K to 12 Learning Module/Material in PE for Grade 5 Quarter 1 to Quarter 4

1. Edukasyong
Pangkatawan
Pangkalusugan
Kagamitan ng Mag-aaral
5
1

2. CHAIRMAN: Mary Jane M. Sabuya
Secretary: Henry C. Salazar
MEMBERS:
Maribel A. Balido
Annabelle G. Maghirang
Sahara Theresa D. Cruz
Bernie S. Borgonos
Michael d. Lacson
Junee Rose D. Delgado
Jenien V. Padilla
Joy G. Geniza
2

3. YUNIT I
PAGPAPAKILALA SA MGA GAWAING
MAKAPAGPAPAUNLAD NG PHYSICAL FITNESS
Ang pagpapakilala sa mga gawaing makapagpapaunlad ng physical
fitness ang pangunahing layunin sa yunit na ito. Ang mga gawaing
makapagpapaunlad ng physical fitness ang pokus sa mga aralin upang malaman
ang kahalagahan nito sa kalusugan ng katawan.
Sa araling ito, ang Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino ay
bibigyang-pansin upang lubos na maunawaan ang kahalagahan ng mga gawaing
iyong ginagawa at dalas ng paggawa ng mga ito para sa iyong kalusugan.
ARALIN 1
Ang Philippine Physical Activity
Pyramid Guide para sa Batang
Pilipino
3

4. Lagyan ng tsek (/) ang mga gawain kung ginagawa mo ito araw-araw, 3-5
beses, 2-3 beses, o 1 beses sa loob ng isang linggo. Kopyahin ito sa iyong
kuwaderno. Gumamit lamang ng lapis sa pagsagot.
GAWAIN 1 beses 2-3
beses
3-5
beses
Araw-
araw
Paglalakad (papuntang
simbahan, paaralan, palengke)
Pag-jogging
Paglalaro (habulan, taguan,
patintero, at iba pang mga laro)
Pagsasayaw (ballroom, pop)
Pamamasayal (sa plaza, sa park,
sa mall o kung saan pa)
Pamamalagi nang matagal
(paglalaro sa computer,panonood
ng TV, paghiga o pag-upo nang
matagal)
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan:
1. Lahat ba ng gawaing nasa tsart ay ginagawa mo? Ilang beses mo itong
ginagawa sa isang linggo?
2. Aling mga gawain ang mas madaling gawin? Alin ang mas madaling gawin?
Alin ang mas mahirap gawin?
Ang Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino ay
makakatulong na maging mas aktibo ang batang katulad mo. Ito ay hango mula
sa Pyramid Guide. Ito ay binubuo ng mga gawaing pisikal (physical activity) na
SIMULAN NATIN
IPAGPATULOY NATIN
4

5. hinati sa apat na antas (levels) kung saan ang bawat antas ay tumutukoy sa
rekomendadong dalas ng paggawa (frequency) ng iba’t ibang mga gawaing
pisikal (physical activity). Ang gawaing pisikal ay tumutukoy sa anumang
pagkilos ng katawan na nangangailangan ng enerhiya (energy). Ito ay gawaing
pisikal na maaaring madali o hindi nangangailangan ng matinding buhos ng
enerhiya tulad ng pagsusulat, pagbabasa, pagsisipilyo, at iba pa. Maaari ding
may kahirapan o mas nangangailangan ito ng mas maraming buhos ng enerhiya
gaya ng pagsayaw, pagtakbo,paglalaro ng basketball at iba pa.
Samantala, ang dalas ng paggawa (frequency) naman ay tumutukoy sa
dami ng bilang ng paggawa ng isang gawain. May mga gawaing pisikal na mas
madalas na ginagawa at mayroon ding mas madalang kung gawin. Ang dalas ng
paggawa ay makatutulong nang malaki sa pagpapaunlad ng kalusugan lalo na
kung ang gawaing pisikal ay sumusubok sa kakayahan ng iyong katawan tulad
ng pagpapabilis ng tibok ng iyong puso at paghinga. Halimbawa, ang paglalakad
ay mas madalas dapat gawin kaysa sa pag-upo lamang buong araw dahil ang
paglalakad ay mas nakatutulong sa iyong kalusugan kaysa sa pag-upo lamang.
Ang Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino ay nahahati
sa apat na antas (levels). Ang pinakababang antas ay mga gawaing habang
tumataas sa pyramid, nirerekumenda na mas madalang na gawin
nirerekumendang araw-araw gawin kahit ang mga ito ay simple lamang. Ang
mga simpleng gawaing ito ay makatutulong sa iyong kalusugan dahil ang iyong
katawan ay kumikilos.
Ang pangalawang antas mula sa baba ay mga gawaing 3-5 beses na
rekumendadong gawin. Ito ay binubuo ng mga gawaing lubos na
makakapagpataas ng tibok ng puso tulad ng pagbibisikleta, pagtakbo, paglalaro
ng basketball, volleyball, at iba pa. Sa paggawa ng mga gawain sa antas na ito,
mas nalilinang ang iyong kalusugan dahil patuloy sa pagkilos ang iyong katawan.
Ang ikatlong antas mula sa baba naman ay mga gawaing 2-3 beses na
rekumendadong gawin. Ito ay binubuo ng mga gawaing maaaring magpainam ng
kundisyon ng iyong katawan gaya ng pagtumbling, push-up, pull-up,
pagsasayaw, at iba pa. Ang mga gawain sa antas na ito ay makakapagpabilis din
ng tibok ng iyong puso ngunit nagbibigay din ng pokus sa pagkundisyon ng iyong
mga kalamnan (muscle conditioning).
Ang mga gawaing nasa tuktok naman ay mga gawaing 1 beses lamang
na rekumendadong gawin. Ito ay dahil ang mga ito ay itinuturing na sedentary
activities o iyong mga gawaing kung saan namamalagi lamang sa lugar ang
isang bata at hindi nangangailangan ng matindi niyang paggalaw. Ito ay binubuo
ng panood ng TV, paglalaro sa computer, pag-upo nang matagal, at iba pa. Hindi
nakakabuti para sa iyong kalusugan ang madalas na paggawa ng mga gawaing
nasa tuktok ng pyramid dahil kulang sa subok ang kakayahan ng iyong katawan.
5

6. Tandaan na ang batang tulad mo ay dapat isaalang-alang ang kalusugan
sa murang edad. Kaya nararapat na suriin mong mabuti ang iyong pang-araw-
araw na gawain at iayon ang iyong physical activities sa rekumendasyon ng
Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino. Makabubuti kung
gagawin mo itong gabay sa mga physical activity mo. Maaaring malinang nito
ang isports, laro, sayaw, at pang-araw-araw na gawain sa loob at labas ng
tahanan na maaari mong gawin nang ilang beses sa isang linggo.
Kung ikaw ay kasalukuyang hindi gaanong aktibo, dapat ay magsimula sa
ilalim ng pyramid at unti-unting damihan ang paggawa ng mga gawaing
rekumendado ng Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino. Mas
mainam kung ang mga gawaing ito ay hindi lamang minsanan kung gawin
bagkus madalas o kung maaari ay araw-araw. Kung ikaw naman ay kasalukuyan
nang aktibo, makabubuti kung ipagpapatuloy ang mga gawaing iyo nang
ginagawa o dagdagan pa ito. Tandaan na hindi mo kailangang biglain ang iyong
katawan. Pakiramdaman mo ito para mas makatulong ang physical activities sa
iyo.
Suriin ang iyong sagot sa Simulan Natin. Pag-aralang mabuti ang Physical
Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino at sagutin ang mga sumusunod:
1. Aling mga gawain sa tsart ang ginagawa mo na naaayon sa rekumendasyon
ng pyramid
2. Aling mga gawain ang sa tingin mo ay dapat mong dalasan ng paggawa? At
aling mga gawain naman ang dapat mong bawasan ng dalas na paggawa?
Bakit?
Ang mga gawaing maaaring gawin ay hindi lang limitado sa nakalagay sa
Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino. Maaaring gumawa ng
iba pang mga gawaing hindi nakasaad sa pyramid.
Magbilang ng 1-4 sa buong klase. Lahat ng 1 ay mabibilang sa unang
grupo, ang 2 sa pangalawang grupo, 3 naman sa ikatlong grupo at pang-apat na
grupo ang bilang 4.
Ilarawan ng pangkat ang mga gawaing araw-araw, 3-5 beses, 2-3 beses,
at 1 beses sa loob ng isang linggo niyong ginagawa sa pamamagitan ng isang
GAWIN NATIN
6

7. eksena o representasyon. Mag-isip ng mga gawaing wala sa pyramid. Sa hudyat
ng guro, ipakita ninyo ang nagawa. Ipaliwanag ng lider ang iyong presentasyon.
Unang Grupo: Araw-araw na ginagawa
Pangalawang Grupo: 4-5 na beses sa isang linggo
Pangatlong Grupo: 2-3 beses sa isang linggo
Pang-apat na Grupo: 1 beses sa isang lingo
Sagutin ang mga tanong:
1. Sang-ayon ka ba sa mga gawaing ipinakita ng ibang grupo? Naaayon ba ang
mga ito sa dalas ng paggawa na rekumendado ng pyramid?
2. Kung ikaw ay kabilang sa ibang grupo, ano ang mga gawaing yong ipapakita?
Base sa iyong natutunan, may mga gawain bang dapat mas madalas o
mas madalang mong ginagawa? Aling mga gawain ang maiiba ang dalas ng
iyong paggawa? Mula sa tsart sa Simulan Natin, lagyan ng tsek (/) ang mga ito.
Huwag mag-alinlangan baguhin na baguhin ang iyong sagot base sa iyong
natutunan.
TANDAAN NATIN
Ang Physical Activity Pyramid Guide para sa
Batang Pilipino ay nakatutulong upang maging
mas aktibo ang mga bata. Mahalagangisaalang-
alang kung ano ang gagawin at gaano kadalas
itong gagawin para maging mas maganda ang
kalusugan. Hindi limitado ang mga gawaing
maaaring gawin sa mga rekumendadong gawain
na nasa pyramid. Maaaring magdagdag ng iba
pang gawain na naaayon sa rekumendadong
dalas ng paggawa tulad ng paglalaro ng ibang
isports at iba pang mga gawain.
SURIIN NATIN
7

8. GAWAIN 1
beses
2-3
beses
3-5
beses
Araw-araw
Paglalakad (papuntang simbahan,
paaralan, palengke)
Pag-jogging
Paglalaro (habulan, taguan,
patintero, at iba pang mga laro)
Pagsasayaw (ballroom, pop)
Pamamasayal (sa plaza, sa park,
sa mall o kung saan pa)
Pamamalagi nang matagal
(paglalaro sa computer,panonood
ng TV, paghiga o pag-upo nang
matagal)
Simulan ang pagtatala ng mga gawaing iyong ginagawa sa araw-araw.
Gumawa ng tsart na pang-isang linggo at isulat ang mga gawaing ito. Kopyahin
ito sa iyong kuwaderno.
Linggo Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes Sabado
Halimbawa:
pagtulong
sa
paglalaba
Halimbawa:
paglalaro
ng habulan
PAGBUTIHIN NATIN
8

9. YUNIT I
Sa araling ito, ang mga sangkap ng physical fitness ay natutuhan upang
malaman ang kahalagahan ng mga ito sa kalusugan ng isang tao. Ang
pagkakaiba ng mga sangkap ay maipaliliwanag upang lalo pang mapaunlad ang
mga ito sa pamamagitan ng pakikilahok sa isports, sayaw, at iba pang pang-
araw-araw na gawain.
Pagmasdan mo ang larawan ng iba’t ibang indibidwal.
SIMULAN NATIN
ARALIN 2
Ang mga Sangkap ng Physical
Fitness
9

10. Ano-anong mga katangian ang kailangang taglayin ng mga indibidwal na
ito para magampanan nang maayos ang kanilang tungkulin? Gaano kahalaga
ang mga katangiang ito sa kanilang trabaho o propesyon?
Ang physical fitness ay ang kakayahan ng bawat tao na makagawa ng
pang-araw-araw na gawain nang hindi kaagad napapagod at hindi na
nangangailangan ng karagdagang lakas sa oras ng pangangailangan.Tumutukoy
rin ito sa mga katangiang tumutulong sa pagtugon sa mga pangangailangan ng
katawan ayon sa gawain. Ito ay binubuo ng dalawang sangkap: health-related at
skill-related.
Ang health-related na mga sangkap ay tumutukoy sa kalusugan
samantalang ang skill-related na mga sangkap naman ay may kinalaman sa
kakayahan ng paggawa. Bawat sangkap ay mahalaga upang mapanatili ang
pagkalahatang kalusugan.
May limang health-related na mga sangkap. Ito ay ang cardiovascular
endurance, muscular endurance, muscular strength,flexibility, at body
composition. May mga gawain na mainam na nagpapakita ng mga sangkap na
ito at nalilinang ito sa pamamagitan ng iba’t ibang pagsubok o tests (physical
fitness tests).
IPAGTULOY NATIN
10

11. Sangkap o
Komponent
Kahulugan Halimbawa ng
gawain
Paraan ng
Paglilinang
Cardio-vascular
Endurance
(Tatag ng Puso
at Baga)
Kakayahang
makagawa ng
pangmatagalang
gawain na
gumagamit ng
malakihang mga
galaw sa
katamtaman
hanggang mataas
na antas ng
kahirapan
Pagtakbo,
paglalakad nang
mabilis, pag-akyat
sa hagdanan
3-minute step
test
Muscular
Endurance
(Tatag ng
Kalamnan)
Kakayahan ng mga
kalamnan
(muscles) na
matagalan ang
paulit-ulit at
mahabang
paggawa
Pagtakbo,
pagbubuhat nang
paulit-ulit
Curl-up
Muscular
Strength
(Lakas ng
Kalamnan)
Kakayahan ng mga
kalamnan
(muscles) na
makapagpalabas
ng puwersa sa
isang beses na
buhos ng lakas
Pagpalo nang
malakas sa
baseball, pagtulak
sa isang bagay
Push up
Flexibility
(Kahutukan)
Kakayahang
makaabot ng isang
bagay nang Malaya
sa pamamagitan ng
pag-unat ng
kalamnan at
kasukasuan
Pagbangon sa
pagkakahiga,
pagbuhat ng
bagay, pag-abot
ng bagay mula sa
itaas
Sit and Reach
Body
Composition
Dami ng taba at
parte na walang
taba (kalamnan,
buto, tubig) sa
katawan
--------------------
Body Mass Index
(BMI)
Ang skill-related na mga sangkap naman ay kinabibilangan ng agility,
balance, coordination, power, reaction time, at speed. Katulad ng health-related
na sangkap, mayroon ding mga gawain na mainam na nagpapakita ng mga ito.
Madalas ding ang isang gawain ay maaaring magtaglay ng iba’t ibang skill-
related na mga sangkap. Ang bawat sangkap ay nalilinang din sa pamamagitan
ng iba’t ibang pagsubok (physical fitness tests).
11

