Tiếp tục loạt bài "First aid for babies and children", Góc Y Khoa xin giới thiệu đến các bạn phần 11 cung cấp các kiến thức về xử trí ban đầu cho trẻ em khi bị các vết cắn hay chích từ côn trùng hoặc động vật cũng như tình huống hạ thân nhiệt ở trẻ cần xử trí đúng cách và kịp lúc.

1. FIRST AID FOR BABIES AND
CHILDREN
(PHẦN 11)
DR GINA M. PIAZZA
NHÓM DỊCH MEDICAL LONG

2. VẾT MÒ CẮN
• Ve mò có hình dạng giống nhện, sống ở những bãi cỏ lớn hoặc bãi
gỗ, mang nhiều loại virus và vi khuẩn gây bệnh, trong đó có Borrelia
gây bệnh lyme, chúng bám vào da người, hút máu và để lại nốt cắn
to bằng hạt dưa hấu. Luôn nhớ kiểm tra bản thân và trẻ em sau khi
đi qua vùng có nhiều ve mò.
• Không cố gắng đốt ve hoặc phủ chúng bằng xăng nhớt nhằm loại
bỏ chúng, vì nguy cơ làm chấn thương trẻ và khiến ve trào ngược
dịch nhiễm trùng vào cơ thể trẻ.
• Bệnh lyme: dấu hiệu đầu tiên là vết đỏ phồng xuất hiện nơi vết
chích của ve, có thể xuất hiện trễ sau 30 ngày, tuy nhiên một số
trường hợp không có vết phồng này, thay vào đó BN sốt hoặc đau
khớp.

3. VẾT MÒ CẮN
• Dùng nhíp có răng mảnh, gắp ve trên da trẻ nếu có thể, kéo từ từ ve
ra khỏi da, tránh xoắn vặn hoặc làm dập nát ve vì có thể để sót lại
một phần miệng ve trong da.
• Rữa vùng quanh vết chích bằng xà phòng và nước.
• Đặt ve vào túi nhựa được dán kín, mang đến bác sĩ để kiểm tra xem
ve có mang vi trùng gây bệnh lyme.
• Nếu trẻ bắt đầu xuất hiện ban đỏ tại vùng chích, kèm các triệu
chứng giống cúm, đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.

4. VẾT MÒ CẮN

5. VẾT CHÍCH CỦA SỨA
• Vết chích của các sinh vât biễn ở vùng nước ôn đới có thể không
nguy hiểm nhưng ở vùng nước nhiệt đới thì có thể gây nhiễm độc
nặng.
• Rữa vết chích bằng dấm hoặc nước biễn.
• Nếu chổ vết chích đau và đỏ, đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế.
• Nếu trẻ có dấu hiệu phản ứng phản vệ, giọi hổ trợ y tế khẩn.
• Đổ dấm hoặc nước biễn vào vùng bị chích nhằm bất hoạt các tế
bào tiết chất độc.
• Giúp trẻ ngồi xuống và bất động như trường hợp bị rắn cắn.
• Gọi hổ trợ y tế.
• Theo dõi đáp ứng và dấu hiệu sinh tồn của trẻ trong khi chờ hổ trợ y
tế.

6. VẾT CHÍCH CỦA SỨA

7. VẾT THƯƠNG DO GAI CỦA SINH
VẬT BiỄN
• Khi vô tình dẫm lên các sinh vật biễn có gai sẽ gây vết thương trên
da, đôi khi gây sưng đỏ và đau, các gai này có thể bị gãy và găm
vào chân trẻ.
• Đảm bảo nước rữa vết thương không quá nóng.
• Nếu có gai găm vào da hoặc chân trẻ tại chổ sưng, nâng cao chân
trẻ và đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất.
• Ngâm chân trẻ vào nước nóng khoảng 30 phút nếu trẻ có thể chịu
được.
• Đổ thêm nước nóng vào nếu nước nguội, chú y tránh làm bỏng trẻ.

