1. ΑΊΓΡΝΠΜΟ
• Μ Ενόδμημξ μκόμαζε ηεκ Αίγοπημ «δώνμ ημο Κείιμο».
• Μη μόκημμη θάημηθμη-πμο ήηακ γεςνγμί- εγθαηαζηάζεθακ ζηεκ πενημπή
γύνς ζημ 5.000 π.΢.
• Ε Αίγοπημξ εκώζεθε γηα πνώηε θμνά θάης από έκακ μμκαδηθό άνπμκηα
ημ 3.100 π.΢. (400 πνόκηα πνηκ από ηεκ επμπή ηςκ ποναμίδςκ).
• Μη Αηγύπηημη ακέπηολακ έκα δηθό ημοξ ζύζηεμα γναθήξ ηα ηενμγιοθηθά θαη
μη γναθείξ θαηείπακ ζεμακηηθή ζέζε ζηεκ θμηκςκία ημοξ.

3. Ζενμγιοθηθά
Έγναθακ επάκς ζε
πάπονμοξ, αιιά θαη μη
ημίπμη ηςκ μκεμείςκ είκαη
γεμάημη από ηενμγιοθηθά
θείμεκα.
Ε αηγοπηηαθή γναθή
πενηιαμβάκεη πενίπμο
5.000 ηενμγιοθηθά ζεμεία

4. Ε ΑΖΓΡΝΠΖΑΗΉ ΠΈ΢ΚΕ Έ΢ΓΖ ΚΑ
ΓΝΖΔΓΊΛΓΖ:
Θαομάζηα επηηεύγμαηα:
• Οηεκ ανπηηεθημκηθή (καμύξ, ποναμίδεξ, ηάθμοξ)
• Οηε γιοπηηθή (ακάγιοθα ή γιοπηά από πέηνα, λύιμ, γύρμ)
• Οηε δςγναθηθή (ημηπμγναθίεξ, ηαθηθή δςγναθηθή, παπύνμοξ)
• Οηεκ αγγεημπιαζηηθή
• Οηεκ οθακηηθή
• Οηεκ θμζμεμαημπμησα

5. ΑΊΓΡΝΠΜΟ: ΠΜ ΝΞ΍ΠΜ ΓΚΖΑΊΜ
ΗΞΆΠΜΟ ΟΠΕΚ ΖΟΠΜΞΊΑ
• Ε πώνα, δηαδμπηθά, γκςνίδεη ηνεηξ πενηόδμοξ αθμήξ, αοηή ημο Ανπαίμο
Βαζηιείμο, ημο Ιέζμο θαη ημο Κέμο Βαζηιείμο. Ηαηά ηεκ πενίμδμ ημο
Ανπαίμο Βαζηιείμο (3000-2200 π.΢.) ημ θνάημξ μνγακώκεηαη. Ημκηά ζηεκ
πνςηεύμοζα Μέμθηδα μη Φαναώ μηθμδμμμύκ γηγακηηαίμοξ ηάθμοξ, ηηξ
ποναμίδεξ.
• Ηαηά ηεκ πενίμδμ ημο Ιέζμο Βαζηιείμο (2050-1800 π.΢.) ε Αίγοπημξ
αθμάδεη. Γηα κα πνμζηαηεοζμύκ από ηηξ επηδνμμέξ, μη Αηγύπηημη
μπονώκμοκ ηα ζύκμνα ηεξ πώναξ. Ε πνςηεύμοζα μεηαθένεηαη ζηε Θήβα,
ζηεκ Άκς Αίγοπημ. Ηαηά ηεκ πενίμδμ ημο Κέμο Βαζηιείμο (1600-1100
π.΢.) ε Αίγοπημξ αθμιμοζεί ημπενηαιηζηηθή πμιηηηθή θαη επεθηείκεηαη
πνμξ ημκ Κόημ θαη ηεκ Ακαημιή. Ημκηά ζηε Θήβα μη Φαναώ πηίδμοκ ημοξ
ηάθμοξ ημοξ «ζηεκ θμηιάδα ηωκ βαζηιέωκ» θαη μηθμδμμμύκ ιαμπνμύξ
καμύξ, όπςξ ημο Ηανκάθ, ημο Θμύλμν θαη ημο Αμπμύ Οημπέι.