12. Sangkap o
Komponent
Kahulugan Halimbawa ng
gawain
Paraan ng
Paglilinang
Balance Kakayahan ng katawan
na panatilihing nasa
wastong tikas at
kapanatagan habang
nakatayo sa isa o
dalawang paa (static
balance), kumikilos sa
sariling espasyo at patag
na lugar (dynamic
balance) o sa pag-ikot sa
ere (in flight)
Gymnastics
stunts,
pagsasayaw,
pagspike sa
volleyball
Stork Balance
Stand Test
Coordination Kakayahan ng iba’t ibang
parte ng katawan na
kumilos nang sabay-
sabay na parang iisa
nang walang kalituhan
Pagsasayaw,
pagdidribol ng
bola
Paper juggling
Power Kakayahang
makapgpalabas ng
puwersa nang mabilisan
batay sa kombinasyon ng
lakas at bilis ng pagkilos
Pagpukol sa
bola ng
baseball,
paghagis ng
bola
Standing Long
Jump, Vertical
Jump
Reaction Time Kakayahan ng mga
bahagi ng katawan sa
mabilisang pagkilos sa
pagsalo, pag-abot at
pagtanggap ng paparating
na bagay o sa mabilisang
pag-iwas sa hindi
inaasahang bagay o
pangyayari
Pagkilos ayon
sa baton g bola
sa batuhan ng
bola, pag-iwas
sa taya sa
patintero
Stick Drop Test
Speed (Bilis) Kakayahang makagawa
ng kilos sa maiksing
panahon
Pagtakbo,
pagpasa ng
bola
50 m sprint
Tandaan na ang lahat ng mga sangkap ay mahalaga sa pangkalahatang
kalusugan ng iyong pang-araw-araw na mga gawain. Malaki ang naiaambag sa
pagpapaunlad ng mga sangkap na ito. Mas mainam na madalas ang paggawa
ng mga gawaing naaayon sa Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang
Pilipino para mas maging maganda ang estado ng iyong physical fitness.
Suriing muli ang mga larawan ng mga indibidwal sa Simulan Natin. Aling
sangkap ng physical fitness ang lubos na mahalaga para magampanan nila nang
husto ang kanilang mga tungkulin? para sa pulis? manlalaro ng basketball?
estudyante?
12

13. PAMPASIGLANG GAWAIN
Unahin mong gawin ang mga pampasiglang gawain.
1. Pag-jogging ng limang ikot sa palaruan.
2. Head Twist
Starting Position (S.P) Tumayo na bahagyang nakabuka ang mga paa at ang
mga kamay ay nasa baywang.
Panuto
a. Ipaling ang ulo sa kanan at bumilang ng 1-8.
b. Ipaling ang ulo sa kaliwa at bumilang ng 1-8.
c. Bumalik sa posisyon
d. Ulitin mula a-c.
3. Shoulder Rotation
S.P. Tumayo na bahagyang nakabuka ang mga paa, nakapatong sa
balikat ang mga kamay at tuwid ang ulo.
Panuto:
a. Paikutin ang balikat paharap at bumilang ng 1-8.
b. Paikutin ang balikat patalikod at bumilang ng 1-8.
c. Ulitin mula a-c.
GAWIN NATIN
13

14. 4. Arm Circles
S.P. Tumayo na bahagyang nakabuka ang mga paa at nakataas ang
mga braso
Panuto:
a.I-unat ang braso sa gilid na pantay sa balikat at paikutin paharap at bumilang
ng 1-8.
b. Paikutin pabalik at bumilang ng 1-8.
c. Ulitin ang (a) ngunit gawing malaki ang bilog.
d. Paikutin ng pabalik katulad ng (c).
5. Half-Knee Bend
S.P. Tumayo nang tuwid at nasa baywang ang mga kamay.
Panuto:
a. Dahan-dahang ibaluktot ang tuhod at bumilang ng 1-4.
b. Iunat ang tuhod at bumilang ng 1-4.
c. Ulitin ang (a) at (b) ng tatlong beses
6. Jumping Jack
S.P Tumayo na magkadikit ang mga paa at nasa gilid ang mga kamay.
Panuto:
a. Tumalon at ibuka ang paa kasabay ng pagpalakpak ng
kamay sa ibabaw ng ulo at bumilang ng isa.
b.Bumalik sa panimulang posisyon at bumilang ng dalawa.
c. Ulitin ang (a) at (b) ng tatlong beses
May iba’t ibang mga gawaing nangangailangan o nagtataglay ng mga
sangkap ng physical fitness. Maaaring isang sangkap ang lubos na tinataglay ng
isang partikular na gawain ngunit maaari din isa, dalawa o marami pang sangkap
ang taglay nito. Bumuo ng 6 na grupo at magsimula sa estasyon na itinalaga ng
guro para sa inyong grupo. Gawin ang nakatalaga sa estasyon na ito at tukuyin
14

15. ang mga sangkap ng physical fitness na kaakibat ng gawain. Sa hudyat ng guro,
lumipat sa susunod na estasyon at gawin ang nakatalaga rito. Patuloy na gawin
ang lahat ng nakatalaga sa lahat ng estasyon.
Sagutin ang mga tanong:
1. Aling mga estasyon ang isa lamang ang sangkap ng physical fitness na
kaakibat ng gawain? Ano-anong mga sangkap ito?
2. Ano-anong sangkap ng physical fitness ang kadalasang magkasama o
parehong kaakibat ng isang gawain? Sa aling estasyon ito kaakibat?
TANDAAN NATIN
Unang Estasyon
Pagtalon ng 10 beses na
walang tigil na patalikod at
pagilid
Pangalawang Estasyon
Paglaro ng habulan sa
loob ng itinakdang
palaruan
Pangatlong Estasyon
Pagbubuhat ng mga
libro mula sa dulo ng
palaruan hanggang sa
kabilang dulo ng
palaruan
Pang-apat na Estasyon
Pabilisang pagtakbo mula
sa dulo ng palaruan
hanggang sa kabilang
dulo ng palaruan
Panglimang Estasyon
Palayuang paghagis ng
basketbol o balibol
Pang-anim na Estasyon
Pagpatong ng libro sa ulo
at mga kamay habang
naglalakad mula sa isang
lugar at pabalik
Ang physical fitness ay ang kakayahan ng bawat tao
na makagawa ng pang-araw-araw na gawain nang
hindi kaagad napapagod. Binubuo ito ng health-
related na mga sangkap (cardiovascular endurance,
muscular endurance, muscular strength, flexibility, at
body composition) at skill-related na mga sangkap
(agility, balance, coordination, power, reaction time,
at speed).
May mga gawain na isang sangkap ang kaakibat
ngunit mayroon ding isa o dalawa o maraming
sangkap ang kaakibat. Tandaan na ang lahat ng
sangkap ay mahalaga sa pangkalahatang kalusugan.
15

16. Mahalagang malaman mo kung ano-anong sangkap ng physical fitness
ang kaakibat ng mga gawain mo sa pang-araw-araw. Mula sa takdang aralin sa
Aralin 1, ano-anong mga sangkap ng physical fitness ang kaakibat ng mga
gawaing isinulat mo. Ilista ang mga ito at markahan ng tsek (/) gaya ng
halimbawa sa ibaba.
Mga Palatandaan:
CVE (Cardiovascular Endurance)
ME (Muscular Endurance), MS (Muscular Strength), F (Flexibility),
BC (Body Composition), A (Agility), B (Balance), C (Coordination),
P (Power), RT (Reaction Time) at S (Speed).
Health-Related Skill-Related
CVE ME MS F BC A B C P RT S
Pagtulong
sa
paglalaba
/ /
Paglalaro
ng
habulan
/ / / / / / / /
Ano-anong mga sangkap ng physical fitness ang hindi gaanong
nasasagot ng mga gawaing iyong ginagawa? Ilista ang mga sangkap na ito at
subuking gumawa ng mga gawain sa loob ng isang linggo na sasagot dito.
PAGBUTIHIN NATIN
SURIIN NATIN
16

17. ANG AKING BUONG LINGGONG GAWAIN UPANG MAPAUNLAD ANG
PHYSICAL FITNESS COMPONENTS
HEALTH-RELATED COMPONENTS
CVE ME MS F BC
Linggo
Lunes
Martes
Miyerkules
Huwebes
Biyernes
Sabado
SKILL-RELATED COMPONENTS
A B C P RT S
Linggo
Lunes
Martes
Miyerkules
Huwebes
Biyernes
Sabado
17

18. YUNIT I
UNANG ARAW NG PAGSUBOK
Sa araling ito, ang pagsubok sa mga sangkap ng physical fitness o
physical fitness tests ay bibigyang pansin upang malaman ang estado ng iyong
physical fitness sa kasalukuyan. Dalawang magkahiwalay na pagsubok ang
iyong gagawin sa antas na ito: ang pre-test sa yunit na ito at post-test sa
ikahuling yunit.
Ilagay ang iyong hintuturo at gitnang daliri sa iyong pulsuhan (wrist) o
kaya naman sa may leeg sa ilalim ng panga (jaw) at damhin ang iyong pulso. Sa
hudyat ng guro, umpisahang bilangin ang iyong resting heart rate simula sa zero
hanggang sa sabihin ng guro na itigil o ihinto ang pagbilang.
Ngayon na nakuha mo na ang iyong resting heart rate, itala mo ito sa
Physical Fitness Passport Card na ibibigay ng iyong guro. Ang Physical Fitness
Passport Card ay magsisilbing talaan ng iyong mga iskor sa mga susunod pang
SIMULAN NATIN
40 m
ARALIN 3
Ang Pagsubok sa mga Sangkap ng
Physical Fitness (Pre-test)
18

19. mga gawain upang makita mo ang iyong pag-unlad sa bawat pagsubok sa
katapusan ng taon.
TALAAN NG ISKOR SA MGA PAGSUBOK NG PHYSICAL FITNESS
Baitang at Seksyon: _______________________________________________
Edad: __________ Bigat: ___________(kg) Taas: _______ (BMI) ___________
Guro: __________________________________________________________
Petsa: _______________ Pre-Test: ______________________
Post-Test: _____________________
POST-
TEST
REMARKS POST-
TEST
REMARKS
1. 3 Minute Step-Test
Resting Heart Rate
(15 sec. x 4)/
(10 sec. x 6)
Pulse Rate
(15 sec. x 4)/
(10 sec. x 6)
2. Sit and Reach
3. Push-up
4. Basic Plank
5. Standing Long
Jump
Left Right Left Right Left Right Left Right
6. Stork Balance
Stand Test
7.40 m Sprint
8. Shuttle Run
9. Juggling
10. Stick Drop Test
11. Zipper Test
12.Vertical Jump
13. Hexagon Agility
Sagutin ang mga tanong:
1. Mabilis ba ang iyong pulso? Bakit kaya mabilis o mabagal ito?
2. Ano ang maitutulong ng mga physical activity na ginagawa mo para
mapaunlad ang pintig ng iyong puso?
19

20. Ang mga sangkap ng physical fitness ay nasusukat sa pamamagitan ng
mga pagsubok na sadyang maingat na inihanda upang sukatin ang antas ng
kakayahan. Ang mga pagsubok na ito ay may kanya-kanyang sariling paraan ng
paggawa na dapat sundin upang tumpak ang makuhang iskor. Ito ay ginagawa
sa simula ng antas para malaman ang kasalukuyang estado ng physical fitness
(pre-test) at pagtatapos ng antas upang malaman kung umunlad ba ang mga
sangkap na ito (post-test).
Matatawag ang isang indibidwal na malusog o physically fit kung siya ay
hindi kaagad napapagod o nanghihina sa kaniyang ginagawa. Batay sa
makukuhang iskor sa iba’t ibang pagsubok sa pre-test, malalaman kung anong
sangkap ng physical fitness ang lubos na napauunlad sa pamamagitan ng mga
gawaing ginagawa sa pang-araw-araw. Gayundin, malalaman sa mga pagsubok
kung anong sangkap ng physical fitness ang dapat pang paunlarin. Ang layunin
ay maabot ang iskor na rekumendado sa kasarian at edad ng isang indibidwal.
May iba’t ibang uri ng pagsubok para sa mga sangkap ng physical fitness. Ang
pagpili nito ay nakasalalay sa guro kung saan dapat isaalang-alang ang oras na
nilaan para sa pagsubok, mga kagamitan at lugar na kailangan, pati na rin ang
mismong pagbibigay ng mga paraan ng pagsubok.
Sa pagsasagawa ng mga pagsubok, dapat isaalang-alang ang
pagkakasunod-sunod ng mga ito. Makaaapekto nang malaki sa pagsasagawa ng
pagsubok at resulta o iskor ng isang indibidwal ang tamang pagpaplano ng mga
ito. Sa araling ito, hinati sa dalawa ang mga pagsubok para sa mas mainam na
pagbibigay nito.
Sa pamamagitan ng regular o madalas na pakikilahok sa isports, laro,
sayaw, at iba pang pang-araw-araw na gawain, mas mapauunlad ang mga
sangkap ng physical fitness. Ang pag-unlad na ito ay maitatala sa pamamagitan
ng pangalawa at huling pagsubok o post-test. Ito ay isinasagawa sa pagtatapos
ng antas na layon. Makikita ang pag-unlad ng mga sangkap ng physical fitness
sa pamamagitan ng mga araling gumagamit ng isports, laro, sayaw, at iba pang
pang-araw-araw na gawain. Kaakibat nito ang tuloy-tuloy na pakikilahok sa iba’t
ibang gawain maging sa labas ng paaralan.
IPAGPATULOY NATIN
20

21. Iyong malalaman kung ikaw ay physically fit sa pamamagitan ng
paggawa ng iba’t ibang pagsubok. Tiyaking angkop ang
mga kasuotan sa mga pagsubok na gagawin.
Pag-aralang mabuti ang Talaan ng Iskor sa Pagsubok ng Physical
Fitness. Makinig nang mabuti sa alituntuning ibibigay ng guro.
TALAAN NG ISKOR SA MGA PAGSUBOK NG PHYSICAL FITNESS
Baitang at Seksyon: _______________________________________________
Edad: __________ Bigat: ___________(kg) Taas: _______ (BMI) ___________
Guro: __________________________________________________________
Petsa: _______________ Pre-Test: ______________________
Post-Test: _____________________
POST-
TEST
REMARKS POST-
TEST
REMARKS
1. 3 Minute Step-Test
Resting Heart Rate
(15 sec. x 4)/
(10 sec. x 6)
Pulse Rate
(15 sec. x 4)/
(10 sec. x 6)
2. Sit and Reach
3. Push-up
4. Basic Plank
5. Standing Long
Jump
Left Right Left Right Left Right Left Right
6. Stork Balanace
Stand Test
7.40 m Sprint
9. Juggling
10. Stick Drop Test
11. Zipper Test
13. Hexagon Agility
GAWIN NATIN
21

22. UNANG ARAW NG PAGSUBOK
Humanap ng kapareha. Magsalitan sa paggawa at pagtala ng resulta o
iskor sa bawat pagsubok. Pakinggan ang panuto at unwain ang bawat pagsubok.
Siguraduhin na hindi ka magbubuhos ng todong enerhiya o gagawa ng
mga gawaing nakakapagod bago ang pagsubok.
1. 3-Minute Step Test (Cardiovascular Endurance)
- tatag ng puso sa tuloy-tuloy na paghakbang
a. Gamit ang isang tuntungan o hagdan(8
pulgada/inches), ihakbang ang kanang paa pataas.
Ilapit ang kaliwa sa kanang paa.
b. Ihakbang ang kanang paa pababa. Ilapit ang kaliwa
sa kanang paa.
c. Gawin ito sa loob ng tatlong minute.
Hawakang muli ang iyong pulsuhan (wrist) o sa may leeg sa gilid ng
lalamunan at damhin ang iyong pulso sa pamamagitan ng hintuturo at gitnang
daliri. Sa loob ng 10 segundo, bilangin ang iyong pulse rate at i-multiply ito sa 6.
Bumilis ba ang iyong pulso? Bakit? Ano ang ibig sabihin ng iyong
nakuhang iskor? Mas mainam ba kung mababa o mataas ang nakuha mong
resulta o iskor?
Sa oras na ito, sasanayin ang iyong muscular endurance. Gawin ng
mahusay ang panuto.
2. Push-up (Muscular Strength) – lakas ng kalamnan sa braso at dibdib sa
patuloy na pag angat.
a. Dumapa sa sahig na nakatukod ang dalawang
kamay na kapantay ng mga balikat at nakatapat sa
mukha. Itukod ang mga paa.
b. Iunat ang mga braso at ituwid ang buong katawan.
c. Ibaluktot ang mga braso upang bumaba ang
katawan at lumapit ang dibdib sa sahig.
d. Iunat ang mga braso upang muling itaas ang katawan.
e. Ulit ulitin hanggang makakaya.
f. Bilangin kung ilang ulit ang nagawa nang maayos
22