8. VẾT THƯƠNG DO GAI CỦA SINH
VẬT BiỄN

9. VẾT RẮN CẮN
• Nọc rắn có thể gây độc thần kinh hoặc độc máu.
• Độc máu biểu hiện bằng sưng, bầm và chảy máu.
• Độc thần kinh gây càm giác tê, mất cảm giác hoặc châm chích, phù
miệng và gây khó thở.
• Không cho trẻ đi lại, giữ trẻ ngồi yên để tránh chất độc lan rộng.
• Không buộc ga rô, cắt lọc hay hút nọc từ vết thương.
• Nếu có thể, miêu tả hình dáng màu sắc của con rắn nhưng không
cố gắng bắt nó.
• Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng dị ứng, xử trí như sốc phản vệ.
• Nếu trẻ ngưng tim ngưng thở, hồi sức tim phổi.

10. VẾT RẮN CẮN
• Bình tĩnh giúp trẻ ngồi và nằm yên.
• Đặt một miếng đệm lên vùng vết cắn, băng đè ở phía trên và bất
động vùng bị cắn với băng rộng.
• Nếu cấp cứu y tế bị trì hoãn, băng đè thêm một băng trải rông từ vết
cắn lên phía trên của chi bị cắn, nếu cần có thể dùng ngón tay luồn
dưới băng để làm lỏng băng.
• Bất động chân bằng băng tam giác hoặc băng treo nếu chi bị cắn là
chi trên.

11. VẾT RẮN CẮN

12. HẠ THÂN NHIỆT
• Hạ thân nhiệt khi nhiệt đô cơ thể < 35oC, nếu giảm hơn nữa thì tình
trạng sẽ rất nặng.
• Trẻ lớn thường sẽ gặp tình trạng này nếu ờ ngoài nhà trong điều
kiện thời tiết xấu, đặc biệt nếu có yếu tố gió lạnh hoặc ngã vào
nước lạnh.
• Nếu trẻ tiếp xúc với nguồn lạnh và đang run, tức là trẻ đang bị hạ
thân nhiệt nhẹ.
• Nếu trẻ càng trở nên lạnh hơn và hết run thì tình trạng có thể đang
nặng hơn. Trẻ trở nên đờ đẫn, lú lẫn hoặc không đáp ứng.
• Không đặt bất kỳ nguồn nhiệt trực tiếp nào cạnh trẻ (như tô nước
nóng) vì nguy cơ gây bỏng cho trẻ.

13. HẠ THÂN NHIỆT
• Nếu trẻ ngưng tim ngưng thở, cấp cứu ngưng tim ngưng thở.
• Khi tai nạn xảy ra, đưa trẻ đến nơi trú ẩn an toàn, nếu không có nơi
trú ẩn nào gần đó, đặt trẻ nằm trên một lớp chất liệu cách nhiệt như
một thảm cỏ khô và chú ý chắn gió cho trẻ, phủ trẻ bằng túi ngủ khô
hoặc một tấm chăn mỏng sau đó dùng cơ thể bạn để làm ấm cho
trẻ.

14. HẠ THÂN NHIỆT
• Nếu bạn có thể đưa trẻ đến nơi trú ẩn, cởi bỏ quần áo ướt khỏi
người trẻ và thay thế bằng quần áo khô, phủ trẻ với nhiều chăn, có
thể đặt trẻ lên giường, trùm đầu bằng mủ và đảm bảo rằng phòng
ấm, ở cạnh trẻ.
• Gọi hổ trợ y tế.

15. HẠ THÂN NHIỆT
• Cho trẻ uống nước ấm và dùng thức ăn có năng lượng cao, như sô
cô la, theo dõi đáp ứng cũng như dấu hiệu sinh tồn của trẻ, không
để trẻ một mình cho đến khi bạn chắc chắn rằng thân nhiệt của trẻ
đã trở về bình thường.

16. HẠ THÂN NHIỆT
• Hạ thân nhiệt ở trẻ sơ sinh: đối tượng này có cơ chế điều hòa thân
nhiệt chưa phát triển đầy đủ, trẻ có thể mất nhiệt nhanh và đưa đến
hạ thân nhiệt ở phòng lạnh, nghi ngờ hạ thân nhiệt nếu bạn ở môi
trường mát hoặc lạnh và bạn cảm thấy da trẻ lạnh, trẻ có vẻ ủ rũ,
yên tĩnh bất thường và không bú sữa.
• Gọi hổ trợ y tế khẩn cấp.
• Đưa trẻ đến phòng ấm hoặc làm ấm phòng, phủ trẻ trong chăn
• Mang mủ cho trẻ, bồng trẻ áp sát người bạn để làm ấm cho trẻ
bằng thân nhiệt của bạn.

17. HẠ THÂN NHIỆT