ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ. Μία παρουσίαση που αφορά τα πρόσωπα και τα γεγονότα του Μακεδονικού Αγώνα. Για περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό επισκεφθείτε το ylikogiadaskalous.blogspot.gr

1. από τη Γραίγου Ευαγγελία
Teachers aid – ylikogiadaskalous.blogspot.gr

2. Το 1830 ιδρύεται το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, μετά τη νικηφόρα
Επανάσταση του 1821.Ωστόσο η Μακεδονία, η Ήπειρος, η
Θεσσαλία, η Κρήτη και τα Νησιά του Αιγαίου παραμένουν στην
κατοχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

3. Η Επανάσταση του Ολύμπου
Το 1878 στο Λιτόχωρο σηκώθηκε ψηλά η
σημαία της λευτεριάς. Σχηματίστηκε προσωρινή
κυβέρνηση. Στην πρώτη γραμμή του αγώνα ο
Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος. Τη φλόγα της
επανάστασης οι Μακεδόνες την έθρεψαν με
πολύ αίμα και θυσίες. Κατακάηκε το Λιτόχωρο,
ο Κολινδρός πυρπολήθηκε, στο μοναστήρι των
Αγίων Πάντων έγινε ολοκαύτωμα! Από τον
Όλυμπο και τα Πιέρια μέχρι τη Θεσσαλία και τη
Δυτική Μακεδονία ο ελληνισμός έγραψε νέες
σελίδες αγώνων. Αν και η βοήθεια από την
ελεύθερη Ελλάδα ήταν μικρή και σπασμωδική, η
θυσία τους δεν υπήρξε μάταιη. Στο Συνέδριο
του Βερολίνου ακυρώθηκε η Συνθήκη του
Αγίου Στεφάνου.
Έλληνες επαναστάτες της Μακεδονίας το 1878. Μεταξύ
αυτών ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος, ο πρόεδρος της
προσωρινής κυβέρνησης Ε. Κοροβάγγος, ο Κ. Φαρμάκης, ο
Ν. Αξελός και ο Χαραλ. Λελούδας.

5. Το 1878 υπογράφεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής η
Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου, σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο
τμήμα της Μακεδονίας παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία.

6. Η συνθήκη του Βερολίνου περιόρισε τα σύνορα της Βουλγαρίας (έτσι
όπως αυτά είχαν οριστεί από τη Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου). Η
Μακεδονία παρέμεινε τελικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Τα σύνορα της Ν.Α. Ευρώπης
σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου

7. Το 1870 συστήθηκε με σουλτανικό φιρμάνι η αυτόνομη βουλγαρικη εκκλησία, γνωστή ως
Βουλγαρική Εξαρχία. Αυτό έγινε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Οικουμενικού
Πατριαρχείου. Οι Έλληνες κληρικοί εκδιώχθηκαν από τα εδάφη της Βουλγαρίας. Οι πρώτες
βουλγαρικές εθνικιστές οραγανώσεις (κομιτάτα) αποφασίζουν να αναλάβουν δράση.
Στόχος τους η δημιουργία ενός μεγάλου βουλγαρικού κράτους, που θα περιελάμβανε και
όλη τη Μακεδονία.
Η βουλγαρική Εξαρχία
Το σουλτανικό φιρμάνι που επέτρεπε τη
σύσταση αυτόνομης βουλγαρικής
εκκλησίας.

8. Ομάδες ένοπλων «κομιτατζήδων» (οπαδοί του άκρατου βουλγαρικού
εθνικισμού) εισβάλουν στη Μακεδονία και περνούν στην ενεργό
δράση.... Στόχος τους ο εκβουλγαρσμός του μακεδονικού πληθυσμού.

9. Αρχικά η κυβέρνηση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους προσπαθεί με ειρηνικά
μέσα να ανακόψει τη δράση των Βούλγαρων εθνικιστών: ιδρύει 1.000 σχολεία (στα
οποία φοιτούν 70.000 περίπου Ελληνόπουλα) και 180 μορφωτικά σωματεία,
διορίζει 1.700 εκπαιδευτικούς, στέλνει σχολικά βιβλία και γενικότερα χρηματοδοτεί
την εκπαίδευση των Ελλήνων της Μακεδονίας με απώτερο σκοπό να τονώσει την
εθνική και θρησκευτική συνείδησή τους, ώστε να αντισταθούν στις πιέσεις των
Βουλγάρων.

