SlideShare a Scribd company logo
1 of 46
ý , 
sÙsÓí 
sÓ¡
Pesengan Kelompok : 
 Ni Kadek Desi Ayani (09) 
 Ni Ketut Dinda Windariati (11) 
 Ni Putu Restu Dwi Krisnanda C. (21) 
 IGusti Ayu Sri Mahayoni (23)
Bhasita paribasa inggih punika basa 
rinengga, basa rerasmen wiadin 
panglengut basa. Punika keanggen 
sajeroning mabebaosan kalih 
magegonjakan, sajeroning basa pakraman 
wiadin basa pasawitrayan. Bhasita 
paribasa puniki wenten kaitan ipun ring 
kasusastraan sane sampun lumbrah 
(ketah) ring Negara krama, sane 
mawangun tembang wiadin gancaran.
Sane ngeranjing Bhasita 
Paribasa, inggih punika: 
1. Sesonggan (Pepatah) 
2. Sesenggakan (Ibarat) 
3. Wewangsalan (Tamsil) 
4. Peparikan (Pantun) 
5. Sloka (Bidal) 
6. Bladbadan (Metafora) 
7. Sesawangan 
(Perumpamaan) 
8. Pepindan 
9. Cecimpedan (Teka-teki) 
10. Cecangkriman (Syair teka-teki) 
11. Cecangkitan (Olok-olokan) 
12. Raos Ngempelin 
13. Sesimbingan (Sindiran) 
14. Sesemon (Sindiran Halus) 
15. Sipta (Alamat) 
16. Sesapan 
17. Tetingkesan (Litotes) 
18. Sesawen
Sesonggan wit ipun saking kruna 
dwipurwa “sesanggan”, linggan ipun 
“sangga”, tegesipun tatakin. Kruna sangga, 
polih pengiring “an”, dados sanggaan, tur 
kasandiang dados sanggan raris 
kadwipurwayang dados sasanggan, artin 
ipun napi-napi sane keni kasangga. 
Sesonggan puniki sakadi pelambang 
kahanan kalih polah jadma, sane 
kaimbangang ring kahanan kalih polah 
barang wiadin buron.
Conto Sesonggan taler penjelasan 
ipun 
"bedug pengorengan". Pengorengan punika 
wantah wangun utawi kawentenan ipun sakadi 
punika bedug, meweh antuk ngelegang mangda 
asah. Dados ipun suksmannyane : kaucapang 
ring anak sane kalintang bengkung tur sigug, 
nenten dados ajahin.
Ring sor puniki wenten conto 
sesonggan, luir ipun : 
• Taluh apit batu. Suksmannyane : kaucapang ring 
anake sane magenah ring genahe sane sukil/keweh, 
singsal agulikan pacang nemu baya. 
• Abias pasih. Suksmannyane : nenten keni utawi 
nenten sida antuk ngawilangin katahipun biase ring 
pasih. 
• Blakas mangan di pisaga. Suksmannyane : sakadi 
anake maduwe painak muani siteng tur anteng, 
sakewanten ipun magenah ring pisaga. 
• Ngentungan uyah ke pasih. Suksmannyane : 
kaucapang ring anake sane mapi-mapi ngicenin 
barang utawi artha ring anak sane sampun sugih.
2. SASENGGAKAN (IBARAT) 
Sasenggakan puniki pateh sakadi ibarat, ring bahasa 
Indonesia. Sasenggakan, linggaipun "Senggak", artinipun 
"Singguk" utawi "Sentil" antuk raos. Senggak polih pangiring 
"an" dados senggakan, kadwipurwayang dados 
"Sasenggakan". Sasenggakan puniki sakadi palambang utawi 
sasimbing indik kahanan kalih polah janma sane kaimbangan 
ring kahanan kalih polah buron utawi barang. 
Sasenggakan puniki taler sakadi sesonggan, kewanten 
binanipun sasenggakan puniki satata kariinin antuk kruna 
"Buka", tur wenten sane sakadi sampiran ipun. Lengkarane 
sane riinan dados giing (sampiran), sane apalet pungkuran 
dados katerangan polah wiadin kahanan, raris kalanturang 
antuk suksemanipun.
Puniki wenten makudang-kudang imba 
utawi conto sasenggakan luiripun : 
•Buka bantene, masorohan; suksemanipun : sakadi 
anake sane madue perusahaan, wantah ngutamayang 
panyamaanipune kewanten makarya irika. 
•Buka bangken gajahe, joh-joh mabo; suksemanipu : 
sakadi anake sane mapangkat ageng utawi anak sane 
sugih, yening katiben antuk sengkala, ortinipune 
maideh-idehan rauh ka jaba kuta. 
•Buka batun buluane, nglintik tuah abesik; 
suksemanipun : kaucapang ring anake sane nenten 
madue nyama wiadin timpal, wantah ipun padidian.
3. WEWANGSALAN (TAMSIL) 
Wewangsalan puniki pateh sakadi tamsil ring Bahasa 
Indonesia. Wewangsalan kruna lingganipun "wangsal" sane 
artinipun "lampah", polih pangiring "an" dados "wangsalan", 
kaduipurwayang dados "wewangsalan", artinipun 
lelampahan saparipolah kalih kahanan janma, sakadi 
sasimbing sane sada pedas suksmanipun. 
Wewangsalan puniki kawangun antuk lengkara kalih 
palet utawi carik. Lengkara sane pinih riin inggih punika 
"sampiran", ring sampiran puniki daging ipun kayun sang 
sane ngucap. Lengkarane sane pungkuran punika daging 
sajati, sane nerangan suksmanipun tur mawirama kalih 
mapurwakanti (bersajak). Wenten taler sane nenten 
ngucapang lengkarane pungkuran, antuk kasengguh sami 
anake sampun ngerti ring suksmanipun.
Ring sor puniki wenten makudang-kudang 
wewangsalan luiripun : 
 Asep menyan majagau, suksmanipun = nakep 
lenggar aji kau 
 Ada tengeh masui kaput, suksmanipun = ada 
keneh mamunyi takut 
 Bakat kocok misi isen, suksmanipun = awak 
bocok tuara ngasen
4. PEPARIKAN (PANTUN) 
Peparikan pateh sakadi Wewangsalan, 
kewanten binanipun wewangsalan punika wantah 
kalih palet (carik), yening peparikan kawangun antuk 
petang palet dados apada (satu bait), taler mawirama 
miwah mapurwakanti. Peparikan puniki pateh sakadi 
"madah" ring kasusastraan Indonesia. Peparikan 
puniki taler sakadi sasimbing indik kahanan kalih 
polah jadma. 