6. Μ ΦΑΞΑ΍ ΗΑΖ ΜΖ… ΆΘΘΜΖ…
• Μ Φαναώ ζεςνείηαη γημξ ημο οπένηαημο ζεμύ ηςκ Αηγοπηίςκ,
ημο ΋ζηνη. Γίκαη απόιοημξ θονίανπμξ, δημηθεί ημ ζηναηό θαη
είκαη μ ακώηαημξ ζνεζθεοηηθόξ αληςμαημύπμξ. Μ Φαναώ γηα κα
θοβενκά πνεζημμπμηεί πιήζμξ θναηηθώκ οπαιιήιςκ.
• Μη πωνηθμί απμηειμύκ ηα εκκέα δέθαηα ημο αηγοπηηαθμύ
πιεζοζμμύ θαη δεκ είκαη ηδημθηήηεξ ηςκ θηεμάηςκ πμο
θαιιηενγμύκ. Νιενώκμοκ ζημοξ θαηόπμοξ ηεξ γεξ (Φαναώ,
θναηηθμύξ οπαιιήιμοξ, ηεναηείμ) βανείξ θόνμοξ. Μη ηεπκίηεξ
δμοκ ζηηξ πόιεηξ. Γίκαη λοιμονγμί, μηθμδόμμη, ζηδενμονγμί,
επελενγαζηέξ μεηάιιςκ, πνοζμπόμη, λοιμγιύπηεξ θαη ιηζμλόμη.
Οηα μνοπεία ηεξ ενήμμο ενγάδμκηαη θονίςξ αηπμάιωημη
πμιέμμο.

7. • Ννμζπάζεζε κα επηβάιεη μηα
μμκμζεσζηηθή ζνεζθεία ζηε πώνα
ημο, παναμενίδμκηαξ ημοξ άιιμοξ
ζεμύξ θαη ορώκμκηαξ ζηε ζέζε
ημο ύρηζημο ζεμύ-δεμημονγμύ ημκ
Άημκ, ημ ζεό ημο ήιημο θαη ημο
θςηόξ.
• Γθηόξ από ηε ζνεζθεοηηθή νήλε μ
εθθεκηνηθόξ αοηόξ θαναώ
επηπείνεζε θαη μηα άιιε νήλε με
ημ θαηεζηεμέκμ, αοηή ηε θμνά
ζηεκ ηέπκε. Ωξ ηόηε επηθναημύζε
παναδμζηαθά ε ηάζε κα
απεηθμκίδμκηαη ηα πνόζςπα,
ηδηαίηενα μη βαζηιείξ, με ηδακηθά
θαη ηέιεηα παναθηενηζηηθά. Μ
Αθεκαηώκ δήηεζε από ημοξ
θαιιηηέπκεξ κα ημκ απεηθμκίδμοκ
όπςξ αθνηβώξ είκαη (πανόηη ήηακ
πμιύ «άζπεμμξ»).
Ο ΕΚΚΕΝΣΡΙΚ΋΢ ΦΑΡΑ΍ ΑΚΕΝΑΣ΍Ν

