2. Sevgili Öğrenciler;
Dersimizde tasarım sürecinde bir çok öğrenci daha işe
başlamadan
ön
yargılı
düşünüp
bu
derste
başaramayacağını düşünüyor ya da farklı ve yeni bir fikir
bulma aşamasında zorlanıyor.
İşte size yaratıcılığın kapılarını açacak bir rehber
çalışma, arkamıza yaslanıp sunuyu dikkatlice izleyelim.
3. Öyle bir buluş yapmak istiyorum ki... Buluşum, dünyayı değiştirsin!
Yaşamı kolaylaştırsın. Herkes, “Bu ne olağanüstü bir düşünce!” desin.
Tüm bunlar size nasıl geliyor? Bunları okuyunca heyecanlanıyor
musunuz?
Yoksa, burun mu kıvırıyorsunuz? Belki de dünyayı değiştirecek bir
buluş yapabileceğinize inanmıyorsunuz. Öyleyse çok ama çok
yanılıyorsunuz.
Birincisi, bugüne kadar yapılan buluşların hepsi dünyayı değiştirdi,
yaşamı kolaylaştırdı.
Ortaya çıkan düşüncelerin hepsi olağanüstüydü. İkincisi, herkes buluş
yapabilir. Ama herkes!..
4. BuluĢ yapmak için neler yapılması gerektiği bir sır değil!
Ortada bir sorun olacak. Sonra da bu soruna çözüm yolları
arayacaksınız.
Buraya kadar her Ģey kolay!
Kolay olmayan, özgün ve yeni bir düĢünce bulmak!
Bunun da üstesinden gelebilirsiniz.
Yapmanız gereken, düĢünme becerilerinizi, özellikle
yaratıcı düĢünme becerilerinizi geliĢtirecek çok sayıda
etkinliğe katılmak!
ĠĢte sihirli sözcüklerimiz: “yaratıcı düşünmek”.
5. Yaratıcı düĢünmek denince aklınıza neler geliyor?
Yeni bir düĢünce ortaya atmak.
BaĢka bir deyiĢle, iki düĢünceyi, daha önce olmadığı bir
Ģekilde birleĢtirmek.
Bir konuya farklı bir bakış açısıyla, yeni bir yaklaşımla
bakabilmek. Bir sorunu çözmek!
Bunların hepsi olabilir.
Üstelik, “siz de çok oluyorsunuz!” diyeceksiniz ama ister
inanın, ister inanmayın herkes yaratıcı düĢünebilir.
Ama herkes!..
6. Bazıları “ben yaratıcı düşünemem” deyip işin içinden çıkıyor.
durun bakalım! Gündelik yaşamınızı düşünün.
Orada
Sırt çantanızın iki askısı da koptu! Bunları birbirine bağlamayı
düĢünmediniz mi?
Belki de kurĢunkaleminizin boyu o kadar kısaldı ki kullanmakta
zorluk çektiniz. Kullanılmaz durumdaki gazlı boya kaleminin
plastik borusunu çıkarıp kaleminize takmadınız mı?
Hiç mi düĢ kurmadınız? Dağınık odanızı toplamanın, ödevleri kolayca
yapmanın, daha hızlı koşmanın, ağaca çıkmanın ya da uçmanın yollarını
aramadınız
mı?
Kimbilir,
daha
hatırlayamadığımız
ne
yaratıcı
düşünceleriniz oldu?
Ne yazık ki, çalışmadan, çaba göstermeden, üzerinde kafa patlatmadan,
yorulmadan yeni ve özgün bir düşünce ortaya çıkmıyor. Peki, nasıl yaratıcı
düşüneceğiz? Elbette yaratıcı düşünme becerilerimizi geliştirmenin yolları
var. Hem de pek çok!
7. ĠLĠġKĠ KUR !
Çevrenizdeki eşyalara bakın ve
bunlar arasında ilişki kurmaya
çalışın. Birbirine yakın nesneler
arasında ilişki kurmak kolaydır.
Örneğin, birer kırtasiye malzemesi
olan silgi ve kalem birleştirilerek
silgili kalem ortaya çıkmıştır. Daha
zor olan birbirine uzak nesneler
arasında ilişki kurmaktır. Saati,
yalnızca zamanı değil; sıcaklığı,
deniz seviyesinden yüksekliği ya da
yönü gösterecek şekilde kullanmak
akıllıca değil mi?