Peparikan taler kawangun antuk lengkara 
petang carik dados apada (satu bait). Lengkarane 
sane riinan kalih carik dados "sampiran", lengkarane 
pungkuran sane kalih carik dados arti sejatine, saha 
mawirama purwakanti, (a-b, a-b). Purwakanti punika 
wenten tatiga, luiripun: Purwakanti sastra, 
Purwakanti basa, Purwakanti suara.
a. Purwakanti sastra 
Doyan liang ngandong kanji (a) 
depang tiang ngaba pitu (b) 
yan tiang ngelong janji (a) 
apang tiang kena tantu. (b) 
Aksara "ji" ring kruna "kanji", makanti ring "ji" 
ring kuna "janji". 
Aksara "tu" ring kruna "pitu", makanti ring 
"tu" ring kruna "tantu".
5. SLOKA 
Sloka yening ring Bahasa Indonesia pateh 
sekadi "Bidal". Sloka puniki masaih ring 
sesonggan, kantun ilid artinipun. Kewanten 
binanipun, sloka puniki ngengge lengkara; Buka 
slokane,......., Buka slokane gumine,......., Kadi 
slokan jagate,........,
Ring sor puniki wenten conto 
sloka, luir ipun : 
 "Buka slokane, adeng buin sepita, suksmanipun : 
kaucapang ring anake sane kalintang plapan 
(tangar) ngraos lan melaksana. 
 "Buka slokan gumine, nundunin macan turu, 
suksmanipun : sakadi anake sane nantangin musuh 
sane sampun nengil. 
 Buka slokane, aji keteng mudah, aji dadua mael, 
suksmanipun : kaucapang ring anake sane neten 
uning ngajinin pitresnan kalih paweweh anak 
lianan (timpal).
6. BEBLADBADAN (METAFORA) 
Bebladbadan kruna lingganipun "babad" 
artinipun tutur jati sane sampun kalampahan riin. 
Bebladbadan punika polih seselan "el", pangiring "an" 
lan kaduipurwayang dados bebladbadan sane 
mateges kruna bebasan, kaanggen papiringan, saha 
madue purwakanti (bersajak). Bebladbadan puniki 
kawangun antuk lengkara utawi kruna tigang palet. 
Krunane sane pinih riin apalet dados "giing" utawi 
"bantang", krunane sane kaping kalih apalet, "arti 
sujati (bebasanipun)", sakadi sampiran, sane 
ngawangun purwakanti (sajak), krunane sane kaping 
tiga "arti paribasa", wiadin suksmanipun
Ring sor puniki wenten conto, 
bebladbadan luir ipun : 
Giing (bantang) : majempong bebek, 
Arti sujati (bebasanipun) : jambul, 
Arti paribasa : ngambul. 
Dadosne kecap "mbul" ring kruna "jambul", 
mapurwakanti ring kecap "mbul" ring kruna 
"ngambul".
Ring sor puniki wenten makudang-kudang 
conto bebladbadan , luiripine : 
 Ketimun pait = paya, arti paribasane = 
semaya 
 Wayang gadang = Kresna, arti paribasane = 
tresna 
 Macarang Uga = sambilan, arti paribasane = 
masambilan 
 Makunyit di alas = temu, arti paribasane = 
katemu
7. SESAWANGAN 
(PERUMPAMAAN) 
Sesawangan puniki ring Bahasa Indonesia 
pateh sekadi perumpamaan.Sesawangan, 
lingganipun "sawang", artinipun : mirib. Kruna 
sawang polih pangiring "an", dados sesawangan, 
raris kadwipurwayang dados "sesawangan", 
tegesipun: punapa-punapi sane kacingak, raris 
karasayang ring kayun, mirib sakadi solah kalih 
kahanan janma (mapawongan).
Ring sor puniki wantah conto-conto 
sesawangan, luire : 
 Buka bulane kalemahan, suksmanipun : 
kembang lemlenm. 
 Kadi tunjung tan pawarih, suksmanipun : 
layu dudus. 
 Luir nyuh gading kembar, suksmanipun : 
susune sane nyangkil putih gading. 
 Kadi sulur tempuh angin; sulur = entikan bun; 
sesawangan bangkiang sane lemuh 
magelohan.
8. PAPINDAN 
Papindan tegesipun: gegambaran buka, wiadin 
yan bandingan pateh mirib teken...., upami: papindan 
kedis, tegesipun: wangun gambaran mirib kedis. 
Mapinda sedih, tegesipun: mirib buka anake sedih. 
Sane dados pepindan, punika kruna aran sane polih 
anusuara. Papindan punika pateh sakadi Sesawangan, 
kewanten binanipun papindan kruna punika polih 
"anu suara", yening sesawangan karahini antuk kruna: 
buka, kadi, luir, waluya kadi upami: 
Papindan: Alise medon intara. 
Sesawangan: Alise buka (kadi, luir) don intaran.
Ring sor puniki wantah conto-conto 
papindan, luire 
 Boke membotan blayag, tegesipun: rambutne 
maombak-ombakan. 
 Betekan batise meling padi, tegesipun: sekadi 
beling padi. 
 Cokore mudak sinungsang, tegesipun: sakadi 
bungan pudake sungsang. 
 Cecapingane nyaling kdang, tegesipun: mirib 
caling kidang.
9. CACIMPEDAN (TEKA-TEKI)
Ring sor puniki wantah imba 
utawi conto-conto cacimpedan. 
a. Apake anak cerik 
matapel? 
b. Anak satak maka 
satak matlusuk? 
c. Anak satak makasatak 
maudeng putih? 
d. Apa anak cerik maid 
cacing? 
e. Apa anak cerik maid 
enceh? 
Pasaur / arti: 
a. Blauk 
b. Iga-iga 
c. Bungan ambengan 
d. Jaum misi benang 
e. Caratan
10. CECANGKRIMAN 
(SYAIR TEKA-TEKI) 
Cecangkriman inggih punika 
cacimpedan sane mabentuk lagu utawi 
tembang. Biasane ngangge tembang 
madya utawi pupuh. Umumne ngangge 
Pupuh Pucung.
Conto utawi imba Cecangkriman: 
1.Bapa Pucung, 
Indeng-indeng di alas 
agung, 
Panake koryak-koryak, 
Di kayune ya padingkrik, 
Basang pelung, 
Tendase majajambulan. 
2. Berag landung, 
Ngelah panak cenik liu, 
Memene slelegang, 
Panak ne jekjek enjekin, 
Menek tuun, 
Mememne gelut 
gisiang.
11. CECANGKITAN 
(OLOK-OLOKAN) 
Cecangkitan puniki lengkara sane 
nginter artinipun. Katahipun cecangkitan 
