[Vietpsy.com] Phương pháp nghiên cứu khoa học Tâm lý | Research methods in Psychology

Phương pháp
Nghiên cứu Khoa học Tâm Lý
(Research Methods in Psychology)

Trần Nguyên Bạch Lan
Green Mountain College
VIET Psychology | www.vietpsy.com

Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM
Ngày 12 tháng 9 năm 2012

Nội dung
I. Vai trò của nghiên cứu khoa học trong Tâm lý học
II. Nghiên cứu khoa học Tâm lý tại Hoa Kì
 Nguyên tắc nghiên cứu
 Phân loại nghiên cứu
 Tiêu chí đánh giá
 Phương pháp
 Xây dựng đề tài (Hypothesis & Theory)
 Thu thập số liệu
 Thiết kế khảo sát (Survey Construction)
 Các dạng thang đo
 Những lỗi thường gặp

Vai trò của nghiên cứu khoa học
trong Tâm lý học
2 slides

Vì sao phải nghiên cứu khoa học?

 Sống là không chờ đợi? [Link]
 Chúng ta sẽ không bỏ sót những
thay đổi lớn trong môi trường
xung quanh? [Link]
 Các cặp yêu nhau trái tính sẽ
vững bền hơn?
 Sốc thuốc là do dùng liều lượng
lớn dần?

Tầm quan trọng của nghiên cứu khoa
học
 Giải thích các hiện tượng một cách hệ thống hóa
 Phát hiện mới, bất ngờ về cuộc sống con người
 Giúp ích cho đời sống và sự phát triển của con người

Nguyên tắc nghiên cứu

1 slide

Nghiên cứu khoa học Tâm lý là gì?

Giả
Giả thuyết Nghiên cứu khoa
thuyết 2 1 học Tâm lý là việc
Giả
kiểm chứng giả
thuyết 3 thuyết (hypothesis
testing) dựa vào việc
phân tích số liệu thu
Học thuyết thập từ đối tượng
(Theory) tham gia.

Phân loại nghiên cứu

6 slides

Các dạng nghiên cứu cơ bản

Nghiên cứu dựa trên quan sát
(Observational study)

Chỉ tập trung vào một biến số
(variable)

Mike Duke, Giám đốc
điều hành Walmart

Eric Schmidt, Cựu
Giám đốc điều hành
Google

Nghiên cứu tương quan
(Correlational study)

Đo nhiều biến số khác
nhau

Không xác định được
hướng quan hệ

Mark Cuban

Gương mặt của CEO có bề ngang lớn so với
bề cao (width-to-height ratio) thì công ty
càng có khả năng tài chính cao.

Wong, Ormiston, & Haselhuhn (2011). A face only an investor could love: CEO’s facial structure
predicts their firms’ financial performance. Psychological Science, 22(12), 478-1483.


Nghiên cứu thực
nghiệm
(Experimental
study)

Kiểm định nguyên
nhân – kết quả
(causation)

Photo: Roland Yawan

Suy nghĩ bằng ngoại ngữ

http://vietpsy.com/2012/0
7/21/suy-nghi-bang-ngoai-
ngu-giup-dua-ra-quyet-dinh-
ly-tri-hon/
Keysar, Hayakawa, &An (2012). The Foreign-Language Effect: Thinking in a Foreign Tongue Reduces Decision Biases.
Psychological Science.

Tiêu chí đánh giá

3 slides

Độ hiệu lực (Validity)

Khả năng đọc hiểu

So sánh với

Mối quan hệ giữa Reliability & Validity

Hiệu lực
(Validity)
Tin cậy
(Reliability)

Phương pháp xây dựng đề tài

11 slides

Quan sát và đặt câu hỏi
Khi có người yêu
rồi sẽ khó “cảm Vì sao con
nhận” được vẻ đẹp người trở
của người khác? nên độc ác?

Nghiên cứu của Milgram về Sự phục tùng
(Obedience)

 http://vietpsy.com/2011/12/22/vi-sao-con-
nguoi-tuan-theo-menh-lenh/

Nghiên cứu của Milgram về Sự phục tùng
(Obedience)

Trình độ học
vấn: Sinh viên
ĐH Yale, công
nhân, v.v.
Nơi diễn ra:
Giới tính: nam
ĐH Yale, công
giới và nữ giới
xưởng, v.v.