8. ΚΓΦΓΞΠΊΠΕ: Ε ΟΌΔΡΓΜΟ ΠΜΡ
ΑΗΓΚΑΠ΍Κ

9. ΠΜΡΠΑΓ΢ΑΙ΍Κ

10. • Ε ακαθάιορε ημο ηάθμο έγηκε ημ
1922 από ημκ Βνεηακό
ανπαημιόγμ Ηάνηεν. Ήηακ μ
μμκαδηθόξ ηάθμξ πμο δεκ ήηακ
ζοιιεμέκμξ. Πμ ζώμα ημο ήηακ
ηοιηγμέκμ με ιηκά πακηά, εκώ ημ
θεθάιη ημο θαιοπηόηακ από μηα
εκηοπςζηαθή μιόπνοζε μάζθα πμο
έμεηκε ζηεκ ηζημνία ςξ «ε μάζθα
ημο Πμοηαγπαμώκ».
• Μη ζανθμθάγμη έθενακ μαγηθέξ
νήζεηξ πμο βμεζμύζακ ηεκ ροπή
κα θύγεη από ημκ Ηάης θόζμμ θαη
κα ηαληδέρεη ζηε μειιμκηηθή δςή.
ΟΑΞΗΜΦΆΓΜΟ ΠΜΡ ΠΜΡΠΑΓ΢ΑΙ΍Κ
Νέζακε λαθκηθά, ζε ειηθία 18
εηώκ. Παθηθή αίζμοζα

11. Μ ΗΆΞΠΓΞ ΙΓΘΓΠΆ ΠΕ ΟΑΞΗΜΦΆΓΜ
ΠΜΡ ΠΜΡΠΑΓ΢ΑΙ΍Κ

12. ΝΡΞΑΙΊΔΓΟ
• Οη ποναμίδεξ είκαη ηάθμη γηα ημοξ βαζηιηάδεξ ηεξ Αηγύπημο, ημοξ
Φαναώ. ΢θμπόξ ηεξ ποναμίδαξ ήηακ κα «ζηεγάζεη» ημ κεθνό Φαναώ
θαηά ηε δηάνθεηα ηεξ μεηαζακάηηαξ δωήξ ημο. Οη ανπαημιόγμη ιέκε όηη
ημ ζπήμα ηεξ ποναμίδαξ πνμήιζε από παιαηόηενμοξ ηύμβμοξ ή
ζομβόιηδε ηηξ αθηίκεξ ημο ήιημο ή αθόμα θαη μηα ζθάια πνμξ ημκ
μονακό.
• Γηα ημ πηίζημμ ηεξ ποναμίδαξ πνεηαδόηακ βαζηθά ζθιενή πέηνα. Έηζη
μη Αηγύπηημη έθηηαπκακ ηηξ ποναμίδεξ με θμμμάηηα δμιενίηε, έκα είδμξ
πμιύ ζθιενήξ πέηναξ. Οη «μηθμδόμμη» δμύιεοακ ηεκ πέηνα με ηα
ζθανπέια. Σα άθνα ηωκ ζθανπέιωκ ηα ζένμαηκακ γηα κα είκαη πημ
θμθηενά. Οη μηθμδόμμη πηοπμύζακ ηα ζθανπέια με ζθονηά. Οη ενγάηεξ
πνεζημμπμημύζακ ζθήκεξ γηα κα ζηαζενμπμηήζμοκ ημοξ μγθόιηζμοξ
μεηαλύ ημοξ, θμιιώκηαξ ηα άθνα ημοξ ζε εζμπέξ ηωκ ιίζωκ.

13. Έπεη ύρμξ 146,60 μ. θαη ηέιεηα
ηεηνάγςκε βάζε με πιεονά 230,35 μ.
πνμθαιεί δε εκηύπςζε ζημοξ
ζύγπνμκμοξ ενεοκεηέξ γηα ηα
δεδμμέκα ηεξ επμπήξ ηεξ θαηαζθεοήξ
ηεξ. Οομπενηιαμβάκμκηακ ζηα Γπηά
Θαύμαηα ημο θόζμμο. Γηα ηεκ
απμπενάηςζή ηεξ πνεηάζηεθακ 30
πνόκηα δμοιεηάξ από 100.000
ενγάηεξ-δμύιμοξ, πμιιμί από ημοξ
μπμίμοξ πέζακακ θαηά ηε δηάνθεηα
θαηαζθεοήξ ηεξ. Πμ εζςηενηθό ήηακ
ιαβύνηκζμξ από δηαδνόμμοξ θαη
δςμαηηάθηα, πμο εμπόδηδακ ηεκ
εύθμιε δηείζδοζε ζημκ θύνημ πώνμ,
όπμο βνηζθόηακ ε ζανθμθάγμξ ημο
Φαναώ.
ΝΡΞΑΙΊΔΑ ΠΜΡ ΢ΈΜΝΑ