puniki, kaucapang rikala magegonjakan. 
Ring asapunapine wenten taler anggena 
melog-melog timpal.
12. RAOS NGEMPELIN 
Raos ngempelin, punika kruna sane 
dempet, tegesipun: kruna sane asiki 
maarti kakalih, sane asiki maarti sejati, 
sane asiki artinipun ngintar. Raos 
ngempelin puniki pateh sekadi 
cecangkitan, binanipun wantah akidik, 
kewanten suksmanipun pateh. Raos 
ngempelin wantah mangge rikala 
magagonjakan kewanten.
Puniki wenten makudang-kudang raos 
ngempelin: 
 Benang kamene, jaka di pangkunge, tegesipun: 1. 
Kamen antuk benang, jaka mentik di pangkunge, 
2. Benang kamene, ajaka di pangkunge. 
 Lamun payu motonan, beli nyelingin, tegesipun: 
1. Nyelengin = lakar maan celeng, 2. Nyelengin = 
ningalin sambilang nyeleng. 
 Yang nguangun arja, tiang ngaluhin, tegesipun: 
1. Dadi galuh, 2. Ngaluhin + juru aluh (nongos).
13. SASIMBING (SINDIRAN) 
Sasimbing puniki kruna papiringan sane pedes 
suksmanipun, makardi sang kasimbing jengah wiadin 
sebet, riantuk ngrasa ring dewek katiban sasimbing 
punika. Sasimbing puniki sering kaucapang ring ajeng 
sang kasimbingin, ngangge kruna paimbangan sane sada 
silib artinipun, indik kahanan, rupa kalih laksanan jadma, 
barang kalih buron. Sasimbing puniki ngangge kruna 
nungkalik, upami : belog kaucapang ririh, lekig utawi kiul 
kaucapang anteng. Wenten makudang-kudang sasimbing 
sane mawangun gancaran miwah tembang upami : 
"Kadang tan tinolihin", tegesipun : Anake sane 
ngutamayang dewek ipune kewanten, nenten nglinguang 
nyama braya.
Ring sor puniki wantah conto-conto 
sasimbing : 
• Be di pongerangan baang ngeleb; tegesipun : 
Sakadi anake ngambil anak istri bajang, sampun 
kakeniang, rikala ipun lenge, anak istri punika 
malaib. 
• Semunne nyukcuk langit; tegsipun : Kaucapang 
ring anake sane sombong. 
• Sadueg-dued semale makecos, pasti taen ulung; 
tegesipune : Asapunapi je ririh anake, pasti ipun 
taen iwang utawi salah.
14. SESEMON (SINDIRAN 
HALUS) 
Sasemon punika taler sakadi 
Sasimbing, sakewanten lebih alus lengut 
tur nudut kayun. Sasemon punika wenten 
sane mawangun tembang, utawi gancaran.
Conto sesemon, minakadi : 
Pupuh Ginada 
Tiang mriki ngrereh 
"bunga" 
kocap wenten "cempaka 
putih" 
iriki genahnya reko 
kocap luih warnanipun 
nawang tranggana ngadika 
inggih wiakti 
"nanging dereng masamaya 
alap". 
Sasendone kadi ring sipta 
"dumadak ya ulung jani 
delima wantane ento 
akayih tengahin dalu 
titiang masesangi nyangga 
baan kacing 
titiang suka metoh jiwa".
15. SIPTA (PERTANDA) 
Sipta puniki wangsit wiadin ciri-ciri sekala 
miwah niskala, becik wiadin kaon, sane wenten 
arti kalih suksmanipun. Sipta puniki kawedarang 
antuk barang sane wenten ring jagate, buron 
miwah pripen kalih polah.
Conto sipta, minakadi : 
Yening wenten bintang kukus kanten ring 
langite kangin, punika kocap sipta 
(pertanda) kaon. 
Yening wenten buron alasan makadi kidang, 
manjangan ngranjing ka desa, punika kicap 
sipta kaon. 
Yening paksi culik-culik masuara kala wengi, 
nenten kasaurin olih i tuhu-tuhu, punika 
kocap sipta (praciri) kaon.
16. SESAPAN 
Sesapan, kruna lingganipun “sapan” 
kadwipurwayang tur polh pengiring “an” 
dados sesapan. Sesapan tegesnyane nyapatin, 
sane matetujon nglungsur karahajengan, 
mangda nenten keni bencana.
Conto sesapan, minakadi : 
• Sesapan ngebah taru : 
"Ratu Betara Sangkara, titiang nglungsur taru 
druene, mangda titiang nenten tulah.“ • Sesapan suara kedis caak : 
"Kakasang ngengsut di ambune.“ • Sesapan si jabang bayi : 
"Ratu Paduka Betara Brahma, icenin raren 
titiange pasikepan mangda ipun setata rahayu.“ • Sesapan sabeh bales : 
"Kaki-kaki bentuyung sampunang kasiabange 
titiang, tiang cucun kakine."
17. TETINGKESAN 
(LITOTES) 
Tetingkesan punika kruna basa 
ngandap kasor, tegesnyané bebaos sané 
kanggén rikala ngandapang raga. 
Tetingkesan lingganipun “tingkes”, sane 
madue arti ringkes, ngalitan sane polih 
pangiring “an” dados tetingkesan.
Puniki conto tetingkesan minakadi : 
 Durusang malinggih Pak, kanggéang nénten 
wénten genah malinggih!” Kawéntenannyané, 
genah sané wénten becik, kursi empuk saha 
resik. 
 Mai malu madaar, kangoang uyah- uyah dogen. 
 Dini suba cening nginep, nanging kangoang kene 
bapa lacur, umah tusing gelah, pasarean alah 
umah bangkung. 
 Ampurayang pisan ratu, sapuniki kaulane 
kalintang nambet.
18. SESAWEN 
Sesawen mawit saking kruna sawi sane 
meteges tanda utawi praciri. Raris kruna 
punika kadwipurwayang saha polih pangiring 
an dados sesawen. Sesawen puniki 
kasinahang antuk barang utawi gambar 
sane madue tatujon utawi tatuek 
mirdatanyang, satmaka ipun bise ngraos kadi 
tanda lampu lalu lintas.
Conto Sesawen, inggih punika: 
 Ngenahang patakut marupa jatma ring carik, 
kaanggen sarana ngulah kedis. 
 Ngantung pongpongan mabolong tiga ring 
duwur jelanan kandang ayam, sane matetujun 
nulakin grubug ayam. 
 Kulit endog ayam katusuk antuk lidi raris 
muncuk nyane kadagingin tabia.
basita paribasa