23. Pareho ang pamamaraan sa mga babae bukod sa (a) kung saan sa halip
na paa ang nakatukod ay tuhod ang nakatukod.
Kapag ang indibidwal ay tumigil nang matagal bago gawin ang kasunod na
bilang, kailangan nang itigil ang pagsubok at ang pagbibilang. Kailangan ding
itigil na kapag naiiba na ang paraan ng paggawa ng push-up gaya kapag naiiwan
sa sahig ang ibabang bahagi ng katawan.Balanse naman ang susubukin sa
susunod na pamamaraan.
3. Stork Stand Test (Balance) – pagbalanse gamit ang isang paa lamang.
a. Tanggalin ang sapatos at ilagay ang mga kamay sa baywang.
b. Iangat ang isang paa at ilapat ito sa kabilang tuhod na
nakatuwid.
c. Tumingkayad gamit ang isang paa.
d. Simulan ang oras kapag nakatingkayad na ang paa.
e. Itigil ito kapag natanggal ang kamay sa baywang, naalis ang
nakaangat na paa sa pagkakadikit sa tuhod, naalis sa puwesto
ang nakatingkayad na paa, o bumaba nang tuluyan ang mga
paa sa pagkakatingkayad.
f. Itala nang tama ang oras na nagawa ito.
Maaaring gawin ito sa kabilang paa gamit ang parehong pamamaraan.
Maaaring maging magkaiba ang resulta o iskor na iyong makuha.
Ngayon, susubukin naman ang iyong bilis (speed) sa pamamagitan ng
pagtakbo. Sundan lamang ang mga pamamaraan sa tulong ng iyong guro.
4. 40 m Sprint (Speed) – pagsubok sa bilis ng pagtakbo
patungo sa itinakdang lugar sa pinakamabilis na oras.
a. sa hudyat, tumakbo ng mabilis mula sa panimulang lugar
hanggang sa itinakdang lugar na 40 m ang layo.
b. Sisimulan ang oras sabay ng hudyat at itigil ito kapg
nakarating na ang tumatakbo sa itinakdang lugar.
Mabilis ba ang iyong takbo? Ilang segundo ba ang
nagugol mo? Alam mo ba na ang pinakamababang bilang
ng segundo ang pinakamabilis? Sino sa mga kamag-aral
mo ang pinakamabilis? 40 m
23

24. Apat Estasyon ng mga Pagsubok
Tandaan na dapat mauna ang 3-minute step test para hindi pa pagod ang
susubok nito. Dapat namang mahuli ang 50m run para may sapat na pahinga na
ang puso at mga hita at binti pagkatapos ng 3-minute step test. Ang partial curl-
up, push-up, at stork stand test ay maaaring mag-iba-iba ng pagkakasunod-
sunod.
Ano-anong sangkap ng physical fitness ang dapat mo pang paunlarin?
Batay sa mga naunang aralin, gumawa ng mga gawaing makasasagot sa mga
sangkap na ito. Gawin ang mga ito nang madalas para lalong mapaunlad ang
pangkalahatang kalusugan.
Step 1 Step 2
Step 3
Step 4
PAGBUTIHIN NATIN
24

25. YUNIT I
PANGALAWANG ARAW NG PAGSUBOK
Katulad sa naunang aralin, humanap ng kapareha at magsalitan sa
paggawa at pagtala ng resulta o iskor sa bawat pagsubok. Pakinggan ang
panuto at unawain ang bawat pagsubok.
Ilagay ang iyong hintuturo at gitnang daliri sa iyong pulsuhan (wrist) o
kaya naman sa may leeg sa ilalim ng panga (jaw) at damhin ang iyong pulso. Sa
hudyat ng guro, umpisahang bilangin ang iyong resting heart rate simula sa zero
hanggang sa sabihin ng guro na itigil o ihinto ang pagbilang.
Ngayon na nakuha mo na ang iyong resting heart rate, itala mo ito sa
Physical Fitness Passport Card na ibibigay ng iyong guro. Ang Physical Fitness
Passport Card ay magsisilbing talaan ng iyong mga iskor sa mga susunod pang
mga gawain upang makita mo ang iyong pag-unlad sa bawat pagsubok sa
katapusan ng taon.
Susunod naman ay ang pagsubok sa iyong reaction time.
SIMULAN NATIN
ARALIN 4
Ang Pagsubok sa mga Sangkap ng
Physical Fitness (Pre-test)
25

26. 1. Ruler Drop Test (Reaction Time) – bilis ng reaksyon ng pagsalo ng ruler na
nilaglag na walang hudyat gamit ang mga daliri
a.Umupo sa tabi ng isang mesa at itukod ang siko sa dulo nito. Tiyaking
nakaunat ang bisig. Nakatayo sa harap ang kapareha na may hawak na meter
stick.
Ruler Drop Test
b. Itapat ang hintuturo at hinlalaki (thumb) sa dulo ng
ruler o meter stick (zero na marka) nang hindi ito
hinahawakan habang ang kapareha ay sa kabilang
dulo ng meter stick nakahawak.
c. Bitiwan ng kapareha ang meter stick nang walang
hudyat. Saluhin ang ruler o meter stick gamit ang
mga daliri.Kunin ang sukat (sentimetro/cm) sa itaas
ng daliri.
d. Gawin ito ng ilang beses (mga 5-10 beses) at kunin ang average score.
Kahit aling kamay ay maaaring gamitin sa pagsalo ngunit mas mainam
kung ang iyong kamay na panulat ang iyong gagamitin dahil mas sanay ka nang
gamitin ito. Dapat ay pareho nang handa ang tagahawak at tagasubok bago pa
bitawan ang meter stick.
Mabilis ba o mabagal ang reaction time mo? Mas mataas ba ito sa mga
panghuling beses mo ng pagsubok dito?
Ang flexibility naman ang iyong susubuking alamin.
2. Sit and Reach (Flexibility, Masukat ang kahutukan) – pag-unat sa abot ng
makakaya ng iyong kalamnan sa pata (likod ng hita), binti, at likod.
a. Umupo sa sahig na may panukat sa pagitan ng mga binti at sumandal sa
dingding. Iunat ang mga braso sa harap ng magkapatong ang mga kamay. Itapat
ang 0 (zero) na marka sa dulo ng mga daliri.
GAWIN NATIN
26

27. b. Iunat ang katawan paharap at pababa sa
panukat nang hindi niyuyugyog ang katawan
patalikod at paharap. Subuking mahawakan to ng
daliri.
c. Gawin ito nang dalawang beses. Itala ang
average iskor (sentimetro/cm).
Mga Dapat Tandaan:
1. Kailangang nakaunat ang mga tuhod.
2. Iwasan ang paundot-undot (jerky) na galaw.
3. Pantay ang mga daliri sa sukatan/metro; hindi nauuna ang isang kamay.
Malayo ba ang naabot mo? Nakaramdam ka ba ng sakit o kirot sa pata
(likod ng hita), binti, o likod? Bakit kaya?
Sa puntong ito, sasanayin naman ang lakas ng iyong mga hita at binti.
Gawin ang
mga pamamaraan sa susunod na pahina.
3. Standing Long Jump o Patayong Malayuang Paglundag -Masukat ang
lakas ng binti
a.Tumayo sa likod na pamulang guhit na may anim na sentinmetro ang pagitan
ng mga paa.
b. Iindayog sa likuran ang mga bisig nang minsan kasabay ng pagbaluktot ng
tuhod.
c. Lumundag nang pasulong hanggang sa makakayang tayo at lumagpas sa
pamamagitan ng dalawang paa.
d. Ulitin ang paglundag.
Mga dapat tandaan:
1. Gawin ang pag-indayog ng bisig nang isang ulit lamang.
2. Kunin ang sukat ng lundag mula sa pamulang guhit hanggang sa
pinakamalapit na tanda ng sakong.
3. Itala ang pinakamalayong lundag sa dalawang pagsubok sa
pinakamalapit na sentimetro.
4. Hexagon Agility Test- masukat ang abilidad ng katawan na makagalaw ng
mabilis sa iba’t ibang direksyon.
Kagamitan: tape measure, stopwatch, chalk o masking tape
27

28. Sukat ng Hexagon:
 Ang haba ng bawat gilid ay 24 inches (60.5cm)
 Anga bawat angulo ay 120 degrees.
Pamamaraan:
Para sa magsasagawa
a. Tumayo sa loob ng hexagon na nakaharap sa marka ng simula.
b. Sa signal na ‘Go’, gamit ang bola ng paa na ang braso ay nakabaluktot
sa harap, tumalon ng clockwise mula sa linya at pabalik sa loob ng
parehas na linya ng hexagon.
c. Magpahinga sa loob ng 1 minuto.
d. Ulitin ang test ng pa counterclockwise ang direksyon.
Para sa kapareha
a. Simulan ang oras sa signal na ‘Go’ at tumigil kapag ang performance ay
nakaabot na sa gilid kung saan siya nagsimula.
b. Irekord/itala ang oras ng bawat pag-ikot
c. Simulan ang test ng performer kapag tumalon siya sa maling gilid o
tumapak sa linya.
* Pagbibigay ng Iskor- pagsamahin ang dalawang pag-ikot at hatiin sa
dalawa para makuha ang average. Irekord ang oras sa pinakamalapit na
minutoat Segundo.
5. Juggling-Masukat ang koordinasyon ng mga mata at mga kamay.
Kagamitan: sipa na gawa sa washer na may straw (bigat ng washer ay 4.6g)
Pamamaraan:
Para sa performer:
a. Pataamaan ang sipa ng salitan gamit ang kanan at kaliwang palad
paitaas. Ang taas ng bagay/sipa na pinatatamaan ay mas mataas sa ulo.
Para sa kapareha:
a. Bilangin kung ilang beses naisasagawa ng performer na
matatamaan ng kanan at kaliwang palad ang bagay/sipa.
b. Pahintuin na ang test kapag ang bagay/sipa ay nahulog na.
*Pagbibigay ng Iskor- Irekord/ Ilista ang bilang ng pagtama sa sipa na
naisagawa.
28

29. Batay sa BMI, kung ang isang tao ay masyadong magaan ang timbang
at may kataasan, maaari itong underweight habang ang isang taong may
masyadong mabigat ang timbang at may kaliitan ay maaaring overweight
naman. Kung katamtaman naman ang iyong timbang na tama lamang para sa
iyong taas, maaaring nasa rekomendadong bilang naman ang iyong timbang.
Tandaan na ang iyong taas ay mababago pa dahil ikaw ay patuloy pa sa paglaki
kung kaya’t mababago pa ang resulta ng iyong BMI.
Dahil wala kang kontrol sa iyong taas, ang maaari mong makontrol at
mabago ang iyong timbang kaya’t iminumungkahi na maging mas aktibo sa
pang-araw-araw na buhay para maabot ang rekomendadong timbang ng BMI
batay sa iyong taas at para maging mas malusog ang pangangatawan.
Ang pagsubok sa mga sangkap (components) ng
physical fitness ay nakatutulong upang malaman ang
estado ng physical fitness. Mahalagang matukoy kung
anong sangkap ang napauunlad nang mahusay ng
mga pang-araw-araw na gawain at kung anong
sangkap naman ang dapat pang pagtuunan ng pansin.
Ang layunin ng pre-test ay maitala ang kasalukuyang
estado ng physical fitness. Sapamamagitan ng
pakikilahok sa mga gawain sa aralin tulad ng isports,
laro, sayaw, at iba pa sa loob at maging sa labas ng
paaralan, inaasahang mapauunlad ang resulta o iskor
sa pre-test. Malalaman ang pag-unlad na ito sa dulo
ng aralin gamit ang post-test.
TANDAAN NATIN
29

30. Tingnan ang Physical Fitness Passport Card. Sa aling pagsubok ka
nadalian o nahirapan? Lagyan ng kung nadalian ka sa pagsasagawa ng
pagsubok at kung nahirapan ka. Maglagay rin ng naiisip na dahilan kung
bakit madali ito para sa iyo o naiisip na paraan para mapaunlad mo pa ang
resulta o iskor mo rito.
Mga Pagsubok/ Fitness
Tests
Dahilan bakit madali/
Paraan para mapaunlad
1. 3-Minute Step Test
2. Sit and Reach
3. Push-up
4. Basic Plank
5. Standing Long Jump
5. Stork Balanace Stand Test
6.40 m Sprint
7. Shuttle Run
8. Juggling
9. Stick Drop Test
10. Zipper Test
11.Vertical Jump
12. Hexagon Agility
Ano-anong sangkap ng physical fitness ang dapat mo pang paunlarin?
Batay sa mga naunang aralin, gumawa ng mga gawaing makasasagot sa mga
sangkap na ito. Gawin ang mga ito nang madalas para lalong mapaunlad ang
pangkalahatang kalusugan.
SURIIN NATIN
PAGBUTIHIN NATIN
30

31. YUNIT I
Ang nagpapaunlad ng cardiovascular endurance ang pokus sa araling ito.
Bibigyang pansin ito upang mas mapaunlad ang kalusugan sa pamamagitan ng
paglahok sa mga gawaing sumusubok sa tatag ng puso tulad ng paglalaro.
Ano-ano ang mga ginagawa mo sa araw-araw na napapansin mo na
nagpapabilis ng tibok ng iyong puso? Bakit sa tingin mo ay bumibilis ang tibok ng
puso kapag ginagawa ang mga ito?
Dahil ngayon ay walang kang ginagawang anumang nakapapagod at
nakaupo lang, may pagkakataon na kunin ang iyong resting heart rate. Ilagay
ang iyong hintuturo at gitnang daliri sa iyong pulsuhan (wrist) o sa may leeg sa
gilid ng lalamunan at damhin ang iyong pulso. Sa hudyat ng guro, umpisahang
bilangin ang iyong resting heart rate hanggang sa sabihin ng guro na itigil o ihinto
ang pagbilang.
Ikumpara ito sa nakuha mong resting heart rate noong nakaraang aralin.
Tumaas ba, bumaba o pareho lamang? Ano kaya ang dahilan?
SIMULAN NATIN
ARALIN 5
Paglinang ng Cardiovascular
Endurance
31

