2. Khối xương tầng giữa của mặt được cấu tạo nên bởi 13
xương đối xứng từng đôi một (2 xương hàm trên, 2 xương
xoăn dưới; 2 xương gò má, 2 xương khẩu cái; 2 xương
mũi, 1 xương lá mía và 2 xương lệ). Trong đó xương hàm
trên và xương gò má là xương to và cơ bản.
3. Phân loại gãy xương
a) Gãy một phần: gãy xương ổ răng, gãy mỏm lên,
gãy bờ dưới xương ổ mắt, góc trong mắt, lún hố
nanh, gãy mỏm và vòm khẩu cái.
b) Gãy toàn bộ: có hai loại, gãy dọc và gãy ngang.
4. Gãy dọcGãy dọc
- Lannelogue: đường gãy ở giữa, tách rời hai xương hàm
trên, tạo kẽ hở giữa hai răng cửa giữa, niêm mạc khẩu cái bị
rách.
- Richet: gãy dọc một bên qua răng cửa bên hoặc răng nanh.
- Bassereau: phối hợp Lannelogue và Richet chia xương
hàm trên thành ba đoạn.
- Huet: đường gãy hình tam giác, đỉnh là mấu lên XHT, hai
góc là hai răng nanh.
- Walther: gồm ba đường gãy dọc, một ở giữa, hai đường
khác qua răng hàm nhỏ thứ nhất hoặc răng hàm nhỏ thứ hai,
phối hợp với một đường gãy ngang (Le Fort I).
6. Gãy Lefort I (Gãy Guerin)
Do một lực chấn thương
mạnh vào vùng môi trên.
Đường gãy:
Bắt đầu ở phấn dưới hốc mũi,
sang cả hai bên, đi ngang trên
các chóp răng, đi dưới và
cách đường nối hàm trên gò-
má # 1,5cm. Cắt ngang qua
lồi củ xương hàm trên và 1/3
dưới xương chân bướm hàm.
Bên trong cũng gãy ở 1/3
dưới xương lá mía hay vách
ngăn mũi.
7. Lâm sàng: Gãy Lefort I
- Bệnh nhân choáng nhẹ
- Ăn nhai khó, nuốt vướng vì phần gãy sa xuống.
- Mặt biến dạng: môi trên sưng nề, bầm tím, miệng hở
cửa, chảy máu mũi.
- Trong miệng: ngách lợi môi , lợi má bầm tím, có thể
thấy xuất huyết hình móng ngựa ở vòm miệng sau vài
ngày. Khi cắn, khối răng hàm chạm sớm, hở cửa.
- Ấn từ gai mũi trước đến XHT bệnh nhân đau chói.
- Dấu Guérin: ấn sau lồi củ XHT ở vùng chân bướm
hàm bệnh nhân đau chói.
- Lắc cung hàm sẽ thấy di động toàn bộ (dấu hiệu
"đeo hàm giả").
8. Gãy Lefort II (Gãy tách rời sọ mặt
thấp, dưới xương gò má)
Do lực chấn thương từ trước ra sau
hoặc từ dưới lên trên mà điểm chạm ở
vùng răng hay xương ổ răng hàm trên.
Đường gãy:
Đi qua giữa xương chính mũi, làm tổn
thương thành trong hốc mắt, qua xương
lệ ra ngoài cắt bờ dưới hốc mắt cạnh
hoặc qua lỗ dưới ổ mắt, rồi đi dưới
xương gò má và đi ra sau qua lồi cũ
xương hàm trên, cắt qua 1/3 giữa
xương chân bướm hàm. Bên trong
đường cắt đi qua giữa xương vách ngăn
mũi. Ở thể gãy này cung tiếp gò má
còn nguyên vẹn.
9. Lâm sàng: Gãy Lefort II
- Bệnh nhân choáng
- Đau dọc đường gãy ở gốc mũi bờ dưới hốc mắt, nơi tiếp
giáp xương gò má. Có thể bị tê mặt do tổn thương lỗ dưới
ổ mắt, chảy máu mũi, nhai vướng đau.
- Xẹp phần giữa mặt do khối răng cửa lún lên trên và lùi
ra sau, bầm tím mi dưới, chảy nước mắt do chèn ép ống lệ
mũi.
- Trong miệng: sai khớp cắn do khối răng hàm bị đẩy
xuống dưới và ra sau nên khi cắn, răng hàm chạm sớm.
Ngách lợi vùng răng hàm bầm tím, ấn đau, ngách lợi tiếp
giáp xương gò má có thể có hình bậc thang.
- Ấn đau góc trong, bờ dưới hốc mắt, gốc mũi, bờ dưới
xương gò má, lồi củ XHT.
10. Gãy Lefort III (Gãy tách rời sọ
mặt cao trên xương gò má)
Đường gãy chạy theo trán gò má,
trán xương hàm và trán mũi, tổn
thương vào xoang sàng, bướm,
sâu vào sau hốc mắt. Thường đó
là những chấn thương rất nặng,
như tai nạn ô tô, ngã từ trên cao
xuống….
Đường gãy đi từ trán mũi qua ổ
mắt ra bờ ngoài ổ mắt, chạy về
phía sau đến chân bướm, cả 2 bên
đều vỡ như vậy, thương tổn này
sẽ làm cho khối xương mặt tách
ra với nền sọ - phân ly sọ mặt
11. Lâm sàng: Gãy Lefort III
- Bệnh nhân choáng nặng
- Đau dọc đường gãy ở khớp mũi trán, trán-gò má, gò má-
cung tiếp, chảy máu mũi, có thể chảy dịch não tủy
- Mặt phù nề, bầm tím quanh hốc mắt (dấu "đeo kính
râm"), nhãn cầu có thể bị lõm hoặc sụp gây song thị.
- Trong miệng: sai khớp cắn khối răng hàm chạm sớm, hở
vùng răng cửa, bầm tím vòm miệng.
- Có thể sờ thấy các đầu xương di lệch
- Toàn bộ khối xương mặt di động so với khối xương sọ.