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Tembang macapat
Tembang macapatTembang macapat
Tembang macapat
 
Kerajaan Kalingga/Holing
Kerajaan Kalingga/HolingKerajaan Kalingga/Holing
Kerajaan Kalingga/Holing
 
pakaian adat jawa gagrak surakarta
pakaian adat jawa gagrak surakarta  pakaian adat jawa gagrak surakarta
pakaian adat jawa gagrak surakarta
 
Kerajaan Kalingga
Kerajaan KalinggaKerajaan Kalingga
Kerajaan Kalingga
 
Kerajaan Sunda
Kerajaan SundaKerajaan Sunda
Kerajaan Sunda
 
Kerajaan kutai presentasi
Kerajaan kutai presentasiKerajaan kutai presentasi
Kerajaan kutai presentasi
 
Materi aksara bali
Materi aksara baliMateri aksara bali
Materi aksara bali
 
JAWA TENGAH
JAWA TENGAHJAWA TENGAH
JAWA TENGAH
 
Kasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang baliKasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang bali
 
34 provinsi di indonesia bahasa daerah
34 provinsi di indonesia bahasa daerah34 provinsi di indonesia bahasa daerah
34 provinsi di indonesia bahasa daerah
 
Kerajaan Kalingga atau Holing
Kerajaan Kalingga atau HolingKerajaan Kalingga atau Holing
Kerajaan Kalingga atau Holing
 
Kerajaan pajajaran
Kerajaan pajajaranKerajaan pajajaran
Kerajaan pajajaran
 
Tugas ilmu sosial dasar budaya jawa tengah
Tugas ilmu sosial dasar   budaya jawa tengahTugas ilmu sosial dasar   budaya jawa tengah
Tugas ilmu sosial dasar budaya jawa tengah
 
Wawacan Bahasa Sunda
Wawacan Bahasa SundaWawacan Bahasa Sunda
Wawacan Bahasa Sunda
 
Kliping Tari Daerah Nusantara
Kliping Tari Daerah NusantaraKliping Tari Daerah Nusantara
Kliping Tari Daerah Nusantara
 
Kerajaan mataram kuno
Kerajaan mataram kunoKerajaan mataram kuno
Kerajaan mataram kuno
 
Suku batak
Suku batakSuku batak
Suku batak
 
Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2
 
Perkembangan Islam di Indonesia
Perkembangan Islam di IndonesiaPerkembangan Islam di Indonesia
Perkembangan Islam di Indonesia
 
Naskah drama (global warming)
Naskah drama (global warming)Naskah drama (global warming)
Naskah drama (global warming)
 

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

Peparikan
PeparikanPeparikan
Peparikan
 
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
 
Cover makalah
Cover makalahCover makalah
Cover makalah
 
Cacimpedan Bahasa Bali
Cacimpedan Bahasa BaliCacimpedan Bahasa Bali
Cacimpedan Bahasa Bali
 
Periodisasi kasusastraan bali
Periodisasi kasusastraan baliPeriodisasi kasusastraan bali
Periodisasi kasusastraan bali
 
Puisi bali anyar
Puisi bali anyarPuisi bali anyar
Puisi bali anyar
 
Makalah bahasa inggris
Makalah bahasa inggrisMakalah bahasa inggris
Makalah bahasa inggris
 

Similar to basita paribasa

ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI ppt
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI pptANGGAH-UNGGUHING BASA BALI ppt
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI pptJULIADI SUPADI
 
Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIAnggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIJULIADI SUPADI
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaSMP Negeri 1 Karanganyar
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJULIADI SUPADI
 
Kereja kus Morfologi Jaku Iban
Kereja kus Morfologi Jaku IbanKereja kus Morfologi Jaku Iban
Kereja kus Morfologi Jaku IbanJata Salih
 