32. Para masanay ang iyong puso sa paggawa ng mga gawaing sumusubok
sa tatag nito, nararapat na gumawa ng mga gawaing sadyang magpapagalaw ng
mga kalamnan (muscles) na may katamtaman hanggang mataas na antas ng
kahirapan. Ang pagsasayaw ay isang magandang paraan para mapaunlad ang
iyong cardiovascular endurance. Tiyaking angkop ang mga kasuotan sa mga
gawain.
Pinoy Aerobics (musikang masigla)
(Halimbawa “Sabay-sabay Tayo” ni Marian Rivera)
Figure 1: pagdya-jogging sa kinatatayuan sa 16 bilang.
Figure 2: itaas ang dalawang kamay na inaabot ang langit pakaliwa at pakanan
sa 16 bilang.
Figure 3:
a. Ihakbang ang kanang paa at itaas ang kaliwang tuhod kasabay ng isang
palakpak bawat bilang sa 2 bilang.
b. Ihakbang ang kaliwang paa at itaas ang kanang tuhod sabayan ng isang
palakpak bawat bilang sa 2 bilang.
c. Ulitin ang (a) at (b) sa 4 bilang.
d. Humarap sa kanan at ulitin ang a-c sa 8 bilang.
Figure 4: Ulitin ang Figures 1,2 at 3.
Damhin muli ang pintig o tibok ng iyong pulso. Sa hudyat ng guro,
bilangin muli ang pulso at ihambing ang kaibahan ng pintig o tibok sa naunang
naitala. Bumilis ba ang tibok ng iyong puso pagkatapos ng aerobics?
Ano ang iyong nararamdaman pagkatapos ng aerobics? Ano ang ibig
sabihin kapag bumilis ang tibok ng iyong puso?
Ang cardiovascular endurance ay ang kakayahang makagawa ng
pangmatagalang gawain na gumagamit ng malakihang mga galaw sa
katamtaman (moderate intensity) hanggang mataas na antas ng kahirapan (high
IPAGPATULOY NATIN
NATIN
32

33. intensity). Nalalaman ito sa pamamagitan ng bilang ng pintig o tibok ng puso sa
loob ng itinakdang oras (kadalasang segundo o minuto lamang). Ang pintig o
tibok ng puso ay nararamdaman sa artery ng ating katawan. Ilan sa mga arteries
na ito ay matatagpuan sa pulsuhan at sa may leeg sa gilid ng lalamunan
(carotid). Kung mas malapit ang artery sa puso, mas malakas ang
mararamdamang pintig o tibok ng puso.
Ang mga halimbawa ng gawaing nagtataglay, nangangailangan, at/o
nagpapaunlad ng cardiovascular endurance ay pagtakbo, paglakad nang mabilis,
pag-akyat sa hagdanan, paglalaro, at iba
pa. Ang madalas na pakikilahok sa ganitong tipo ng mga gawain ay mainam na
paraan upang mapaunlad ang cardiovascular endurance.
Ang mga pagsubok sa sangkap (component) ng physical fitness na ito ay
kinabibilangan ng mga kilalang pagsubok tulad ng 3-minute Step Test, Harvard
Step Test, at iba pa. Sa mga ganitong pagsubok nalalaman kung ang estado ng
puso ay naaayon sa itinakda batay sa edad. Mas mabuti para sa kalusugan kung
ang bilang ng pintig o tibok ng puso na iyong makukuha ay hindi kataasan dahil
ang mataas na bilang ng pintig o tibok ng puso sa saglit lamang na paggawa ay
maaaring mangahulugan na may kadaliang mapagod ang isang tao. Ang
mababang bilang naman ng pintig o tibok ng puso sa saglit lamang na paggawa
ay maaaring mangahulugan na mas angkop ang estado ng puso sa paggawa ng
mga gawain kahit na ang mga ito ay may kahirapan.
Ang cardiovascular endurance ay mahalaga sa mga sandaling kailangan
ang matagal na gawaing pisikal. Kung madaling mapagod o hingalin kahit saglit
lamang ang paggawa o kahit madali lamang ang gawain, mas nararapat na
pagtuunan ng pansin ang pagpapaunlad nito. Kailangang tandaan na maiiwasan
ang madaling pagkahapon kung ang iyong puso ay matatag.
Sa layuning maging handa sa mga pangangailangan ng anumang
gawain, kailangang masanay ang iyong katawan sa mga gawaing lilinang o
magpapaunlad sa iyong cardiovascular endurance. Tingnan ang iyong naitalang
bilang ng pintig ng puso para sa pre-test sa iyong Physical Fitness Passport
Card. Ang layunin mo ay mapabuti pa ang bilang na ito sa pamamagitan ng
pakikilahok sa mga gawain sa mga aralin sa yunit na ito hanggang sa huling
yunit sa antas na ito. Malalaman ang paglilinang o pag-unlad nito sa
pamamagitan ng post-test sa Yunit IV.
33

34. Gawin muna ang pampasiglang gawain mula sa naunang aralin bago simulan
ang gawain.
LARONG PINOY
Ang pakikilahok sa mga larong Pinoy ay mainam na paraan upang
mapaunlad ang cardiovascular endurance. Maraming larong Pinoy ang
makatutulong para mapaunlad ang tatag ng puso. Kabilang na rito ay ang mga
tipo ng larong may target na tatamaan (target games), papaluin at sisipain o
sasaluhin (striking/fielding games). Isa sa mga larong ito ay ang tumbang preso.
Ito ang mga bagay na kailangang malaman sa paglalaro ng tumbang
preso.
Tumbang Preso
Ang tumbang preso ay isang larong Pinoy kung saan ang isang taya ay
may binabantayang lata na nasa loob ng isang bilog. Ito ang “preso” na
tinatawag. Ang ibang manlalaro naman ay mga tagahagis ng tsinelas na ang
GAWIN NATIN
34

35. layunin ay mapatumba at maalis ang “preso” (lata) sa loob ng bilog. Ang layunin
ng taya ay makataga (makataya) ng isang tagahagis habang ang mga ito ay
kumukuha ng mga tsinelas sa palaruan. Ang natagang (natayang) tagahagis ang
magiging susunod na taya.
Mga kagamitan:
 Tsinelas (1 kada manlalaro)
 Lata
 Yeso o chalk pangmarka
Paraan ng Paglalaro:
1. Itayo ang lata sa loob ng bilog na guhit na may diyametrong isang talampakan.
2. Ang manuhan o pamulaang guhit ay lima hanggang pitong metro ang layo sa
lata.
3. Magmanuhan upang piliin ang taya. Isa-isang tumayo sa tabi ng lata at ihagis
sa manuhang-guhit ang tsinelas. Ang may tsinelas na pinakamalayo sa guhit ang
magiging taya.
4. Ang taya ay tatayo malapit sa lata (maaaring sa likod o gilid ng bilog ngunit
hindi niya maaaring harangan ng kahit ano mang bahagi ng kanyang katawan
ang lata). Ang mga tagahagis naman ay nasa manuhang-guhit.
5. Isa-isang pupukulin ang lata gamit ang tsinelas upang maalis o tumulapon ito
palayo sa bilog.
6. Sa tuwing titilapon ang lata ay kukunin ito ng taya at itatayo sa loob ng bilog.
7. Kung tumilapon ang lata ngunit nakatayo pa rin ito saan mang dako ng lugar
na pinaglaruan, patuloy na babantayan ito ng taya. Hindi kailangang ibalik ito sa
bilog.
8. Kapag natumba naman ang lata, ito ang pagkakataon para kunin ng mga
tagahagis ang kanilang tsinelas at bumalik sa manuhang-guhit.
9. Kapag nakatayo ang lata at may nataga (nataya) ang taya, ang nataga
(nataya) ang magiging bagong taya.
10. Hindi maaaring tagain ang manlalarong nasa manuhang-guhit. Hindi rin
maaaring managa ang taya kung nakatumba ang lata.
11. Kapag nanghahabol ang taya, maaaring sipain ng ibang manlalaro ang lata
upang tumumba ito.
35

36. Anong mga bahagi ng iyong katawan ang higit na nagagamit sa paglalaro
ng tumbang preso? Ano ang pakiramdam mo habang naglalaro at pagkatapos
maglaro? Bumilis ba ang pintig o tibok ng iyong puso? Kung madalas mo ba
itong lalaruin, mapauunlad ba nito ang iyong cardio vascular endurance?
Sa larong tumbang preso, ang paghabol ng taya sa mga tagahagis ng
tsinelas at pag-iwas ng mga tagahagis sa taya ay mga kasanayang
nangangailangan ng cardiovascular endurance. Dahil maraming pagkakataon sa
larong ito na ikaw ay tumatakbo, makabubuti ang larong ito para sa paglilinang
ng iyong cardiovascular endurance.
May mga gawaing nakapagpapabilis sa pintig o tibok ng puso. Lagyan ng
tsek (/) ang mga gawain ayon sa epekto nito sa bilis ng pintig o tibok ng puso.
GAWAIN Mabagal na
Tibok ng
Puso
Mabilis na
Tibok ng
Puso
Higit na
Mabilis na
Tibok ng
Puso
Pinaka
Mabilis na
Tibok ng
Puso
Pagdribol nang
hindi umaalis
sa puwesto
Pagdribol
habang
tumatakbo
Paglalaro ng
tumbang preso
TANDAAN NATIN
Ang paglinang ng cardiovascular endurance
ay mahalaga para maging mas malusog ang
pangangatawan. Ang mga gawain tulad ng
pagsasayaw ng aerobics at paglalaro ng mga larong
Pinoy tulad ng tumbang preso ay maiinam na mga
paraan upang mapaunlad ang cardiovascular
endurance. Mas mainam kung ito ay madalas na
gagawin. Malalaman ang pag-unlad ng
pangangatawan sa pamamagitan ng post- test.
SURIIN NATIN
36

37. Pagbabasa ng
libro
Panonood ng
TV
Pagsasayaw
ng Aerobics
Pag-akyat sa
hagdan nang
naglalakad
Pag-akyat sa
hagdan nang
tumatakbo
Ipagpatuloy ang paglahok sa mga gawaing pisikal na tumutulong sa
cardiovascular endurance tulad ng pag-jumping rope, pagsasayaw, at paglalaro.
Itala kung gaano kadalas mo itong ginawa sa isang linggo. Kopyahin ang nasa
ibaba sa iyong kuwaderno.
Linggo Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes Sabado
Halimbawa:
Basketball
Basketball Basketball Pagtakbo/
jogging
PAGBUTIHIN NATIN
37

38. YUNIT I
Sa araling ito, ang paglinang ng power. Ang bibigyang pansin upang mas
mapaunlad ang kalusugan sa pamamagitan ng paglahok sa mga gawaing
sumusubok dito tulad ng paglalaro.
Tulad sa isang pabitin na isinasagawa tuwing may kaarawan ang isang
bata, tuklasin ang iyong kakayahan sa pag-abot sa banderitas. Kayo ay
papangkatin ng guro at bawat pangkat ay may pagkakataong tumalon sa loob ng
ilang segundo at abutin and banderitas na nakasabit. Ang pangkat na may
pinakamaraming nakuhang banderitas ang panalo.
SIMULAN NATIN
ARALIN 6
Paglinang ng Power
38

39. Banderitas Challenge
Ilan ang nakuha ng iyong pangkat? Ilan naman ang nakuha ng ibang
pangkat? Anong kakayahan ang kailangan mo upang makalundag nang mataas
at maabot ang banderitas?
Napagod ka ba sa paggamit ng iyong power? Nahirapan ka ba sa pag-
aabot ng banderitas?
Ang power ay ang kakayahang makapagpalabas ng lakas nang mabilisan
base sa kombinasyon ng lakas at bilis ng pagkilos. Maaari itong maipalabas ng
mga kalamnan (muscles) sa iba’t ibang parte ng katawan tulad ng mga kamay,
braso, hita, binti, paa, at iba pa. Naipakikita ito sa mga gawain tulad ng pagtalon
nang mataas, pagpukol sa bola ng baseball, paghagis ng bola nang malayuan,
pagsipa nang malakas, pagtulak o paghila sa isang bagay, at iba pa. Ang
madalas na pakikilahok sa ganitong tipo ng mga gawain ay mainam na paraan
upang mapaunlad ang power ng kalamnan. Mas magiging maigi ang
pagpapalabas ng power kung ito ay gagawin nang mabilisan. Ang bilis ng
pagkilos kasama ng lakas na ibubuhos dito ay maaaring magresulta sa malakas
na power.
Ang mga pagsubok sa sangkap (component) ng physical fitness na ito ay
kinabibilangan ng mga kilalang pagsubok tulad ng Standing Long Jump, Vertical
Jump, at iba pa. Sa mga ganitong pagsubok nalalaman kung ang estado ng mga
kalamnan (muscles) ay naaayon sa itinakda. Mas mabuti para sa kalusugan
kung ang resulta o iskor na iyong makukuha ay mataas o may kataasan. Ang ibig
IPAGPATULOY NATIN
39

40. sabihin ng mataas o may kataasang resulta o iskor sa pagsubok sa puwersa ay
mas maiging paggawa ng mga gawaingnangangailangan nito. Kung mas maigi
mong magagawa ang mga gawaing nangangailangan ng power,
nangangahulugang mas mahusay ang lagay ng iyong kalusugan pagdating sa
sangkap (component) ng physical fitness.
Kailangang masanay ang iyong katawan sa mga gawaing lilinang o
magpapaunlad sa iyong muscular power upang maging handa sa mga
pangangailangan ng anumang gawain. Sa iyong Physical Fitness Passport Card,
ang layunin mo ay mapaunlad ang markang iyong nakuha sa Vertical Jump. Sa
pamamagitan ng pakikilahok sa mga gawain sa mga aralin sa yunit na ito
hanggang sa huling yunit, maaaring malinang o mapaunlad ang power.
Malalaman ang paglilinang o pagpapaunlad nito sa pamamagitan ng post test sa
Yunit IV.
Bago simulan ang gawain, gawin ang pampasiglang gawain mula sa
naunang aralin. (Tingnan sa Aralin 2 ng yunit na ito.)
Nais mo bang subukin ang iyong kakayahan? Makilahok sa ikalawang laro.
Mula sa nakaraang aralin, iyong natutuhan na ang pakikilahok sa mga
larong Pinoy ay mainam na paraan upang mapaunlad ang cardiovascular
endurance. Ngunit hindi lamang ito ang maaaring mapaunlad ng paglalaro ng
mga larong Pinoy. Ang iyong puwersa ay maaari ding mapaunlad gamit ang mga
striking o fielding games tulad ng kickball.
GAWIN NATIN
40

41. Alamin ang mga bagay na kailangan sa paglalaro ng kickball.
KICKBALL
Ang kickball ay isang larong Pinoy na hango sa larong baseball at
softball. Ang kaibahan nito ay walang hawak na batang manlalarong nasa home
base at ang bolang gamit ay mas malaki kaysa sa baseball at softball. Hindi ito
ihahagis kundi igugulongpapunta sa manlalarong nasa home base na ang
layunin ay sipain ito nang malakas at malayo. Ang layunin ng tagasipa ay
makapunta sa mga base nang hindi natataya at maka-home run, tulad din ng sa
baseball at softball.
Mga Kagamitan:
 Rattan na bola/bola ng football/bolang pambata
 Beanbag bilang base
 Goma o manipis na tabla (12x24 pulgada)
 Metrong panukat
Paraan ng paglaro.
1. Gumuhit ng isang parisukat na katulad ng palaruan ng softball o baseball. Ang
sukat sa pagitan ng bawat sulok ay 10m.
2. Lagyan ng base ang bawat sulok. Tandaan kung alin ang unang base,
pangalawang base, ikatlong base, at home base. Ang home base ay dapat isang
goma o manipis na tabla na nakabaon sa lupa upang hindi humarang sa bolang
rattan na pinagugulong ng pitser (pitcher).
3. Maglagay ng isang tuwid na guhit na ang haba ay dalawang metro sa pagitan
ng home base at pangalawang base. Sa guhit na ito tatayo ang pitser na
magpapagulong sa bolang sisipain.
41

