present

1. Basic Physiology
Special conference : Neurophysiology
กลุ่มที่ 2-2 ห้อง 333

2. Case 2
หญิงไทยอายุ 25 ปี มา ไป รพ.ทันตกรรมมหาวิทยาลัยนเรศวร
แพทย์ตรวจพบฟันคุต จึงนัดผ่าตัด ก่อนทาการผ่าตัดแพทย์ได้ให้ยาชาเฉพาะที่
- นิสิตคิดว่ายาทาให้เกิดอาการชาได้อย่างไร และมีกลไกทางสรีรวิทยาอย่างไร
- มีสารตัวใดทางธรรมชาติที่ออกฤทธิ์คล้ายยานี้

3. นิสิตคิดว่ายาทาให้เกิดอาการชาได้อย่างไร
และมีกลไกทางสรีรวิทยาอย่างไร

4. Impulse Conduction (การนากระแสประสาท)

5. The Action Potential

6. 1. resting state (resting membrane potential)
ปกติภายในเซลล์ประสาทมีK+ สูงขณะที่นอกเซลล์มีNa⁺สูง
Na⁺-Channel และ K⁺-Channel ปิด จึงมีresting
membrane potential อยู่ระหว่าง -50 ถึง -70 mV
Inactivation loop เปิด Na⁺-Channelอยู่ในสถานะปิด

7. 2. Depolarization
เมื่อมีสงิ่เร้ามากระตุ้นที่เซลล์ประสาท Na⁺-Channel ที่เยื่อ
หุ้มเซลล์บางแห่งเปิด Na⁺ไหลเข้าเซลล์ทาให้ศักย์ไฟฟ้าที่เยื่อหุ้ม เซลล์
เป็นลบน้อยลงจนถึง threshold potential Inactivation
loop เปิด Na⁺-Channelอยู่ในสถานะเปิด

8. 3. Resting phase of the action potential
Voltage-gated Na⁺-Channel เปิดพร้อมกันมากขึน้ มี
Na⁺ จานวนมากไหลเข้าเซลล์อย่างรวดเร็ว ศักย์ไฟฟ้าที่เยื่อหุ้มเซลล์เพิ่ม
เป็น 30-40 mV ทาให้เกิด action potential

9. 4. Falling phase of the action potential
(Repolarization)
Inactivation loop ปิด Na⁺-Channel จะอยู่ในสถานะ
inactivated Na⁺หยุดเข้าเซลล์และ K⁺-Channel เปิด K⁺ไหลออก
จากเซลล์ ภายในเซลล์จึงมีประจุเป็นลบมากขึน้

10. 5. Under shoot (Hyperpolarization)
ศักย์ไฟฟ้าที่เยื่อหุ้มเซลล์ลดถึง resting membrane potential
แต่K⁺- channel ยังคงเปิดอยู่(relatively slow gate) จึงทาให้K⁺
ไหลออกจากเซลล์ต่อไปจนภายในเซลล์มีประจุลดลงต่าลงไปอีก ศักย์ไฟฟ้าที่เยื่อหุ้ม
เซลล์จึงลดต่ากว่า resting membrane potential Inactivation
loop เปิด Na⁺-Channelอยู่ในสถานะปิด

11. หลังจากนัน้Na⁺-K⁺ pump จึงทาปั๊มNa⁺ 3 อะตอมออก
จากเซลล์แลกเอา K⁺ 2 อะตอมเข้าเซลล์ ศักย์ไฟฟ้าจึงกลับสู่
resting membrane potential อีกครัง้ ทาให้เซลล์พร้อมจะ
ตอบสนองต่อการกระตุ้นลาดับถัดไป

13. กลไกการออกฤทธ์ิของยาชา

15. มีสิ่งกระตุ้นที่ Nociceptor (Pain receptor) คอื
ฉีดยาชาเข้าไปที่เนือ้เยื่ออ่อน บริเวณใกล้ๆกับเส้นประสาท
ยาชาเฉพาะที่ในรูปที่ไม่มีประจุจะแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์
ที่เป็นไขมันเข้าไปในเซลล์ประสาท
ภายในเซลล์มีความเป็นกรดเมื่อเทียบกับยาชาเฉพาะที่ ยาชา
เฉพาะที่จึงแตกตัวเป็นประจุ ละลายนา้ได้ เกิดเป็นรูปที่ออกฤทธิ์ได้

16. Na⁺-channel อยู่ในสถานะเปิด ยาชาจึงเข้ามาจับกับ
receptor ที่อยู่ใน Na⁺ channelภายในเซลล์Na⁺
channel จึงคงอยู่ในสถานะ inactivated ทาให้Na⁺ไม่
สามารถเข้ามาข้างในเซลล์ได้
อัตราการเกิด depolarization ลดลงเรื่อย ๆ จนไม่เกิด
action potential ใหม่axonจึงส่งกระแสประสาทต่อไป
ไม่ได้

