1. 1

2. MỤC TIÊU
Mô tả được sự thay đổi ở cơ thể người mẹ
sau sanh
Trình bày các vấn đề của người mẹ cần được
quan tâm sau sanh
Biết cách tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ và
đánh giá được bữa bú
2

3. TỔNG QUAN
Hậu sản: 6 tuần sau sanh
Quan trọng:
 Ngày đầu sau sanh
 Tuần đầu sau sanh
Vấn đề:
 Thay đổi sinh lý
 Phát hiện và phòng ngừa các tai biến/biến
chứng
3

4. TẠI SAO?
Giúp mẹ:
 Phục hồi sức khỏe
 Phòng tránh – phát hiện – xử lý các tai biến/biến
chứng
 Chăm sóc bản thân và em bé sau này
 Ổn định tinh thần
4

5. NGÀY ĐẦU SAU SANH
Sinh lý Bà mẹ
 Tử cung:  Đau
 Khối cầu an toàn  Bụng
 Co bóp  Tầng sinh môn
 Ra máu âm đạo  Lo lắng
 Tiết sữa non  Nuôi con = sữa mẹ?
 Bí tiểu tiện, đại tiện
 Mệt mỏi, lạnh run
 Vui mừng / buồn rầu
5

6. MỘT TUẦN SAU SANH
Sinh lý Bà mẹ
 Co hồi tử cung
 Co bóp tử cung  Vẫn đau
 Vết khâu tầng sinh môn
 Sản dịch  Lo lắng, hoảng sợ
 Tiết sữa  Cho con bú
 Rối loạn đại tiểu tiện  Bí đại tiện, tiểu tiện
6

7. Sự co hồi tử cung
 Sau sổ nhau: khối cầu an toàn
 Ngày đầu: BCTC 13 cm,
sau đó 1 cm/ngày
 Tốc độ: so > rạ,
cho bú > không cho bú
 Đoạn dưới TC: ngày 5
 CTC: khép kín ngày 5 – 8
 Âm đạo, âm hộ: ngày 10 – 15
7

8. Sản dịch
Cấu tạo:
 Mảnh vụn màng rụng
 Cục máu đông
 Dịch tiết từ vết thương CTC, âm đạo
Vô trùng, có mùi tanh  có thể nhiễm trùng
Sự thay đổi
 N 2 – 3: đỏ tươi  đỏ sậm
 N 4 – 8: loãng hơn, như máu cá
 N 8 – 12: nhầy trong, lượng ít dần
8

9. Tiết sữa
 Hiện tượng lên sữa:
 N3 sau sanh, 24 – 48 giờ
 Tuyến vú căng, đau nhức,
có thể sốt nhẹ
 Cơ chế:
 Prolactine: phân tiết sữa
• Ức chế estrogen và
progesterone  chậm có kinh
 Oxytocin: ép sữa
 Phản xạ từ sự mút và sự
làm trống bầu sữa
9

10. SÁU TUẦN SAU SANH
Sinh lý Bà mẹ
 Cơ quan sinh dục nữ về  Mệt mỏi kéo dài
bình thường  Đau bụng kéo dài
 Sản dịch hết
 Kinh non  Lo lắng
 Sẹo tầng sinh môn  Xấu?
 Cân nặng thay đổi
 Ngừa thai?
 Rối loạn đại, tiểu tiện kéo
dài
10

11. Kinh non
Hiện tượng sinh lý
Khoảng 2 – 3 tuần sau sanh
Ra máu đỏ tươi 1 – 2 ngày
Do niêm mạc tử cung hồi phục
11

12. BIẾN CHỨNG SAU SANH
Sớm (ngay sau sanh)
 Sốc: mất máu,đau
 Chảy máu
 Chấn thương đường sinh
dục
12

13. Muộn (những ngày sau)
 Nhiễm trùng
 Sót nhau
 Vú
 Thiếu máu
 Trầm cảm sau sanh
13

14. CÁC DẤU HIỆU “LẠ”
Mạch, huyết áp không ổn
Ra máu âm đạo nhiều
Sốt
Tử cung chậm co hồi
Sản dịch hôi
Đau vú
14

15. CHĂM SÓC
Theo dõi
 Sinh hiệu, co hồi TC, sản dịch, vết khâu TSM
Hướng dẫn
Nhận biết các dấu hiệu bất thường
 Đau bụng, chảy máu nhiều, nhức đầu, chóng
mặt, choáng, khó thở, mệt lả, mót rặn, bí tiểu…
Để bé nằm cạnh mẹ
15

16. Hướng dẫn
 Tự theo dõi
 Cho con bú – Nuôi con bằng sữa mẹ
 Vệ sinh, chăm sóc cá nhân
 Dinh dưỡng
 KHHGĐ
 …
16

17. HƯỚNG DẪN
NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ
Lợi ích
Cơ chế tiết sữa
Tư thế bú đúng
Ngậm bắt vú tốt
Bú có hiệu quả
17

18. Lợi ích của sữa mẹ
18

19. Tác hại của sữa bình
19

20. Khuyến cáo
20

21. Cơ
chế
tiết
sữa
21

22. Ức chế tiết sữa
22

23. Tư thế bú đúng
Đầu và thân trẻ trên 1 đường thẳng
Mặt trẻ đối diện vú, mũi đối diện núm vú
Người trẻ sát người mẹ
Nên đỡ toàn bộ thân trẻ
Mẹ ở tư thế thoải mái nhất
23

24. Tư thế bú đúng?
24

25. Ngậm bắt vú tốt
 Cằm chạm vú mẹ
 Miệng há rộng
 Môi dưới đưa ra ngoài
 Quầng vú bên trên
thấy nhiều hơn bên
dưới
25

26. Ngậm bắt vú kém
26

27. Bú có hiệu quả
Bú chậm, sâu, thỉnh thoảng nghỉ và tự động
bỏ vú khi no
Thời gian 1 cữ: 15 – 20 phút
Sau bú bé ngủ: 2 – 4 giờ
Tăng cân
27

28. Đau vú
Căng sữa
Cương tức tuyến vú
Viêm vú – áp xe vú
Nứt và loét núm vú
28