10. Χάρτης ελληνικών εκπαιδευτηρίων, εκκλησιών και μοναστηριών στις
αρχές του 20ου αιώνα(απεικονίζονται με κόκκινο χρώμα, ενώ τα
αντίστοιχα βουλγαρικά με πράσινο).

12. Μαθητές και δάσκαλοι σε κάποιο σχολείο της
Μακεδονίας...

13. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες εκπαιδευτικοί έκαναν μεγάλο αγώνα (συχνά διακινδυνεύοντας την
ίδια τους τη ζωή) για να διατηρήσουν άσβεστη τη φλόγα της εθνικής συνείδησης στους μαθητές
τους. Η συμβολή τους υπηρξε ανεκτίμητη!

14. Το 1897 η Ελλάδα και η Οθωμανική Αυτοκρατορία εμπλέκονται σε έναν πόλεμο που διήρκεσε μόλις τριάντα
ημέρες. Οι ελληνικός στρατός υπέστη μία βαριά και ταπεινωτική ήττα. Μετά απ’ αυτό οι Κομιτατζήδες στη
Μακεδονία αποθρασύνθηκαν!...

15. Έγιναν ο φόβος και ο τρόμος της μακεδονικής επαρχίας. Πολλοί προεστοί, παπάδες και δάσκαλοι
δολοφονούνται! Εκφοβίζοντας και απειλώντας τους Έλληνες, συχνά λεηλατώντας τα χωριά τους,
τους εξανάγκαζαν να προσυλητιστούν στη Βουλγαρική Εξαρχία. Εκείνη την εποχή «Εξαρχικός»
σήμαινε Βούλγαρος και «Πατριαρχικός»: Έλληνας.

17. Στις 2 Αυγούστου του 1903 Βούλγαροι κυρίως επαναστάτες (με τη συνδρομή και άλλων εθνοτήτων της
Μακεδονίας) εξεγείρονται εναντίον των Τούρκων και ανακυρήσσουν την Ανεξάρτητη Δημοκρατία του
Κρουσόβου. Υποτιθέμενος σκοπός της εξέγερσης αυτής ήταν η αυτονόμηση, δηλαδή η απελευθέρωση των
υπόδουλων Χριστιανών από τον Σουλτάνο και τους Οθωμανούς.Πραγματικός σκοπός τους όμως ήταν η
τελική βουλγαροποίηση της περιοχής. Η εξέγερση αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία ως η Εξέγερση του
Ίλλιντεν (του «Προφήτη Ηλία» στα βουλγαρικά). Οι Οθωμανοί δεν άργησαν να καταστείλουν την
Επανάσταση. Ακολούθησαν σκληρά αντίπινα εις βάρος όλων των υπόδουλων χριστιανικών πληθυσμών. Το
Κρούσοβο, το Νυμφαίο και η Κλεισούρα πυρπολούνται ενώ και εκατοντάδες Έλληνες ρίχνονται στη φυλακή.
Χάρτης με τις περιοχές της εξέγερσης στην περιοχή
της Μακεδονίας και της Θράκης. Στο χάρτη φαίνονται
τα σημερινά σύνορα αλλά και τα Οθωμανικά σύνορα
κατά την διάρκεια της εξέγερσης.

18. Μετά από αυτές τις εξελίξεις ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ
Γ΄αποφασίζει να πάρει δραστικά μέτρα για την προστασία των «Πατριαρχικών»,
δηλ. των Ελλήνων.Επιλέγει και στέλνει στις κυριότερες μητροπόλεις τολμηρούς
και άξιους ιεράρχες. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Μητροπολίτης Καστοριάς,
Γερμανός Καραβαγγέλης...
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄

19. Αμέσως μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Μητροπολίτης Γερμανός άρχισε να περιοδεύει
σ΄όλα τα ελληνικά χωριά ανοίγοντας ξανά τις κλειστές εκκλησίες και αναπτερώνοντας το
πεσμένο ηθικό των κατοίκων. Παράλληλα έστελνε συνεχείς εκκλήσεις για βοήθεια προς το
ελληνικό κράτος, που όμως ήταν απρόθυμο να παρέμβη δραστικά μετά την ταπεινωτική
ήττα που υπέστη το 1897. Ο μαχητικός μητροπολίτης απευθύνηκε τότε σε ντόπιους
οπλαρχηγούς, ενθαρρρύνοντας τους να οργανώσουν ένοπλες ομάδες για την προστασία
των Ελλήνων της περιοχής από τους κομιτατζήδες.

