1. PUNOI: Ruidion Lamce
PRANOI:Eneida Haxhiu
PROJEKT: KAFSHET NE NATYRE
1. KAFSHET NE TREVAT SHQIPETARE
2. ZHDUKJA E KAFSHEVE
3. SI NDIKON NE MJEDISIN NATYROR
4. ÇFARE MUND TE BEJME PER T’I NDIHMUAR
5. DOMOSDOSHMERIA E KAFSHEVE, SKICA DHE PAMJE
6. ESE, RENDESIA E KAFSHEVE
2. PRANOI: Eneida Haxhiu
1
PROJEKT: KAFSHET NE NATYRE
Kafshet ne trevat shqipetare
Pasuria dhe bukuria e krahinave fshatare dhe pyjeve shpesh u kane dhene
mundesi vizitoreve te gjejne krijesa dhe kafshe qe rralle te qellon t’i hasesh.
Keshtu pyjet e gjera te ahut, pishes dhe dushkutu japin strehe ujkut, dhelpres,
cakallit, e qelbesit,kurse ne pyjet e larta te pishes gjejne strofka ariu i murme,
ujku, kunadhjae pishes,dy lloje te maces se eger, rreqebulli e vjedulla.
Kaprroli, dhia e eger dhe derri i eger jane te zakonshem ne disakrahina.
Shqiperia ka jo me pak se 14 lloje lakuriqe nate dhe rreth 350 zogj vendes.Ne to
permendenlloje shtegtaresh dhe jo shtegtaresh.Ne pyjet e dendura te pishes
jetojne dy lloje te rralla te gjelit te eger dhe qukapikut.Ne shume lokalitete jane
te zakonshem zogjte grabitqare,nder ta shqiponjat,fajkonjte,hutat, skifteret
dhe disa lloje te bufit, duke perfshire edhe bufin me mjeker,bufin me bri dhe
kukuvajken e vogel Ne Shqiperi gjenden edhe shumezvarranike sic jane:
gjarperinjte e ujit, bolla e shtepise,beronja,neperka helmueseetj. Ne ujra
gjenden 260 lloje peshqish,nderto me te zakonshmite peshqve mesdhetare
gjenden ne ujeratbregdetare,trofta ne rrjedhatmalore. Ne liqene ka krap ,
ngjala dhe peshq te tjere te zakonshem kurse ne brigje te tjera lunderza
3. PRANOI: Eneida Haxhiu
2
ZHDUKJA E KAFSHEVE DHE NDIKIMI NE MJEDISIN
NATYROR
Për pjesën më të madhe nga ne kafshët janë shumë te dashura,dhe nuk flas
vetëm për qenin e macen që i mbajmë në shtëpi,por edhe për kafshët në
kopshtin zoologjikdhe ne natyre.
Kafshëtkanë jetuar ne tokë prej miliona vitesh,por në ditët e sotme shumë prej
tyre janë në rrezik zhdukje.Kjo për shkak të humbjes së habitatittë tyre,
proçesit riprodhues,shpyllëzimitdhe sigurishtgjuetisë.Që në fillimet e tyre
njerëzti kanë vrarë kafshët për ushqim,veshje dhe ndonjëherë edhe thjeshtpër
trofe por që fatkeqsishtkjo gjë vazhdon të ndodhi dhe sot.
Një faktor tjetër janë ndryshimetnë klimë, që kanë sjellë një prishje të
ekosistemitdhe për pasojë shumëkafshë nuk kanë mundurti bëjnë rezistencë
dhe ngordhin.
Në Librin e Kuq rezultojnë 20.212 specie,domethënënjë e katërta e gjitarëve të
Tokës,13% e llojeve të zogjve,41% e amfibëve dhe 33% e koraleve
Disa nga kafshë më të rralla që po shkojnë drejt zhdukjes janë:
Megjithatë shumë nga këto lloje kafshësh të sipërpërmendura mbrohen nga
qeveritë lokale dhe disa nga kopshtet zoologjike.
Përsa i përket situates në Shqipëri,është po ashtu e njëjtë.
Kafshëte rralla në vendin tonë prej disa vitesh janë rrezikuar të pakësohen si
pasojë e dëmtimitdhe ndryshimeve të habitateve të tyre, gjuetisë së
pakontrolluar,degradimittë ekosistemeve, erozionitdhe shpyllëzimit.
Kafshë të rralla si ariu i murrmë, derri i egër, lepuri i egër, gjeli i egër, rosa e
egër, bajaku,shkurtëza ,kaprolli, pelikani dalmat, si dhe gjallesate detit si
karkaleci i detit, korali i kuq, por edhe lloje të ndryshëm amfibëshdhe reptilësh,
rrezikojnë nga dita në ditë të zhduken përfundimishtnga ekosistemi i vendit
tonë.
4. PRANOI: Eneida Haxhiu
3
1. Orangutangu
Orangutangu i Sumatrës është ndër speciet
më të rrezikuara midis majmunëve. Gjendet
vetëm në provincat veriore dhe perëndimore
të Sumatrës, në Indonezi. Fatkeqësisht ai po
humb shpejt habitatin e tij natyror, për shkak
të vendbanimeve të njerëzve.
