her
gün aynı saatte ara vermeksizin alınır.

34. II.SADECE PROGESTERON İÇEREN HAPLAR:
-Emzirmeyen kadınlarda hap hemen
başlanabilir;ancak postpartum 6. haftadan
sonra başlanılacaksa ve hasta henüz
postpartum mensini görmedi ise gebelik
ihtimali ekarte edilmelidir.
-Emziren kadınlarda doğumdan 6 hafta sonra
başlanır.Güvenle kullanılabilir,çocuğun
büyüme ve gelişmesine olumsuz etkisi
yoktur.Hatta bazı calışmalara göre süt
miktarını arttırıcı etkisi vardır.

35. SADECE PROGESTERON İÇEREN
HAPLAR(MİNİHAP)
 Micronor,Nor-QD,Noriday,Norod 0.35 mg norethindrone
 Microval,Noregeston,Microlut 0.03 mg levonorgestrel
 Ovret,Neogest 0.075 mg norgestrel
 Exluton 0.50 mg lynestrenol
 Femulen 0.50 mg ethynodial
diacetate
 Cerazette 0.075 mg desogestrel

36. HORMONAL KONTRASEPTİFLER
III.PROGESTERON İÇEREN ENJEKTABL
KONTRASEPTİFLER
IV.PROGESTERON İÇEREN SUBDERMAL İMPLANTLAR
-Emzirmeyen kadınlarda ilk uygulama hemen
yapılabilir.6haftadan sonra gebelik ekarte edildikten
sonra uygulanır.
-Emziren kadınlarda ;ilk uygulama postpartum
6.haftadan sonra yapılmalıdır.

37. ENJEKTABL PROGESTERON İÇEREN
KONTRASEPTİFLER
 Depo-provera : 150 mg depomedroksiprogesteron
asetat(3 ayda birIM)
 Noristerat : 200 mg norethindrone enantat (2 ayda bir
IM)

38. SUBDERMAL İMPLANTLAR
 Norplant levonorgesterel (5yıl)
 Jadelle levonorgesterel (5yıl)
 İmplanon etonorgesterel (3yıl)
 Nestorone nestorone (2yıl)
 Elcometrine nestorone (6ay)
 Uniplant nomegestrol (1yıl)

39. DOĞAL AİLE PLANLAMASI
 Kadınlar düzenli mensturasyonları başlamadan
servikal mukus,servikal palpasyon,semptotermal
gibi yöntemlere güvenilemeyeceği konusunda
uyarılmalıdırlar.

40. VAZEKTOMİ
 Herhangi bir zamanda eşe uygulanabilir.

41. SONUÇ OLARAK;
 Postpartum aile planlaması yöntemlerinin
kullanımı ile kadınların uygun zaman ve
aralıklarla çocuk sahibi olabilmeleri
sağlanırken, hem kendilerinin hemde
çocuklarının sağlığı korunabilir.
 Bu yöntemlerin yaygın bir şekilde ve doğru
olarak kullanımını sağlayacak en önemli unsur
sağlık personelince verilen eğitimlerdir.