20. Στο κάλεσμά του ανταποκρίνονται γενναίοι οπλαρχηγοί όπως ο Κώττας,
ο Πάυλος Κύρου, ο Βαγγέλης κ.α. κυρίως από την περιοχή της Φλώρινας
και της Καστοριάς.
Καπεταν Βαγγέλης Στρεμπενιώτης Παύλος Κύρου

21. Καπετάν Κώττας
Σλαβόφωνος οπλαρχηγός, ο οποίος γεννήθηκε το
1863 στη Ρούλια, σημερινό χωριό Κώττα της
Φλώρινας.
Από το 1898 οργάνωσε ανταρτικό σώμα. Αρχικά
συνεργάστηκε με τους Βούλγαρους της ΕΜΕΟ
εναντίον των Τούρκων, αργότερα όμως κατόρθωσε ο
Μητροπολίτης Καστοριάς, Γερμανός Καραβαγγέλης
να τον μεταπείσει με αποτέλεσμα να γίνει
φανατικός βουλγαρομάχος. Συνεργάστηκε με τον
Βαγγέλη Στρεμπενιώτη, τον Γερμανό Καραβαγγέλη
και τον Παύλο Μελά.
Συνελήφθη από τους Τούρκους και απαγχονίστηκε
στο Ατ Παζάρ του Μοναστηρίου το 1905.

22. Ο οπλαρχηγός Κώττας
μαζί με τους δυο γιους του.

26. Την ίδια εποχή διορίζεται στο Ελληνικό Προξενείο του Μοναστηρίου ο Ίων Δραγούμης,
γιος του πρώην πρωθυποργού Στέφανου Δραγούμη. Ακολουθώντας την ίδια πολιτική με
τον Μητροπολίτη Γερμανό βοηθά να συσταθούν οι πρώτες επιτροπές άμυνας ενώ δε
σταματά να ενημερώνει την ελληνική κυβέρνηση για την τραγική κατάσταση των Ελλήνων
της Μακεδονίας. Ταυτόχρονα στέλνει συνεχείς επιστολές προς σημαίνοντα πολιτικά
πρόσωπα της εποχής, καλώντας τους να συνεισφέρουν στον μακεδονικό αγώνα.

27. Ο Στέφανος Δραγούμης (διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1910)
μαζί με τον Δημήτριο Καλαποθάκη και άλλους ανθρώπους της πολιτικής και
των Γραμμάτων ιδρύουν το «Μακεδονικό Κομιτάτο», προκειμένου να
στηρίξουν τον Μακεδονικό Αγώνα.
Στέφανος Δραγούμης Ίωνας και Στέφανος Δραγούμης

28. Ο Δημήτριος Καλαποθάκης υπήρξε εκδότης της εφημερίδας «Εμπρός». Σημαίνουσα
προσωπικότητα στο χώρο της δημοσιογραφίας, επιλέχθηκε ως πρόεδρος της
οργάνωσης «Μακεδονικό Κομιτάτο» και παρέμεινε σ΄αυτή τη θέση μέχρι την τελική
της διάλυση.