2. Gorilla
Gorilla e maleve është zbuluar nga
shkencëtarët në vitin 1902 dhe është një nga
dy nënspeciet e Gorillës lindore
3. Peshku i kuq
Peshku i kuq i Atlantikut ndoshta është
viktima më e madhe e peshqve të parregullt
dhe të kontrolluar. Numri i peshqve të kuq
është zvogëluar në mënyrë alarmante në
dekadat e fundit.
4. Breshka
Breshka leatherback ka mbijetuar për më
shumë se njëqind milion vjet, por tani është
në rrezik zhdukjeje. Analizat e fundit
numerike demonstrojnë një rënie alarmante
të mostrave gjatë viteve.
5. PRANOI: Eneida Haxhiu
4
5. Tigri
Më pak se 3200 kopje tigrash kanë mbetur të
lirë në natyrë. Kemi humbur 97% të tigrave
tanë të egër në pak më shumë se një shekull
6. Leopardi
Në natyrë janë deri në 6000 leopardë nga 12
vende, por numri i tyre është gradualisht në
rënie, për shkak të habitatit dhe të gjuetisë.
7. Delfini Vaquita
Vaquita është një delfin shumë i vogël, që
jeton ekskluzivisht në gjirin e Kalifornisë në
Meksikë. Specia është në rrezik zhdukjeje,
mbi të gjitha për shkak të rrjetave të
përdorura për peshkim në ato zona.
8. Delfini Irrawaddy
Një pjesë e popullatës së tyre janë drejt
rrugës së zhdukjes, si për shembull ata që
ndodhen në Mekong. Edhe për ta kërcënimi
kryesor është kapja aksidentale gjatë
peshkimit, si dhe humbja e habitatit.
6. PRANOI: Eneida Haxhiu
5
9. Rinoceronti
Rinoceronti i Giavas është ndoshta gjitari më
i rrallë dhe më i madh i planetit, në jo më
shumë se 50 kopje të lënë në gjendje të egër
dhe jo në robëri.
10. Elefanti
Elefanti aziatik rrezikon zhdukjen.
7. PRANOI: Eneida Haxhiu
6
CFARE MUND TE BEJME PER TE NDIHMUAR KETO
KAFSHE
Ne kemi luftuar gjate shume shekujsh per te pasurpaqe dhe harmoni ne jeten
tone por nuk arrijme ta kuptojme qe dhe kafshetdo te benin te njejten gje po te
kishin mundesi . Te dhunosh njekafshe do te thote ti shkaktosh dhimbje duke e
bere te vuaje .Dhuna ndaj kafsheve ka ardhur. Kafshetgoditen dhe vdesin urie
cdo dite si pasoje e pronareve te pashpirt. Mizoria ndaj kafsheve shfaqetne
shume forma si :perdorimi ne kerkime shkencore,braktisja dhe keqtrajtimi .
Thjeshtduke ecur neper rruget e qytetit veme re shume kafshe qe jetojne ne
kushte jetese te mjerueshme. Mosperfillja me te cilen njerezit i shikojne keto
kafshe ,thuajse sikur nuk ekzistojne eshte me te vertete e paperceptueshme.
Cdo dite ne ndeshemi me kafshe te mjeruara.Keto kafshe jane te tmerruara nga
cdo kalimtar, nga cdo levizje e tyre. Ato jetojne cdo dite te frikesuar nga
gjithshka qe I rrethon .Ato lendohen pafundesishtpa mundurte vetembrohen .
Kjo nuk eshte menyra per te treguar superioritetin tone . Le te mendojme per
menyren se si kafsha do te ndihet,se sa eshte duke vuajturne brendesi …
Cdo dite ne Shqiperi kafshet goditen , lihen pas dore ose detyrohen te luftojne
per mbijetese. Te harruar ne kushte jo te shendetshme , me pak shprese per te
jetuarditet e tyre prane ngrohtesise njerezore ,pa dashurine qe ato e meritojne .
Disa jane gjetur dhe shpetuar duke ju dhene shansi per ta shijuar bukurine e
jetes me njerezit . Te tjereve nuk I eshte dhene ky fat. Eshte ne doren tone per
te ngritur zerin ne mbrojtje te ketyre krijesave te cilave u mungon zeri . Po nuk
e beme ne atehere kush do ta beje ? Eshte nje ceshtje aq e trishtueshme dhe e
rendesishme sa cdokush prej nesh duhet te beje dicka . Kafshet jane si njerezit
.Ato marrin fryme si ne dhe kjo eshte arsyeja pse ne duhet ti mbrojme . Kafshet
nuk kane ze prandaj duhette behemi ne zeri I tyre . Fatkeqesisht nuk ekziston
nje zgjidhje e shpejte por per kete problem ka shume gjera qe ne mund te bejme
per te ndihmuar sadopak .Askush nga ne nuk mund te beje qe abuzimi ndaj
kafsheve te zhduket neserpor cdokush nga ne mund te ndihmoje ne kete nisme
humane . Kjo nuk do te thote qe ti duhet te behesh “fanatik “ i te drejtave te
kafsheve dhe as te jesh pjese e cdo organizate ne mbrojtje te kafsheve .
Ekzistojne shume gjera qe nje njeri mund ti beje shume thjesht, ti duash dhe ti
mbrosh kafshet…