14. ΔΩΓΞΑΦΖΗΉ
Οηεκ Αίγοπημ ακαπηύπζεθε ε ηδέα όηη μ κεθνόξ έπνεπε κα ζοκμδεύεηαη θαη από
πνμζθηιείξ ή έκδμλεξ δναζηενηόηεηεξ πμο παναθηήνηδακ ηεκ επίγεηα δςή ημο.
Έηζη ακαπηύπζεθε ε ηέπκε ηεξ ημηπμγναθίαξ πμο απεηθόκηδε όιεξ αοηέξ ηηξ
δναζηενηόηεηεξ, όπςξ, θοκήγηα, αγνμηηθή δςή, πμνμί, πμιεμηθμί ζνίαμβμη θιπ.
Θέγεηαη πςξ μ ζπεδηαζμόξ ακαπηύπζεθε από ημοξ ανπαίμοξ Αηγοπηίμοξ, μη μπμίμη
ζπεδίαδακ ημ πενίγναμμα ηεξ ζθηάξ, γη’ αοηό ζπεδόκ όιεξ μη ακζνώπηκεξ
δςγναθηθέξ παναζηάζεηξ έπμοκ ημ πνόζςπμ θαη ηα πόδηα ζε πνμθίι (πιάγηα όρε)
εκώ ημ ζώμα απεηθμκίδεηαη ηηξ πενηζζόηενεξ θμνέξ ζε πνόζμρε.
Οοκήζηδακ κα βάθμοκ ηα ακδνηθά ζώμαηα ζθμονόηενα από ηα γοκαηθεία, με ζθμύνα
ώπνα ή ζηέκκα θαη ηα γοκαηθεία με ακμηπηή ώπνα ή θίηνηκα. Πα μαιιηά θαη ηα μάηηα
ζπεδόκ πάκηα μαύνα, ακ πμο θαη πμο θάπμηα μαιιηά είπακ θόθθηκμ ή μπιε πνώμα.
Γίπακ 10 πνώμαηα ζηεκ πνςμαηηθή ημοξ παιέηα:
Άζπνμ, μαύνμ, γθνίδμ (από ηεκ ακάμηλε ηςκ δομ πνμεγμομέκςκ), βαζύ θίηνηκμ,
ζθμύνα ώπνα, γήηκμ θαθεηί, θόθθηκε γε, πνάζηκμ ημο μαιαπίηε, βημιεηηά γε θαη
αηγοπηηαθό μπιε.

19. ΓΘΡΝΠΖΗΉ
Πμ γιοπηό ηεξ ανπαίαξ Αηγύπημο είκαη θονίςξ γηα ηεκ μκεμεηαθή μμνθή ημο
καμύ θαη οπόθεηκηαη ζημοξ θακόκεξ ηεξ μμνθήξ πανμοζίαζεξ ηςκ ζεμηήηςκ,
ζημοξ Φαναώ, ημοξ ηενείξ, ζημοξ οπάιιειμοξ θαη ηα μέιε ηςκ μηθμγεκεηώκ ημοξ.
Μη γιύπηεξ δεκ είκαη θεμηζμέκμη θαη δεκ απεηθμκίδμκηαη πνόζςπα με αημμηθά
παναθηενηζηηθά, αιιά έκα ζογθεθνημέκμ ηδεώδεξ ημο πανμοζηαδόμεκμο. Ιέζς ηεξ
γιοπηηθήξ ζέιμοκ κα πενηγνάρμοκ έκα θαζεζηώξ .
Οηεκ Γιοπηηθή πανμοζηάδμκηαη με ηε μμνθή ηςκ άθαμπηςκ ζςμάηςκ ζε
ζέζε όνζηα ή θαζηζηή ή γμκαηηζηή, ζοκεδνηάδμκηαξ ηα πένηα πμο ημπμζεηήζεθακ
ζηα γόκαηα, ημ δε μέγεζμξ ηςκ αγαιμάηςκ ήηακ ιόγς ηςκ ηενανπηθώκ ζπέζεςκ
πςνίξ θοζηθέξ ηδηόηεηεξ όπςξ ημο Φαναώ πμο ήηακ πάκηα ορειόηενεξ από
εθείκεξ πμο είπε. Γηα κα απμθεοπζμύκ ηα ζπαζίμαηα ζηα θμμμάηηα θαη γηα κα
είκαη λεθάζανα ζημ ζπεμαηηζμό ηςκ πενηώκ θαη ηςκ πμδηώκ - ήηακ
έκαξ μμκόιηζμξ.
Έκα ηδηαίηενμ είδμξ ηεξ αηγοπηηαθήξ γιοπηηθήξ μκμμάδμκηαη Ushebti. Αοηά ήηακ
ζοκήζςξ θαηαζθεοαζμέκα πμιύπνςμα εηδώιηα ημπμζεηεμέκα ανηζηενά ζε μεγάιεξ
πμζόηεηεξ ζημοξ ηάθμοξ επηθακώκ πνμζώπςκ, εκ ακαμμκή ηςκ οπενεζηώκ πμο
είκαη έημημα κα εθηειέζμοκ "ζηε μεηά ζάκαημκ δςή», γηα ημκ ζακόκηα.