8. DEĞĠġTĠR
Çevrenizdeki eşyaları değiştirmeye
çalışın.
Örneğin,
• kaleminizin boyunu uzatmak ne
işe yarar?
• Bir bardak ne kadar küçülebilir?
• İki kişinin giyebileceği bir tişört
yapılamaz mı?
• Ağaçlardan elde edilen kâğıt
yerine ne kullanılabilir?
• En büyük ama en hafif çikolata
nasıl yapılabilir?
9. ĠġLEVĠNĠ DEĞĠġTĠR
Nesneleri küçültüp büyüterek,
daraltıp
genişleterek
değiştirebileceğiniz gibi bunların
işlevlerini değiştirebilirsiniz.
Tükenmez kalemin içindeki tel
yayı düşünün. Bu yayın bir
benzerinin, spiral defterinizin
sayfalarını bir arada tutmayı
sağladığını
hatırlayın.
Peki,
balon başka ne iş kullanılabilir?
Bardak, su içmek dışında ne işe
yarar?
10. SORUN ÇÖZ
Gündelik yaşamda karşılaştığınız
ve karşılaşmadığınız sorunlara
çözümler bulmaya çalışın.
Yağmur
yağdığında
saçınızın
ıslanmasını nasıl önleyebilirsiniz?
Cebinize
koyduğunuz
çikolata
eriyebilir. Bunun erimemesi için ne
yapılabilir?
Belki de hiç karşılaşmayacağınız
sorunları kendiniz üretebilirsiniz.
Ya okuma yazma bilmeseydiniz,
nasıl alışveriş ederdiniz?
Küçük kutu büyük kutunun içine
girer. Peki, büyük kutu küçüğün
içine nasıl girer?
11. UYARLA VEYA ESĠNLEN
Çevrenizi dikkatle gözlemleyin.
Gördüğünüz nesnelerin özelliklerine
dikkat edin. Bu özelliklerin başka bir
alanda işe yarayıp yaramayacağını
düşünün.
Örneğin, örümceklerin ağ örmek için
ürettikleri ipek, hem hafif ve esnek hem
de çelik kadar sağlamdır.
Bu ipeğin moleküler yapısı öğrenilirse
hafif, esnek ve sağlam yeni malzemeler
üretilebilir.
Çok iyi yüzücü oldukları bilinen
köpekbalıklarının derileri taklit edilerek
yüzücü mayoları yapılabilir.
12. BASĠTLEġTĠR
Çevrenizdeki nesnelere bakın ve
bunların nasıl daha az parçalı
olabileceğini düşünün.
Örneğin saat, kolda kayışsız nasıl
durabilir?
Kulpu olmadan bardak nasıl kolay
tutulabilir?
Kolu olmadan kapıyı nasıl açarız?
13. •
•
•
•
•
•
ĠliĢki kur
DeğiĢtir
ĠĢlevini değiĢtir
Sorun çöz
Uyarla ya da esinlen!
BasitleĢtir
Bu yolları deneyin. Bakalım düşünme becerilerinizde ne gibi
değişiklikler olacak? Ancak, şunları da unutmayın. Yeni ve özgün
bir düşünce bulabileceğinize önce kendiniz inanın. Çevrenizi
sorgulayın. Çılgın şeyler düşünmekten, farklı bakmaktan
korkmayın. Cesur olun. Düş kurmaktansa hiç vazgeçmeyin.
14. Kimi zaman büyüklerin bazı kişilere
bir sorunu çözdüklerinde "mühendis
kafası işte, nasıl da çözdü" dediklerini
duymuşsunuzdur.
Bu insanların yaratıcılıklarının nedeni,
hiç durmadan çevrelerindeki her şeyi
incelemeleri ve de sorgulamalarıdır.
Olasılıklara önem verirler. Bunun
anlamı, bir sorunun birden çok
çözümünün olmasıdır. Hem her yolu
denerler, hem de beceriklidirler.
Ayrıca
yaptıkları
işin
önemine
inanırlar,
kendilerine
güvenirler.
Mühendis kafalılar için sorunsuz bir
dünya, kurumuş ağaç gibidir.
Sorunlar onları canlı tutar.
15. Küçük mühendislere bir bakın!
•
Chester Greenwood 15 yaşında. Hasta olmadan kışın sokağa
çıkabilmek için "kulaklık" yaptı.
