Fintech, blockchain i kryptowaluty: definicje, klasyfikacje, rynek i regulacje
1. FinTech, blockchain i kryptowaluty:
definicje,
klasyfikacje,
rynek i regulacje
dr hab. Krzysztof Piech
Instytut Wiedzy i Innowacji oraz
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
V Kongres Regulacji Rynków Finansowych, FinReg 2016, Warszawa, 28 września 2016 r.
2. Plan prezentacji
• O autorze słów kilka
• FinTech
Definicja
Klasyfikacja
Rynek
• Blockchain i kryptowaluty
Definicje
Klasyfikacja
Rynek
Prace badawcze w kontekście regulacyjnym w Polsce
• Perspektywy – rola regulacji
4. Co to jest FinTech?
• Najprostsza definicja:
Financial Technology = Startupy technologiczne działające w sferze finansów
• albo krócej:
FinTech = Finance + Tech
6. Klasyfikacja – grupy firm
• Pożyczki:
konsumenckie (np. pożyczki P2P,
mikrofinansowanie, big data, consumer
credit scoring)
dla firm (np. pożyczki P2P, linie
kredytowe oparte na aktywach,
mikrofinansowanie, analityka ryzyka
oparta na big data)
• Finanse osobiste
• Płatności
• Finansowanie
• Przekazy pieniężne
• Inwestowanie detaliczne
• Inwestowanie instytucjonalne
• Bezpieczeństwo
• Infrastruktura
• Narzędzia dla biznesu
• Crowdfunding
• Bankowość online
• Badania i dane
12. Co to jest blockchain?
• Technologia rozproszonego rejestru (distributed ledger technology –
DLT) – technologia rozproszonej bazy danych, której rejestry są
replikowane, współdzielone i zsynchronizowane w ramach
konsensusu różnych osób, firm czy instytucji mogących być
rozproszonych geograficznie (w różnych krajach).
Przykłady: Ripple, R3 CordaTM.
• Blockchain („łańcuch bloków”) – rozproszona baza danych, która
zawiera stale rosnącą liczbę rekordów pogrupowanych w bloki i
powiązanych ze sobą w taki sposób, że każdy następny blok danych
powiązany jest z poprzednim tworząc nierozerwalny łańcuch bloków.
Dokonanie jakiejkolwiek zmiany w rekordach jest niemożliwe.
• Blockchain – pierwsze użycie w 2009 r. w kryptowalucie bitcoin.
Blockchain bitcoinowy jest publiczny.
13. Co to jest kryptowaluta?
• Pieniądz cyfrowy / waluta cyfrowa (digital money / digital currency) – cyfrowy
środek wymiany.
Może mieć charakter nieograniczony (kryptowaluty) lub przeznaczony do
specyficznych zastosowań (np. w grach czy sieciach społeczn. – waluty wirtualne).
Nie jest emitowany przez bank centralny lub inną władzę publiczną.
Nie jest to pieniądz elektroniczny (zgodnie z polskim prawem).
• Token cyfrowy (digital token) – przez analogię do fizycznego żetonu: jego
cyfrowa reprezentacja. W zależności od jego wydawcy (wystawcy), można
wyróżnić tokeny:
wbudowane w blockchain (tzw. natywne) oraz
wyemitowane przez daną stronę w celu późniejszego ich odkupienia (IOU), np. ICO.
• Kryptowaluta (cryptocurrency) – rodzaj tokena cyfrowego opierającego się na
kryptografii użytej do cyfrowego podpisywania transakcji oraz do kontroli
wzrostu podaży tokenów.
Kryptowaluty oparte są na zdecentralizowanej sieci peer-to-peer (P2P).
Bitcoin i „altcoiny”.
22. Prace nad regulacjami
• Firmy blockchainowe / kryptowalutowe są częścią szerszego sektora FinTech.
Są specyficzne – prace nad przyszłą (de)regulacją powinny to uwzględniać.
• Strumień „Blockchain i kryptowaluty” programu „Od papierowej do cyfrowej
Polski”:
Zakończono przegląd dziedzin prawa w układzie gałęziowym z punktu widzenia
potrzeb ewentualnej regulacji zastosowań technologii rozproszonych rejestrów oraz
walut cyfrowych (w szczególności kryptowalut).
Publiczna inauguracja dokumentu odbędzie się 3 października br. w trakcie pierwszych
w historii naszego kraju konsultacji sejmowych poświęconych tej problematyce.
• Główne wnioski:
Nie ma obecnie uzasadnienia dla odrębnego aktu prawnego; stosowanie blockchaina i
kryptowalut jest w Polsce w pełni legalne.
Nie ma potrzeby dokonywania większych zmian w ramach prawa cywilnego,
handlowego, karnego, czy administracyjnego.
Najwięcej problemów zidentyfikowano na gruncie pozakodeksowego prawa
administracyjnego oraz podatkowego.
23. Wyzwania regulacyjne
• Część z rozwiązań wymagać będzie prac legislacyjnych. Długotrwały proces…
• Propozycje „dróg na skróty”:
Objęcie ochroną sektora Fin-Tech (w tym startupów blockchainowych i
kryptowalutowych) w postaci tzw. sandboxu regulacyjnego (zastosowanego już w kilku
krajach na świecie).
Wydanie ogólnej interpretacji podatkowej przez Ministra Finansów. Problemy
podatkowe oraz związane z prowadzeniem rachunkowości to największa bolączka firm
działających w sektorze walut cyfrowych oraz główna przyczyna ich emigracji z Polski.
• W dalszej kolejności:
Potrzeba podjęcia prac nad unormowaniem pojęcia kryptowalut w kontekście prawnych
środków płatniczych czy pieniądza elektronicznego.
Wnikliwy przegląd prawa pod kątem możliwości zastąpienia przypadków wymaganej
przez prawo trzeciej strony przez technologię blockchain.
Uwzględnienie wyzwań z punktu widzenia smart kontraktów i zdecentralizowanych
autonomicznych organizacji (DAO).
Do tego czasu – zastosowanie sandboxu.
24. Ryzyka
• Regulacje specyficzne dla sektora to nie remedium na wszystkie bolączki startupów
fintechowych…
• Sandbox – udane rozwiązanie w krajach o anglosaskim (lub zbliżonym) systemie prawnym.
Polska – bardzo duży brak zaufania (wszelkich instytucji, w tym banków) do
nieuregulowanych przepisami rynków i firm. Podejście: brak ustawy = (prawie) nielegalne.
• Potrzeba silnej ochrony – pod groźbą kar dla instytucji ograniczających rozwój FinTech.
Osobisty patronat nad sektorem przez możliwie najwyższe władze:
np. wicepremier Morawiecki (w końcu b. przedstawiciel sektora finansów),
vide Minister Cyfryzacji Anna Streżyńska i „uznanie” firm kryptowalutowych.
• Możliwe efekty – powrót firm fintechowych (w tym kryptowalutowych) do Polski;
szybszy rozwój nowych startupów (bo mniejsze ryzyko regulacyjne).
• Ostatnia, ważna bariera – finansowanie. Potrzebne wsparcie, ale nie w postaci środków UE
(vide działanie 8.1 PARP), ale poprzez wolny rynek funduszy inwestycyjnych (w tym VC).