20. ΠΑ ΑΓΆΘΙΑΠΑ ΠΜΡ ΝΞΊΓΗΖΝΑ
ΞΑ΢ΜΠΈΝ ΗΑΖ ΠΕΟ ΝΞΖΓΗΊΝΖΟΟΑΟ
ΚΜΦΞΈΠ

21. Μη ανπαίμη Αηγύπηημη ζηόιηδακ όιμ
ημοξ ημ ζώμα, θμνώκηαξ θάζε
είδμοξ θμζμήμαηα, από ζθμοιανίθηα
μέπνη βναπηόιηα ζημοξ
αζηναγάιμοξ. Ημζμήμαηα θμνμύζακ
όιμη: πιμύζημη θαη θηςπμί, άκδνεξ
θαη γοκαίθεξ, αθόμα θαη μενηθά ηενά
δώα! Πα βανηά θμζμήμαηα, πμο
ζηόιηδακ ηα απιά νμύπα ηςκ
Αηγοπηίςκ, ήηακ έκδεηλε ορειήξ
θμηκςκηθήξ ζέζεξ.
Οοπκά είπακ δηπιή ιεηημονγία: ήηακ
ζημιίδηα θαη ηαοηόπνμκα θοιαπηά,
πμο πνμζηάηεοακ από θάζε θαθό
όπμημκ ηα θμνμύζε.
ΚΟ΢ΜΉΜΑΣΑ

22. Μη ανπαίμη Αηγύπηημη θμνμύζακ
ειαθνηά θαη δνμζενά νμύπα από
ιεπηό, άβαθμ ιηκό ύθαζμα. Πα
νμύπα ημοξ απιώξ ηοιίγμκηακ
γύνς από ημ ζώμα, γηα αοηό θαη
είπακ ειάπηζηεξ ναθέξ. Γηα κα
μεκ δεζηαίκμκηαη,
πνεζημμπμημύζακ πμιύ ιεπηά
οθάζμαηα θαη δε θμνμύζακ
εζώνμοπα.
ΕΝΔΤΜΑ΢ΊΑ

23. Πα βιέθανα βάθμκηακ με πνάζηκμ
πνώμα, από ηνημμέκε μαιαθή πέηνα,
ημ μαιαπίηε, θαζώξ επίζεξ θαη με
γαιάδημ, από ρήγμαηα παιθμύ. Μη
Αηγύπηηεξ ηόκηδακ ημ πενίγναμμα ηςκ
μαηηώκ ημοξ με μαύνμ, πμο ημ
έθηηαπκακ από μμιοβδμμεηάιιεμα θαη
κενό. Έηζη ηα μάηηα ημοξ θαίκμκηακ
μεγαιύηενα θαη πνμζηαηεύμκηακ από
ημκ ήιημ. Πα μάγμοια θαη ηα πείιε ηα
έβαθακ με θόθθηκε ώπνα. Φμνμύζακ
ζηα πείιε ημοξ θόθθηκε ζεναπεοηηθή
αιμηθή θαη έβαθακ επίζεξ θόθθηκα ηα
κύπηα ηςκ πενηώκ θαη ηςκ πμδηώκ
ημοξ. ΢νεζημμπμημύζακ εηδηθέξ
θνέμεξ γηα κα έπμοκ θςηεηκό
πνόζςπμ, αιιά θαη γηα κα απμθύγμοκ
ηηξ ακεπηζύμεηεξ νοηίδεξ.
ΗΑΘΘΩΝΖΟΙ΋Ο

