2. 1751 1762 1775 1786 1789 1793
1799
ENTZIKLOPEDI
A
Hasiera
ROUSSEAU
Giza
eskubideak
Berdintasuna
AEBko
Indepen. Gerra
hasi
AEBko
Konstituzioa
FRANTZIAKO
IRAULTZA hasi
“Gizakiaren eta
Herritarren
Eskubideen
Adierazpena”
NAPOLEONen
estatu-kolpea
Luis XVI.aren
exekuzioa
3. FRANTZIAKO IRAULTZA
KAUSAK
SOZIALAK
-3. estamentua
pribilegioen kontra
IDEOLOGIKOAK
-Ideia ilustratuen
(berdin/askat/botere
banak.) eragina.
EKONOMIKOAK
-Uzta txarrak: goseteak.
-Gastu handiak: gerrak(AEB), Gortea
POLITIKOAK
-Erreforma fiskala: guztiok
zergak ordaindu behar
-“Estatu Orokorrak” bildu.
4. KAUSAKKAUSAK
► SOZIALAKSOZIALAK: Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen: Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen
desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.
► IDEOLOGIKOAKIDEOLOGIKOAK: Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna-: Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna-
herritarrek egoera aldatu nahi dute.herritarrek egoera aldatu nahi dute.
► EKONOMIKOAK:EKONOMIKOAK:
Uzta txarrak: honek goseteak ekarriUzta txarrak: honek goseteak ekarri
Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.)Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.)
Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)
► POLITIKOAK:POLITIKOAK:
Erregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiokErregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiok
ordaintzea.ordaintzea.
Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko.Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko.
(290 / 270 / 570).(290 / 270 / 570).
3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona
bat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto batbat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto bat..
5. MONARKIAMONARKIA
KONSTITUZIONALAKONSTITUZIONALA
1789-17921789-1792
KONBENTZIOAKONBENTZIOA
ERREPUBLIKA 1792-ERREPUBLIKA 1792-
9494
DIREKTORIOADIREKTORIOA
1794-991794-99
NAPOLEONNAPOLEON
1799-1804/1804-151799-1804/1804-15
BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK
-“Gizakiaren eta
Hiritarren
eskubideak” idatzi.
-Egalité, Liberté,
Fraternité.
-Konstituzioa 1791
-Absolutismoa ez
-Berdintasuna
ezarri, pribilegioak
ezabatu.
-Erregerik ez.
-Aldi ezberdinak:
girondinoak eta
jakobinoak:
Izualdia.
-Sans culotteak
herritar xeheak
iraultzan.
-Gizonezkoen
sufragio eskubidea.
-Kontsulaldia
-Inperioa
-Ordena berrezarri
-Aginte autoritarioa
-Ideia iraultzaileak
-Frantzia modernizatu
-Ia Europa osoa
konkistatu.
-Europa haren aurka
-Porrot egin zuen:
Waterloo (1815)
-Bost agintari.
-Burges
moderatuak
-Jakobinoak bota.
-Konstituzio
moderatua.
-Errolda-sufragioa.
-Konspirazioak
Frantzia barruan
-Armada frantsesa
munduan zehar
konkista ugari.
-
6. BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK
1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA
17891789
► Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.
► Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.
► 3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto
1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).
► Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.
► 3. estamentuko ordezkariek alde egin3. estamentuko ordezkariek alde egin
eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten.eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten.
► Herritarren matxinada:“Herritarren matxinada:“La BastillaLa Bastilla” .” .
► IRAULTZA hasi zenIRAULTZA hasi zen17891789an,uztaileanan,uztaileanLa Bastillako errege-espetxea
7. ► Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.
► Helburua: Konstituzioa idaztea.Helburua: Konstituzioa idaztea.
► Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:
““Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena”Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena”
► Europar errege absolutistekEuropar errege absolutistek
(Austr, Prus, Errus)(Austr, Prus, Errus), Luis XVI.aren alde,, Luis XVI.aren alde,
Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.
► Armada iraultzaileak kontraArmada iraultzaileak kontra
borrokatzen du: Napoleon.borrokatzen du: Napoleon.
► 1791ean Konstituzioa idatzita,1791ean Konstituzioa idatzita,
absolutismoa ezabatuta.absolutismoa ezabatuta.