42. 4. Bumuo ng dalawang grupo na may tigsiyam na kasapi. Ang lider ng bawat
grupo ay magtatakda ng katser (catcher), pitser, tagabantay ng una (1st base),
ikalawa, at ikatlong base (2nd at 3rd base), short stop, kanang fielder, gitnang
fielder, at kaliwang fielder. Ang katser ay tatayo sa likod ng home base. Siya ang
magbabalik ng bola sa pitser kung ito ay hindi masisipa.
5. Magmamanuhan ang lider ng bawat grupo upang malaman kung sino ang
magiging taya. Ang grupo ng taya ay iaayos ang mga kasapi.
6. Kumuha ng isang bola para sa pitser. Pagugulungin ito ng pitser patungo sa
tagasipa ng kabilang grupo na sisikaping mapalyo ang bola.
7. Pagkasipa sa bola, ang manlalarong sumipa ay tatakbo patungo sa una,
ikalawa, at ikatlong base hanggang sa home base. Samantala, ihahagis naman
ng mga taya ang bola sa mga base hanggang sa home base. Kapag naunang
dumating ang sumipa sa home base kaysa sa bola, bibigyan ng isang puntos
ang kaniyang grupo. Kapag naunang dumating angbola sa base na pakay
takbuhan ng manlalaro, out na ang manlalaro.
8. Ang sumipang na-out ay hahalinhinan ng isang kagrupo sa pagsipa ng bola.
Tatlong out na tagasipa ang kailangan para mapalitan ang taya. Ang grupong
may mas maraming puntos o home run ang siyang panalo.
9. Tandaan ang pagkakasunod-sunod ng tagasipa ng isang grupo dahil hindi
maaaring baguhin ito hanggang sa matapos ang laro.
Sa paanong paraan naipapakita ang iyong puwersa sa larong kickball?
Anong mga bahagi ng iyong katawan ang ginagamit para mapakita ito?
Malilinang o mapauunlad ba ng larong kickball ang iyong power? Paano?
Sa larong kickball, ang paggulong sa bola ng pitser (pitcher), pagsipa
nito, at paghagis nito ng mga basemen (mga manlalaro na nakatalaga sa mga
base) at mga fielders ay ang mga kasanayang nangangailangan ng puwersa.
Kung hindi sapat ang power ng pitser sa paggulong ng bola, maaaring
masyadong mabagal ang dating ng bola sa tagasipa at maaaring madali niya
itong matamaan.
Kung sapat naman ang power na ibinuhos ng tagasipa sa pagsipa sa
bola, maaaring lumayo ito sa mga basemen at fielders na maaaring mahirapan
sa pagkuha nito. Maaari ding malakas ang dating nito kaya may kahirapang
saluhin. Sa puntong ito, maaaring magkaroon ng mas magandang tyansa o
pagkakataon ang tagasipa na makapunta sa mga base nang hindi natataya o
tuluyang maka-home run.
Para naman sa mga basemen at fielders, kung sapat ang puwersa na
ibubuhos sa paghagis ng bola, maaaring mas mabilis na makarating ito sa target
na kagrupo para mataya ang sumipa ng bola. Ibig sabihin nito ay napakahalaga
42

43. sa larong kickball ang power at maraming pagkakataon sa larong ito na
malilinang ang power, maging grupo man ng tagasipa o tagataya.
Suriin ang iyong pakikilahok sa kickball. Lagyan ng tsek (/) kung Oo at
ekis (x) kung Hindi.
Mga Pahayag Oo Hindi
Naisagawa ko nang may sapat na (power) ang mga
kasanayan sa paglalaro ng kickball:
1. Pagtakbo
2. Pagsipa
3.Pagsalo
4.Paghagis
Naipakita ko ang pagiging isports.
Naipakita ko ang pakikiisa sa grupo.
TANDAAN NATIN
SURIIN NATIN
Ang paglinang ng power ay mahalaga para mas
maiging magawa ang mga gawaing
nangangailangan nito. Ang mga gawain tulad ng
pagtalon nang mataas, pagpapagulong, pagsipa, at
paghagis sa bola sa kickball ay mainam na mga
paraan upang malinang o mapaunlad ang power.
Mas mainam kung madalas na gagawin ang mga
gawaing tulad nito. Malalaman ang pag-unlad ng
power sa pamamagitan ng post-test.
43

44. Ipagpatuloy ang paggawa ng mga gawaing pisikal na tumutulong sa
paglilinang ng puwersa tulad ng paglalaro ng kickball, baseball, o softball,
paggawa ng mga ehersisyo gaya ng squats, at iba pa.
Mula sa tala noong nakaraang aralin, dagdagan ang iyong mga gawaing
nakakalinang ng cardiovascular endurance ng mga gawaing nakalilinang ng
power. Itala kung gaano kadalas mo itong ginawa sa isang linggo. Kopyahin ang
nasa ibaba sa iyong kwaderno.
Linggo Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes Sabado
Halim-
bawa:
(CVE)
Basketb
all
Halimba-
wa:
(Power)
Kickball
Halimbawa:
Basketball
Halimbawa:
Basketball
Kickball
(CVE)
Pagtakbo/J
ogging
Kickball
PAGBUTIHIN NATIN
44

45. YUNIT I
Sa araling ito, ang larong batuhang bola ang pagtutuunan ng pansin. Ito
ay isang larong nangangailangan ng mga kasanayang pagtakbo, pag-iwas,
pagbato, at pagsalo na nakalilinang o nagkapagpapaunlad ng lakas ng kalamnan
ng puso (cardiovascular endurance) at power.
Gawin ang pampasiglang gawain mula sa naunang aralin bago simulant
ang gawain.
Sapat na ba ang iyong paghahanda para sa paglalaro? Ihanda ang sarili
dahil ang laro ay nangangailangan ng cardiovascular endurance (tatag ng
kalamnan ng puso) at power . (Pakitingnan sa Aralin 2)
SIMULAN NATIN
ARALIN 7
Batuhang Bola
45

46. Ang larong batuhang bola ay isang larong Pinoy na hango sa
Amerikanong laro na Dodgeball. Ito ay nangangailangan ng dalawang grupo
kung saan ang isang grupo ang tagataya at ang isa naman ay ang tagaiwas o
target ng bolang ibabato ng mga tagataya. Nasa loob ng parihabang palaruan
ang mga tagaiwas o target habang ang mga tagataya naman ay nakahati sa
dalawang dulo ng palaruan. Ang layunin ay mataya lahat ang mga miyembro ng
kabilang grupo. Kapag nangyari ito, magpapalit ng tungkulin ang bawat grupo.
Sa paglalaro ng batuhang bola, maraming kasanayang dapat na
matutuhan. Kabilang dito ang pagtakbo, pag-iwas, at pagsalo sa bola para sa
mga tagaiwas o target habang pagbato at pagsalo naman ng bola ang mga
kasanayan para sa mga tagataya. Dapat maisagawa ang mga ito nang mahusay
para mas gumanda ang laro.
Para sa mga tagaiwas o target, mas gaganda ang laro kung magaling
silang umiwas sa pagbato ng kalaban lalo na yaong lagging pinupuntirya o
binabato ng kalaban. Ang patuloy na pag-iwas nang mahusay sa pagbato ay isa
sa mga kapana-panabik na pangyayarisa laro. Lalo pang gaganda ang paglalaro
kung magaling sumalo ang mga tagaiwas o target na makapagpapabuhay sa
kakamping natamaan na ng bola. Ang lahat nang ito ay nangangailangan din
nggaling sa pagtakbo dahil kung ikaw ay maabutan malapit sa isang dulo ng
palaruan kung nasaan ang bola na hawak na ng kalaban, maaaring ikaw ay
mabato agad.
Para naman sa mga tagataya, mas gaganda ang laro kung magaling ang
mga ito sa pagbato sa mga kalaban sa loob ng palaruan. Ang asintadong
pagbato sa kalaban kahit na ito pa ay mabilis kumilos ang isa sa mga kaabang-
abang na pangyayari sa laro, lalo na kung ang tinamaan ay ang magaling
sumalo ng bola (na bumubuhay sa kanilang natayang kakampi).
Sa paglalaro ng batuhang bola, nangangailangan ng diskarte at
pagkakaisa ng pangkat. Hindi magiging kapana-panabik ang laro kung
madaliang natataya ang mga tagaiwas o kaya naman ay hindi matagumpay ang
mga tagataya sa pagtama sa mga tagaiwas. Para mas maging masaya ang laro,
dapat ibibigay ng mga manlalaro ang lahat ng kanilang makakaya.
Ngayon, maglaro na ng batuhang bola. Magbilang sa klase ng isa
hanggang apat. Ang una at pangalawang pangkat ang magkalaban gayundin
ang pangatlo at pang-apat na pangkat. Ito ang mga bagay na kailangang
malaman sa paglalaro nito.
46

47. BATUHANG BOLA
Mga Kagamitan:
• Malambot na bola/ginusot na papel na binilog/lumang medyas na pinagsama-
sama
 Yeso o chalk
Paraan ng paglalaro:
1. Gumawa ng dalawang guhit na may kalayuan sa isa’t isa. Magmanuhan ang
lider ng bawat pangkat. Ang nanalo ay pipili kung magiging unang tagataya o
tagaiwas.
2. Hatiin sa dalawa ang grupong tagataya na siyang babato sa tagaiwas. Ang
tagaiwas ay tatayo sa gitna ng palaruan sa pagitan ng dalawang guhit.
3. Ang bawat tamaan ng bola ay “out” na. Maaari itong buhayin upang makabalik
sa laro kung masasalo ng kamiyembro ang bolang binato.
4. Kapag isa na lamang ang natitira sa gitna, kailangang tamaan ito sa loob ng
tatlo hanggang limang direktang pagbato. Kung hindi ito nagawa, mabubuhay
ang lahat ng kamiyembro na “out.” Kung nataya naman, magpapalit ng posisyon
ang magkabilang pangkat at uulitin ang paraan ng paglalaro.
5. Ang bawat yugto ng laro ay magtatagal ng apat hanggang limang minuto.
6. Kung sa loob ng apat hanggang limang minuto ay hindi lang isang tagaiwas
ang natitira, ang bilang ng natamaang miyembro ang bibilangin. Ang pangkat
47

48. may pinakamaraming miyembro ang napatamaan sa loob ng apat hanggang
limang minute ang siyang panalo.
Ano ang pakiramdam mo habang naglalaro at pagkatapos maglaro?
Bumilis ba ang pintig o tibok ng iyong puso? Ano-anong mga bahagi ng iyong
katawan ang ginamit mo para mapakita ang iyong power? Naipamalas mo ba
ang iyong cardiovascular endurance at power sa paglalaro ng batuhang bola?
Kung madalas mo ba itong lalaruin, mapauunlad ba nito ang tatag ng iyong
kalamnan (cardiovascular endurance) at power?
Ang pakikilahok sa mga larong Pinoy tulad ng batuhang bola ay mainam
na paraan upang mapaunlad ang tatag ng kalamnan (cardiovascular endurance)
at power. Ang target na ito ay makatutulong nang malaki sa pagpapaunlad ng
mga nabanggit na sangkap (component) ng physical fitness. Ang pagtakbo at
pag-iwas sa bola ay nangangailangan ng tatag ng kalamnan (cardiovascular
endurance) habang ang pagbato pati na ang pagtakbo ay nangangailangan ng
power. Dahil ang parehong posisyon (tagataya at tagaiwas) ay gagampanan ng
bawat pangkat, makabubuti ang larong batuhang bola para sa pagpapaunlad ng
tatag ng iyong kalamnan (cardiovascular endurance) at power.
TANDAAN NATIN
Ang paglalaro ng batuhang bola ay mainam na
paraan upang malinang o mapaunlad ang tatag ng
kalamnan (cardiovascular endurance) at power.
Ang mga kasanayan sa larong ito gaya ng
pagtakbo, pag-iwas, at pagbato ang siyang mga
gawaing makatutulong sa paglinang ng mga
sangkap (component) ng physical fitness.
Makabubuti para sa kalusugan kung madalas ang
pakikilahok sa ganitong uri ng mga gawain ng
batang tulad mo.
48

49. Suriin ang iyong pakikilahok sa batuhang bola. Lagyan ng tsek (P) ang
akma sa ipinakita mong kagalingan.
Mga Kasanayan Pinaka-
Mahusay
(5)
Mas
Mahusay
(4)
Mahusay
(3)
Bahagyang
Mahusay
(2)
Hindi
Mahusay
(1)
Pagtakbo
Pag-iwas
Pagsalo
Pagbato
Tingnan ang iyong takda sa nakaraang aralin at ang Physical Activity
Pyramid Guide para sa Batang Pilipino. Suriin kung saang baitang nabibilang
ang mga gawaing iyong nailagay sa naunang aralin. Tugma ba sa
rekomendadong dalas ng paggawa sa pyramid ang dalas ng paggawa mo ng
mga gawaing ito. Punan ito gaya ng nasa ibaba.
Linggo Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes Sabado
(CVE)
Basket-
ball
(tugma;
3-5
beses)
(power
kickball,
tugma;
3-5
beses)
Basketball Basketball Pagtakbo/
Jogging
(di-tugma;
3-5 beses
kickball)
Tandaan na maaaring gumawa ng ibang gawain bilangkapalit
(alternative) na siyang madalas gagawin. (halimbawa: ang pagtakbo/jogging ay
papalitan ng pagbabasketbol o kickball).
SURIIN NATIN
49

50. YUNIT I
Sa araling ito, ang larong syato ang bibigyan ng pokus. Ito ay isang
larong nangangailangan ng mga kasanayang pagpukol o pagpalo, pagtakbo, at
pagsalo na nakalilinang o nagkapag papaunlad ng tatag ng kalamnan (muscular
endurance) at power.
Bago simulan ang Gawain unahin muna ang pampasiglang gawain.
(Tingnan ang Aralin 2)
Sapat na ba ang iyong paghahanda para sa paglalaro? Ihanda ang sarili
para sa panibagong larong iyong matututuhan.
SIMULAN NATIN
ARALIN 8
SYATO
50

51. Ang larong syato ay isang larong Pinoy na maaaring laruin ng iilan
lamang o kaya pangkat ng mga manlalaro na salitang magiging tagapalo at
tagasalo. Ito ay gumagamit ng ilang piraso ng patpat na may magkaibang haba.
Ang layunin ng tagapalo ay paluin nang malayo ang maliit na patpat gamit ang
malaking patpat habang susubukin namang saluhin ng tagasalo ang patpat para
mataya ang kalaban. Kailangang malayo ang mapuntahan ng pinalong patpat
para magkaroon ng mas maraming bilang ng puntos batay sa distansya nito sa
panimulang lugar. Ang manlalaro o grupong unang makakuha o makaabot sa
itinakdang bilang ng puntos ang panalo.
Sa paglalaro ng syato, maraming kasanayan ang dapat na matutuhan.
Kabilang dito ang pagpukol o pagpalo, pagtakbo, at pagsalo. Dapat maisagawa
ang mga ito nang mahusay para mas gumanda ang laro. Para sa manlalarong
tagapukol, mas gaganda ang laro kung mahusay at malakas ang pagpalo sa
patpat para ito ay lumipad sa ere at lumayo. Kung mas malayo ang marating ng
patpat, mas mahihirapan ang kalaban na saluhin ito. Kung mas malayo rin ito,
mas maraming bilang ng puntos ang kaakibat nito para sa manlalaro o grupong
pumalo. Sa katunayan, ang malayong mararating ng patpat ang isa sa mga
kapana-panabik na pangyayari sa larong ito.
Para naman sa manlalarong tagasalo, mas gaganda ang laro kung
mabilis ang pagtakbo at mahusay ang pagsalo sa patpat na pinalo at napunta sa
ere. Ang kaba at saya na dulot ng pagsubok sa pagsalo sa pinalong patpat ang
isa sa mga inaabangan sa larong ito. Agarang matataya ang kalaban kung
nasalo nang mahusay ang patpat na pinalo at mababawasan ang pagkakataon
ng kalaban na magkaroon ng maraming bilang ng puntos. Dahil dito, maaaring
mas maging madali para sa grupo ng tagasalo na makuha o maabot nang mas
mabilis ang itinakdang bilang ng puntos para manalo.
Ang paglalaro ng syato ay nangangailangan ng diskarte at pagkakaisa ng
grupo. Hindi magiging kapana-panabik ang laro kung hindi kalayuan ang
nararating ng patpat na pinalo o kaya naman ay hindi tinamaan ang patpat
gayundin kung madaliang nasasalo ang patpat na pinalo. Para mas maging
masaya ang laro, dapat ibibigay ng mga manlalaro ang lahat ng kanilang
makakaya.
IPAGPATULOY NATIN
51