24. Ιε ηε πέκα, πμο ηεκ έθηηαπκακ από ηα
ηνημμέκα θύιια εκόξ θοημύ, έβαθακ ηα
μαιιηά ημοξ. Νμιιέξ Αηγύπηηεξ πμο
λύνηδακ ηα θεθάιηα ημοξ ή είπακ θμκηά
μαιιηά θμνμύζακ πενμύθεξ. Οε εηδηθέξ
πενηπηώζεηξ μη πενμύθεξ ημοξ είπακ
πιμύζηεξ μπμύθιεξ ή ήηακ ζημιηζμέκεξ με
πάκηνεξ. Νμιιμί πίζηεοακ όηη μη ηνίπεξ
ζημ ζώμα θαη ζημ πνόζςπμ ήηακ
ακζογηεηκέξ. Μη γοκαίθεξ έβγαδακ ηα
θνύδηα ημοξ. Οοκήζηδακ κα λονίδμοκ ημ
θεθάιη θαη ημ θμνμί ημοξ, με μπνμύκηδηκεξ
ιεπίδεξ. Ακ θαη θμνμύζακ όιμη πενμύθεξ,
δεκ ήζειακ κα απμθηήζμοκ θαιάθνα. Γηα
κα ημ απμθύγμοκ έηνηβακ ημ θεθάιη ημοξ
με δηάθμνα παναζθεοάζμαηα, όπςξ θμπνηά
γθαδέιιαξ θαη ιίπμξ ηππμπόηαμμο.
Νίζηεοακ αθόμα όηη ημ αίμα ημο μαύνμο
ηαύνμο πενηείπε θάηη μαγηθό πμο εμπόδηδε
ημ άζπνηζμα ηςκ μαιιηώκ.
ΜΑΛΛΙΆ ΚΑΙ ΠΕΡΟΌΚΕ΢

25. Μη ανπαίμη Αηγύπηημη έηνηβακ ημ
δένμα ημοξ με ιάδηα θαη ανώμαηα. Πα
ανςμαηηθά έιαηα μαιάθςκακ ηεκ
επηδενμίδα θαη ηεκ πνμζηάηεοακ από
ημκ ήιημ θαη από ηηξ αμμμζύειιεξ.
Ήηακ πμιύ ζεμακηηθό γηα ημοξ
Αηγοπηίμοξ κα μονίδμοκ όμμνθα,
επεηδή ε δοζμζμία ημο ζώμαημξ ήηακ
έκδεηλε αμανηίαξ. Γηα κα είκαη
ζίγμονμη όηη ζα μύνηδακ όμμνθα θαζ’
όιε ηε δηάνθεηα ηεξ εμέναξ,
ημπμζεημύζακ πάκς ζημ θεθάιη ημοξ
έκακ θώκμ, μ μπμίμξ ήηακ πμηηζμέκμξ
με μηα γιοθηά αιμηθή, πμο ηηξ δεζηέξ
κύπηεξ έιηςκε ανγά πάκς ζηα μαιιηά
ημοξ. Ξάκηηδακ ηα νμύπα ημοξ με
άνςμα θηηαγμέκμ από μύνμ, ιηβάκη
θαη ανςμαηηθά θοηά. Μη θονίεξ
μαζμύζακ πάπηα από μέιη γηα κα
έπμοκ γιοθηά ακαπκμή.
ΑΞ΍ΙΑΠΑ