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku Iban
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku IbanPansik Senentang Standardisasyen Jaku Iban
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku IbanErica Leenya
 
Materi pasang aksara bali
Materi pasang aksara baliMateri pasang aksara bali
Materi pasang aksara baliAGUS EKA
 
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUN
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUNASSIGNMENT : MEMBINA PANTUN
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUNLia Osman
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat09Ayesha
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila NazlaSalsabila3
 
Memahami dan menganalisis teks pantun
Memahami dan menganalisis teks pantunMemahami dan menganalisis teks pantun
Memahami dan menganalisis teks pantunHasrilia Beskara
 
Mendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printMendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printHerdinNurdin1
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5Tasyafa2
 

Similar to basita paribasa (20)

ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI ppt
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI pptANGGAH-UNGGUHING BASA BALI ppt
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI ppt
 
Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIAnggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
 
Kereja kus Morfologi Jaku Iban
Kereja kus Morfologi Jaku IbanKereja kus Morfologi Jaku Iban
Kereja kus Morfologi Jaku Iban
 
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku Iban
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku IbanPansik Senentang Standardisasyen Jaku Iban
Pansik Senentang Standardisasyen Jaku Iban
 
Materi pasang aksara bali
Materi pasang aksara baliMateri pasang aksara bali
Materi pasang aksara bali
 
Sastra tegal 1
Sastra tegal 1Sastra tegal 1
Sastra tegal 1
 
Sastra tegal 1
Sastra tegal 1Sastra tegal 1
Sastra tegal 1
 
Sisindiran
SisindiranSisindiran
Sisindiran
 
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUN
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUNASSIGNMENT : MEMBINA PANTUN
ASSIGNMENT : MEMBINA PANTUN
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 BAHASA DAERAH  BALI KLS XI  BAHASA DAERAH  BALI KLS XI
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 
BAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XIBAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XI
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
 
Memahami dan menganalisis teks pantun
Memahami dan menganalisis teks pantunMemahami dan menganalisis teks pantun
Memahami dan menganalisis teks pantun
 
Pasang aksara
Pasang aksaraPasang aksara
Pasang aksara
 
Mendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printMendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta print
 
BBALI KLP 4.pptx
BBALI KLP 4.pptxBBALI KLP 4.pptx
BBALI KLP 4.pptx
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
 

Recently uploaded

RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...Kanaidi ken
 
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
Demonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdfDemonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdf
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdfvebronialite32
 
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuCatatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuHANHAN164733
 
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdfPEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdfMMeizaFachri
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxherisriwahyuni
 
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptx
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptxPPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptx
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptxalalfardilah
 
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptx
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptxKesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptx
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptxDwiYuniarti14
 
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...MarwanAnugrah
 
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptx
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptxMTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptx
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptxssuser0239c1
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxSyaimarChandra1
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasHardaminOde2
 
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.ppt
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.pptPertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.ppt
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.pptNabilahKhairunnisa6
 
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajii
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajiiEdukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajii
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajiiIntanHanifah4
 
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxMODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxarnisariningsih98
 
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxTopik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxsyafnasir
 
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...jumadsmanesi
 
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM 2024.pptx
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM  2024.pptxTeknik Menjawab Kertas P.Moral SPM  2024.pptx
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM 2024.pptxwongcp2
 
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnas
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnasPembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnas
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnasAZakariaAmien1
 
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxPanduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxsudianaade137
 
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxAKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxWirionSembiring2
 

Recently uploaded (20)

RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...
RENCANA + Link2 Materi Pelatihan/BimTek "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN...
 
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
Demonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdfDemonstrasi Kontekstual  Modul 1.2.  pdf
Demonstrasi Kontekstual Modul 1.2. pdf
 
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus PerilakuCatatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
Catatan di setiap Indikator Fokus Perilaku
 
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdfPEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
 
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptx
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptxPPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptx
PPT_AKUNTANSI_PAJAK_ATAS_ASET_TETAP.pptx
 
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptx
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptxKesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptx
Kesebangunan Segitiga matematika kelas 7 kurikulum merdeka.pptx
 
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
 
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptx
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptxMTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptx
MTK BAB 5 PENGOLAHAN DATA (Materi 2).pptx
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
 
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.ppt
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.pptPertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.ppt
Pertemuan 3-bioavailabilitas-dan-bioekivalensi.ppt
 
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajii
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajiiEdukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajii
Edukasi Haji 2023 pembinaan jemaah hajii
 
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptxMODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
MODUL 2 BAHASA INDONESIA-KELOMPOK 1.pptx
 
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptxTopik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
Topik 1 - Pengenalan Penghayatan Etika dan Peradaban Acuan Malaysia.pptx
 
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...
UNGGAH PEGANGAN LOKAKARYA DAN PENDAMPINGAN INDIVIDU DALAM KEGIATAN PEMBEKALAN...
 
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM 2024.pptx
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM  2024.pptxTeknik Menjawab Kertas P.Moral SPM  2024.pptx
Teknik Menjawab Kertas P.Moral SPM 2024.pptx
 
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnas
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnasPembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnas
Pembahasan Soal UKOM gerontik persiapan ukomnas
 
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxPanduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
 