Ủng hộ
cho giả
thuyết

Xây dựng từ học thuyết

Nghiên cứu của
Asch (1950)

Nghiên cứu của
Milgram (1961)

Xây dựng từ học thuyết
Nghiên cứu
Nghiên cứu của
của Asch Zimbardo
(1950) (1971)

Nghiên cứu
của Milgram
(1961)

Nghiên cứu của Zimbardo (Stanford Experiment)

 http://vietpsy.com/2011/09/08/vi-sao-con-nguoi-
tro-nen-ac-oc-thi/

Nghiên Nghiên
cứu của cứu của
Milgram Zimbardo
Các
nghiên
cứu khác

Học thuyết về sự phục tùng
(Obedience)

Nguyên tắc xây dựng giả thuyết
 Có thể ủng hộ hoặc không ủng hộ bằng phương pháp
khoa học (số liệu)
 Học thuyết phát triển của Freud?

• Định nghĩa: Construct & Operationalization

Khi có người yêu rồi sẽ khó
“cảm nhận” được vẻ đẹp
của người khác?

Ví dụ về giả thuyết (1)
 We hypothesized that wearing pink sportswear would
increase the level of aggression in males because
wearing pink primed male athletes to a mental state in
which they desired to reassert manhood. For female
teams, on the other hand, we hypothesized that the team
wearing the pink socks would act out more aggressively
not to reassert their womanhood, but to act out against
the primed stereotypes of women sports under
stereotype threats. (Tran and Belessis, 2012)

Ví dụ về giả thuyết (2)

Phương pháp thu thập số liệu

1 slide

Phương pháp thu thập số liệu BLIS
Ví dụ Ưu điểm Khuyết điểm

Behavior
(Hành vi)
Life-outcome
(Đầu ra cuộc sống)

Informants
(Người khác cung cấp
thông tin)
Self-reported
(Tự đánh giá)

Thiết kế khảo sát

12 slides

Nguyên tắc thiết kế khảo sát (1)
Câu hỏi và sựa lựa chọn của câu hỏi phải
phục vụ mục tiêu nghiên cứu

Câu hỏi: Bạn hãy đánh giá mức độ tiếng Anh của bạn từ
thang điểm 1 đến 10 với 1 là tệ nhất, 10 là giỏi nhất.

Giả thuyết: Sinh viên Việt Nam có trình độ tiếng Anh rất tốt?

Giả thuyết: Sinh viên Việt Nam không đánh giá đúng
trình độ tiếng Anh của họ?

Nguyên tắc thiết kế khảo sát (2)
Lựa chọn câu hỏi tốt nhất cho mục tiêu
nghiên cứu
Câu hỏi:
1) Bạn mua bao nhiêu sách trong vòng một năm?
2) Bạn mua bao nhiêu sách trong vòng 6 tháng?
3) Bạn mua bao nhiêu sách trong vòng 3 tháng?
4) Bao lâu thì bạn mua sách một lần?
5) Lần gần đây nhất bạn mua sách là khi nào?

Bảng so sánh mục tiêu
Mục tiêu chung

Câu hỏi 1 Mục tiêu



Mục tiêu 1 Mục tiêu 2 Mục tiêu 3
Câu 1 x
Câu 2 x
Câu 3 X x

Các dạng số liệu

Nhóm mục Người Việt Người Mỹ Người Pháp Người Nhật
(Nominal)

Thứ tự Không hài lòng Ít hài lòng Khá hài lòng Rất hài lòng
(Ordinal)

Khoảng bằng 1-20 tuổi 21-40 tuổi 41-60 tuổi 61-80 tuổi
(Interval)

Tỉ số -2 -1 0 1
(Ratio)

