Tiếp tục loạt bài về "First aid for babies and children". Góc Y Khoa xin giới thiệu phần 7 với nôi dung chủ yếu liên quan đến vấn đề sơ cấp cứu các chấn thương vùng đầu mặt và cột sống, là những vùng trọng yếu của cơ thể với nguy cơ tử vong và di chứng nặng nề nếu xử trí ban đầu không đúng cách.

1. FIRST AID FOR BABIES
AND CHILDREN
(DR GINA M. PIAZZA)
PHẦN 7
NHÓM DỊCH MEDICAL LONG

2. NUỐT NHẦM HÓA CHẤT
• Cố gắng tìm ra hóa chất nào, khi nào, lượng bao nhiêu và chú ý
rằng một số thuốc có thể tạo khói nguy hiểm.
• Đừng cố gắng khiến trẻ nôn vì như vậy có thể làm nặng hơn tình
trạng của trẻ.
• Nếu trẻ không đáp ứng, làm thông thoáng đường thở, kiểm tra nhịp
thở, nếu còn thở cho trẻ nằm ở tư thế hồi phục, nếu không thở tiến
hành cấp cứu ngưng tim ngưng thở.
• Nếu phải thổi ngạt mà trên miệng trẻ có dính hóa chất, dùng mask
túi hoặc miếng che mặt.
• Lau sạch các chất dính trên miệng hoặc mặt trẻ.
• Môi trẻ bị bỏng bởi các chất ăn mòn, nhạt màu, cho trẻ uống ngay
nước lạnh hoặc sữa
• Xác định hóa chất trẻ đã uống và gọi hỗ trợ cấp cứu

3. NUỐT NHẦM HÓA CHẤT

4. NGỘ ĐỘC THUỐC HOẶC RƯỢU
• Nếu trẻ uống nhầm thuốc, có thể tìm hộp thuốc ở gần đó.
• Nếu trẻ uống nhầm rượu, có thể có mùi rượu hoặc trẻ có dấu hiệu
thản thốt hoặc nôn ói, trẻ có thể có dấu hiệu đỏ bừng mặt, ẩm da,
nói khó nghe, thở sâu và ồn ào, và mạch nảy mạnh.
• Một lượng nhỏ rượu cũng có thể gây hại cho trẻ.
• Cấp cứu ngưng tim ngưng thở (nếu cần)
• Cố gắng xác định loại, liều và thời điểm uống nhầm.
• Nếu trẻ uống rượu, cho trẻ nằm nghỉ và quan sát trẻ trong khi chờ
hổ trợ y tế, để cạnh trẻ một cái tô phòng trường hợp trẻ nôn ói, nếu
trẻ ngủ đảm bào trẻ vẫn có thể thức tỉnh khi được đánh thức.

5. NGỘ ĐỘC THUỐC HOẶC RƯỢU

6. NGỘ ĐỘC THẢO DƯỢC
• Nhiều loại thảo dược có độc tính nếu dùng lượng lớn.
• Không cố gắng làm trẻ nôn vì có thể làm hại thêm cho trẻ.
• Cố gắng xác định loại, lượng, khi nào trẻ ăn thảo dược.
• Quan sát trong miệng trẻ và lấy ra bất cứ mẩu dược thảo nào còn
sót lại

7. VẾT THƯƠNG ĐẦU
• Loại chấn thướng này có thể gây chảy máu nhiều.
• Chú ý đánh giá tri giác (mức độ đáp ứng) của trẻ.
• Nếu máu thấm dần qua 1 – 2 lớp băng, đè thêm một băng khác để
ngăn chảy máu.
• Nếu chảy máu nhiều không thể kiểm soát hoặc nghi ngờ chấn
thương não, gọi ngay cấp cứu.
• Cấp cứu ngưng tim ngưng thở nếu cần.
• Đè vết thương bằng miếng gạc hoặc băng vô trùng.
• Cố định băng chắc chắn, nếu còn chảy máu, dùng tay đè thêm
• Cho trẻ nằm xuống với đầu và vai cao nhẹ.
• Nếu vết thương cần khâu, đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất

8. VẾT THƯƠNG ĐẦU

9. CHẤN THƯƠNG ĐẦU
• Trong trường hợp nặng, trẻ có thể bị choáng hoặc mất ý thức tạm thời, trẻ
có thể đau đầu, càm giác chóng mặt, buồn nôn, và có lẽ không nhớ những
gì vừa xảy ra.
• Trong trường hợp nặng hơn, có thể chảy máu hoặc phù trong sọ gây chèn
ép não bộ, biểu hiện ban đầu trẻ dường như không bị ảnh hưởng gì, sau
vài phút, vài giờ hoặc thậm chí vài ngày trẻ bắt đầu suy giảm ý thức, kém
đáp ứng.
• Không bao giờ rung lắc trẻ để đánh giá phản ứng của trẻ.
• Nếu chấn thương xảy ra trong lúc tập thể thao, yêu cầu trẻ ngừng chơi cho
đến khi được đánh giá y khoa.
• Nghi ngờ nứt sọ khi ý thức bị tổn hại, có máu hoặc dịch lẫn máu chảy ra từ
mũi hoặc tai, có vùng mềm trên sọ, máu xuất hiện ở vùng màu trắng của
mắt, và/hoặc biến dạng mặt.
• Tổn thương tủy sống có thể đi kèm tổn thương não

10. CHẤN THƯƠNG ĐẦU
• Các dấu hiệu chấn thương đầu nặng: rối loạn định hướng, và/hoặc
tăng ngầy ngật, nhìn đôi, nôn ói, đau đầu kéo dài, mất trí nhớ, khó
nói chuyện hoặc đi lại và co giật.
• Nếu trẻ bị choáng, cho trẻ nằm xuống sàn, không đặt trẻ ngồi trên
ghế vì nguy cơ té ngã, nếu trẻ bị bất tỉnh gọi cấp cứu ngay, để trẻ
nghỉ ngơi và quan sát trẻ trong khi chờ sự hổ trợ y tế.

11. CHẤN THƯƠNG ĐẦU
• Nếu trẻ không đáp ứng, tránh di chuyển trẻ vì có nguy
cơ tổn thương cột sống cổ.
• Quỳ phía sau đầu trẻ, đặt 2 khuỷu tay trên đất, làm
thông thoáng đường thở bằng cách dùng thủ thuật nâng
hàm, đặt 2 tay ở 2 bên mặt trẻ, các ngón tay ở góc hàm,
nhẹ nhàng nâng hàm NHƯNG không làm nghiêng đầu
trẻ ra sau.
• Kiểm tra nhịp thở, nếu trẻ còn thở tiếp tục nâng hàm,
nếu không cấp cứu ngưng tim ngưng thở.

12. CHẤN THƯƠNG ĐẦU

13. CHẤN THƯƠNG XƯƠNG GÒ MÁ/
MŨI
• Nguy cơ của 2 loại tổn thương này là gây phù và chèn
ép đường thở.
• Nếu kẹp mũi khiến trẻ đau, yêu cầu trẻ ngồi đổ người ra
trước hướng về phía tô và dùng gạc mềm thấm máu cho
trẻ.
• Cho trẻ ngồi xuống dùng túi đá chườm chổ tổn thương
để hạn chế phù, giữ túi đá khoảng 20 phút.
• Nếu có bất cứ gãy xương nào nghi ngờ, đưa trẻ đến cơ
sở y tế ngay

14. CHẤN THƯƠNG XƯƠNG GÒ MÁ/
MŨI

15. CHẤN THƯƠNG HÀM
• Chấn thương này có thể gây phù, mất vận động bình thường và làm
di lệch răng.
• Giúp trẻ ngồi với đầu nghiêng ra trước, nói trẻ nhổ ra bất cứ răng
lỏng lẻo nào, không nuốt máu và nước bọt.
• Đặt một túi đá dưới hàm bị chấn thương, cố gắng giữ vị trí như vậy
cho đến khi đến bệnh viện.
• Không băng cố định hàm trong trường hợp trẻ có nôn.

16. CHẤN THƯƠNG TỦY SỐNG
• Nếu một đứa trẻ ngã đập đầu xuống đất, ngã ngửa ra sau, than đau
lưng hoặc càm giác tê ở bất cứ phần nào của cơ thể nên nghi ngờ
tổn thương tủy sống.
• Không di chuyển trẻ nếu không cần thiết.
• Nếu phải di chuyển trẻ, tránh xoắn vặn hoặc cong cột sống.
• Cấp cứu ngưng tim ngưng thở nếu cần.
• Trấn an trẻ, yêu cầu trẻ không di chuyển, quỳ sau đầu trẻ, đặt 2
khuỷu tay trên đất, đặt 2 bàn tay ở 2 bên đầu trẻ, giữ đầu trẻ thẳng
trục với cột sống NHƯNG không kéo đầu trẻ.
• Giữ đầu trẻ trong khi chờ hổ trợ y tế, có thề dùng chăn cuộn lại đặt
2 bên cổ để hỗ trợ.
• Theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn của trẻ

17. CHẤN THƯƠNG TỦY SỐNG