52. Ngayon, maglaro na ng syato. Magpangkat-pangkat sa apat na grupo na
may anim o higit pang miyembro. Bumilang ng isa hanggang apat. Lahat ng
bilang 1 ay ang unang grupo, 2 ay pangalawang grupo hanggang sa 4 bilang
pang-apat na grupo.
Maglalaro nang sabay ang unang grupo laban sa pangalawang grupo at
pangatlo laban sa pang-apat na grupo. Kung sino ang mananalo sa bawat grupo
ay maglalaban ulit. Ang mananalo sa pangatlong laban ay siyang tatanghaling
kampeon.
Ito ang mga bagay na kailangang malaman sa paglalaro ng syato.
SYATO
Ang larong syato ay isang larong nangangailangan ng mga kasanayang
pagpukol o pagpalo, pagtakbo, at pagsalo na nakalilinang o nagkapagpapaunlad
ng tatag ng kalamnan (muscular endurance) at power.
Mga Kagamitan:
• Maliit o maikling patpat bawat manlalaro
• Malaki o mahabang patpat bawat manlalaro
GAWIN NATIN
52

53. Paraan ng Paglalaro
1. Gumawa ng butas sa lupa na korteng bangka at ilagay ang maliit na patpat na
nakausli ang kalahating bahagi (nakabaon ang isang bahagi at ang kabilang
bahagi ay nasa ere o walang tinatamaan).
2. Paluin ang maliit na patpat sa bahaging nasa ere gamit ang malaking patpat.
Paliparin ang maliit na patpat sa ere. Ang kalaban naman ay susubuking saluhin
ito. Kung masalo ang patpat, ang kalaban naman ang titira at magiging “out” ang
naunang manlalaro.
3. Kung hindi ito nasalo, mula sa butas ay ilalapag ang malaking patpat at igalaw
ito nang pabaliktad at tuloy-tuloy hanggang sa maabot ang kinalalagyan ng maliit
na patpat. Kung ilang beses tuloy-tuloy na napabaliktad ang malaking patpat ay
siyang bilang ng puntos ng unang manlalaro.
4. Magpapalit ng posisyon ang mga manlalaro at gagawin muli ang paraan ng
paglalaro. Magsasalitan ang mga miyembro ng grupo sa pagpukol at pagsalo ng
patpat.
5. Kapag nakaabot na sa itinakdang bilang ng puntos (halimbawa: 50 o 100 o
higit pa) ang isang grupo, maaari na silang umusad sa susunod na yugto ng
paglalaro. Hindi uusad sa susunod na yugto hangga’t hindi naaabot ang
itinakdang bilang ng puntos.
6. Ilagay muli ang maliit na patpat sa hinukay na butas na nakausli ang
kalahating bahagi. Paluin muli ang maliit na patpat gamit ang malaking patpat
para lumipad sa ere. Kapag ito ay nasa ere na, susubukin muling paluin itong
papalayo. Kung hindi tinamaan ang patpat ay “out” na ang manlalaro at ang
kalaban naman ang susubok.
7. Kung tinamaan naman ang patpat at lumayo, magbibilang muli gamit ang
malaking patpat mula sa butas hanggang maabot ang kinalalagyan ng maliit na
patpat.
8. Magsasalitan ang mga miyembro ng grupo sa pagpukol sa patpat kahit pa
natamaan ito sa ere.
9. Kapag nakaabot na sa itinakdang bilang ng puntos (halimbawa: 50 o 100 o
higit pa) ang isang grupo, sila na ang panalo.
Ano ang pakiramdam mo habang naglalaro at pagkataposmaglaro?
Bumilis ba ang pintig o tibok ng iyong puso? Anong mga bahagi ng iyong
katawan ang ginamit mo para mapakita ang iyong power? Naipamalas mo ba
ang iyong tatag ng kalamnan (muscular endurance) at power sa paglalaro ng
53

54. syato? Kung madalas mo ba itong lalaruin, mapauunlad ba nito ang tatag ng
iyong puso at baga (muscular endurance) at power?
Ang pakikilahok sa mga larong Pinoy tulad ng syato ay mainam na
paraan upang mapaunlad ang tatag ng puso at baga (cardiovascular endurance)
at power. Ang target game na ito ay makatutulong nang malaki sa paglilinang ng
mga sangkap (component) ng physical fitness. Ang pagpukol o pagpalo sa
patpat ay nangangailangan ng power habang ang pagtakbo para subuking
saluhin ang patpat na pinalo ay nangangailangan ng tatag ng puso at baga
(cardiovascular endurance). Dahil ang parehong posisyon(tagapalo at tagasalo)
ay gagampanan ng bawat grupo, makabubuti ang larong syato para sa
paglilinang ng iyong tatag ng puso at baga (cardio vascular endurance) at power.
TANDAAN NATIN
Ang paglalaro ng syato ay mainam na paraan upang
malinang o mapaunlad tatag ng puso at baga
(cardiovascular endurance) at power. Ang mga
kasanayan sa larong ito gaya ng pagpukol o pagpalo,
pagtakbo, at pagsalo ay mga gawaing makatutulong sa
pag-unlad ng mga sangkap ng physical fitness.
Makabubuti para sa kalusugan kung madalas ang
pakikilahok sa ganitong uri ng mga gawain ang batang
tulad mo.
54

55. Sa mga gawain sa buong Yunit I, alin sa mga ito ang tumutugon sa
sangkap (component) ng physical fitness na tatag ng kalamnan (muscular
endurance) (ME) at power (P)?
Lagyan ng tsek (/) ang bawat kolum. Maaaring magbigay ng dalawang tsek sa
bawat gawain.
GAWAIN
Sangkap/Component ng Physical
Fitness
Muscular
Endurance
ME
Power
P
Paglalaro ng tumbang preso
Paglalaro ng kickball
Paglalaro ng batuhang bola
Paglalaro ng syato
Banderitas challenge
Aerobics
Tingnan ang iyong takda sa mga nakaraang aralin at ang Physical
Activity Pyramid Guide para sa Batang Pilipino. Kunin ang bilang ng beses na
ikaw ay naging aktibo sa isang linggo at buong buwan. Marami ba ito o kakaunti
lamang?
Mas madalas ka bang gumagawa ng mga gawaing nasa pinakababa at
pangalawang baitang ng Physical Activity Pyramid Guide para sa Batang
SURIIN NATIN
PAGBUTIHIN NATIN
55

56. Pilipino? O mas umuubos sa iyong oras ang mga gawaing nasa pinakataas o
tuktok na baitang ng pyramid?
Sa iyong mga natutuhan sa Yunit I, ano-ano ang mga bagay na dapat
mong gawin para sa ikagaganda ng iyong kalusugan?
56

57. 57

58. KAGAMITAN NG MAG-
AARAL SA
EDUKASYONG
PANGKATAWAN
CHAIRMAN: Mary Jane M. Sabuya
Secretary: Henry C. Salazar
MEMBERS:
Maribel A. Balido
Annabelle G. Maghirang
Sahara Theresa D. Cruz
Bernie S. Borgonos
Michael d. Lacson
Junee Rose D. Delgado
Jenien V. Padilla
Joy G. Geniza
58

59. 59

60. YUNIT II
PAGPAPAYAMAN SA MGA GAWAING
MAGPAPAUNLAD NG PHYSICAL FITNESS
Tingnan ang mga larawan sa itaas. Kaya mo rin bang gawin ang mga ito?
ARALIN 1
Pagpapatatag ng Kalamnan
60

61. Anong sangkap ng Physical Fitness ang kailangan upang magawa ang mga
ito?
Sa araling ito, pagyamanin natin ang ating kaalaman sa Pagpapalakas at
pagpapatatag ng Kalamnan.
Nasusunod mo ba ang mga gabay sa Physical Activity Pyramid Guide
para sa Batang Pilipino na ipinakita sa inyo sa mga naunang aralin? Ano-ano
nga ba ang mga physical activity na nagdudulot ng malakas at matatag na
kalamnan?
Gawain I. Physical Activity Pyramid para sa Batang Pilipino
Tingnan muli ang larawan ng Physical Activity Pyramid Guide para sa
Batang Pilipino. Suriing muli at alamin kung aling mga gawain ang dapat gawin
araw-araw, 3-5 beses sa isang linggo, 2-3 beses sa isang linggo at minsan lang
sa isang linggo.
Isulat sa tsart ang mga gawaing makikita sa Physical Activity Pyramid
Guide para sa Batang Pilipino na kaugnay sa lakas at tatag ng kalamnan.
Lakas ng Kalamnan Tatag ng Kalamnan
Gawain II. Pampasigla
Bumuo ng apat na pangkat. Bawat pangkat ay magsisimula sa estasyon ng
kanilang bilang. Pumili ng lider at gawin ang mga gawain sa bawat estasyon.
Ang pagpito ng guro ay hudyat na lilipat na kayo sa kasunod na estasyon.
SIMULAN NATINSIMULAN NATIN
61

62. Ano-anong mga kilos ang ginawa ninyo sa bawat estasyon?
Alin sa mga gawain ang nagpapaunlad ng malakas na kalamnan? Alin
naman angnagpapaunlad ng matatag na kalamnan?
Ang lakas ng kalamnan ay pagtataglay ng kakayahang makahila o
makatulak ng mabigat na bagay o power. Halimbawa nito ay ang pagbuhat ng
mabigat na bagay o kasangkapan sa bahay tulad ng malaking timba ng tubig.
Ang tatag ng kalamnan naman ay pagtataglay ng kakayahang makahila o
makatulak ng mas magaang na bagay o power ng paulit-ulit, o mas matagal na
panahon
1. Sabay –sabay na mag -jumping
jacks
2. Kunin ang lubid. Hatiin ang
pangkat. Ang kalahati ng pangkat
ang hihila sa isang dulo at ang
kalahati naman ang hihila sa
kabila ng lubid.
3. Humiga sa lapag at sabay-
sabay na mag curl-ups.
4. Itulak ang isang mesa na isang
dipa ang layo mula sa
pinagmulang lugar. Pagkatapos
ay itulak ito pabalik.
IPAGPATULOY NATINIPAGPATULOY NATINIPAGPATULOY NATINIPAGPATULOY NATINIPAGPATULOY NATIN
62

63. Halimbawa nito ay ang paulit-ulit na pagtakal ng tubig gamit ang maliit na
tabo upang mailipat ito sa ibang lalagyan.
Magsama-sama ang magkaparehas at gawin ang sumusunod:
A. Pagtulak sa kapareha.
a. Tumayo na nakaharap sa kaparehas.
b. Paglapatin ang kamay ng kapares. Itulak ang bawat isa gamit ang puwersa ng
braso.
c. Gawin ito sa loob ng 30 segundo.
GAWIN NATIN
63

64. B. Paghila sa kapareha
a. Tumayo na nakaharap ang kaparehas.
b. Hawakan ang kamay ng kaparehas. Maghilahan ang bawat isa sa loob ng 30
segundo.
64

65. May iba’t ibang gawain na nagdudulot ng lakas at
tatag ng kalamnan katulad ng pagtulak o paghila ng mga
bagay,pagbubuhat at iba pa.
Ang lakas ng kalamnan ay pagtataglay ng
kakayahang makahila o makatulak ng mabigat na bagay o
pwersa.
Ang tatag ng kalamnan naman ay pagtataglay ng
kakayahang makahila o makatulak ng mas magaang bagay
o puwersa nang paulit-ulit, o mas matagal na panahon.
C. Relay ng Pagbuhat
a. Humanay ang apat na pangkat.
b. Tumayo ang bawat pangkat sa
harap ng starting line.
c. Sa hudyat, bubuhatin ng unang
manlalaro ang sako o bag na
may lamang damit. Lalakad
siya patungo sa end line, iikot
at babalik sa starting line.
d. Uulitin ang gawain ng mga
susunod na manlalaro at ang
pangkat na unang makatapos
ay siyang nanalo.
Ano ang naramdaman ninyo pagkatapos ng gawain? Anong
kinakailangan upang maitulak at mahila mo ang iyong kapareha?
Ano naman ang kinailangan mo upang mabuhat at manguna sa laro
ninyo kanina?
Alin ang mas kinailangan mo sa mga nakaraang gawain? Ang lakas ng
kalamnan o tatag ng kalamnan?
TANDAAN NATIN
65

66. Lagyan ng tsek (√ ) ang kolum ng tamang sagot.
TAMA MALI
1. Ang pagtulak o paghila ng mabigat na bagay ay ilan sa
mga gawaing nagdudulot ng lakas ng kalamnan.
2. Kapag ang isang tao ay hindi makatagal sa pagdadala
o pagbubuhat ng isang bagay sya ay may tatag ng
kalamnan.
3. Ang pag-iingat at pagiging Masaya sa mga gawaing
ginagawa sa araw- araw ay mainam na gawain.
4. Ang pagsunod sa Physical Activity Pyramid Guide para
sa Batang Pilipino ay nakabubuti para sa kalusugan ng
ating katawan.
Itala ang mga ginagawa ninyo sa araw-araw na nangangailangan ng
lakas at tatag ng kalamnan. Ugaliing gawin ang mga ito sa tuwina upang
mapalakas ang inyong katawan.
SURIIN NATIN
PAGBUTIHIN NATIN
66

67. Pagpapalakas at Pagpapatatag ng
Kalamnan
ARALIN 2
ARALIN 1
Ang Philippine Physical Activity
Pyramid Guide para sa Batang
Pilipino
67

68. Ang pagkakaroon ng malakas at matatag na kalamnan ay mahalaga sa
bawat isa. Nakatutulong ito sa pagsasagawa sa ating pang araw-araw na
gawain.
Sa araling ito, muli nating pagyayamanin at tutukuyin ang ating kaalaman
sa lakas at tatag ng kalamnan.
Humanap ng kapares. Pag-aralan ang mga larawan at itambal sa ibinigay
na deskripsyon. Ang lahat ng pares ay magpapaunahan ng pagtambal. Ang
unang pares na makatapos ay siyang panalo.
Hanay A Hanay B
1. Pagbuhat ng mabigat na bagay
2. Pagtulak ng mabigat na bagay
3. Pagpapalakasan ng puwersa
68

69. 4. Paghila ng mabigat na
bagay
5. Paulit-ulit na paglipat ng magaang bagay
Tama ba ang iyong paglalarawan sa mga gawain?
Alin sa mga larawan ang may kaugnayan sa tatag ng kalamnan?
Alin naman ang gumagamit ng lakas ng kalamnan?
Gawain 1. Pagbuhat ng mabigat
Bumuo ng pangkat na may tig-apat o tig-limang kasapi.
Sama-samang buhatin ng pangkat ang isang malaking sako na
naglalaman ng sampung aklat papunta sa puwesto ng may dalawang metro ang
layo mula sa pinagmulan. Bumalik sa pinagmulan.
Gawain 2. Pagbuhat ng magaan
GAWIN NATIN
69