29. Για να ενισχύσουν την άμυνα των Μακεδόνων οπλαρχηγών επιλέγονται
εμπειροπόλεμοι Κρητικοί αξιωματικοί (η Κρήτη παρέμενε υπό οθωμανική
κυριαρχία) και στέλνονται μυστικά στη Μακεδονία.
Καούδης Βρανάς

30. Κρήτες Μακεδονομάχοι

31. Ο αριθμός των Κρητών αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα έφτασε (ως το
τέλος του 1908) τους 2976. Από τους 6.000 εθελοντές (Μανιάτες,
Μεσσήνιους, Αρκάδες, Ηπειρώτες, Ρουμελιώτες κ.α.) οι 3.000 ήταν από τη
λεβεντογέννα Κρήτη. Πολλοί απ’ αυτούς άφησαν την τελευταία τους πνοή στη
μακεδονική γη...
Παιδιά, κι αν αξιωθείτε εσείς να πάτε εις
την Κρήτη,
να πείτε χαιρετίσματα στη μαύρη μου τη
μάνα,
Να μη τζη μολοήσετε πως είμαι
σκοτωμένος,
Άστε την να με καρτερεί και να με
περιμένει,
Κι είναι καλή η παρηγοριά….
Αιωνία η μνήμη των γενναίων Κρητικών Μακεδονομάχων (1903-1908 ).

32. Τελικά η ελληνική κυβέρνηση, υπό τον Πρωθυπυργό Γεώργιο Θεοτόκη, ξεπερνά τους
όποιους ενδοιασμούς της και αποφασίζει να ενισχύσει συστηματικά τον αγώνα στη
Μακεδονία...
Θεοτοκης Γεώργιος (1899-1909)
4 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας

33. Αρχικά διορίζει ως πρόξενο στο Ελληνικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης τον Λάμπρο
Κορομηλά, που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην ενίσχυση και οργάνωση του
Μακεδονικού Αγώνα. Επί των ημερών του το προξενείο γίνεται επιτελικό κέντρο,
συγκεντρώνοντας πολύτιμες πληροφορίες, φροντίζοντας για την επάνδρωση των
ένοπλων ομάδων από αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, φροντίζοντας
παράλληλα για τον εξοπλισμό και τον εφοδιασμό των αγωνιστών.

35. Το κτίριο του Προξενείου στεγάζει σήμερα
το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

36. Στις 28 Αυγούστου του 1904 μία ομάδα 35 αντρών, σταλμένων από την ελληνική
κυβέρνηση με σκοπό να συντονίσουν τον αγώνα, περνάει κρυφά τα σύνορα και
κατευθύνεται προς τη Δυτική Μακεδονία. Ανάμεσά τους είναι και ο Παύλος Μελάς,
αξιωματικός του ελληνικού στρατού και γαμπρός του Στέφανου Δραγούμη. Είχε
παντρευτεί την κόρη του, Ναταλία, και έκανε μαζί της δύο παιδιά: τον Μίκη και τη Ζωή.
Από τα ονόματά τους εξάλλου προέκυψε και το ψευδώνυμο που χησιμοποιούσε,για να
μην αποκαλυφθεί η πραγματική του ταυτότητα: Μίκης Ζέζας.

37. Ο Παύλος Μελάς με τ΄ αγαπημένα του παιδιά Μιχαήλ
(χαϊδευτικά Μίκης) και Ζωή (χαϊδευτικά Ζέζα).

38. Η οικογένεια Μελά

39. Ο Παύλος Μελάς σε στιγμές οικογενειακής γαλήνης...

40. Ο Μελάς με τους άντρες του βρίσκονταν σε διαρκή κίνηση!Διένυσαν ατέλειωτα
χιλιόμετρα κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, προκειμένου να επισκεφθούν όσο το
δυνατόν περισσότερα ελληνικά χωριά, για να αναπτερώσουν το ηθικό των κατοίκων και
να ενδυναμώσουν τόσο την εθνική όσο και τη θρησκευτική τους συνείδηση.
Έγραφε σε επιστολή προς τη γυνάικα του Ναταλία: «Αναλαμβάνω αυτόν τον
αγώνα μ’ όλην μου την ψυχήν και με την ιδέαν ότι είμαι υποχρεωμένος να τον
αναλάβω.... Έχω υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω και
Κυββέρνησιν και κοινή γνώμη περί τούτου...»