17. การขับออก
ยากลุ่มesters : ดูดซึมเข้ากระแสเลือด
ถูกhydrolysis โดยเอนไซม์
pseudocholinesterase ที่อยู่ใน
พลาสม่า ผลผลิตของการเปลี่ยนแปลง
(metabolic product) ของยาชากลุ่มนี้
จะได้เป็น para-aminobenzoic acid
(PABA) (เป็นสาร antigenic-like
structure ทาให้เกิดอาการแพ้ได้จึงไม่เป็นที่
นิยมใช้)แล้วขับออกทางไต
ยากลุ่มamides :
ดูดซึมเข้ากระแส
เลือด ส่วนใหญ่
มากกว่า70%ถูก
ทาลายที่ตับ แล้ว
ขับออกทางไต

18. มีสารตัวใดทางธรรมชาติที่ออกฤทธิ์คล้ายยานี้

19. สารในธรรมชาติที่ออกฤทธ์ิคล้ายยาชา
Cocaine
Tetrodotoxin

20. Cocaine
เป็นยาชาเฉพาะที่ชนิดแรกที่พบเป็นสาร
สกัดจากใบของต้น Erythroxylum coca โดยเริ่ม
จากใช้เป็นยาชาสาหรับหัตถการ
มีกลไกที่ทา ให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิด
จังหวะโดยออกฤทธ์ิยับยั้งการทา งานของ
sodium channel ทา ให้โซเดียมเข้าเซลล์ได้ช้าลง
ใน phase 0 ของ depolarization
และยับยั้งการทา งานของ potassium channel ได้

21. มีกลไกยับยั้งกระแสของประจุ
Tetrodotoxin
โซเดียมที่ไหลเข้าเซลล์ (sodium channel
blockade) ซึ่งเป็นระยะ 0 (phase 0) ของ
ขบวนการการเกิด depolization ของเซลล์
ทา ให้ไม่เกิดการ action potential ของ
เซลล์ จึงมีผลให้ขบวนการส่งต่อ
สัญญาณไฟฟ้าของเซลล์ต่างๆสูญเสียไป
ผลจากการยับยั้งสัญญาณไฟฟ้านี้ทา ให้มี
อาการชา (paresthesia) และอ่อนแรงของ
กล้ามเนื้อทั่วร่างกาย ที่เป็นอันตรายคือทา
ให้กล้ามเนื้อการหายใจอ่อนแรงเกิดภาวะ
หายใจล้มเหลวและเสียชีวิตได้

22. สมุนไพรที่ออกฤทธ์ิเป็นยาชาเฉพาะที่
ดอกกานพลู
ดอกผักคราดหัวแหวน
พิมเสน

23. eugenol
เป็นสารที่ออกฤทธิ์เป็นยาชาเฉพาะที่พบในน้ามันดอก
กานพลู ปัจจุบันนามาใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน

24. spilanthol
เป็นสารในกลุ่มN-isobutylamide
(Ramsewak et al., 1999) ที่ถูกดูดซึมได้ดีในเยื่อบุ
ต่างๆในร่างกาย ออกฤทธิ์เป็นยาชาเฉพาะที่ พบ
มากในส่วนของดอกผักคราดหัวแหวน
ปัจจุบันสมุนไพรชนิดนีถู้กบรรจุเป็นสมุนไพรใน
โครงการสาธารณสุขมูลฐานใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน
นอกจากนีผั้กคราดหัวแหวนก็เป็นชนิดหนึ่งในผัก
พืน้บ้านภาคใต้ ซงึ่ถ้ามีการพัฒนาให้เป็นยาชา
แก้ปวดฟันหรือ เป็นยาชาสาหรับการถอนฟัน อุด
ฟัน

25. Borneol
พิมเสนสกัดจาก ต้นพิมเสน
(Dryobalanop aromatica) สามารถ
inhibit nicotinic acetylcoline receptor
(nAChR) และเมื่อเทียบกับ lidocaine ที่
เป็น Local anesthetic พบว่าออกฤทธิ์
ดีกว่า Lidocaine (Park et al., 2003)

26. บรรณานุกรม
ทองนารถ คาใจ. ยาชาเฉพาะที่ในทางทันตกรรม โครงการตาราคณะ
ทันตแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2533
กิ่งแก้ว อ้นเกษม. ยาชาเฉพาะที่. ใน: วรภา สุวรรณจินดา, อังกาบ ปราการ
รัตน์, บรรณาธิการ. ตาราวิสัญญีวิทยา. กรุงเทพฯ, เรือนแก้วการพิมพ์,
2538

27. THANK YOU FOR
YOUR ATTENTION