Các dạng thang đo

Thang hình
minh hoạ

Thang Likert

Thang đối cực

Thang nhiệt kế
cảm xúc

Lưu ý khi thiết kế thang đo

 Hình dung về kết quả trước khi thiết kế thang đo
 Dạng thuật đoán sẽ áp dụng (t-test, ANOVA, v.v)?
 Điểm trung hòa (neutral point)?
 Thang “0 to 5” hay “-2 to 2” ?
 Không quá nhiều sựa lựa chọn

 Thay đổi dạng thang đo trong khảo sát

Những sai lầm khi thiết kế khảo sát

Những sai lầm thường thấy (1)

 Không cụ thể hóa thang đo
Câu hỏi: Bạn hãy đánh giá mức độ tiếng Anh của bạn từ thang
điểm 1 đến 10 với 1 là tệ nhất, 10 là giỏi nhất.

 Dùng từ tiêu cực
Câu hỏi: Phụ nữ không nên phá thai phải không?

 Hỏi nhiều yếu tố trong câu hỏi
Câu hỏi: Bạn có thích học Anh văn và Toán không?


 Câu hỏi cảm tính
Câu hỏi: Bạn thích đi học thêm hơn tự học phải không?

 Hỏi dẫn dắt
Câu hỏi: Bạn nghĩ vận động viên của Việt Nam chúng ta hay
vận động viên Malaysia sẽ chiến thắng trận cờ vua này?

 Câu hỏi tạo nhiều biến số
Câu hỏi: Bạn có nghĩ chú mèo con này
dễ thương?

 Góp chung sự lựa chọn không hợp lý
Câu hỏi: Bạn học ngành nào?
(a) Khoa học kĩ thuật, Điện tử viễn thông, CNTT, Môi trường..
(b) Các khối ngành Kịnh Tế, Luật , Tài chính, bán lẻ hàng
(c) Văn học, Nghệ thuật, Xã hội học , Quản lý Thư viện
(d) Other:

 Khoảng thời gian không hợp lý
Câu hỏi: Bạn có thường xuyên tham gia các khóa đào tạo?
(a) 3 đến 5 tháng tham gia một khóa học?
(b) 6 đến 8 tháng tham gia một khóa học?
(c) 8 đến 12 tháng tham gia một khóa học?


 Phân biệt các trường hợp:
 “Đã lập gia đình – Chưa lập gia đình” và “Đang lập gia
đình – Đã ly dị - Đang ly thân – Vợ/chồng đã qua đời”
Không nên dùng “Độc thân”
 “Nam hay nữ” và “Giới tính”

 Định lượng thời gian không rõ ràng
 “Thỉnh thoảng”, “vài lần trong một tháng”

Lưu ý quan trọng
 Tự thực hiện khảo sát và nhờ bạn bè thực hiện trước khi đưa
vào nghiên cứu (Pre-test)
 Vấn đề ngôn ngữ và văn hóa vùng miền
 Đúng chính tả, văn phạm, cách trình bày survey
 Cam kết (Informed consent)
 Nêu rõ (1) mục đích thực hiện, (2) thông tin liên lạc của nhóm
thực hiện khảo sát, (3) quyền lợi và rủi ro khi tham gia khảo sát
 Giữ bí mật về thông tin của người tham gia khảo sát
 Nêu rõ thời gian hoàn tất khảo sát
 Tách trang trên Google Docs?

Nghiên cứu tại Hoa Kì

2 slides

Quy trình nghiên cứu tại Hoa Kì
 Xây dựng giả thuyết (Form hypotheses)
 Thực hiện thí nghiệm (Run experiments)
 Được sự đồng ý của hội đồng khoa học (IRB approval)
 Phân tích và xử lý số liệu (Analyze data)
 Viết báo cáo (Write APA-style reports)
 Công bố (Present & Publish)

Wearing Pink Socks: The Effects of Feminine Objects
on Physical Sports

Tran and Belessis, 2012

Câu hỏi? Góp ý?
 Liên hệ: Lan Tran
 lant@vietpsy.com
 http://vietpsy.com

[Vietpsy.com] Phương pháp nghiên cứu khoa học Tâm lý | Research methods in Psychology

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (15)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

[Vietpsy.com] Phương pháp nghiên cứu khoa học Tâm lý | Research methods in Psychology

Editor's Notes