70. Humanap ng kapareha. Buhatin ng pares ng isang bag na naglalaman ng
dalawang aklat lamang papunta sa puwesto ng may dalawang metro ang layo
mula sa pinagmulan. Ulit-ulitin ito sa lugar ng tatlong (3) minute.
Anong naramdaman ninyo nang gawin ang unang gawain kumpara sa
pangalawa?
Sino sa inyo ang hindi nakaramdam ng ngalay o hirap sa pagbuhat ng
bag na may sampung aklat? Ilang ulit ninyong nagawa ang pagbuhat ng bag na
may dalawang aklat lamang?
Sa pagbuhat na mabigat na bagay, kinakailangan ang lakas ng
kalamnan. Sa paulit-ulit na pagbuhat naman ng magaan na bagay kinakailangan
ang tatag ng kalamnan.
70

71. Pamamaraan:
1. Bumuo ng dalawang grupo na may walo hanggang sampung kasapi o higit pa.
2. Maglagay ng silya sa harap ng bawat pangkat na may layong limang metro.
3. Humarap nang sunuran na ang agwat ng bawat isa ay isang ta-lampakan, at
humawak sa baywang o balikat ng nasa harapan.
4. Ibaluktot ang mga tuhod nang paupo at nakaharap sa likod ng isang kasapi.
71

72. 5. Gayahin ito ng lahat ng kasapi at humanda na sa dahan-dahang paglakad.
Panatilihin ng bawat isa ang ganitong posisyon habang naglalakad ang pangkat.
6. Marahang lumakad pasulong patungo sa itanakdang lugar at ikutan pakanan
ng buong grupo hanggang makabalik sa pinanggalingan na napanatili ang
posisyon.
7. Ang grupong unang makabalik sa puwesto at makahanay ng tuwid ang
panalo.
Nagustuhan nyo ba ang larong ito?
Anong mga kakayahan o sangkap Physical Fitness ang pinauunlad dito?
Paano nagamit sa larong ito ang muscular endurance?
Ang paggamit ng kalamnan para
matagalang panatilihin ang posisyon ng katawan ay
pagpapakita ng pagtaglay ng tatag ng kalamnan.
Mahalaga na magtaglay ng lakas at tatag
ng kalamnan upang laging handa ang ating
katawan sa anumang gawaing nangangailangan ng
power.
TANDAAN NATIN
72

73. Sagutin ang mga tanong ng OO o HINDI.
TANONG OO HINDI
1. Naisagawa mo ba nang tama ang mga gawaing sumusubok sa tatag at
lakas ng kalamnan?
2. Nauunawaan mo na ba ang pagkakaiba ng tatag ng kalamnan at lakas ng
kalamnan?
3. Nasisiyahan ka ba kapag pinaggagawa ka ng mga gawain sa bahay at
paaralan?
SURIIN NATIN
73

74. Gawing matatag at malakas ang inyong kalamnan sa pamamagitan ng
pagsasagawa ng
mga gawaing bahay katulad ng pagdidilig, pagbubuhat ng gamit, at iba pa.
Gumawa ng Fitness
Diary katulad ng nasa kabilang pahina
PAGBUTIHIN NATIN
FITNESS DIARY
Petsa: ______________
Dear Diary,
Nagawa ko sa araw na ito ang……………
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________________________________.
Tumutulong sa akin upang ako ay
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
________________________________________________________.
Sumasaiyo,
___________
74

75. Pagpapaunlad ng Liksi
Ang liksi (agility) ay isang kasanayan na sangkap ng physical fitness na
nagpapakita ng maliksing kakayahan na magpalit-palit o mag iba-iba ng
diresyon.
Sa araling ito, isasagawa ninyo ang mga gawaing susubok at lilinang sa
inyong liksi.
Tumayo at humanay sa harap ng guro. Sa hudyat ng guro,humakbang
pagilid at sundan ang direksiyong ituturo ng guro.
ARALIN 3
SIMULAN NATIN
75

76. Sabay –sabay humakbang pakaliwa o pakanan.
Maliksi ba kayong nakasunod sa direksyong itinuro ng guro? Ano ang kailangan
upang mapaunlad ang inyong liksi.
OBSTACLE
RELAY
IPAGPATULOY NATIN
76

77. Pamamaraan:
1. Bumuo ng tatlong pangkat na may parehong bilang ng manlalaro. Humana
yang bawat pangkat.
2. Ang unang manlalaro ay tatakbo nang paekis-ekis sa mga cone na nakalagay
sa nakatakdang pwesto.
3. Pagdating sa dulo, sumuot sa hula hoop (buklod) na nakapuwesto sa finish
line at tumakbo muli pabalik sa starting line na paekis-ekis sa mga cone.
4. Uulitin ng susunod na manlalaro ang ginawa ng nauna.
5. Ang pangkat na unang makatapos ay panalo.
77

78. Paano ninyo isinagawa ang mga gawain? Sino sa inyo ang nakatapos
agad sa mga gawain
Ano ang katangiang taglay ng tao na maliksing kumilos o tumakbo
habang nag-iiba-iba ng direksyon?
TALUNIN ANG SAPA
Lugar: Palaruan o ground
Pamamaraan:
1. Bumuo ng dalawang pangkat na may parehong bilang. Maglagay ng starting
line at finish line
na may limang metrong pagitan.
2. Gumawa ng dalawang tuwid na guhit mula sa starting line hanggang sa finish
line.
3. Sa bawat isang metrong agwat, maglagay ng tanda na guhit. Sa mga
bahaging may tanda,
tumalon na kunwari ay malapad na kanal.
78

79. Ang liksi ay kakayahan sa mabilis na
pagpalit-palit o pagbabago ng direksyon. Ang
mabilis na pagkilos habang nag-iiba ng direksyon
ay sukatan ng liksi.
Ang pagsasagawa ng gawaing pisikal ay
mahalaga dahil ito ay nagpapatibay ng ating
katawan at nagpapahusay ng iba’t-ibang
kasanayan tulad ng liksi.
4. Tumalon sa bawat tanda ng isang metrong agwat hanggang sa makarating sa
kabilang guhit.
5. Simulan ito ng unang manlalaro ng bawat pangkat hanggang sa huling
manlalaro. Ang unang pangkat na makatapos ay siyang panalo.
Panuto: Basahin at bilugan ang tamang sagot.
1. Ang pagkilos sa maliksing paraan ay sukatan ng
A. agility B. coordination C. balance D.
flexibility
2. Ang pakikilahok sa gawaing pisikal ay mahalaga dahil ito ay
TANDAAN NATIN
SURIIN NATIN
79

80. A. nagpapalakas ng katawan
B. nakatutulong sa magandang pakikipag-kapuwa
C. nagpapatatag ng katawan
D. lahat ng nabanggit
3. Alin sa sumusunod ang dapat ginagawa kapag nakikilahok sa mga gawain
katulad ng laro
A. nakikipaglaro nang patas sa kalaban
B. walang pakialam sa kalaban
C. hinahayaang masaktan ang kalaro
D. wala sa mga nabanggit
4. Nakita mo na ang iyong kaklase ay matutumba at malapit ka sa kanya. Ano
ang gagawin mo?
A. magkunwaring hindi nakita
B. titingnan lamang
C. agapang huwag tuluyang matumba
D. magsisigaw upang mapansin
5. Kapag nadapa ang iyong kalaban sa laro, alin sa sumusunod ang gagawin mo
A. pagtawanan siya
B. magkunwari na hindi nakita
C. tulungan siya
D. isumbong sa guro
80

81. Sulatan muli ang inyong Fitness Diary. Isulat ang kahalagahan ng mga
gawaing nagpapaunlad sa liksi (agility)
PAGBUTIHIN NATIN
TANDAAN NATIN
FITNESS DIARY
Petsa: ______________
Dear Diary,
Nagawa ko sa araw na ito ang……………
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
______________________________________.
Tumutulong sa akin upang ako ay
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
____________________________________________________________.
Sumasaiyo,
___________
81

82. Paglinang ng Bilis
Tingnan ang larawan. Ano ang makikita ninyo sa larawan? Ano kaya ang
kasanayang taglay ng batang nanalo sa paligsahan?
Nasiyahan ba kayo sa mga gawain sa nakaraang aralin? Ngayon naman
ay ipakikita ninyo ang inyong bilis sa pagsasagawa ng mga Gawain.
Paligsahan sa Pagbibigay ng mga Bagay
Bumuo ng tatlong pangkat. Ang bawat pangkat ay mag-uunahang tatakbo
papunta sa guro upang dalhin ang bagay na kaniyang hihingiin.
ARALIN 4
SIMULAN NATIN
82

83. 1. Halimbawa: Bigyan ako ng Panyong Puti
2. _________________________________________
3. _________________________________________
4. _________________________________________
5. _________________________________________
Nasiyahan ba kayo sa laro? Aling pangkat ang nakakuha ng maraming
puntos? Bakit sila nakarami ng puntos? Anong kasanayan ang taglay nila?
Alamin natin kung mabilis kayong umiwas.
Tapikan ng Tuhod
1. Humanap ng kapareha. Gumuhit ng linya na may isang metrong sukat sa
bawat linya. Harapin ang isa’t isa. Dito lamang sa linya kayo puwedeng tumayo o
gumalaw.
2. Sa hudyat ng guro, susubukang tapikin ang tuhod ng kapareha.Kailangan
maiwasan ito ng kalaro. Siguraduhing di kayo aalis ng tapak sa linya. Bilangin
kung ilang beses matatapik ang tuhod sa loob ng tatlong minute.
3. Pagkatapos ng tatlong minuto, magpalit ng gampanin.
4. Kung sino ang may pinakakaunting bilang na matapik na tuhod ay panalo.
83

84. Sino sa inyo ang nanalo? Sino ang mas mabilis kumilos?
Ang speed o bilis ay ang kakayahan sa mabilis na paggalaw ng katawan
o ilang bahagi ng katawan. Halimbawa nito ay ang mabilis na pagtakbo o pag-
iwas na mahuli o mataya.
Circle Chase
Ngayon ay maglalaro tayo ng isang laro na ang layunin ay maabutan o
mataya ang manlalarong tumatakbo sa unahan bago makarating sa dating
puwesto. Sa larong ito, kailangan mo ng bilis upang di maabutan ng taya.
84

85. Pamamaraan:
1. Uupo ang mga bata sa loob ng bilog. Sa pamamagitan ng hudyat, lahat ng
batang tumutugon sa bilang na tatawagin ay tatayo at tatakbong pakanan paikot
sa labas ng bilog hanggang sa makabalik siya sa dating puwesto.
2. Sisikapin ng batang nasa likuran ng bawat mananakbo na mataya ang nasa
unahan niya bago ito makarating sa dating puwesto. Ang mga nasa unahang
mananakbo ay sisikapin naming huwag mataya at maabutan.
3. Ang bawat mataya ay di makapaglalaro at magsasama-sama sa isang lugar.
4. Tumawag muli ng panibagong bilang.
5. Ang mga batang maiiwan sa laro pagkatapos ng takdang oras ng paglalaro
ang panalo
Nasiyahan ba kayo sa inyong ginawa? Nasunod ba ninyo ang alituntunin
at pag-iingat sa paglalaro? Anong kakayahan ang kailangan upang hindi ka
maging taya sa laro? Ano ang katangian ng isang taong may bilis? Ano ang
maaaring gawin upang maging mabilis?
Ang speed o bilis ay ang kakayahansa mabilis na
paggalaw ng katawan o ilang bahagi ng katawan.
Halimbawa nito ay ang mabilis na pagtakbo o pag-iwas na
mahuli o mataya. Maraming laro ang nangangailangan ng
bilis kung kaya’t mainam na sanayin ito ng bawat isa.
85

86. Sagutin ang mga tanong ng OO o HINDI sa pamamagitan ng paglagay
ng tsek ( ̸ ) sa kolum na inyong sagot.
Mga tanong OO HINDI
1. Nakasunod ka ban a may pag-iingat sa
alituntunin ng laro?
2. Pinahahalagahan mo ba ang mga gawaing
tumutulong upang malinang ang kasanayan sa
bilis?
3. Nagsikap ka ban a sanayin ang iyong sarili na
kumilos nang mabilis?
Itala sa inyong kuwaderno ang mga gawain sa bahay o sa paaralan na
tumutulong upang mapahusay ang inyong bilis.
Magsaliksik tungkol sa larong patintero. Maghanda ng ulat tungkol sa
larong ito.
86

87. Patintero
Alam mo ba ang larong nasa larawan? Ito ay ang patintero. Sa araling ito,
maglalaro tayo ng patintero!
Bago simulan ang pangunahing gawain, sagutin ang sumusunod na
tanong.
1. Ano-ano ang mga sangkap ng health-related fitness?
2. Guhitan ng star ang mga pamamaraang nakatutulong upang mapaunlad
ang inyong lakas at tatag ng kalamnan.
___Sumasali sa dance troop.
___ Palagiang pagpapasuri sa doktor
___ Kumain ng masustansiyang pagkain.
___ Magpahinga at matulog sa tamang oras.
___ Gawin ang tamang paraan ng pag-ehersisyo araw-araw.
ARALIN 5
87

88. Ang mga laro ay nakatutulong sa pagsasanay ng physical fitness
components.
Ang invasion game ay uri ng mga laro na ang layunin ay ‘lusubin’ o
pasukin ng kalaban ang iyong teritoryo. Ang Patintero ay isang halimbawa ng
invasion game.
Bumuo ng pangkat na may apat o limang kasapi. Gumawa ng ulat
tungkol sa patintero at ipakita ito sa harapan.
Maglaro tayo ng Patintero.
88

89. Ang mga laro ay nakatutulong sa
pagsasanay ng mga sangkap ng physical
fitness.
Ang larong patintero ay halimbawa ng
invasion game, na ang layunin ay ‘lusubin’ o
pasukin ng kalaban ang iyong teritoryo
Pamamaraan:
1. Bumuo ng dalawang pangkat na magkapareho ang bilang.
2. Gumuhit ng mga linyang pahaba at pahalang na pantay ang mga sukat.
3. Pumili ng lider o patotot sa bawat grupo. Alamin kung sino muna ang tayang
grupo. Ang patotot lamang ang maaaring tumaya sa likod ng kahit sinong
‘kalaban’.
4. Ang tayang pangkat ay tatayo sa mga linya. Susubukang lampasan ng
kabilang grupo ang bawat bantay ng linya nang hindi natatapik ang anumang
bahagi ng katawan. Kung may natapik na bahagi ng katawan, magpapalit ng
tayang pangkat.
5. Kailangang makapasok at malampasan ng pangkat ang unang linya,
hanggang sa huling linya, at pabalik upang makapuntos.
6. Ang pangkat na may pinakamaraming puntos sa loob ng takdang oras ang
panalo.
Ano ang masasabi ninyo sa larong inyong ginagawa? Ano-anong
kaugnay na kasanayan ang ginamit ninyo?
Sa mga isinagawang gawain, nagpakita ba kayo ng paggalang at patas
na pakikipaglaro sa inyong kapuwa mag-aaral? Bakit kailangang gawin ito?
89

90. Suriin mo ang iyong sarili at iguhit ang sa wastong hanay.
Napakahusay Mahusay Kailangan pang
linangin
Liksi sa pag-iwas sa
pagtataya sa larong
patintero
Bilis sa pagtakbo sa
larong patintero
Magalang na
pakikipaglaro
Pag-unawa sa
konsepto ng invasion
games
90