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptxAKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
AKSI NYATA MODUL 1.2-1 untuk pendidikan guru penggerak.pptx
 

basita paribasa

  • 2. Pesengan Kelompok :  Ni Kadek Desi Ayani (09)  Ni Ketut Dinda Windariati (11)  Ni Putu Restu Dwi Krisnanda C. (21)  IGusti Ayu Sri Mahayoni (23)
  • 3.
  • 4. Bhasita paribasa inggih punika basa rinengga, basa rerasmen wiadin panglengut basa. Punika keanggen sajeroning mabebaosan kalih magegonjakan, sajeroning basa pakraman wiadin basa pasawitrayan. Bhasita paribasa puniki wenten kaitan ipun ring kasusastraan sane sampun lumbrah (ketah) ring Negara krama, sane mawangun tembang wiadin gancaran.
  • 5. Sane ngeranjing Bhasita Paribasa, inggih punika: 1. Sesonggan (Pepatah) 2. Sesenggakan (Ibarat) 3. Wewangsalan (Tamsil) 4. Peparikan (Pantun) 5. Sloka (Bidal) 6. Bladbadan (Metafora) 7. Sesawangan (Perumpamaan) 8. Pepindan 9. Cecimpedan (Teka-teki) 10. Cecangkriman (Syair teka-teki) 11. Cecangkitan (Olok-olokan) 12. Raos Ngempelin 13. Sesimbingan (Sindiran) 14. Sesemon (Sindiran Halus) 15. Sipta (Alamat) 16. Sesapan 17. Tetingkesan (Litotes) 18. Sesawen
  • 6. Sesonggan wit ipun saking kruna dwipurwa “sesanggan”, linggan ipun “sangga”, tegesipun tatakin. Kruna sangga, polih pengiring “an”, dados sanggaan, tur kasandiang dados sanggan raris kadwipurwayang dados sasanggan, artin ipun napi-napi sane keni kasangga. Sesonggan puniki sakadi pelambang kahanan kalih polah jadma, sane kaimbangang ring kahanan kalih polah barang wiadin buron.
  • 7. Conto Sesonggan taler penjelasan ipun "bedug pengorengan". Pengorengan punika wantah wangun utawi kawentenan ipun sakadi punika bedug, meweh antuk ngelegang mangda asah. Dados ipun suksmannyane : kaucapang ring anak sane kalintang bengkung tur sigug, nenten dados ajahin.
  • 8. Ring sor puniki wenten conto sesonggan, luir ipun : • Taluh apit batu. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane magenah ring genahe sane sukil/keweh, singsal agulikan pacang nemu baya. • Abias pasih. Suksmannyane : nenten keni utawi nenten sida antuk ngawilangin katahipun biase ring pasih. • Blakas mangan di pisaga. Suksmannyane : sakadi anake maduwe painak muani siteng tur anteng, sakewanten ipun magenah ring pisaga. • Ngentungan uyah ke pasih. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane mapi-mapi ngicenin barang utawi artha ring anak sane sampun sugih.
  • 9. 2. SASENGGAKAN (IBARAT) Sasenggakan puniki pateh sakadi ibarat, ring bahasa Indonesia. Sasenggakan, linggaipun "Senggak", artinipun "Singguk" utawi "Sentil" antuk raos. Senggak polih pangiring "an" dados senggakan, kadwipurwayang dados "Sasenggakan". Sasenggakan puniki sakadi palambang utawi sasimbing indik kahanan kalih polah janma sane kaimbangan ring kahanan kalih polah buron utawi barang. Sasenggakan puniki taler sakadi sesonggan, kewanten binanipun sasenggakan puniki satata kariinin antuk kruna "Buka", tur wenten sane sakadi sampiran ipun. Lengkarane sane riinan dados giing (sampiran), sane apalet pungkuran dados katerangan polah wiadin kahanan, raris kalanturang antuk suksemanipun.
  • 10. Puniki wenten makudang-kudang imba utawi conto sasenggakan luiripun : •Buka bantene, masorohan; suksemanipun : sakadi anake sane madue perusahaan, wantah ngutamayang panyamaanipune kewanten makarya irika. •Buka bangken gajahe, joh-joh mabo; suksemanipu : sakadi anake sane mapangkat ageng utawi anak sane sugih, yening katiben antuk sengkala, ortinipune maideh-idehan rauh ka jaba kuta. •Buka batun buluane, nglintik tuah abesik; suksemanipun : kaucapang ring anake sane nenten madue nyama wiadin timpal, wantah ipun padidian.
  • 11. 3. WEWANGSALAN (TAMSIL) Wewangsalan puniki pateh sakadi tamsil ring Bahasa Indonesia. Wewangsalan kruna lingganipun "wangsal" sane artinipun "lampah", polih pangiring "an" dados "wangsalan", kaduipurwayang dados "wewangsalan", artinipun lelampahan saparipolah kalih kahanan janma, sakadi sasimbing sane sada pedas suksmanipun. Wewangsalan puniki kawangun antuk lengkara kalih palet utawi carik. Lengkara sane pinih riin inggih punika "sampiran", ring sampiran puniki daging ipun kayun sang sane ngucap. Lengkarane sane pungkuran punika daging sajati, sane nerangan suksmanipun tur mawirama kalih mapurwakanti (bersajak). Wenten taler sane nenten ngucapang lengkarane pungkuran, antuk kasengguh sami anake sampun ngerti ring suksmanipun.
  • 12. Ring sor puniki wenten makudang-kudang wewangsalan luiripun :  Asep menyan majagau, suksmanipun = nakep lenggar aji kau  Ada tengeh masui kaput, suksmanipun = ada keneh mamunyi takut  Bakat kocok misi isen, suksmanipun = awak bocok tuara ngasen