•
Suzanna Goodin 6 yaşında. Çok sevdiği kedilerinin bulaşığını
yıkamayı sevmediği için "yenebilen kaĢık" yaptı.
•
Eric Bunnelle balık beslemek istedi. Annesi, "Biz yokken balığı ne
yapacağız?" diye karşı çıktı. Eric soruna çözüm buldu: "Balık
besleme makinesi" yaptı. Hem de bu makine telefonun
telesekreterine bağlıydı. Telesekretere mesaj bırakıldığında balığa
yem düşüyordu.
Sizin bu çocuklardan hiçbir farkınız yok. Daha
büyümeyen, çocuk kalan herkes buluĢ yapabilir.
doğrusu
16. Tek yönlü düşünmek yeni düşünceler bulmanızı engelleyebilir.
Buluş yaparken olabildiğince çok düĢünce üretin. Bunun için
beyin fırtınası yapın.
Buluş yapacağınız konuyu çalıĢın, bilgi edinin.
İlgili konularda bilgili kiĢilerden
deneyimleri size ışık tutabilir.
yardım
alın,
onların
Bilgilenmenin şöyle bir yanı da var.
Güvenlik açısından kimi Ģeyleri bilmek, kesinlikle iĢimize
yarar. Yerçekimi nedeniyle yere düşeceğimizi, elektriğin bizi
çarpacağını bilmek gibi. Ama gerçeklerin değişmez, soru
sormanın gereksiz, düşüncelerin tersi ileri sürülemez olduğuna
inanmak düĢ gücümüzü kısıtlayabilir.
17. Neyse ki siz çocuklar şanslısınız; derin bir düş dünyanız var.
Yapacağınız buluĢun taslağını çizin.
Bu, her zaman işinize yarar. Bu şekilde parçaları ve bu parçaların
uyumunu şekil üzerinde görerek buluĢunuzu kontrol edersiniz.
Daha birçok püf noktası olabilir buluş yapmanın.
Buluş yapmak hem kolay hem de zor olabilir. Şöyle düşünün,
ayakkabınızı şimdi kolay bağlıyorsunuz. Bunun kolay olmadığı
zamanları anımsayın.
Güneş’in doğuşunun nasıl gerçekleştiğini düşünmek kimine zor
gelir; Dünya’nın kendi ve Güneş’in çevresinde döndüğünü,
Güneş’in bir yıldız olduğunu bilen birineyse kolay.
Önemli olan, buluĢ yapmak için kendinizi hazır hissetmeniz.
18. 1880’li yıllarda ABD’de yaşayan Josephine, zengin, evinde partiler vermeyi
seven bir kadındır. Bulaşıkları kendisi yıkamasa da, bu işi daha kısa sürede ve
tabak-çanakları kırmadan yapacak bir makine yapmayı düşünür ve bu
düşüncesini de yaşama geçirir.
BuluĢ yapmanın birinci adımı bir problem bulmak, ikinci adımı,
probleme çözüm yolları bulmaktır. Bir problem bulmak ve bu probleme
çözüm aramak buluĢ yapmanın en zor yanıdır. Kısacası, önemli olan
bir düĢünce yakalamaktır. Sonra bu düĢünceyi geliĢtirmek daha
kolaydır. Josephine de öyle yapar.
BulaĢıkları daha hızlı ve kırmadan yıkayacak bir makine tasarlar. Ġlk
olarak tabak-çanakların ölçüsünü alır. Çünkü, bulaĢıkların makineye
sığması gerekir. Sonra, tabak, bardak ve tencerelerin ayrı ayrı içine
konabileceği metal sepetler hazırlar. Bu sepetleri, altında bir pervane
olan bakır bir ısıtıcının içine yerleĢtirir. Bir motor pervaneyi
döndürdükçe, pervane üzerindeki deliklerden makinenin içine sıcak
sabunlu su fıĢkırır ve bulaĢıkların üzerine yağar. Josephine’in buluĢu
çalıĢmıĢtır. ArkadaĢları bu makineye hayran olur. Makinenin adını
Cochrane bulaĢık makinesi koyarlar.
19. “Yaratıcılık yaĢama yepyeni bir gözle
bakabilme ve bunu kullanarak güzel veya
iĢe yarayan Ģeyler ortaya çıkarabilme
yeteneğidir”.