91. Isulat sa inyong Fitness Diary ang mga natutuhan tungkol sa lakas at
tatag ng kalamnan.
Magsiyasat tungkol sa larong Agawang Panyo.
FITNESS DIARY
Petsa: ______________
Dear Diary,
Nagawa ko sa araw na ito ang……………
________________________________________________________________
________________________________________________________________
_________________________________________________________.
Tumutulong sa akin upang ako ay
________________________________________________________________
________________________________________________________________
_________________________________________________________.
Sumasainyo,
___________
91

92. Agawang Panyo
Ano ang ginagawa ng mga bata? Nagagawa mo na rin ba ito? Upang
magawa ang mga ito, anong kakayahang pisikal ang kailangan mong sanayin?
Ang layunin ng araling ito ay higit pang malinang ang mga gawaing
nakapagpapaunlad ng kalusugang pisikal upang magkaroon ng sapat na liksi at
bilis.
Ang bilis (speed) at liksi (agility) bilang mga kasanayan kaugnay ng mga
sangkap ng fitness ay bibigyang pansin upang lubos na maunawaan ang
kahalagahan nito sa paglalaro at paggawa ng mga pang araw-araw na Gawain
ARALIN 6
92

93. Simulan Natin
Sa nakaraang aralin, natutuhan ninyo ang iba’t ibang pagsubok sa health-
related at skill-related na mga sangkap ng fitness. Sa araling ito, mararanasan
ninyo muli ang mga gawaing pisikal na magpapaunlad sa bilis (speed) at liksi
(agility).
Gawain: Pagbalik-tanaw
Lagyan ng tsek ang kolum kung ang nabanggit ay madalas mong ginagawa.
OO HINDI
1. Naranasan mo na bang maglaro ng habulan at
pagtakbo ng paekis-ekis?
2. Ikaw ba’y nakipaglaro na sa iyong mga kapatid at
magulang?
3. Madalas ka bang maglaro ng luksong lubid,
patintero at tumbang preso?
4. Nasisiyahan ka ba habang nakikipaglaro sa
iyong mga kaibigan?
5. Nakatutulong bas a paglinang ng physical fitness
ang paglalaro?
Ang mga larong relay na may kasamang pagdampot ng bagay ay ilan sa
mga larong nagpapaunlad ng kasanayan sa bilis at liksi. Naranasan mo na bang
maagawan ng isang bagay? Ano ang unang naging reaksyon mo? Ano ang
ginawa mo?
93

94. Sa araling ito, isasagawa ninyo ang larong may kaugnayan sa pag-agaw
o pagdampot ng isang bagay. Masusubok sa larong ito ang inyong bilis at liksi sa
pagdampot o pag-agaw ng isang bagay.
Agawang Panyo
Pamamaraan:
1. Bumuo ng dalawang grupo na may lima o higit pang kasapi.
2. Bigyan ng bilang ang bawat manlalaro ng bawat pangkat at pumila ayon sa
pagkakasunod- sunod ng bilang.
3. Pumila nang magkaharap ang magkabilang panig na magkatapat ang bawat
bilang na iniatas.
4. Ang guro ang hahawak ng panyo at tatawag sa numero.
5. Sa hudyat ng guro, tatakbo sa gitna ang manlalaro, lalapit sa hinahawakang
panyo at dadamputin o aagawin ang panyo at babalik sa puwesto.
94

95. 6. Siguraduhing hindi mataya ng kalaban upang makapuntos ang grupo.
Sa paglahok sa mga larong may agawan ng
mga bagay, dapat maging maliksi at mabilis ang iyong
mga paa at kamay. Kailangan ding masanay ang iyong
katawan sa wastong paninimbang habang nagbabago-
bago ang direksiyon at bilis ng pagkilos.
Isulat sa sagutang papel ang mga gawain na makapagpapaunlad sa bilis
at liksi.
95

96. Sulatan muli ang inyong Fitness Diary sa mga natutuhan tungkol sa bilis
at liksi.
96

97. Agawang Base
Ang habulan, patintero at iba pang laro kasama ang mga kaibigan o
kamag-aral ay kasiya-siya. Bukod sa kasiyahan, nalilinang din ang iba’t ibang
mga sangkap ng fitness tulad ng lakas ng kalamnan, tatag ng kalamnan, bilis, at
liksi.
Ang ating katawan ay mahalaga. Ito ay dapat alagaan at pagtuunan ng
pansin. Mas mainam ang pagkakaroon ng sapat na physical fitness upang
mapanatili ang masiglang isip, masiglang katawan, masiglang pamumuhay, at
makakaiwas sa sakit.
Bago magsimula sa pagsasagawa ng mga gawaing pisikal, isagawa
muna ang pagwarm-up upang maihanda ang katawan.
ARALIN 7
97

98. Tingnan ang nasa larawan. Ano-ano ang mga kilos na kanilang
ginagawa? Ano ang masasabi ninyo sa kanilang kilos at galaw? May gawain
bang nagpapakita ng lakas at tatag ng kalamnan? Alin ang mga gawaing
nagpapakita ng bilis at liksi sa pagkilos?
Naranasan mo na bang maglaro ng habulan? Naranasan mo rin bang
makipag-agawan ng laruan o makipag-unahan sa pagkuha ng upuan? Paano mo
naunahan ang iyong kamag-aral o kalaro sa pagkuha ng laruan o upuan? Ano-
anong sangkap ng skill-related fitness ang pinauunlad sa gawaing iyon.
Agawang Base
Pamamaraan:
1. Bumuo ng dalawang pangkat na may pantay na bilang.
2. Mag-Jack and Poy para malaman kung sino-sino ang magkakampi. Mas
maraming manlalaro, mas Masaya.
98

99. 3. Kailangan ng bawat pangkat na may base o bahay. Ito ay maaaring puno ng
kahoy, malaking bato, o anumang puwedeng gawing base ng bawat pangkat.
4. May guhit na linya sa gitna na maghahati sa dalawang base ang bawat
pangkat.
5. May maiiwang isa na magbabantay sa kanilang base para hindi ito maagaw,
habang ang ibang kasapi ng pangkat ay susubukang agawin ang base ng
kalaban.
6. Kapag lumampas sa linya ang manlalaro, kailangang habulin ng kalaban
upang hulihin. Ito ay dadalhin sa kanilang base bilang preso at kailangang
bantayan upang hindi makatakas.
7. Maaari lamang makalaya ang presong manlalaro kung mahahawakan o
matatapik ng kakampi at maaari na itong maglaro muli.
8. Kapag ang baseline ng pangkat ay nataya ng kalaban nang hindi siya
natataya, maaari ding manalo kung lahat ng kasapi sa kabilang koponan ay
nahuli na.
Umpisahan natin ang laro.
99

100. Ang larong Agawang Base ay nagpapaunlad sa bilis
sa pagtakbo at liksi sa paggalaw. Sa paglalaro nito,
kailangan ang pag-iingat upang hindi mataya ng kalaban.
Ang layunin sa larong ito ay maagaw ng grupo ang
base ng kalaban nang hindi natataya. Ang Agawang Base ay
isa ring halimbawa ng invasion game, tulad ng patintero.
Paano ka nakakaiwas habang hinahabol ka ng inyong kalaro? Naalala
mo ba ang mga palatandaan upang makaiwas sa sakuna?
Sa larong Agawang Base, ano-anong sangkap ng physical fitness ang
nagamit sa laro?
Lagyan ng tsek ( ̸ ) ang bawat kolum kung nagawa
mo ang mga ito.
Mga Gawain Mahina Katamtaman Mabilis
Pagtakbo ng mabilis
Maliksing pag-iwas na
mataya
Paghuli ng kalaban
Pagligtas ng kakampi
Isulat sa inyong Fitness Diary ang iyong mga natutuhan tungkol sa
paglaro ng Agawang Base. Paano ka nakakaiwas habang hinahabol ka ng
inyong kalaro.
100

101. Aralin 8 Lawin at Sisiw
Maayos ba at matatag ang iyong katawan? Mayroon ka bang sapat na
lakas, bilis at liksi sa pagkilos at pag-isip upang magampanan ang mga pang-
araw-araw na gawain? Sa palagay mo, handa ba ang iyong katawan sa malakas,
mabilis, at maliksing pagkilos.
Ang physical fitness ng isang tao ay maaaring mawala kung hindi niya
napapanatili nito.Upang masanay mo ang iyong sarili,sumali ka sa mga physical
activity o gawaing pisikal.
Ngayon, subukan natin ang iyong kakayahan sa pamamagitan ng
hablutan ng buntot. Gusto mo na bang maglaro?
ARALIN 8
101

102. Hanapin at bilugan ang mga salita ng tumutugma
sa mga laro at mga sangkap ng physical fitness.
LOOP - A – WORD
J A B B K A T A W A N L I K A S F I B L
E M O I A K A A K I B A T O B B I M I T
N U Z L L A A O N A N A Y N A H K U N K
B S K I I N A S I M O N O K T I A S G A
H C A S G G N I N O N S S O U L H C A S
C U T I L Z G N A G G A I W H A U U G P
D L A L I I A G I L T Y K X A S H L A A
K A W A K Y G G G N A A O I N H T A W N
K R A W P N A L R A K A M S G A U R A Y
L E N I A L W A M E O K A N L N K S N O
G N N N T I A W A T L O N N A G A T G G
N D G A I K N I N A S E O A T N N R P D
I U B T N S G N O N I N Y N A B K E A R
P R A S T I B A K D Y A O A A I A N N L
D A T I E S A N N A A Y K M N S L G Y O
F N A S R A S G A N A O A A G I A T O J
J C N I O R E A C T I O N T I M E H I G
I E G W S A A S I G I N A N G G N A S N
X A M T S N S I N I T A T A G A A N I O
A N A O A G O W A N O E A N O N N G P P
SIMULAN NATIN
102

103. Bakit nga ba dinagit ng lawin ang mga sisiw? Gusto ba
ninyong malaman?
Lawin at Sisiw
Noong araw, magkaibigan si Inahing Manok at si Lawin. Minsan,
nanghiram ng singsing si Inahing Manok kay Lawin upang gamitin niya sa
piyesta sa kabilang nayon.
Naroon si Tandang at ibig ni Inahing Manok na maging maganda sa
paningin ni Tandang. Tinanggal ni Lawin ang suot niyang singsing at ibinigay
niya ito kay Inahing Manok.
“Ingatan mong mabuti ang singsing ko, Inahing Manok, napakahalaga
niyan sapagkat bigay pa iyan sa akin ng aking ina,” bilin ni Lawin.
Maluwag sa daliri ni Inahing Manok ang hiniram na singsing ngunit isinuot
pa rin niya ito. Kinabukasan, maaga pa lamang ay nagbihis na si Inahing Manok.
Suot niya ang hiram na singsing at pumunta sa kabilang nayon. Maraming bisita
ang dumalo at nagsasayawan na nang dumating si Inahing Manok. Nang Makita
siya ni Tandang, niyaya kaagad itong sumayaw. Tumagal ang sayawan
hanggang sa antukin na si Inahing Manok.
Kinaumagahan, napansin ni Inang manok na wala na ang hiniram niyang
singsing kay Lawin. Takot na takot si Inahing Manok na baka tuluyang mawala
ang hiram na singsing. Kaya hanap dito,hanap doon, kahig dito, kahig doon ang
ginawa ni Inahing Manok. Hindi niya nakita ang nawawalang singsing. Nang
nalaman ni Lawin ang pangyayari, galit na galit ito at sinabi na kapag hindi
makita ni Inahing Manok ang singsing ay kukunin at dadagitin niya ang mga sisiw
ni inahing manok.
Araw-araw ay naghahanap si Inahing Manok ng nawawalang singsing.
Maging ang iba pang Inahing Manok ay tumulong sa paghahanap upang hindi
Batuhang lata Musculas Strength Reaction Time Katawan ng Bata
Agawang Base
Muscular Endurance Agawang Panyo Agility Lawin at Sisiw
Patintero
103

104. dagitin ni Lawin ang kanilang mga sisiw.Ngunit hindi pa rin nila nakita ito
hanggang tuluyan nang magalit si Lawin kay inahing manok.
Magmula na noon hanggang sa kasalukuyan ay di pa nakikita ang
nawawalang singsing kaya dinadagit pa ni Lawin ang mga sisiw ng inahing
manok.
Mga Alituntunin sa Paglaro ng Lawin at Sisiw
1. Bumuo ng anim na pangkat na may bilang na sampo o higit pa.
Dapat pantay ang bilang ng manlalaro sa mga pangkat.
2. Maglaban-laban ang pangkat 1 at pangkat 2, pangkat 3 at pangkat 4, pangkat
5, at pangkat 6
3. Ang guro ang magbibigay ng hudyat sa pagpapasimula ng laro, at siya rin ang
tatayong
tagahatol nito.
4. Pumili ng pinakamalakas sa mga manlalaro na siyang maging lider o nasa
unahan ng hanay.
5. Mamili rin ng isa pang maliksing manlalaro na siyang nasa hulihan ng hanay.
6. Ikakabit ang dalawang kamay sa baywang ng kasunod na manlalaro at
kailangang higpitan ang pagkakahawak nito.
7. Lagyan ng panyo sa likod malapit sa baywang, ang huling manlalaro ng bawat
pangkat.
8. Kailangan nakahanay nang maayos ang bawat pangkat bago umpisahan ang
paglalaro
9. Sa paghudyat ng guro, magsimulang iikot ang bawat pangkat at sikaping
maagaw ng lider ang panyo na nasa likod ng huling manlalaro sa pangkat ng
kalaban. Kapag naagaw ng kalaban ang panyo, bigyan sila ng puntos.
10. Ang makakuha ng mataas na puntos ay siyang panalo.
GAWIN NATIN
104

105. Lawin at Sisiw
TANDAAN NATIN
105

106. Ang larong Lawin at Sisiw ay isa ring laro na tumutulong sa
pagpapaunlad ng kasanayan sa pagiging mabilis at maliksi. Nagagamit
din dito ang lakas at tatag ng kalamnan.
Tinatawag din ang larong ito na ‘Touch the Dragon’s Tail’,
‘Hablutin mo ang Buntot Ko’ at iba pa. Sa paglalaro nito, kailangang
maging listo at maliksi upang maagaw ang panyo.
Kailangan ng mga sisiw ang proteksyon katulad ng isang
manlalaro. Layunin ng inahin na iiwas ang kaniyang mga sisiw mula sa
mga kamay ng lawin.
Lagyan ng tsek (√) ang kolum na naglalarawan ng inyong tapat na sagot.
Ako ay Madalas Minsan Hindi
Nakikinig at nakikilahok sa talakayan
Sumali sa lahat ng aralin
Nakauunawa sa kahalagahan ng paglaro
Sumusunod sa alituntunin ng laro
Nasisiyahan habang nakikipaglaro
106

107. Balikang muli ang inyong Fitness Diary at isulat ang iyong mga
natutuhan na mga kasanayan sa paglaro ng Lawin at Sisiw.
PAGBUTIHIN NATIN
107

108. CHAIRMAN: Mary Jane M. Sabuya
Secretary: Henry C. Salazar
MEMBERS:
Maribel A. Balido
Annabelle G. Maghirang
Sahara Theresa D. Cruz
Bernie S. Borgonos
Michael d. Lacson
Junee Rose D. Delgado
Jenien V. Padilla
Joy G. Geniza
108

109. YUNIT III
PAGPAPATULOY SA PAGPAPAUNLAD NG
PHYSICAL FITNESS
ARALIN 1
Physical Fitness
(Cardiovascular Endurance,
Muscular Strength, Muscular
Endurance, Flexibility,
at Body Composition)
109