  • 13. 4. PEPARIKAN (PANTUN) Peparikan pateh sakadi Wewangsalan, kewanten binanipun wewangsalan punika wantah kalih palet (carik), yening peparikan kawangun antuk petang palet dados apada (satu bait), taler mawirama miwah mapurwakanti. Peparikan puniki pateh sakadi "madah" ring kasusastraan Indonesia. Peparikan puniki taler sakadi sasimbing indik kahanan kalih polah jadma. Peparikan taler kawangun antuk lengkara petang carik dados apada (satu bait). Lengkarane sane riinan kalih carik dados "sampiran", lengkarane pungkuran sane kalih carik dados arti sejatine, saha mawirama purwakanti, (a-b, a-b). Purwakanti punika wenten tatiga, luiripun: Purwakanti sastra, Purwakanti basa, Purwakanti suara.
  • 14. a. Purwakanti sastra Doyan liang ngandong kanji (a) depang tiang ngaba pitu (b) yan tiang ngelong janji (a) apang tiang kena tantu. (b) Aksara "ji" ring kruna "kanji", makanti ring "ji" ring kuna "janji". Aksara "tu" ring kruna "pitu", makanti ring "tu" ring kruna "tantu".
  • 15.
  • 16.
  • 17. 5. SLOKA Sloka yening ring Bahasa Indonesia pateh sekadi "Bidal". Sloka puniki masaih ring sesonggan, kantun ilid artinipun. Kewanten binanipun, sloka puniki ngengge lengkara; Buka slokane,......., Buka slokane gumine,......., Kadi slokan jagate,........,
  • 18. Ring sor puniki wenten conto sloka, luir ipun :  "Buka slokane, adeng buin sepita, suksmanipun : kaucapang ring anake sane kalintang plapan (tangar) ngraos lan melaksana.  "Buka slokan gumine, nundunin macan turu, suksmanipun : sakadi anake sane nantangin musuh sane sampun nengil.  Buka slokane, aji keteng mudah, aji dadua mael, suksmanipun : kaucapang ring anake sane neten uning ngajinin pitresnan kalih paweweh anak lianan (timpal).
  • 19. 6. BEBLADBADAN (METAFORA) Bebladbadan kruna lingganipun "babad" artinipun tutur jati sane sampun kalampahan riin. Bebladbadan punika polih seselan "el", pangiring "an" lan kaduipurwayang dados bebladbadan sane mateges kruna bebasan, kaanggen papiringan, saha madue purwakanti (bersajak). Bebladbadan puniki kawangun antuk lengkara utawi kruna tigang palet. Krunane sane pinih riin apalet dados "giing" utawi "bantang", krunane sane kaping kalih apalet, "arti sujati (bebasanipun)", sakadi sampiran, sane ngawangun purwakanti (sajak), krunane sane kaping tiga "arti paribasa", wiadin suksmanipun
  • 20. Ring sor puniki wenten conto, bebladbadan luir ipun : Giing (bantang) : majempong bebek, Arti sujati (bebasanipun) : jambul, Arti paribasa : ngambul. Dadosne kecap "mbul" ring kruna "jambul", mapurwakanti ring kecap "mbul" ring kruna "ngambul".
  • 21. Ring sor puniki wenten makudang-kudang conto bebladbadan , luiripine :  Ketimun pait = paya, arti paribasane = semaya  Wayang gadang = Kresna, arti paribasane = tresna  Macarang Uga = sambilan, arti paribasane = masambilan  Makunyit di alas = temu, arti paribasane = katemu
  • 22. 7. SESAWANGAN (PERUMPAMAAN) Sesawangan puniki ring Bahasa Indonesia pateh sekadi perumpamaan.Sesawangan, lingganipun "sawang", artinipun : mirib. Kruna sawang polih pangiring "an", dados sesawangan, raris kadwipurwayang dados "sesawangan", tegesipun: punapa-punapi sane kacingak, raris karasayang ring kayun, mirib sakadi solah kalih kahanan janma (mapawongan).
  • 23. Ring sor puniki wantah conto-conto sesawangan, luire :  Buka bulane kalemahan, suksmanipun : kembang lemlenm.  Kadi tunjung tan pawarih, suksmanipun : layu dudus.  Luir nyuh gading kembar, suksmanipun : susune sane nyangkil putih gading.  Kadi sulur tempuh angin; sulur = entikan bun; sesawangan bangkiang sane lemuh magelohan.
  • 24. 8. PAPINDAN Papindan tegesipun: gegambaran buka, wiadin yan bandingan pateh mirib teken...., upami: papindan kedis, tegesipun: wangun gambaran mirib kedis. Mapinda sedih, tegesipun: mirib buka anake sedih. Sane dados pepindan, punika kruna aran sane polih anusuara. Papindan punika pateh sakadi Sesawangan, kewanten binanipun papindan kruna punika polih "anu suara", yening sesawangan karahini antuk kruna: buka, kadi, luir, waluya kadi upami: Papindan: Alise medon intara. Sesawangan: Alise buka (kadi, luir) don intaran.
  • 25. Ring sor puniki wantah conto-conto papindan, luire  Boke membotan blayag, tegesipun: rambutne maombak-ombakan.  Betekan batise meling padi, tegesipun: sekadi beling padi.  Cokore mudak sinungsang, tegesipun: sakadi bungan pudake sungsang.  Cecapingane nyaling kdang, tegesipun: mirib caling kidang.
  • 27. Ring sor puniki wantah imba utawi conto-conto cacimpedan. a. Apake anak cerik matapel? b. Anak satak maka satak matlusuk? c. Anak satak makasatak maudeng putih? d. Apa anak cerik maid cacing? e. Apa anak cerik maid enceh? Pasaur / arti: a. Blauk b. Iga-iga c. Bungan ambengan d. Jaum misi benang e. Caratan
  • 28. 10. CECANGKRIMAN (SYAIR TEKA-TEKI) Cecangkriman inggih punika cacimpedan sane mabentuk lagu utawi tembang. Biasane ngangge tembang madya utawi pupuh. Umumne ngangge Pupuh Pucung.
  • 29. Conto utawi imba Cecangkriman: 1.Bapa Pucung, Indeng-indeng di alas agung, Panake koryak-koryak, Di kayune ya padingkrik, Basang pelung, Tendase majajambulan. 2. Berag landung, Ngelah panak cenik liu, Memene slelegang, Panak ne jekjek enjekin, Menek tuun, Mememne gelut gisiang.