41. Στις 13 Οκτωβρίου ο Παύλος Μελάς βρίσκεται στη Στάτιστα. Ύστερα από
προδοσία ένα τουρκικό απόσπασμα κατευθύνθηκε προς το σπίτι όπου κρυβόταν
και στη συμπλοκή που ακολούθησε μία σφαίρα λάβωσε θανάσιμα τον Μελά.
Λίγο πριν ξεψυχήσει είπε στους συναγωνιστές του: «Το σταυρό μου να τον
δώσετε στη γυναίκα μου και το όπλο μου στο γιο μου...»
Μνημόσυνο προς τιμή του Παύλου Μελά, έξω από το σπίτι όπου
δολοφονήθηκε.

42. Οι δύο ντόπιες γυναίκες που λέγεται ότι φρόντισαν για τον
ενταφιασμό του άψυχου σώματος του Πάυλου Μελά.

43. Μακεδόνες στον τάφο του Παύλου Μελά, αποτίουν φόρο τιμής στον μεγάλο
Μακεδονομάχο

44. Αν και δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος νεκρός του Μακεδονικού αγώνα, ο
θάνατος του Παύλου Μελά συγκλόνισε το Πανελλήνιο! Το Μακεδονικό ζήτημα πέρασε
τα σύνορα της Μακεδονίας και έγινε πλέον ζήτημα όλων των Ελλήνων!
Πρωτοσέλιδο από εφημερίδα της εποχής

46. Νέα σώματα εθελοντών καταφθάνουν απ’ όλη την ελεύθερη Ελλάδα και την Κρήτη!Οι
κάτοικοι των χωριών οργανώνονται φτιάχνοντας κρυψώνες για να κρύβουν τους αντάρτες!
Τα μοναστήρια γίνονται κέντρα ανεφοδιασμού! Ακόμα και τα σπίτια των γιατρών γίνονται
μικρά νοσοκομεία για τους τραυματίες αγωνιστές! Παράλληλα το δίκτυο πληροφοριών
ενισχύεται με ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων και ηλικιών...
Άφιξη ενός Έλληνα κατασκόπου-πράκτορα στο σιδηροδρομικό σταθμό της Φλώρινας με την ιδιότητα του
εμπόρου. Τον παραλαμβάνει ένας αγωγιάτης, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα ο σύνδεσμός του με
την ελληνική οργάνωση της περιοχής.

47. Ο καπετάν Γκόνος και τα παλικάρια του

48. Ο Γεωργιος Τσόντος ή Βάρδας
Γεννήθηκε στο χωριό Ασκύφου της επαρχίας
Σφακίων το 1871. Το 1888 εισήλθε στην
Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και ορκίστηκε το
1893 ανθυπολοχαγός πυροβολικού. Έλαβε
μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1897-
1898 καθώς και στον Μακεδονικό Αγώνα, Στην
Μακεδονία μαζί με Κρήτες εθελοντές έλαβε
μέρος σε επιχειρήσεις στις περιοχές
Κορεστίων-Καστοριάς-Φλώρινας-
Μοναστηρίου. Βαρύνεται με την κατηγορία
της εκτέλεσης του Καστοριανού οπλαρχηγού
Αριστείδη Μαργαρίτη. Το ψευδώνυμο καπετάν
Βάρδας του δόθηκε κατά την δράση του στον
Μακεδονικό Αγώνα.

50. Καπετάν Ακρίτας(Γρέγος)

51. Ο καπετάν Μητρούσης

52. Καπετάν Νταλίπης (Δημήτριος Κεχαγιάς)

53. Από το 1906 και μετά ιδιαίτερη σημασία για τον Μακεδονικό Αγώνα αποκτά η Λίμνη
των Γιαννιτσών. Υπήρξε για πολύ καιρό ορμητήριο των κομιτατζήδων που
καταδυνάστευαν τα γύρω χωριά, ελέγχοντας ταυτόχρονα την επικοινωνία μεταξύ
Θεσσαλονίκης, Βέροιας, Νάουσας και Έδεσσας. Οι Έλληνες αντάρτες αποφάσισαν ότι
πάσει θυσία έπρεπε εκδιώξουν τους Βούλγαρους και να αποκτήσουν αυτοί τον
έλεγχο της λίμνης αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Η Λίμνη των Γιαννιτσών
(αποξηράνθηκε το 1936)

54. Από την Αθήνα στέλνουν τον ανθυποπλοίαρχο Ιωάννη Δεμέστιχα (καπετάν
Νικηφόρος), για να διευθύνει τις επιχειρήσεις και να συντονίσει τον αγώνα
στον «Βάλτο»...