Monarkia Konstituzionala.Monarkia Konstituzionala.
2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA 1789-1789-
17911791
8. 33. MONARKIA KONSTITUZIONALA.. MONARKIA KONSTITUZIONALA. 1791-17921791-1792
► Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.
► Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.
► Errege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari erasoErrege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari eraso
zioten.zioten.
► Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.
► ERREPUBLIKAERREPUBLIKA aldarrikatu zuten.aldarrikatu zuten.
► Iraultzaileen artean banaketa:Iraultzaileen artean banaketa:
Girondinoak: moderatuakGirondinoak: moderatuak Olimpia GougesOlimpia Gouges
Jakobinoak :erradikalakJakobinoak :erradikalak
RobespierreRobespierre
Emakumeak
Iraultzan
9. 44.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-
17941794►Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.
►Erregea-ina erahil gilotinan.Erregea-ina erahil gilotinan.
►Bi une desberdin:Bi une desberdin:
Konbentzio girondinoaKonbentzio girondinoa
Konbent. jakobinoaKonbent. jakobinoa IzualdiaIzualdia
►Gizonezkoen sufragio unibertsalaGizonezkoen sufragio unibertsala
►Izualdian gehiegikeriak:pertsonaIzualdian gehiegikeriak:pertsona
ugariugari (10.000)(10.000) gilotinan erailakgilotinan erailak
►Moderatuek Estatu Kolpea emanModeratuek Estatu Kolpea eman
►DirektorioaDirektorioa hasihasi
Luis XVI.aren exekuzioa
Marat Ch. Cordayk erahila
11. 5. DIREKTORIOA.1794-5. DIREKTORIOA.1794-
17991799► Burges moderatuak gobernuan.Burges moderatuak gobernuan.
► Jakobinoak boteretik kanpo:Jakobinoak boteretik kanpo:
Robespierre gilotinara.Robespierre gilotinara.
► Konstituzioa (1795)Konstituzioa (1795)
Errolda-sufragioaErrolda-sufragioa
Gizakiaren eskubideak murriztuGizakiaren eskubideak murriztu
► Gobernu berria: 5 agintariGobernu berria: 5 agintari
► Frantzian oposizioa:konspirazioakFrantzian oposizioa:konspirazioak
► Armada frantsesak konkistak munduanArmada frantsesak konkistak munduan
zehar -Italia, Egipto-.zehar -Italia, Egipto-.
► Napoleonek Estatu Kolpea eman etaNapoleonek Estatu Kolpea eman eta
KontsulatuaKontsulatua ezarri zuen.ezarri zuen.
12. NAPOLEONEN GARAIA 1799-1815NAPOLEONEN GARAIA 1799-1815
1. KONTSULATUA 1799-1804
• Direktorioa desegin zuen
• Hiru kontsul, bera buru. Aginte autoritarioa
• Konstituzio berria.Errepublika iraun
• Errolda-sufragioa
• Herritar guztiak berdinak
• Barne/kanpoko bakea gorde
2.INPERIOA 1804-1815
• Ia Europa osoa kontrol pean hartu zuen
• Oztopoak: Br.Han.;Espainia; Errusia.
• Porrot egin. Agintetik bota zuten, Elbara
• Parisera bueltatu. Porrot militarra(Waterloo)
Napoleon erbestera (1815)
• Absolutismoa berrezarri zen Frantzian.
17. ONDORIOAKONDORIOAK
► Feudalismoa desagertu:Gizon feudalen -noble/apaiz- pribilegioak ezabatu ziren.
► Absolutismoak, nahiz eta 1815ean berrezarri, denbora gutxi iraun zuen.
► Konstituzioak indarrean ezarri ziren herrialde gehienetan
► Norbanakoen eskubideak –iritzi, elkartze, erlijio askatasuna- gehitu
► Sufragio eskubidea –zentsitarioa edo gizonezkoen unibertsala- orokortu zen.
► Monarkia parlamentarioa eta Errepublika gobernu sistemak.
► Eliza eta Estatua banatuta: estatu laikoa.
► Burgesiak gero eta eragin handiagoa, gizarte-klase boteretsua.
► Bizi baldintzak hobetu ziren, hobekuntza sozialak.
► Independentzia-askatasun nahia handitu ziren kolonietan:NAZIONALISMOAK.