  • 30. 11. CECANGKITAN (OLOK-OLOKAN) Cecangkitan puniki lengkara sane nginter artinipun. Katahipun cecangkitan puniki, kaucapang rikala magegonjakan. Ring asapunapine wenten taler anggena melog-melog timpal.
  • 31.
  • 32. 12. RAOS NGEMPELIN Raos ngempelin, punika kruna sane dempet, tegesipun: kruna sane asiki maarti kakalih, sane asiki maarti sejati, sane asiki artinipun ngintar. Raos ngempelin puniki pateh sekadi cecangkitan, binanipun wantah akidik, kewanten suksmanipun pateh. Raos ngempelin wantah mangge rikala magagonjakan kewanten.
  • 33. Puniki wenten makudang-kudang raos ngempelin:  Benang kamene, jaka di pangkunge, tegesipun: 1. Kamen antuk benang, jaka mentik di pangkunge, 2. Benang kamene, ajaka di pangkunge.  Lamun payu motonan, beli nyelingin, tegesipun: 1. Nyelengin = lakar maan celeng, 2. Nyelengin = ningalin sambilang nyeleng.  Yang nguangun arja, tiang ngaluhin, tegesipun: 1. Dadi galuh, 2. Ngaluhin + juru aluh (nongos).
  • 34. 13. SASIMBING (SINDIRAN) Sasimbing puniki kruna papiringan sane pedes suksmanipun, makardi sang kasimbing jengah wiadin sebet, riantuk ngrasa ring dewek katiban sasimbing punika. Sasimbing puniki sering kaucapang ring ajeng sang kasimbingin, ngangge kruna paimbangan sane sada silib artinipun, indik kahanan, rupa kalih laksanan jadma, barang kalih buron. Sasimbing puniki ngangge kruna nungkalik, upami : belog kaucapang ririh, lekig utawi kiul kaucapang anteng. Wenten makudang-kudang sasimbing sane mawangun gancaran miwah tembang upami : "Kadang tan tinolihin", tegesipun : Anake sane ngutamayang dewek ipune kewanten, nenten nglinguang nyama braya.
  • 35. Ring sor puniki wantah conto-conto sasimbing : • Be di pongerangan baang ngeleb; tegesipun : Sakadi anake ngambil anak istri bajang, sampun kakeniang, rikala ipun lenge, anak istri punika malaib. • Semunne nyukcuk langit; tegsipun : Kaucapang ring anake sane sombong. • Sadueg-dued semale makecos, pasti taen ulung; tegesipune : Asapunapi je ririh anake, pasti ipun taen iwang utawi salah.
  • 36. 14. SESEMON (SINDIRAN HALUS) Sasemon punika taler sakadi Sasimbing, sakewanten lebih alus lengut tur nudut kayun. Sasemon punika wenten sane mawangun tembang, utawi gancaran.
  • 37. Conto sesemon, minakadi : Pupuh Ginada Tiang mriki ngrereh "bunga" kocap wenten "cempaka putih" iriki genahnya reko kocap luih warnanipun nawang tranggana ngadika inggih wiakti "nanging dereng masamaya alap". Sasendone kadi ring sipta "dumadak ya ulung jani delima wantane ento akayih tengahin dalu titiang masesangi nyangga baan kacing titiang suka metoh jiwa".
  • 38. 15. SIPTA (PERTANDA) Sipta puniki wangsit wiadin ciri-ciri sekala miwah niskala, becik wiadin kaon, sane wenten arti kalih suksmanipun. Sipta puniki kawedarang antuk barang sane wenten ring jagate, buron miwah pripen kalih polah.
  • 39. Conto sipta, minakadi : Yening wenten bintang kukus kanten ring langite kangin, punika kocap sipta (pertanda) kaon. Yening wenten buron alasan makadi kidang, manjangan ngranjing ka desa, punika kicap sipta kaon. Yening paksi culik-culik masuara kala wengi, nenten kasaurin olih i tuhu-tuhu, punika kocap sipta (praciri) kaon.
  • 40. 16. SESAPAN Sesapan, kruna lingganipun “sapan” kadwipurwayang tur polh pengiring “an” dados sesapan. Sesapan tegesnyane nyapatin, sane matetujon nglungsur karahajengan, mangda nenten keni bencana.
  • 41. Conto sesapan, minakadi : • Sesapan ngebah taru : "Ratu Betara Sangkara, titiang nglungsur taru druene, mangda titiang nenten tulah.“ • Sesapan suara kedis caak : "Kakasang ngengsut di ambune.“ • Sesapan si jabang bayi : "Ratu Paduka Betara Brahma, icenin raren titiange pasikepan mangda ipun setata rahayu.“ • Sesapan sabeh bales : "Kaki-kaki bentuyung sampunang kasiabange titiang, tiang cucun kakine."
  • 42. 17. TETINGKESAN (LITOTES) Tetingkesan punika kruna basa ngandap kasor, tegesnyané bebaos sané kanggén rikala ngandapang raga. Tetingkesan lingganipun “tingkes”, sane madue arti ringkes, ngalitan sane polih pangiring “an” dados tetingkesan.
  • 43. Puniki conto tetingkesan minakadi :  Durusang malinggih Pak, kanggéang nénten wénten genah malinggih!” Kawéntenannyané, genah sané wénten becik, kursi empuk saha resik.  Mai malu madaar, kangoang uyah- uyah dogen.  Dini suba cening nginep, nanging kangoang kene bapa lacur, umah tusing gelah, pasarean alah umah bangkung.  Ampurayang pisan ratu, sapuniki kaulane kalintang nambet.
  • 44. 18. SESAWEN Sesawen mawit saking kruna sawi sane meteges tanda utawi praciri. Raris kruna punika kadwipurwayang saha polih pangiring an dados sesawen. Sesawen puniki kasinahang antuk barang utawi gambar sane madue tatujon utawi tatuek mirdatanyang, satmaka ipun bise ngraos kadi tanda lampu lalu lintas.
  • 45. Conto Sesawen, inggih punika:  Ngenahang patakut marupa jatma ring carik, kaanggen sarana ngulah kedis.  Ngantung pongpongan mabolong tiga ring duwur jelanan kandang ayam, sane matetujun nulakin grubug ayam.  Kulit endog ayam katusuk antuk lidi raris muncuk nyane kadagingin tabia.