55. Ο αγώνας στη Λίμνη ήταν από τους πιο δύσκολους! Οι αντάρτες
διέμεναν σε αυτοσχέδιες καλύβες (συνήθως από καλάμια),
εκτεθειμένοι στην υγρασία και στα σμήνη των κουνουπιών, που
σκορπούσαν τότε την ελονοσία. Παρά τις δυσκολίες όμως αυτοί
συνέχιζαν να αγωνίζονται με αυτοθυσία!....

56. Οι υπερασπιστές του Βάλτου, σε μια από τις
αυτοσχέδιες καλύβες...

57. Σύγκρουση ελληνικής και βουλγαρικής ένοπλης ομάδας μέσα στη λίμνη των
Γιαννιτσών, ανάμεσα στα καλάμια και τα ραγάζια.(Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα)

58. κειμήλια μακεδονομάχων

59. Τον αγώνα των Μακεδονομάχων στη Λίμνη των Γιαννιτσών ζωντανεύει με
μοναδικό τρόπο η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα στο βιβλίο της:
«Στα μυστικά του Βάλτου»

64. Το φθινόπωρο του 1906 καταφθάνει στη λίμνη ο Τέλλος Αγαπηνός
(Τέλος Άγρας), για να ενισχύσει τις δυνάμεις του Βάλτου.

66. Μετά από τον τραυματισμό του σε μια μάχη ο Άγρας συνειδητοποίησε ότι αυτή η
ανηλεής αλληλοσφαγή μεταξύ των Χριστιανών (Ελλήνων και Βουλγάρων) ήταν μόνο
προς το συμφέρον των Τούρκων, γι΄αυτό και έπρεπε να πάρει ένα τέλος. Αποφασίζει
λοιπόν να συναντηθεί ο ίδιος με τον αρχηγό των αντιπάλων. Δυστυχώς όμως οι
Κομιτατζήδες του έστησαν ενέδρα, τον συνέλαβαν και, αφού τον διαπόμπευσαν από
χωριό σε χωριό, στο τέλος τον απαγχόνισαν στο Βλάδοβο (που φέρει πλέον το
όνομα «Άγρας» προς τιμή του)...

67. Ο αγώνας λοιπόν συνεχίστηκε. Η κινητοποίηση του ελληνικού λαού παίρνει μεγάλες
διαστάσεις! Η βουλγαρική προπαγάνδα για «Αυτόνομη Μακεδονία» ή «Η Μακεδονία
στους Μακεδόνες» δε βρίσκουν υποστήριξη από τους Έλληνες. Σπουδαίο ρόλο και σ’
αυτή τη φάση του αγώνα διαδραματίζουν ηρωικοί κληρικοί και εκπαιδευτικοί
(δάσκαλοι και δασκάλες), που με αυτοθυσία προασπίζουν το εθνικό φρόνημα των
μαθητών τους!
Έφοδος ενός «ζαπτιέ»
(Οθωμανού χωροφύλακα)
σε ένα ελληνικό σχολείο
την ώρα του μαθήματος,
ενώ ένας αντάρτης
σπεύδει να κρυφτεί σε μια
κρύπτη

68. Η Λίλη Βλάχου, αδελφή του Μακεδονομάχου Ιωάννου Βλάχου ή Τσίσκα ,που σκοτώθηκε το 1906
σε μάχη έξω από το Μοναστήρι, σπούδασε στο Αρσάκειο με δαπάνη του ελληνικού δημοσίουκαι
ανέλαβε τη Διεύθυνση του Παρθεναγωγείου Εδέσσης. Και από την πρώτη στιγμή μπήκε στον αγώνα. Έτσι
πέρα από τα άλλα της καθήκοντα,εμψύχωνε με ομιλίες τους Εδεσσαίους και οι μαθήτριές της,
ακολουθώντας τα δικά της χνάρια, μεταμορφώθηκαν σε θαυμάσιους συνδέσμους των αγωνιστών.
Κι έλαμψε τόσο σύντομα σα δασκάλα και Μακεδονομάχος, ώστε ο πρόξενος Κορομηλάς την κάλεσε στη
Θεσσαλονίκη, τάχα να ενισχύσει το προσωπικό του διδασκαλείου,στην πραγμαικότητα όμως να την έχει
άμεσο συνεργάτη του.Εκεί η Βλάχου μύησε στον αγώνα όλες τις δασκάλες,ενώ ανελάμβανε με επιτυχία
πολλές δύσκολες αποστολές εκτός Θεσσαλονίκης.
Οι Βούλγαροι θορυβημένοι πλήρωσαν αδρά έναν δήμιο τουρκαλβανό και την δολοφόνησαν μέσα στο
ίδιο της το σχολείο το 1907.”

69. Οι κληρικοί στο πλευρό των αγωνιστών...

70. Σιγά σιγά ο αγώνας μεταφέρεται και στις μεγάλες πόλεις. Ιδρύεται η «Μυστική
Οργάνωση Θεσσαλονίκης». Σε αυτήν μυούνται τραπεζίτες, γιατροί, υπάλληλοι,
έμποροι κ.α. Αρχίζουν λαϊκές κινητοποιήσεις, για να εκδιωχθούν οι Βούλγαροι
κάτοικοι της πόλης.

71. Ενώ όμως μαίνεται ο Μακεδονικός Αγώνας, συνέβη κάτι που άλλαξε εντελώς το ιστορικό σκηνικό. Μια ομάδα
Τούρκων στρατιωτικών (οι περισσότεροι προέρχονταν από τις φρουρές της Μακεδονίας), οργανώνουν κίνημα
εναντίον του Σουλτάνου. Οι Νεότουρκοι, όπως ονομάστηκαν, διακύρησσαν την ΙΣΟΝΟΜΙΑ και την ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑ
για όλους τους υπήκους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκείας),ενώ παράλληλα
υποσχέθηκαν και Γενική Αμνηστία. Οι υπόδουλοι λαοί, πιστεύοντας σε αυτές τις υποσχέσεις, δέχθηκαν με
ενθουσιασμό και πανυγηρισμούς το νέο αυτό κίνημα. Δεν άργησαν όμως να ανακαλύψουν τις πραγματικές
προθέσεις των Νεότουρκων. Αντί για την πολυπόθητη ισονομία άρχισαν σκληροί διωγμοί και εκκαθαρίσεις
εναντίον των εθνικών μειονοτήτων ενώ όσοι από τους φυλακισμένους Μακεδονομάχους αφέθηκαν ελεύθεροι
δολοφονήθηκαν, αμέσως μόλις έφτασαν στα χωριά τους...
Με επικεφαλής τον Νιαζί Μπέη και τον Εμβέρ Πασά οι Νεότουρκοι θα υποχρεώσουν τον σουλτάνο
Αμπντούλ Χαμίντ να εφαρμόσει το Σύνταγμα του 1876.

72. Οι Νεότουρκοι σπάνε (δήθεν) τις αλυσίδες των υπόδουλων λαών...

73. Μπροστα στον κοινό κίνδυνο οι μέχρι τότε ορκισμένοι εχθροί, Έλληνες
και Βούλγαροι, συμμαχούν και, ενώνοντας τις δυνάμεις τους με τους
Σέρβους και τους Μαυροβούνιους, κυρήσσουν τον πόλεμο εναντίον
του κοινού κατακτητή: των Τούρκων. Έτσι ξεσπά ο Α΄Βαλκανικός
πόλεμος!
Η συμμαχία των
υπόδουλων βαλκανικών
λαών

74. Χαρακτηριστική
αφίσα της εποχής

77. Η μάχη του Σαραντάπορου

78. Η μάχη στο Κιλκίς

79. Η μάχη των Γιαννιτσών

80. Η κατάληψη της Κοζάνης

81. Ανατίναξη του τουρκικού θωρηκτού στο λιμάνι της
Θεσσαλονίκης από το ναύαρχο Βότση.

82. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

83. Η παράδοση της Θεσσαλονίκης

85. Ο ελληνικός στρατός στη Θεσσαλονίκη

86. Η μάχη στο Μπιζάνι

88. Η παράδοση των Ιωαννίνων από τους Τούρκους στον
ελληνικό στρατό

89. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων