SlideShare a Scribd company logo
1 of 35
VENI, VIDI, VICI
TEXTOS LATINOS CÉSARTEXTOS LATINOS CÉSAR
DE BELLO GALLICODE BELLO GALLICO
LATÍN IILATÍN II
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
INTRODUCCIÓN A LOS TEXTOS DE CÉSAR
Particularidades de la lengua de César
• Especial cuidado a la coordinación, tanto entre oraciones principales como
subordinadas, en períodos de gran extensión.
• Estilo indirecto con todas sus consideraciones.
• Anástrofe de la preposición (tras el adjetivo) en determinados sintagmas.
• Quam + superlativo (+possum), sea adverbio o adjetivo, tiene valor intensivo “lo más
…….posible”
• Ut con valor explicativo.
• Haplologías en temas de perfecto con sufijo –v –
• La expresión facere certiorem aliquem y su pasiva correspondiente, tanto en forma
personal como en participio pasado.
• La omisión de la forma del infinitivo esse, en los infinitivos compuestos.
• El interrogativo quis en cualquiera de sus formas usado como indefinido.
• Complementos de Régimen en genitivo, dativo y ablativo de los distintos verbos, así
como de adjetivos.
• La expresión opus est + ablativo, cuya especial dificultad se centra en que ese ablativo
sea un participio: ej. Opus est facto “es necesario hacer”
• El uso de determinados verbos en voz pasiva (cogo, coepi, desino), que arrastran o
no a la voz pasiva al infinitivo que rigen, alterando en cualquier caso las normas
sintácticas: ej. lapides iaci coepti sunt “empezaron a arrojar piedras” ne in Treveris aestatem
consumere cogerentur “para no verse obligado a pasar el verano en Treveris”
• Expresiones lexicalizadas, de las que da nota el diccionario: ej. Magnis itineribus.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 2
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE INICIACIÓN A CÉSAR
1. Pueblos de la Galia
(1) Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Galli.
(2) Hi omnes lingua, institutis et legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a
Belgis Matrona et Sequana dividit. (3) Horum omnium fortissimi sunt Belgae, quia proximi sunt
Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt.
(César, Guerra de las Galias I, 1, 1-3)
2. César es informado de que los Helvecios han ocupado un lugar estratégico
Ipse de tertia vigilia, eodem itinere quo hostes ierant ad eos contendit equitatumque omnem ante se
mittit. P. Considius [...] cum exploratoribus praemittitur. [...] Considius equo admisso ad eum
accurrit; dicit montem [...] ab hostibus teneri, id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse.
Caesar suas copias in proximum collem subducit, aciem instruxit. Labienus [...] nostros exspectabat
proelioque abstinebat. Multo denique die per exploratores Caesar cognovit et montem a suis teneri et
Helvetios castra movisse.
(César, Guerra de las Galias I, 21-22)
3. Ariovisto y César se disponen a parlamentar
(1) Planities erat magna et in ea tumulus satis grandis. Hic locus aequum fere spatium a castris
utriusque, Ariovisti et Caesaris, aberat. (2) In eum locum, ut erat dictum, ad conloquium venerunt.
Legionem Caesar, quam equis devexerat, passibus ducentis ab eo tumulo constituit; item equites
Ariovisti pari intervallo constiterunt.
(César, Guerra de las Galias I, 43, 1-2).
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 3
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
ORACIONES DE ABLATIVO ABSOLUTO
Y
PARTICIPIO CONCERTADO
1. Orta luce, profecti sumus.
2. Mortuo rege, magna erat omnium maestitia.
3. Maximae virtutes, voluptate dominante, pereunt.
4. Multis obsistentibus, hoc impetravi.
5. Perditis omnibus rebus, tamen ipsa virtus se sustentare potest.
6. Hac pugna pugnata, Hannibal Romam profectus est, nullo resistente.
7. His rebus constitutis, Caesar ad portum Itium cum legionibus pervenit.
8. Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, cohortibus X ad mare relictis et
equitibus CCC, de tertia vigilia ad hostes contendit.
9. Hannibal, L.Cornelio Q.Minucio consulibus, cum V navibus Africam accessit.
10. Igitur, comitiis habitis, consules declarantur M.Tullius et C.Antonius.
11. Scipio, pace terra marique parta, exercitu in naves imposito, in Siciliam traiecit.
12. Senatus ex urbe fugiens in Graeciam venit.
13. Hi legatos Romanos ad Hannibalem venientes ceperunt.
14. Strenue tamen pugnans ille miles occiditur.
15. Neque tamen Romani legatos pacem petentes admiserunt.
16. Hannibale in Italiam veniente, multa oppida capiebantur.
17. Sed Germanos similem exercitum habentes non oppugnavit.
18. Valerianus in Mesopotamia bellum gerens, a Sapore, Persarum rege, vicitur.
19. Legati ad Pyrrhum missi ab eo suscipiuntur.
20. Claudius Valeriano successit a militibus eiectus, a senatu appellatus Augustus.
21. Galli a C.Sulpicio fugati in silvas venerunt.
22. Victi Carthaginienses pacem a Romanis petiverunt.
23. Hac re Sulla commotus cum exercitu ad urbem venit.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 4
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
FRAGMENTOS DE CESAR CON ABLATIVO ABSOLUTO Y PARTICIPIO
CONCERTADO
1. Eos impeditos et inopinantes adgressus, magnam partem eorum concidit. (Caes., B.G. I,
12, 3)
2. Helvetii, omnium rerum inopia adducti, legatos de deditione miserunt. (Caes., B.G. I, 27,
1)
3. Is, M. Messala M. Pisone consulibus, regni cupiditate inductus, coniurationem nobilitatis
fecit. (Caes., B.G. I, 2, 1)
4. Ipse, triduo intermisso, cum omnibus copiis eos sequi coepit. (Caes., B.G. I , 26)
5. Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu a Caesare petere
coeperunt. (Caes., B.G. I, 32, 1)
6. Cognito Caesaris adventu, Ariovistus legatos ad eum mittit. (Caes., B.G. I, 42, 1)
7. Re frumentaria comparata, castra movet diebusque circiter quindecim ad fines Belgarum
pervenit. (Caes., B.G. II, 2, 6)
8. Caesar, acceptis litteris hora circiter undecima diei, statim nuntium ad Crassum quaestorem
mittit. (Caes., B.G. V, 46, 1)
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 5
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
EXPLICACIÓN ORACIONES CON PARTICIPIOS
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 6
Eum litteras scribentem invenit
Ac.s.m. Ac.pl.f. Part. presente
activo
Ac.s.m/f
3ªp.s. Pret.
Perfecto ind.
activa
C.D. VERBO
C.D O.SUB.PARTICIPIO
CONCERTADO
C.PVO.
VERBO
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
Imperator venit hostes victurus
N.s.m. 3ªp.s.
Pret. perf.
Ind. act.
N.pl.m
Ac.pl.m
Part. Futuro
Act.
N.s.m
VERBO C.D. VERBO
O.SUB.PART.CONCERTADO
C.N. (con matiz adv.)
SUJETO P.V.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 7
Imperator , ab hostibus victus, se cecidit
N.s.m. Prep
+
Abl.
D.pl.m
Abl.pl.m
Part.Pasado
Pasivo
N.s.m.
Ac.s. 3ªp.s.
Pret. Perf.
Ind. Act.
C. AGENTE VERBO C.D. VERBO
SUJETO O.SUB. PARTICIPIO
CONCERTADO
APOSICIÓN
P.V.
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO
1. Los Atuatucos no ayudan a los Nervios (Bellum Gallicum, II, XXIX)
Atuatuci, hac pugna nuntiata, domum reverterunt; cunctis oppidis castellisque desertis, sua
omnia in unum oppidum contulerunt.
2. César se apodera de una ciudad enemiga (Bellum Gallicum, II, XL)
Occisis hominum milibus quattuor, reliqui in oppidum venerunt. Postridie eius diei, refractis
portis atque intromissis militibus nostris, sectionem eius oppidi universam Caesar vendidit.
3. Los nuestros rechazan a los Morinos y Menapios (Bellum Gallicum, III, XXVIII)
Morini Menapiique subito ex omnibus partibus evolaverunt, et in nostros impetum fecerunt.
Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas repulerunt et, compluribus interfectis, paucos
ex suis deperdiderunt.
4. La caballería de César rechaza al enemigo (Bellum Gallicum, V, XV)
Equites hostium essedariique acriter cum equitatu nostro in itinere conflixerunt; tamen
nostri omnibus partibus superiores fuerunt atque eos in silvas collesque compulerunt; sed
compluribus interfectis hostibus, cupidius insecuti, non nullos ex suis amiserunt.
5. Los bárbaros atacan nuestro campamento (Bellum Gallicum, IV, XXXIV)
Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt paucitatemque nostrorum militum suis
praedicaverunt. Celeriter magna multitudine peditatus equitatusque coacta ad castra
venerunt.
6. Los soldados de César se defienden valientemente (Bellum Gallicum, IV, XXXVII)
Qua re nuntiata, Caesar omnem equitatum suis auxilio misit. Interim nostri milites impetum
hostium sustinuerunt atque fortissime pugnaverunt et, paucis vulneribus acceptis,
complures ex his occiderunt.
7. César llega a tiempo de ayudar a los suyos (Bellum Gallicum, IV, XXXIV)
Perturbatis nostris novitate pugnae, tempore opportunissimo Caesar auxilium tulit: namque
eius adventu hostes constiterunt, nostri se ex timore receperunt. Quo facto, suo loco se
continuit et, brevi tempore intermisso, in castra legiones reduxit.
8. Posición de las legiones (Bellum Gallicum, II, VIII)
Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat, reliquas legiones
pro castris constituit; deinde vidit ab hostibus legiones premi.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 8
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
ORACIONES DE INFINITIVO
En primer lugar hemos de señalar que el infinitivo es un sustantivo verbal neutro. Ese doble
valor, nominal y verbal, le permite tener también un doble uso: como sustantivo, puede
funcionar como un sujeto o un complemento directo, por ejemplo; como verbo que es, puede
utilizarse con valor verbal, señalando la acción que realiza un sujeto distinto del que tiene el
verbo en forma personal. Por tanto, veremos un uso nominal y un uso verbal.
1. Uso nominal.
El infinitivo, sustantivo neutro singular a todos los efectos, se emplea con un valor de
nominativo o de acusativo, pudiendo funcionar como:
 Sujeto o predicado de sum.
O.SUB.INFINITIVO
Dulce et decorum est pro patri
a
mori
N.s.n. VERB
O
prep Abl.s.f INF.PRESENTE
DEPONENTE
ATRIBUTO C.C.
P.N. SUJETO
Agradable y honroso es morir por la patria.
 Sujeto de verbos o expresiones impersonales.
Necesse est hinc exire
VERBO Adv. INF.PRES.ACT
C.C. VERBO
P.N. O.SUB.INFINITIVO / SUJETO
Es necesario salir de aquí
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 9
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
 Complemento directo.
Vincere scis, Hannibal, at victoria uti nescis
INF.PRES
ACT
2ªp.s
Pres.
V.s.m Conj. Ab.s.f INF. PRES.
DEPONENTE
2ªp.s
Pres.
O.SUB.INF
C.D.
V.P C.C. V.P.
VOCAT. NEXO O.SUB.INF / C.D.
P.V. P.V.
ORACIÓN 1 ORACION 2
Sabes vencer, Aníbal, pero no sabes hacer uso de la victoria
 Aposición.
Potestas máxim
a
permittitur, exercitum parare, bellum gerere
N.s.f N.s.f 3ªp.s.Pres.Pasivo Ac.s.m INF.Pres.ac
t
Ac.s.n INF.Pres.act.
SUJETO P.V. C.D. VERBO C.D. VERBO
O.PRINCIPAL O.SUB.INF. APOSICIÓN O.SUB.INF. APOSICIÓN
El máximo poder se le permite: reclutar el ejército, llevar la guerra.
2. Uso verbal.
El uso verbal del infinitivo tiene su punto de partida en el uso nominal. Partamos de los
siguientes ejemplos en español, en donde también existe:
Ej. Te vi salir; oí a mi hermano entrar; mandé a Juan comprar carne.
En las tres oraciones el sujeto del verbo personal es yo; por su parte, los infinitivos señalan
una acción realizada, no por el sujeto yo, sino por te, a mi hermano y a Juan. Algo así sucede en
esta oración latina:
Caesar iubet milites abire (César manda a los soldados ponerse en marcha) con doble acusativo
de persona y de cosa.
Poco a poco el acusativo y el infinitivo empiezan a formar cuerpo independiente del verbo
principal (iubet) funcionando aquél como verdadero sujeto del infinitivo. Así se pasa de un
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 10
Credo patrem venire (creo que mi padre viene)
credo patrem venisse (creo que mi padre ha venido)
credo patrem venturum esse (creo que mi padre va a venir)
credidi patrem venire (creí que mi padre venía)
credidi patrem venisse (creí que mi padre había venido)
credidi patrem venturum esse (creí que mi padre iba a venir)
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
doble acusativo dependiente de iubet (mandar algo a alguien) a una proposición subordinada
completiva de infinitivo
César manda que los soldados se pongan en marcha.
Según esto, una oración como la siguiente cabe analizarse, y por tanto traducirse, de dos
formas: te veo venir
te venire video
veo que tu vienes.
La oración latina comparada con su traducción en español:
∗ No usa conjunción subordinante (que).
∗ Expresa un sujeto en acusativo (te / tú).
∗ Lleva el verbo en infinitivo (venire / vienes).
Pero debemos avanzar un punto más. En su uso verbal, el infinitivo tiene valor relativo:
expresa un tiempo que depende del verbo principal.
∗ El infinitivo de presente expresa acción simultánea (venir / venire).
∗ El infinitivo de perfecto expresa acción anterior (haber dicho / dixisse).
∗ El infinitivo de futuro expresa acción posterior (haber de/ tener que/ir a / puniturum
esse)
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 11
Caesar iubet milites abire
N.s.m 3ªp.s. Pres
ind.act
Ac.p.m INF.Present
e activo
SUJETO VERBO
SUJETO VERBO O.SUB.INF/ C.D.
O.PRINCIPAL
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
No obstante, hay que advertir que no todas las oraciones de infinitivo permiten un doble
análisis – y por tanto, una doble traducción- tal y como veíamos en el primer ejemplo latino.
La sintaxis española no permite traducir en su uso nominal ninguno de los infinitivos
anteriores.
Algunas consideraciones a modo de conclusión:
3. La construcción personal de la proposición de infinitivo.
Es ésta la construcción en la que el infinitivo, contra lo señalado hasta aquí, lleva su sujeto
(expreso o sobreentendido) en nominativo. El sujeto del infinitivo es, a su vez, sujeto del
verbo de la oración principal; ésta es la construcción personal, que en latín se expresa
ordinariamente de forma impersonal.
Los verbos que más se utilizan formando este tipo de construcción son:
∗ Verbos de lengua en voz pasiva que significan: creer, juzgar, decir, narrar,
incluyendo videor que expresa opinión: me parece.
Ej. A Phoenicibus litterae inventae esse creduntur (se cree que las letras fueron inventadas
por los fenicios).
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 12
1. El infinitivo, sea cual sea, tiene tiempo y voz: la traducción expresará la misma voz y el
tiempo relativo que indique ese infinitivo con respecto al verbo principal, que
generalmente será:
∗ Infinitivo de presente se traduce por: presente o imperfecto
∗ Infinitivo de perfecto se traduce por: perfecto o pluscuamperfecto.
∗ Infinitivo de futuro se traduce por: futuro imperfecto o condicional simple.
2. El atributo de esse se construye en acusativo, concertado con el sujeto en género,
número y caso.
3. La proposición de infinitivo es subordinada sustantiva; por tanto, toda ella funciona
como sujeto, complemento directo, atributo o suplemento de sustantivo o de adjetivo o
como aposición.
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
∗ Verbos de voluntad en voz pasiva como iubeo, veto, sino, prohibeo.
Ej. Servi iubentur ante lucem surgere (se manda que los esclavos se levanten antes del
amanecer).
ORACIONES DE INFINITIVO
ORACIONES DE INFINITIVO
 Están formadas por un verbo en forma personal y un
infinitivo que depende del verbo.
 CLASIFICACIÓN
CONCERTADA
NO
CONCERTADA
NO CONCERTADAS:
 El sujeto del verbo principal va en nominativo y el sujeto
del infinitivo va en acusativo.
Yo quiero que tú vengas
NO CONCERTADAS:
Ego volo venire te
N.s. VERBO INF. PRES.
ACT.
Ac.s.
verbo SUJ
O.SUB.INF / C.D.
SUJ P.V.
CONCERTADAS:
 Son aquellas en las que el sujeto del verbo principal es el
mismo para el verbo en infinitivo:
Yo quiero conocer esto, con los amigos.
Ego volo cognoscere id, cum amicis
SUJ VERBO INF. PRES.
ACT
Ac.s.n. Prep Abl.p.m
VERBO C.D.
O.SUB.INF. / C.D. C.C.
SUJ P.V.
TRADUCCIÓN ORACIONES DE INF. CONCERTADAS:
 Sujeto principal
 Verbo principal
 Verbo en infinitivo
 OD si el infinitivo es transitivo
 Los CC que aparezcan
Ego volo cognocere id, cum amicis
Ego (yo)
volo (quiero)
cognoscere
(conocer)
Id (esto)
cum amicis (con los
amigos)
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 13
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TRADUCCIÓN ORACIONES DE INF. NO CONCERTADAS:
 Sujeto principal.
 Verbo principal
 Sujeto del infinitivo en caso Acusativo
precedido que la partícula “que”.
 Verbo en infinitivo:
 Presente: presente o imperfecto
 Pretérito: pret. perfecto o pluscuamperfecto.
 Futuro: futuro o condicional.
 OD si el infinitivo es transitivo
 Los demás complementos.
Ego (yo)
volo (quiero)
te (que tú)
venire
(vengas)
 Si el infinitivo es activo y transitivo y tengo un acusativo, el
acusativo hace de OD.
Ego volo cognoscere id Ac.s.n / C.D.
 Si el infinitivo es pasivo, el acusativo es su sujeto porque en
pasiva no hay OD.
Ego volo cognosci id Ac.s.n / SUJETO
SIEMPRE TENEMOS QUE FIJARNOS EN EL
INFINITIVO
 Cuando el infinitivo es activo pero intransitivo, el
acusativo es el sujeto porque un verbo intransitivo no
lleva OD.
Ego volo venire te Ac.s. / sujeto
 Cuando el infinitivo es activo y transitivo y tengo dos
acusativos, acusativo de persona y acusativo de cosa,
el de persona hace de sujeto y el de cosa de OD.
Ego volo puerum facere id
SUJ C.D.
 Si el infinitivo es un verbo deponente transitivo y en la
oración hay un acusativo, este acusativo hace de OD:
Caesar iussit sequi milites Ac.pl.m.
César ha mandado seguir a los soldados
 Si el infinitivo es un verbo deponente intransitivo, el
acusativo hace de sujeto.
Caesar iussit proficisci milites. Ac.pl.m.
César mandó que los soldados marcharan
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 14
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
 Todo infinitivo que depende del verbo “possum” es
siempre concertado:
Non possum facere id
O.SUB.INF. CONC
C.D.
No puedo hacer esto
 Cuando el infinitivo es del verbo “sum” y tengo dos
acusativos, un acusativo sustantivo y un acusativo
adjetivo, el acusativo sustantivo hace de sujeto y el
acusativo adjetivo de PVO.
Pompeius existimavit esse urbanas res magnas
Ac. Sustantivo Ac. adjetivo
C.D. C.PVO
ORACIONES DE INFINITIVO EN CÉSAR
1. Legatos Caesar discedere vetuerat.
2. Sub vesperum Caesar portas claudi militesque ex oppido exire iussit.
3. Utile est rei publicae nobiles homines esse dignos maioribus suis.
4. Omnis aetas pauperibus et infirmis molesta est, tamen veterum vitia paupertate et
infirmitate turpiora sunt.
5. Ad exercitum proficisci cupit.
6. Constituit bellum facere et extrema omnia experiri.
7. Hunc ex primo ordine pauci Caesaris consecuti milites consistere coegerunt.
8. Caesar primis diebus castra magnis operibus munire instituit.
9. Legatos Caesari ad Pompeium sine periculo mittere licebat.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 15
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
10. Constituunt communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci opportunitate
gerere.
11. Dux epistulam statim scribi iussit
12. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest
13. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus
14. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare
15. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse
16. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse
17. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum
18. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse
19. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse
20. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere
21. Dicunt milites Caesarem bonum haberi imperatorem
22. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse
23. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse
24. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari
25. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas
26. Te iubet a patria discedere Caesaris ira
27. Iussit Caesar hostes ad se duci
28. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare
29. Caesar legatis dicit se amicos defendere
30. Caesar cognouit per exploratores tres partes copiarum flumen traduxisse, sed quartam
partem in ripa manere
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 16
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS CON ORACIONES DE INFINITIVO EN
CÉSAR
Los jefes galos convocan una reunión urgente
Hac impulsi occasione, liberius atque audacius de bello consilia inire incipiunt. Principes Galliae,
indictis conciliis silvestribus ac remotis locis, queruntur de Acconis morte; miserantur communem
Galliae fortunam; omnibus pollicitationibus ac praemiis deposcunt eos qui belli initium faciant.
Tras varios combates ecuestres los galos y las tropas de César se mantienen en su lugar
Prima luce hostium equitatus ad castra accedit proeliumque cum nostris equitibus committit. Caesar
equites cedere seque in castra recipere iubet; simul ex omnibus partibus castra altiore1
vallo muniri
portasque obstrui iubet.
Preparativos de los ejércitos de César y Ariovisto para la batalla
Caesar primam et secundam aciem in armis esse, tertiam castra munire iussit. Hic locus ab hoste
circiter passus sescentos aberat. Eo circiter hominum sedecim milia expedita cum omni equitatu
Ariovistus misit, quae copiae nostros terrerent et munitione prohiberent.
César observa reacciones diversas tras un discurso.
Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petere
coeperunt. Animadvertit Caesar Sequanos nihil earum rerum facere, quas ceteri faciebant, sed tristes
capite demisso terram intueri.
Dumnórix, general enemigo de César, escapa del campamento de éste
Tandem idoneam nactus tempestatem milites equitesque conscendere naves iubet. At omnium animis
impeditis Dumnorix cum equitibus Haeduorum a castris, insciente Caesare, domum discedere coepit.
Qua re nuntiata Caesar intermissa profectione atque omnibus rebus postpositis magnam partem
equitatus ad eum mittit retrahique imperat.
1
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 17
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO
1. Campaña de César en las Galias
C. Iulius Caesar cum L. Bibulo cónsul factus est. Decreta est ei Gallia cum legionibus decem.
Is primo vicit Helvetios, qui nunc Sequani appellantur.
2. César emprende una marcha con su ejército.
Caesar, signo `profectionis dato, exercitum educit, duplicatoque eius diei itinere, octo milia
pasuum ex eo loco procedit.
3. Vuelta a la Galia
His confectis rebus conentibusque peractis, in citeriorem Galliam revertitur atque inde ad
exercitum proficiscitur.
4. Los belgas se dirigen a los campamentos de César y ponen los suyos cerca
Belgae, ómnibus vicis aedificiisque incensis, ad castra Caesaris ómnibus copiis contenderunt
atque non longe ab iis sua castra posuerunt.
5. César se encamina hacia el reino de Casivelauno
Caesar, cognito consilio eorum, ad flumen tamesim in fines Cassivelauni exercitum ducir;
hoc lumen uno omnino loco pedibus transiri potest.
6. César recibe rehenes y armas y la sumisión de los suesiones y luego se dirige a los belovacos.
Caesar, obsidibus acceptis primis civitatis atuq ipsius Galbae regis duobus filiis armisque
ómnibus ex oppido traditis, in deditionem Suessiones accepit exercitumque in Bellovacos
ducit.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 18
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO Y DE
INFINITIVO
1. César ordena situar obstáculos para garantizar la retirada
Caesar receptui suorum timens crates ad extremum tumulum contra hostem proferri et
adversus locari iussit, locumque in omnes partes impediri.
2. Los marselleses tratan de cercar a los nuestros
Ipsi Massilienses et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi nostros eludebant et,
producta longius acie, circumvenire nostros contendebant.
3. César recibe los rehenes exigidos y nombra árbitros para que resuelvan sus pleitos
Acepta oratione eorum, Caesar obsides tradi imperat eosque adduci iubet. His adductis,
arbitros inter civitates dat, qui litem aestiment.
4. César entabla un combate de caballería y refuerza a los suyos con jinetes germanos
Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre committit, laborantibus iam suis
Germanos equites circiter CCCC submittit, quos ab initio secum habere instituerat.
5. César se entera de la ocupación de una posición por los suyos
Caesar nostros expectabat proelioque abstinebat. Multo denique die per exploratores Caesar
cognovit et montem a suis teneri et Helvetios castra movisse.
6. Ante la noticia de la llegada de César, los enemigos incendian la ciudad de París
Caesar, refecto ponte, quem superioribus diebus hostes rescinderant, exercitum traducit et ad
Lutetiam iter facere coepit. Hostes, re cognita, Lutetiam incendunt.
7. César pide rehenes a los remos
Caesar, Remos cohortatus, omnem senatum ad se convenire principumque liberos obsides ad
se adduci iussit. Quae omnia ab his diligenter facta sunt.
8. César trata de reunirse con Labieno y distribuye su caballería en dos partes
Caesar, repulsis hostibus eo, quo Labienum miserat, contendit, cohortes quattuor ex castello
deducit, equitum parte se sequi, parte circumire munitionibus iubet.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 19
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
9. Los britanos envían legados a César prometiendo rehenes y manumisión
Consilio Caesaris cognito et per mercatores perlato ad Britanos, ad eum legati veniunt, qui
pollicentur obsides dare atque imperio populi Romani obtemperare.
10. Órdenes y sanciones señaladas por César
His datis mandatis, secunda vigilia Caesar equitatum mittit. Frumentum omne ad se referri
iubet; capitis poenam iis, qui non paruerint, constituit.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 20
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON LOS VALORES DE CUM
1. Los enemigos atacan inesperadamente a las tropas de César desde distintos puntos de la selva
Caesar cum ad earum silvarum initium pervenisset, subito ex omnibus partibus silvae hostes
evolaverunt et in nostros impetum fecerunt.
2. Los enemigos aprovechan la noche para sus ataques
Illi cum animadvertissent nocte cohortes nostras ad munitiones excubare, silentio aggressi
universas inter multitudinem sagitas coniciebant.
3. Un ataque por sorpresa
Sed meridie, cum Caesar pabulandi causa tres legiones misisset, repente ex omnibus partibus
ad pabularores advolaverunt.
4. Afranio, al verse acosado por el enemigo, ocupa una colina
Afranius, cum ab equitatu novissimum agmen premeretur et ante se hostes videret, collem
quemdam nactus, ibi constitit. Ex eo loco quattuor cohortes in hostes mittit.
5. Los nervios atacan el flanco derecho del ejército romano, formado por la legión duodécima
At totis fere nudatis castris, cum in dextro cornu legio duodecima constitisset, omnes Nervii
confertissimo agmine ad eum locum contenderunt.
6. Al acercarse César, los niños y las mujeres piden la paz
Caesar cum ad oppidum accessisset castraque ibi poneret, pueri mulieresque ex muro, passis
manibus, suo more pacem a Romanis petierunt.
7. César, en vista de sus victorias anteriores, se dirige a la Galia
Caesar, cum in omnibus partibus Galliae bene res gestas videret iudicaretque superioribus
proeliis Galliam devictam esse, cum duabus legionibus in eam partem profectus est.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 21
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
GERUNDIO Y GERUNDIVO
I. Gerundios:
a) Morfología:
Se forma añadiendo a la raíz de presente la característica -nd y las desinencias de un
sustantivo neutro de la 2ª declinación; en la 3ª y 4ª conjugación entre la raíz y la característica
-nd- encontramos la vocal de unión -e-; los verbos de la 5ª conjugación forman el gerundio
igual que los de la 4ª:
GERUNDIOS
1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. 5ª conj. Traducción
Acusativo
(CC fin.)
Ama-nd-
um
Mone-nd-
um
Leg-e-nd-
um
Audi-e-nd-
um
Capi-e-nd-
um
a/para +
infinitivo
Genitivo
(CN)
Ama-nd-i Mone-nd-i Leg-e-nd-i Audi-e-nd-i Capi-e-nd-i de + infinitivo
Dativo
(CC fin.)
Ama-nd-o Mone-nd-o Leg-e-nd-o Audi-e-nd-o Capi-e-nd-o
a/para +
infinitivo
Ablativo
(CC)
Ama-nd-o Mone-nd-o Leg-e-nd-o Audi-e-nd-o Capi-e-nd-o
con/de/en/por +
infinitivo o
gerundio
b) Sintaxis:
• El gerundio es un sustantivo verbal de la voz activa, neutro singular, que sirve para
declinar el infinitivo.
• Se usa para sustituir al infinitivo de presente activo en aquellas funciones sintácticas
que el infinitivo no puede realizar, ya que el infinitivo no se declina y no puede llevar
preposición, mientras que el gerundio se declina y, además, puede llevar
preposiciones.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 22
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
• El gerundio latino no se usa en nominativo (Sujeto) ni en acusativo sin preposición
(CD), porque para estas funciones se usa el infinitivo. Por tanto, el infinitivo y el
gerundio juntos forman una declinación completa; es decir:
Para la función de Se usa el
Nominativo Sujeto, Atributo… Infinitivo
Acusativo CD Infinitivo
Acusativo CC Gerundio
Genitivo CN Gerundio
Dativo CC finalidad Gerundio
Ablativo CC Gerundio
Ejemplos:
o Amare (sujeto) bonum est : amar es bueno. (Infinitivo)
o Amare (CD) uolumus: deseamos amar. (Infinitivo)
o Ad amandum(CCFinalidad) uiuimus: vivimos para amar. (Gerundio en acusativo con
preposición)
o Ars amandi (CN): el arte de amar. (Gerundio en genitivo)
o Pares amando (Dativo de finalidad) sumus: para amar somos iguales. (Gerundio en
dativo)
o Amando liberi fiemus: amando nos haremos libres. (Gerundio en ablat.)
• Como sustantivo, por tanto, cumple las funciones propias de un sustantivo.
• Como verbo puede llevar sus propios complementos, aunque es raro (no imposible)
que lleve C.Directo por las razones que luego veremos.
Las principales funciones del gerundio en sus distintos casos son las siguientes:
• Acusativo: siempre precedido de preposición, es CC de Finalidad (para):
 Ad + acusativo: para + infinitivo
 In + acusativo: para + infinitivo
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 23
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
Bos ad arandum natus est, “el buey ha nacido para arar”
• En genitivo tiene la función de CN o de complemento de un adjetivo:
traducción: de + infinitivo.
Ars amandi, “el arte de amar”
Cupidus legendi, “deseoso de leer”
A veces el genitivo puede llevar pospuestas las preposiciones causa o gratia, con lo que todo
el sintagma tendrá la función de CC de finalidad y se traducirá mediante para + infinitivo.
Canis indagandi causa natus est, “el perro ha nacido para rastrear”
• En dativo también tiene la función de CC de finalidad: traducción: para +
infinitivo.
Homo intellegendo natus est, “el hombre ha nacido para comprender”
• En ablativo sin preposición tiene generalmente la función de CC de modo:
traducción: gerundio.
Pugnando locum ceperunt, “tomaron el lugar luchando”
También puede usarse con preposición expresando diversas circunstancias, según la
preposición que lleve:
∗ In + ablativo: indica generalmente una situación. Traducción: en + infinitivo /
gerundio
Peritus in dicendo, “experto en hablar”
∗ De + ablativo: tema, materia, asunto, etc. Traducción: de + infinitivo.
NOTA.- El gerundio, al ser una forma verbal activa, puede llevar CD si el verbo es transitivo (Cupidus
carmina legendi, “deseoso de leer poemas”; tollendo superstitionem non tollitur religio, “suprimiendo la
superstición no se suprime la religión”). Pero esta construcción se limita al genitivo y al ablativo sin
preposición; en los demás casos aparece la construcción con gerundivo.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 24
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
II. Gerundivo (participio de futuro pasivo):
a) Morfología:
Se forman exactamente igual que los gerundios, pero con la salvedad de que no solo pueden
aparecer en neutro singular de la 2ª declinación: los podemos encontrar en masculino
(declinado por la 2ª declinación), en femenino (declinado por la 1ª) y en neutro (declinado
por la 2ª), y todos ellos en singular y plural; se declinan, por tanto, como el adjetivo de tres
terminaciones bonus-a-um.
b) Sintaxis:
• Es frecuente encontrar un participio de futuro pasivo concertando en género, número
y caso con un sustantivo o pronombre en acusativo, en genitivo, en dativo o en
ablativo.
• A este uso del participio de futuro pasivo se le ha llamado tradicionalmente gerundivo
porque se usa en las mismas construcciones y con el mismo valor que el gerundio.
• Se usaba esta construcción en lugar de la de gerundio cuando éste era un verbo
transitivo con C.Directo (es posible encontrar a veces un gerundio con C.D., pero no es
frecuente):
a) Cupidus uidendi (gerundio en genitivo): deseoso de ver.
b) Cupidus urbem uidendi (gerundio con C.D., poco frecuente): deseoso de
ver la ciudad.
c) Cupidus urbis uidendae (participio o gerundivo en genit. y concertando
con urbis): deseoso de ver la ciudad.
a) Legatos misit ad agendum cum senatu (gerundio en acus. con prep.): envió legados para tratar
con el senado.
b) Legatos misit ad agendum foedera cum senatu (el mismo con C.D., poco frecuente): envió
legados para tratar los pactos con el senado.
c) Legatos misit ad foedera cum senatu agenda (partic. o gerundivo en acus. y concertando con
foedera): envió legados para tratar los pactos con el senado.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 25
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
Es decir, el gerundio es un sustantivo activo y el gerundivo (participio) es un adjetivo pasivo.
Ambos, sin embargo:
• pueden ir en los mismos casos.
• llevar las mismas preposiciones.
• realizar las mismas funciones con respecto a la oración principal.
• pueden, por tanto, traducirse igual.
¡Ojo a la colocación!: Si el participio (gerundivo) lleva preposición, ésta normalmente no va
justamente delante de él, sino delante del sustantivo o pronombre con el que concierta: ad
foedera cum senatu agenda.
Algunos ejemplos de construcciones de gerundivo:
Cupidus sum videndae patriae, “estoy deseoso de ver la patria”
Urbi condendae locum delegerunt, “eligieron un lugar para fundar la ciudad”
Nec iam publicis agris possidendis contenti erant, “y no estaban ya contentos con poseer/
poseyendo los campos públicos”
III. Traducción de las construcciones de gerundio y de gerundivo:
• La traducción más adecuada, tanto del gerundio como del gerundivo, suele ser el
infinitivo español precedido de preposición, porque en nuestra lengua el infinitivo
puede llevar preposiciones y, como consecuencia, cumplir todas las funciones
sintácticas del sustantivo.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 26
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
• El participio-gerundivo se traduce igual que el gerundio, porque en castellano no
existe la construcción equivalente. Como lo traducimos en voz activa, el sustantivo
con el que concierta el participio se traduce por C. Directo.
• El ablativo sin preposición y, a veces, el ablativo con la preposición in, suelen
traducirse por el gerundio castellano, que por esto termina en -ndo (amando,
leyendo...).
• En cualquier caso, y si la correcta expresión en castellano así lo exige, puede
sustituirse por un sustantivo verbal de igual significado (amar/amor).
En resumen, el gerundio y el participio-gerundivo se pueden traducir:
• Infinitivo con la preposición propia de la función que realice: de amar, para amar...
• Gerundio, si en latín va en ablativo sin preposición o con la preposición in.
• Sustantivo de igual significado.
Ejemplos:
o Homo ad intellegendum natus est: el hombre ha nacido para pensar.
o Beate vivendi cupiditate omnes incensi sumus: todos estamos animados por el deseo de
vivir felizmente.
o Scribere scribendo, dicendo dicere disces: aprenderás a escribir escribiendo, a hablar
hablando.
o Omnes ordines ad conseruandam rem publicam consentiunt: Todas las clases sociales se
ponen de acuerdo para salvar al estado.
o Hoc non feci inflamandi tui causa, sed testificandi amoris mei: No hice esto para
enfadar-te, sino para demostrarte mi amor.
o Galli locum oppido condendo ceperunt: Los galos tomaron un lugar para fundar la
ciudad.
o Galli sunt in consiliis capiendis mobiles: Los galos son inconstantes en tomar (tomando,
en la toma de) decisiones.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 27
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
o Romani magis dandis quam accipiendis beneficiis amicitias parabant: Los romanos
ganaban alianzas más dando que recibiendo beneficios.
o Hostes, ubi de expugnando oppido et de flumine transeundo spem se fefellisse
intellexerunt, constituerunt quemque domum suam reverti: Los enemigos, cuando
comprendieron que ellos habían perdido la esperanza de conquistar la ciudad y de
atravesar el río, decidieron que cada uno volviese a su casa (patria).
o Germanico bello confecto, multis de causis Caesar statuit sibi flumen transeundum ad hostes
sequendos: Terminada la guerra germánica, por muchas razones César decidió que el
río debía ser atravesado por él (que él debía atravesar el río) para perseguir a los
enemigos.
No se debe confundir:
1. Participio de futuro pasivo en NOMINATIVO: suele ir con una forma personal del
verbo sum y es un verbo en voz perifrástica pasiva.
transeundus est (pres. ind. voz perifr. pasiva) = debe ser atravesado, se debe
atravesar.
Algunas veces (pocas) va como tal participio concertado con el sujeto: se puede traducir por
una oración de relativo con el verbo en la perífrasis verbal correspondiente.
2. Participio de futuro pasivo en ACUSATIVO sin preposición: funciona como si fuera
un infinitivo (aunque no tenga la forma esse o fuisse), por lo que es más conveniente
traducir una subordinada sustantiva con conjunción que.
Caesar sibi Rhenum transeundum considerat = César considera que el Rin debe ser
atravesado por él (que él debe atravesar el Rin).
3. Participio de futuro pasivo en ACUSATIVO CON PREPOSICIÓN o en cualquier
OTRO CASO: construcción de gerundivo (o gerundio).
Caesar milites ad Rhenum transeundum pontem facere iussit = César ordenó a los
soldados hacer un puente para atravesar el Rin.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 28
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
IV. Paso de gerundio a gerundivo y viceversa:
a) Paso de gerundio a gerundivo:
El gerundio para que pueda convertirse en gerundivo tiene que llevar CD (de lo contrario la
conversión no se puede realizar). El gerundio conserva entonces el caso en el que está, pero
toma el género y el número del CD, y este conserva su género y número, pero toma el caso
del gerundio. El resto de palabras queda igual que estaba. Ejemplo:
Nostri tela iaciendo hostes a castris repulerunt, “los nuestros rechazaron del campamento a los
enemigos arrojando proyectiles” (iaciendo es un gerundio en ablativo, pues no hay en la frase
ningún otro ablativo singular con el que pueda concordar –para ser gerundivo-, y como lleva
CD –tela- podemos pasarlo a gerundivo: el gerundio se queda en el caso en que está –en
ablativo-, pero toma el género y el número de su CD –tela es neutro plural, de telum teli-, con
lo que iaciendo tiene que ser puesto en ablativo plural neutro; y tela, su CD, conserva el
género y número que tiene, es decir, se queda en neutro plural, pero tiene que tomar el caso
de iaciendo, es decir, el ablativo; el resultado final será: nostri telis iaciendis hostes a castris
repulerunt, y la traducción será la misma de antes, puesto que el gerundivo tiene la misma
traducción que el gerundio y la palabra con la que concuerda se traduce como si fuera su CD:
“los nuestros rechazaron del campamento a los enemigos arrojando proyectiles”).
b) Paso de gerundivo a gerundio:
Este paso siempre es posible. El gerundivo se queda en el mismo caso en que esté, pero pasa
a neutro singular, ya que vamos a convertirlo en gerundio y este solo tiene neutro singular; la
palabra con la que concuerda el gerundivo conserva su propio género y número, pero tiene
que pasar a acusativo, ya que la condición imprescindible para que un gerundio pudiera
convertirse en gerundivo era que llevara CD. Las demás palabras quedan igual que estaban.
Ejemplo:
Caesar agrorum incendendorum signum dedit, “César dio la señal de incendiar los campos”
(incendendorum es gerundivo porque está en masculino plural y concuerda con agrorum; para
pasarlo a gerundio, tenemos que mantener incendendorum en el mismo caso en que está –en
genitivo-, pero pasarlo a neutro singular, ya que el gerundio solo tiene neutro singular; y
agrorum tiene que quedarse en masculino plural, pero pasar a acusativo; la frase queda, pues,
así: Caesar agros incendendi signum dedit y la traducción es la misma de antes César dio la señal
de incendiar los campos”.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 29
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON GERUNDIO Y GERUNDIVO
1. César cree conveniente sondear el ánimo de las provincias:
Caesar, Antoni exercitu coniuncto, deducta Orico legione, quam tuendae orae maritimae
causa posuerat, temptandas esse sibi provincias existimabat.
NOTA: Oricus, i (m.): Orico (Ciudad del Epiro, hoy Orco).
2. César, desde su campamento, descubre una posición enemiga desguarnecida:
Caesar cum in minora castra operis perspiciendi causa venisset, animadvertit collem
nudatum hominibus, qui superioribus diebus vix prae multitudine cerni poterat.
3. Medidas tomadas por César para que sus tropas pasen el invierno durante su ausencia:
Caesar, una aestate duobus bellis confectis, in hiberna exercitum deduxit. Hibernis Labienum
praeposuit, ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos profectus est.
4. Los platenses ayudan a los atenienses:
In hoc tempore nulla civitas Atheniensibus auxilio fuit, praeter Plateenses. Ea mille misit
militum. Itaque, horum adventu, decem milia armatorum completa sunt, quae manus
flagrabat mirabili pugnandi cupiditate.
5. Medidas de los atenienses por la muerte de Alejandro:
Alexandro mortuo, Graecia, ubi id factum audivit, subito se conmovit. Primi Athenienses ad
omnes civitates legatos miserunt, qui eas ad coniugendam societatem rursus contra
Macedones hortarentur.
6. Motivos que impulsan a César a guerrear:
Erant hae difficultates belli gerendi, quas supra ostendimus, sed multa Caesarem ad id
bellum incitabant: iniuriae rententorum equitum Romanorum, rebellio facta post deditionem,
tot denique civitatum coniuratio.
NOTA: Error tipográfico: retentorum, non rentorum
7. Eligen la liberación de Tebas el día siguiente del banquete ritual de los magistrados:
Itaque cum tempus visum est rei gerendae, delegerunt ad inimicos opprimendos
civitatemque liberandam eum diem, quo maximi magistratus simul consueverant epulari.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 30
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
8. Antonio es perseguido a causa de sus crímenes:
Turbata Republica, multa Antonius scelera commitens, a senatu hostis iudicatus est. Missi
sunt ad eum persequendum duo consules et Octavianus adolescens, annos octedecim natus,
Caesaris nepos.
9. César envió por todas partes a la caballería que había reunido:
Caesar, rursus ad vexandos hostes profectus, equtatus magno coacto numero ex finitimis
civitatibus, in omnes partes dimittit. Omnes vici atque omnia aedificia incendebantur.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 31
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR VALORES DE UT/NE
1. Ataque de los britanos
Equites hostium proelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt, ita tamen, ut nostri
superiores fuerint atque eos in silvas collesque compulerint.
2. Preparación de una escuadra
Itaque ex legionibus fabros deligi et ex continente alios arcessi iubet; Labieno scribit ut, quam
plurimas possit, naves instituat.
3. Terror de los hombres y súplicas de las mujeres ante la presencia de los romanos
Barbari, repentino tumultu perterriti, cum hostem intra portas esse existimarent, sese ex
oppido eiecerunt. Matres familias, passis manibus, obtestabantur Romanos ut sibi parcerent.
4. César desaloja de una posición al enemigo y establece comunicación con ella
Caesar Haeduos cohortatus est ut controversiarum obliviscerentur atque, omnibus omissis
rebus, bello servirent, eaque quae meruissent praemia ab se exspectarent.
5. César envía a Publio Craso a Aquitania para impedir que los aquitanos auxilien a los
galos
Caesar Publium Crasum cum cohortibus legionariis XII et magno numero equitatus in
Aquitaniam proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in galliam mittantur ac tantae
nationes coniungantur.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 32
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR VALORES QUOD
1. Dumnorix no quiere salir de la Galia
His petere contendit, ut in gallia relinqueretur, partim quod insuetus navigandi mare timeret,
partim quod religionibus impediri sese diceret.
2. César marcha al país de los tréveros
Ipse cum legionibus expeditis quattuor et equitibus octingentis in fines Treverorum
proficiscitur, quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant.
3. La táctica del enemigo hace que la batalla se prolongue hasta avanzada la noche
Ad multam noctem etiam ad impedimenta pugnatum est, porpterea quod pro vallo carros
obiecerant et e loco superiore in nostros venientes tela coniciebant.
4. César se dirige a la ciudad de Avarico, en la región de los bitúriges
Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat maximum munitissimumque in finibus Biturigum
atque agri fertilissima regione, profectus est; quod, eo oppido recepto, civitatem Biturigum se
in potestatem redacturum confidebat.
5. Los germanos se retiran al otro lado del Rhin con su botín
Germani, desperata expugnatione castrorum, quod nostros iam constitisse in munitionibus
videbant, cum ea praeda, quae in silvis deposuerant, trans Rhenum sese receperunt.
6. No pudiendo atravesar el Loira, regresan a su casa
Hi, cum ad flumen Ligerim venissent, quod Bituriges ab Haeduis dividit, paucos dies ibi
morati, neque flumen transire ausi, domum revertuntur.
7. En Lutecia (actual París) se hace una concentración de tropas
Lutetia est oppidum Parisiorum, quod positum est in insula flumnis Sequanae. Labieni
adventu ab hostibus cognito, magnae ex finitimis civitatibus copiae convenerunt.
8. Surge de nuevo una conspiración, pero César ya lo sospechaba
Rursus coniuratione facta, paulatim illi ex castris discedere ac suos clam ex agris deducere
coeperunt. At Caesar id, quod accidit, suspicabatur.
9. César desaloja de una posición a la guarnición enemiga y coloca allí a los suyos
Silentio noctis Caesar ex castris egressus, priusquam subsidia ex oppido venire possent,
deiecto praesidio, quod ibi hostes habebant, duas legiones conlocavit.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 33
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
TEXTOS DE CÉSAR CON SUBORDINACIÓN
1. César intenta atacar Novioduno, pero no puede conquistar esta plaza por sus buenas
defensas
Caesar, oppidum Noviodunum ex itinere oppugnare conatus, quod vacuum ab defensoribus
esse audiebat, etsi pauci defenderent, expugnare non potuit.
2. Ante la invasión de los galos, en Roma se toman precauciones
Galli victores paulo ante solis occasum ad urbem Romam perveniunt. Postquam hostes
adesse nuntiatum est, iuventus Romana in arcem conscendit.
3. Los enemigos esperan el acecho a los romanos
At hostes, posteaquam ex nocturno fremitu vigiliisque de profectione eorum senserunt,
conlocatis insidiis bipertito in silvis, opportuno atque occulto loco Romanorum adventum
exspectabant.
4. Tras varios preparativos, César da a la caballería orden de salir
Caesar, omni equitatu ad utramque partem munitionum disposito, ut, si usus veniat, suum
quisque locum teneat, equitatum ex castris educi iubet.
5. César, ante la falta de abastecimiento, desiste de perseguir a los suevos
Caesar, postquam per exploratores comperit Suevos sese in silvas recepisse, inopiam
frumenti veritus, quod minime omnes Germani agriculturae student, constituit non progredi
longius.
6. César envía a Publio Craso a Aquitania para impedir que los aquilanos auxilien a los
galos
Caesar Publium Crasum cum cohortibus legionariis XII et magno numero equitatus in
Aquitaniam proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in galliam mittantur ac tantae
nationes coniungantur.
7. Ataque de los britanos
Equites hostium proelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt, ita tamen, ut nostri
superiores fuerint atque eos in silvas collesque compulerint.
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 34
TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO
MISCELÁNEA TEXTOS DE CÉSAR
1. Desbandada de los belgas ante el asalto de César
Hostes protinus ex eo loco ad flumen axona, contenderunt, quod esse post nostra castra
demonstratum est. Ibi vadis repertis, partem suarum copiarum traducere conati sunt eo
consilio ut, si possent, castellum expugnarent.
2. Maniobra militar de César que mejora su situación
Caesar, cum septimam legionem ítem urgeri ab hoste vidisset, tribunos militum monuit ut
paulatim legiones sese coniungerent et conversa signa in hostes infrerrent. Quo facto,
audacius resistere ac fortius pugnare coeperunt.
3. César, ante la falta de abastecimiento, desiste de perseguir a los suevos
Caesar, postquam per exploratores comperit Suevos sese in silvas recepisse, inopiam
frumenti veritus, quod minime omnes Germani agriculturae student, constituit non progredi
longius.
4. César intenta atacar Novioduno, pero no puede conquistar esta plaza por sus buenas
defensas
Caesar, oppidum Noviodunum ex itinere oppugnare conatus, quod vacuum ab defensoribus
esse audiebat, etsi pauci defenderent, expugnare non potuit.
5. César ordena situar obstáculos para garantizar la retirada
Caesar receptui suorum timens crates ad extremum tumulum contra hostem proferri et
adversus locari iussit, locumque in omnes partes impediri.
6. Los marselleses tratan de cercar a los nuestros
Ipsi Massilienses et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi nostros eludebant et,
producta longius acie, circumvenire nostros contendebant
TEXTOS LATINOS DE CÉSAR
SINTAXIS LATINA Página 35

More Related Content

What's hot

Ejercicios pronombres en latin
Ejercicios pronombres en latinEjercicios pronombres en latin
Ejercicios pronombres en latinVictoria Kuzminska
 
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1guest83cf1a
 
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6Javier Almodóvar
 
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabulario
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabularioEjercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabulario
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabularioVictoria Kuzminska
 
Tema de aoristo
Tema de aoristoTema de aoristo
Tema de aoristoisaacramos
 
Temas en silbante
Temas en silbanteTemas en silbante
Temas en silbanteAliciavv
 
Ejercicios Tema de Perfecto Latín
Ejercicios Tema de Perfecto LatínEjercicios Tema de Perfecto Latín
Ejercicios Tema de Perfecto LatínVictoria Kuzminska
 
ESQUEMA VALORES DE CUM
ESQUEMA VALORES DE CUMESQUEMA VALORES DE CUM
ESQUEMA VALORES DE CUManuska63
 
De Bello Gallico
De Bello GallicoDe Bello Gallico
De Bello GallicoMissMirss
 
Verbos contractos
Verbos contractosVerbos contractos
Verbos contractosfrancimanz
 
Alea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAlea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAmparo Gasent
 
Textos de César con participios
Textos de César con participiosTextos de César con participios
Textos de César con participiosmaisaguevara
 
Los pronombres y determinantes en latin
Los pronombres y determinantes en latinLos pronombres y determinantes en latin
Los pronombres y determinantes en latinVictoria Kuzminska
 
Tercera declinación griega
Tercera declinación griegaTercera declinación griega
Tercera declinación griegafrancimanz
 
Evolucion fonética del latín al castellano
Evolucion fonética del latín al castellanoEvolucion fonética del latín al castellano
Evolucion fonética del latín al castellanoJavier Almodóvar
 
Verbo griego dummies
Verbo griego dummiesVerbo griego dummies
Verbo griego dummiesSito Yelas
 

What's hot (20)

Ejercicios pronombres en latin
Ejercicios pronombres en latinEjercicios pronombres en latin
Ejercicios pronombres en latin
 
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1
LatíN 2º Texto Analizado Y Traducido1
 
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6
Análisis sintáctico de Lisias, Sobre la muerte de Eratóstenes 6
 
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabulario
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabularioEjercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabulario
Ejercicios modo subjuntivo latin + oraciones con vocabulario
 
Tema de aoristo
Tema de aoristoTema de aoristo
Tema de aoristo
 
El participio de presente
El participio de presenteEl participio de presente
El participio de presente
 
Temas en silbante
Temas en silbanteTemas en silbante
Temas en silbante
 
Ejercicios Tema de Perfecto Latín
Ejercicios Tema de Perfecto LatínEjercicios Tema de Perfecto Latín
Ejercicios Tema de Perfecto Latín
 
ESQUEMA VALORES DE CUM
ESQUEMA VALORES DE CUMESQUEMA VALORES DE CUM
ESQUEMA VALORES DE CUM
 
De Bello Gallico
De Bello GallicoDe Bello Gallico
De Bello Gallico
 
Verbos contractos
Verbos contractosVerbos contractos
Verbos contractos
 
Alea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín IIAlea iacta est_Latín II
Alea iacta est_Latín II
 
Tercera declinación-griega.-didáctica
Tercera declinación-griega.-didácticaTercera declinación-griega.-didáctica
Tercera declinación-griega.-didáctica
 
Resumen verbo latín
Resumen verbo latínResumen verbo latín
Resumen verbo latín
 
Textos de César con participios
Textos de César con participiosTextos de César con participios
Textos de César con participios
 
Los pronombres y determinantes en latin
Los pronombres y determinantes en latinLos pronombres y determinantes en latin
Los pronombres y determinantes en latin
 
Tercera declinación griega
Tercera declinación griegaTercera declinación griega
Tercera declinación griega
 
Latín I. tercera declinación
Latín I. tercera declinaciónLatín I. tercera declinación
Latín I. tercera declinación
 
Evolucion fonética del latín al castellano
Evolucion fonética del latín al castellanoEvolucion fonética del latín al castellano
Evolucion fonética del latín al castellano
 
Verbo griego dummies
Verbo griego dummiesVerbo griego dummies
Verbo griego dummies
 

Similar to Cuaderno latin 2 textos de César

Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivo
Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivoCuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivo
Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivomaisaguevara
 
Astérix legionario y astérix en hispania
Astérix legionario y astérix en hispaniaAstérix legionario y astérix en hispania
Astérix legionario y astérix en hispaniacaarmenar
 
Astérix Helena Merino 2ºA
Astérix Helena Merino 2ºAAstérix Helena Merino 2ºA
Astérix Helena Merino 2ºAHelena Merino
 
Bellvm Astvricvm
Bellvm AstvricvmBellvm Astvricvm
Bellvm Astvricvmarrabalde
 
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.InsSerrano5
 
Astérix legionario y la residencia de los dioses
Astérix legionario y la residencia de los diosesAstérix legionario y la residencia de los dioses
Astérix legionario y la residencia de los diosesury4
 
Asterix y obelix
Asterix y obelixAsterix y obelix
Asterix y obelixjoset27
 
Antología de textos. p.a.u. selectividad -2º bachillerato_
Antología de textos.  p.a.u.   selectividad   -2º bachillerato_Antología de textos.  p.a.u.   selectividad   -2º bachillerato_
Antología de textos. p.a.u. selectividad -2º bachillerato_niconimedes
 
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaRevueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaUPV/EHU
 
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras Cántabras
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras CántabrasComentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras Cántabras
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras CántabrasDaniel Gómez Valle
 
Astérix legionario y en hispania
Astérix legionario y en hispaniaAstérix legionario y en hispania
Astérix legionario y en hispaniaitsmariatg
 
Batallas en la antigüedad
Batallas en la antigüedadBatallas en la antigüedad
Batallas en la antigüedadBlanca Salas
 

Similar to Cuaderno latin 2 textos de César (12)

Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivo
Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivoCuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivo
Cuaderno de latin ii textos gerundio y gerundivo
 
Astérix legionario y astérix en hispania
Astérix legionario y astérix en hispaniaAstérix legionario y astérix en hispania
Astérix legionario y astérix en hispania
 
Astérix Helena Merino 2ºA
Astérix Helena Merino 2ºAAstérix Helena Merino 2ºA
Astérix Helena Merino 2ºA
 
Bellvm Astvricvm
Bellvm AstvricvmBellvm Astvricvm
Bellvm Astvricvm
 
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.
Trabajo de Astérix legionario y Astérix en Hispania.
 
Astérix legionario y la residencia de los dioses
Astérix legionario y la residencia de los diosesAstérix legionario y la residencia de los dioses
Astérix legionario y la residencia de los dioses
 
Asterix y obelix
Asterix y obelixAsterix y obelix
Asterix y obelix
 
Antología de textos. p.a.u. selectividad -2º bachillerato_
Antología de textos.  p.a.u.   selectividad   -2º bachillerato_Antología de textos.  p.a.u.   selectividad   -2º bachillerato_
Antología de textos. p.a.u. selectividad -2º bachillerato_
 
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaRevueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
 
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras Cántabras
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras CántabrasComentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras Cántabras
Comentario de Texto Histórico. Floro y las Guerras Cántabras
 
Astérix legionario y en hispania
Astérix legionario y en hispaniaAstérix legionario y en hispania
Astérix legionario y en hispania
 
Batallas en la antigüedad
Batallas en la antigüedadBatallas en la antigüedad
Batallas en la antigüedad
 

More from maisaguevara

Ejercicios verbos 23 1-20
Ejercicios verbos 23 1-20Ejercicios verbos 23 1-20
Ejercicios verbos 23 1-20maisaguevara
 
Libro Naves negras ante Troya
Libro Naves negras ante TroyaLibro Naves negras ante Troya
Libro Naves negras ante Troyamaisaguevara
 
Guía de lectura Naves negras ante Troya
Guía de lectura Naves negras ante TroyaGuía de lectura Naves negras ante Troya
Guía de lectura Naves negras ante Troyamaisaguevara
 
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUS
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUSFicha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUS
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUSmaisaguevara
 
Ejercicios griego 1 (14 10-19)
Ejercicios griego 1 (14 10-19)Ejercicios griego 1 (14 10-19)
Ejercicios griego 1 (14 10-19)maisaguevara
 
Ejercicios conjugacion verbal tema presente
Ejercicios conjugacion verbal tema presente Ejercicios conjugacion verbal tema presente
Ejercicios conjugacion verbal tema presente maisaguevara
 
Ejercicios verbos 8 10-19
Ejercicios verbos 8 10-19Ejercicios verbos 8 10-19
Ejercicios verbos 8 10-19maisaguevara
 
Diccionario griego-espanol helade
Diccionario griego-espanol heladeDiccionario griego-espanol helade
Diccionario griego-espanol helademaisaguevara
 
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATO
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATOCUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATO
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATOmaisaguevara
 
Cuadro declinaciones
Cuadro declinacionesCuadro declinaciones
Cuadro declinacionesmaisaguevara
 
Ejercicios 30 10-19
Ejercicios 30 10-19 Ejercicios 30 10-19
Ejercicios 30 10-19 maisaguevara
 
Gramática latina
Gramática latina Gramática latina
Gramática latina maisaguevara
 
Gramatica griega ies gomez pereira
Gramatica griega ies gomez pereiraGramatica griega ies gomez pereira
Gramatica griega ies gomez pereiramaisaguevara
 
Gramatica griega 2019 20
Gramatica griega 2019 20Gramatica griega 2019 20
Gramatica griega 2019 20maisaguevara
 
Cuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesCuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesmaisaguevara
 
Cuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesCuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesmaisaguevara
 
El adjetivo griego
El adjetivo griegoEl adjetivo griego
El adjetivo griegomaisaguevara
 
Reglas evolucion fonetica
Reglas evolucion foneticaReglas evolucion fonetica
Reglas evolucion foneticamaisaguevara
 
Ejercicios evolucion fonetica
Ejercicios evolucion foneticaEjercicios evolucion fonetica
Ejercicios evolucion foneticamaisaguevara
 

More from maisaguevara (20)

Ejercicios verbos 23 1-20
Ejercicios verbos 23 1-20Ejercicios verbos 23 1-20
Ejercicios verbos 23 1-20
 
Libro Naves negras ante Troya
Libro Naves negras ante TroyaLibro Naves negras ante Troya
Libro Naves negras ante Troya
 
Guía de lectura Naves negras ante Troya
Guía de lectura Naves negras ante TroyaGuía de lectura Naves negras ante Troya
Guía de lectura Naves negras ante Troya
 
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUS
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUSFicha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUS
Ficha de lectura GUÁRDATE DE LOS IDUS
 
Ejercicios griego 1 (14 10-19)
Ejercicios griego 1 (14 10-19)Ejercicios griego 1 (14 10-19)
Ejercicios griego 1 (14 10-19)
 
Ejercicios conjugacion verbal tema presente
Ejercicios conjugacion verbal tema presente Ejercicios conjugacion verbal tema presente
Ejercicios conjugacion verbal tema presente
 
Ejercicios verbos 8 10-19
Ejercicios verbos 8 10-19Ejercicios verbos 8 10-19
Ejercicios verbos 8 10-19
 
Diccionario griego-espanol helade
Diccionario griego-espanol heladeDiccionario griego-espanol helade
Diccionario griego-espanol helade
 
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATO
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATOCUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATO
CUADERNO DE LATÍN 1º BACHILLERATO
 
Cuadro declinaciones
Cuadro declinacionesCuadro declinaciones
Cuadro declinaciones
 
Ejercicios 30 10-19
Ejercicios 30 10-19 Ejercicios 30 10-19
Ejercicios 30 10-19
 
Gramática latina
Gramática latina Gramática latina
Gramática latina
 
Gramatica griega ies gomez pereira
Gramatica griega ies gomez pereiraGramatica griega ies gomez pereira
Gramatica griega ies gomez pereira
 
Gramatica griega 2019 20
Gramatica griega 2019 20Gramatica griega 2019 20
Gramatica griega 2019 20
 
Cuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesCuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizaciones
 
Cuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizacionesCuestionario video grandes civilizaciones
Cuestionario video grandes civilizaciones
 
El adjetivo griego
El adjetivo griegoEl adjetivo griego
El adjetivo griego
 
Reglas evolucion fonetica
Reglas evolucion foneticaReglas evolucion fonetica
Reglas evolucion fonetica
 
Ejercicios evolucion fonetica
Ejercicios evolucion foneticaEjercicios evolucion fonetica
Ejercicios evolucion fonetica
 
Fabula 16 ESOPO
Fabula 16 ESOPOFabula 16 ESOPO
Fabula 16 ESOPO
 

Recently uploaded

PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxJUANSIMONPACHIN
 
CIENCIAS NATURALES 4 TO ambientes .docx
CIENCIAS NATURALES 4 TO  ambientes .docxCIENCIAS NATURALES 4 TO  ambientes .docx
CIENCIAS NATURALES 4 TO ambientes .docxAgustinaNuez21
 
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parte
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parteUnidad II Doctrina de la Iglesia 1 parte
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parteJuan Hernandez
 
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdf
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdfTarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdf
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdfCarol Andrea Eraso Guerrero
 
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...fcastellanos3
 
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdf
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdfFundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdf
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdfsamyarrocha1
 
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIATRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIAAbelardoVelaAlbrecht1
 
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfEstrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfromanmillans
 
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialDía de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialpatriciaines1993
 
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)veganet
 
periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas123yudy
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsConsueloSantana3
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDUgustavorojas179704
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxdanalikcruz2000
 
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfMapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfvictorbeltuce
 
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfBIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfCESARMALAGA4
 
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdf
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdfLA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdf
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdfJAVIER SOLIS NOYOLA
 

Recently uploaded (20)

PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
 
CIENCIAS NATURALES 4 TO ambientes .docx
CIENCIAS NATURALES 4 TO  ambientes .docxCIENCIAS NATURALES 4 TO  ambientes .docx
CIENCIAS NATURALES 4 TO ambientes .docx
 
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parte
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parteUnidad II Doctrina de la Iglesia 1 parte
Unidad II Doctrina de la Iglesia 1 parte
 
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdf
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdfTarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdf
Tarea 5-Selección de herramientas digitales-Carol Eraso.pdf
 
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
 
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdf
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdfFundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdf
Fundamentos y Principios de Psicopedagogía..pdf
 
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIATRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
 
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfEstrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
 
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialDía de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
 
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)
Instrucciones para la aplicacion de la PAA-2024b - (Mayo 2024)
 
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS .
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS         .DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS         .
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS .
 
periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressions
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
 
Earth Day Everyday 2024 54th anniversary
Earth Day Everyday 2024 54th anniversaryEarth Day Everyday 2024 54th anniversary
Earth Day Everyday 2024 54th anniversary
 
TL/CNL – 2.ª FASE .
TL/CNL – 2.ª FASE                       .TL/CNL – 2.ª FASE                       .
TL/CNL – 2.ª FASE .
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
 
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfMapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
 
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfBIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
 
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdf
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdfLA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdf
LA ECUACIÓN DEL NÚMERO PI EN LOS JUEGOS OLÍMPICOS DE PARÍS.pdf
 

Cuaderno latin 2 textos de César

  • 1. VENI, VIDI, VICI TEXTOS LATINOS CÉSARTEXTOS LATINOS CÉSAR DE BELLO GALLICODE BELLO GALLICO LATÍN IILATÍN II
  • 2. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO INTRODUCCIÓN A LOS TEXTOS DE CÉSAR Particularidades de la lengua de César • Especial cuidado a la coordinación, tanto entre oraciones principales como subordinadas, en períodos de gran extensión. • Estilo indirecto con todas sus consideraciones. • Anástrofe de la preposición (tras el adjetivo) en determinados sintagmas. • Quam + superlativo (+possum), sea adverbio o adjetivo, tiene valor intensivo “lo más …….posible” • Ut con valor explicativo. • Haplologías en temas de perfecto con sufijo –v – • La expresión facere certiorem aliquem y su pasiva correspondiente, tanto en forma personal como en participio pasado. • La omisión de la forma del infinitivo esse, en los infinitivos compuestos. • El interrogativo quis en cualquiera de sus formas usado como indefinido. • Complementos de Régimen en genitivo, dativo y ablativo de los distintos verbos, así como de adjetivos. • La expresión opus est + ablativo, cuya especial dificultad se centra en que ese ablativo sea un participio: ej. Opus est facto “es necesario hacer” • El uso de determinados verbos en voz pasiva (cogo, coepi, desino), que arrastran o no a la voz pasiva al infinitivo que rigen, alterando en cualquier caso las normas sintácticas: ej. lapides iaci coepti sunt “empezaron a arrojar piedras” ne in Treveris aestatem consumere cogerentur “para no verse obligado a pasar el verano en Treveris” • Expresiones lexicalizadas, de las que da nota el diccionario: ej. Magnis itineribus. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 2
  • 3. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE INICIACIÓN A CÉSAR 1. Pueblos de la Galia (1) Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Galli. (2) Hi omnes lingua, institutis et legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. (3) Horum omnium fortissimi sunt Belgae, quia proximi sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. (César, Guerra de las Galias I, 1, 1-3) 2. César es informado de que los Helvecios han ocupado un lugar estratégico Ipse de tertia vigilia, eodem itinere quo hostes ierant ad eos contendit equitatumque omnem ante se mittit. P. Considius [...] cum exploratoribus praemittitur. [...] Considius equo admisso ad eum accurrit; dicit montem [...] ab hostibus teneri, id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse. Caesar suas copias in proximum collem subducit, aciem instruxit. Labienus [...] nostros exspectabat proelioque abstinebat. Multo denique die per exploratores Caesar cognovit et montem a suis teneri et Helvetios castra movisse. (César, Guerra de las Galias I, 21-22) 3. Ariovisto y César se disponen a parlamentar (1) Planities erat magna et in ea tumulus satis grandis. Hic locus aequum fere spatium a castris utriusque, Ariovisti et Caesaris, aberat. (2) In eum locum, ut erat dictum, ad conloquium venerunt. Legionem Caesar, quam equis devexerat, passibus ducentis ab eo tumulo constituit; item equites Ariovisti pari intervallo constiterunt. (César, Guerra de las Galias I, 43, 1-2). TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 3
  • 4. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO ORACIONES DE ABLATIVO ABSOLUTO Y PARTICIPIO CONCERTADO 1. Orta luce, profecti sumus. 2. Mortuo rege, magna erat omnium maestitia. 3. Maximae virtutes, voluptate dominante, pereunt. 4. Multis obsistentibus, hoc impetravi. 5. Perditis omnibus rebus, tamen ipsa virtus se sustentare potest. 6. Hac pugna pugnata, Hannibal Romam profectus est, nullo resistente. 7. His rebus constitutis, Caesar ad portum Itium cum legionibus pervenit. 8. Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, cohortibus X ad mare relictis et equitibus CCC, de tertia vigilia ad hostes contendit. 9. Hannibal, L.Cornelio Q.Minucio consulibus, cum V navibus Africam accessit. 10. Igitur, comitiis habitis, consules declarantur M.Tullius et C.Antonius. 11. Scipio, pace terra marique parta, exercitu in naves imposito, in Siciliam traiecit. 12. Senatus ex urbe fugiens in Graeciam venit. 13. Hi legatos Romanos ad Hannibalem venientes ceperunt. 14. Strenue tamen pugnans ille miles occiditur. 15. Neque tamen Romani legatos pacem petentes admiserunt. 16. Hannibale in Italiam veniente, multa oppida capiebantur. 17. Sed Germanos similem exercitum habentes non oppugnavit. 18. Valerianus in Mesopotamia bellum gerens, a Sapore, Persarum rege, vicitur. 19. Legati ad Pyrrhum missi ab eo suscipiuntur. 20. Claudius Valeriano successit a militibus eiectus, a senatu appellatus Augustus. 21. Galli a C.Sulpicio fugati in silvas venerunt. 22. Victi Carthaginienses pacem a Romanis petiverunt. 23. Hac re Sulla commotus cum exercitu ad urbem venit. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 4
  • 5. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO FRAGMENTOS DE CESAR CON ABLATIVO ABSOLUTO Y PARTICIPIO CONCERTADO 1. Eos impeditos et inopinantes adgressus, magnam partem eorum concidit. (Caes., B.G. I, 12, 3) 2. Helvetii, omnium rerum inopia adducti, legatos de deditione miserunt. (Caes., B.G. I, 27, 1) 3. Is, M. Messala M. Pisone consulibus, regni cupiditate inductus, coniurationem nobilitatis fecit. (Caes., B.G. I, 2, 1) 4. Ipse, triduo intermisso, cum omnibus copiis eos sequi coepit. (Caes., B.G. I , 26) 5. Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu a Caesare petere coeperunt. (Caes., B.G. I, 32, 1) 6. Cognito Caesaris adventu, Ariovistus legatos ad eum mittit. (Caes., B.G. I, 42, 1) 7. Re frumentaria comparata, castra movet diebusque circiter quindecim ad fines Belgarum pervenit. (Caes., B.G. II, 2, 6) 8. Caesar, acceptis litteris hora circiter undecima diei, statim nuntium ad Crassum quaestorem mittit. (Caes., B.G. V, 46, 1) TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 5
  • 6. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO EXPLICACIÓN ORACIONES CON PARTICIPIOS TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 6 Eum litteras scribentem invenit Ac.s.m. Ac.pl.f. Part. presente activo Ac.s.m/f 3ªp.s. Pret. Perfecto ind. activa C.D. VERBO C.D O.SUB.PARTICIPIO CONCERTADO C.PVO. VERBO
  • 7. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO Imperator venit hostes victurus N.s.m. 3ªp.s. Pret. perf. Ind. act. N.pl.m Ac.pl.m Part. Futuro Act. N.s.m VERBO C.D. VERBO O.SUB.PART.CONCERTADO C.N. (con matiz adv.) SUJETO P.V. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 7 Imperator , ab hostibus victus, se cecidit N.s.m. Prep + Abl. D.pl.m Abl.pl.m Part.Pasado Pasivo N.s.m. Ac.s. 3ªp.s. Pret. Perf. Ind. Act. C. AGENTE VERBO C.D. VERBO SUJETO O.SUB. PARTICIPIO CONCERTADO APOSICIÓN P.V.
  • 8. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO 1. Los Atuatucos no ayudan a los Nervios (Bellum Gallicum, II, XXIX) Atuatuci, hac pugna nuntiata, domum reverterunt; cunctis oppidis castellisque desertis, sua omnia in unum oppidum contulerunt. 2. César se apodera de una ciudad enemiga (Bellum Gallicum, II, XL) Occisis hominum milibus quattuor, reliqui in oppidum venerunt. Postridie eius diei, refractis portis atque intromissis militibus nostris, sectionem eius oppidi universam Caesar vendidit. 3. Los nuestros rechazan a los Morinos y Menapios (Bellum Gallicum, III, XXVIII) Morini Menapiique subito ex omnibus partibus evolaverunt, et in nostros impetum fecerunt. Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas repulerunt et, compluribus interfectis, paucos ex suis deperdiderunt. 4. La caballería de César rechaza al enemigo (Bellum Gallicum, V, XV) Equites hostium essedariique acriter cum equitatu nostro in itinere conflixerunt; tamen nostri omnibus partibus superiores fuerunt atque eos in silvas collesque compulerunt; sed compluribus interfectis hostibus, cupidius insecuti, non nullos ex suis amiserunt. 5. Los bárbaros atacan nuestro campamento (Bellum Gallicum, IV, XXXIV) Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt. Celeriter magna multitudine peditatus equitatusque coacta ad castra venerunt. 6. Los soldados de César se defienden valientemente (Bellum Gallicum, IV, XXXVII) Qua re nuntiata, Caesar omnem equitatum suis auxilio misit. Interim nostri milites impetum hostium sustinuerunt atque fortissime pugnaverunt et, paucis vulneribus acceptis, complures ex his occiderunt. 7. César llega a tiempo de ayudar a los suyos (Bellum Gallicum, IV, XXXIV) Perturbatis nostris novitate pugnae, tempore opportunissimo Caesar auxilium tulit: namque eius adventu hostes constiterunt, nostri se ex timore receperunt. Quo facto, suo loco se continuit et, brevi tempore intermisso, in castra legiones reduxit. 8. Posición de las legiones (Bellum Gallicum, II, VIII) Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat, reliquas legiones pro castris constituit; deinde vidit ab hostibus legiones premi. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 8
  • 9. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO ORACIONES DE INFINITIVO En primer lugar hemos de señalar que el infinitivo es un sustantivo verbal neutro. Ese doble valor, nominal y verbal, le permite tener también un doble uso: como sustantivo, puede funcionar como un sujeto o un complemento directo, por ejemplo; como verbo que es, puede utilizarse con valor verbal, señalando la acción que realiza un sujeto distinto del que tiene el verbo en forma personal. Por tanto, veremos un uso nominal y un uso verbal. 1. Uso nominal. El infinitivo, sustantivo neutro singular a todos los efectos, se emplea con un valor de nominativo o de acusativo, pudiendo funcionar como:  Sujeto o predicado de sum. O.SUB.INFINITIVO Dulce et decorum est pro patri a mori N.s.n. VERB O prep Abl.s.f INF.PRESENTE DEPONENTE ATRIBUTO C.C. P.N. SUJETO Agradable y honroso es morir por la patria.  Sujeto de verbos o expresiones impersonales. Necesse est hinc exire VERBO Adv. INF.PRES.ACT C.C. VERBO P.N. O.SUB.INFINITIVO / SUJETO Es necesario salir de aquí TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 9
  • 10. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO  Complemento directo. Vincere scis, Hannibal, at victoria uti nescis INF.PRES ACT 2ªp.s Pres. V.s.m Conj. Ab.s.f INF. PRES. DEPONENTE 2ªp.s Pres. O.SUB.INF C.D. V.P C.C. V.P. VOCAT. NEXO O.SUB.INF / C.D. P.V. P.V. ORACIÓN 1 ORACION 2 Sabes vencer, Aníbal, pero no sabes hacer uso de la victoria  Aposición. Potestas máxim a permittitur, exercitum parare, bellum gerere N.s.f N.s.f 3ªp.s.Pres.Pasivo Ac.s.m INF.Pres.ac t Ac.s.n INF.Pres.act. SUJETO P.V. C.D. VERBO C.D. VERBO O.PRINCIPAL O.SUB.INF. APOSICIÓN O.SUB.INF. APOSICIÓN El máximo poder se le permite: reclutar el ejército, llevar la guerra. 2. Uso verbal. El uso verbal del infinitivo tiene su punto de partida en el uso nominal. Partamos de los siguientes ejemplos en español, en donde también existe: Ej. Te vi salir; oí a mi hermano entrar; mandé a Juan comprar carne. En las tres oraciones el sujeto del verbo personal es yo; por su parte, los infinitivos señalan una acción realizada, no por el sujeto yo, sino por te, a mi hermano y a Juan. Algo así sucede en esta oración latina: Caesar iubet milites abire (César manda a los soldados ponerse en marcha) con doble acusativo de persona y de cosa. Poco a poco el acusativo y el infinitivo empiezan a formar cuerpo independiente del verbo principal (iubet) funcionando aquél como verdadero sujeto del infinitivo. Así se pasa de un TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 10
  • 11. Credo patrem venire (creo que mi padre viene) credo patrem venisse (creo que mi padre ha venido) credo patrem venturum esse (creo que mi padre va a venir) credidi patrem venire (creí que mi padre venía) credidi patrem venisse (creí que mi padre había venido) credidi patrem venturum esse (creí que mi padre iba a venir) TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO doble acusativo dependiente de iubet (mandar algo a alguien) a una proposición subordinada completiva de infinitivo César manda que los soldados se pongan en marcha. Según esto, una oración como la siguiente cabe analizarse, y por tanto traducirse, de dos formas: te veo venir te venire video veo que tu vienes. La oración latina comparada con su traducción en español: ∗ No usa conjunción subordinante (que). ∗ Expresa un sujeto en acusativo (te / tú). ∗ Lleva el verbo en infinitivo (venire / vienes). Pero debemos avanzar un punto más. En su uso verbal, el infinitivo tiene valor relativo: expresa un tiempo que depende del verbo principal. ∗ El infinitivo de presente expresa acción simultánea (venir / venire). ∗ El infinitivo de perfecto expresa acción anterior (haber dicho / dixisse). ∗ El infinitivo de futuro expresa acción posterior (haber de/ tener que/ir a / puniturum esse) TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 11 Caesar iubet milites abire N.s.m 3ªp.s. Pres ind.act Ac.p.m INF.Present e activo SUJETO VERBO SUJETO VERBO O.SUB.INF/ C.D. O.PRINCIPAL
  • 12. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO No obstante, hay que advertir que no todas las oraciones de infinitivo permiten un doble análisis – y por tanto, una doble traducción- tal y como veíamos en el primer ejemplo latino. La sintaxis española no permite traducir en su uso nominal ninguno de los infinitivos anteriores. Algunas consideraciones a modo de conclusión: 3. La construcción personal de la proposición de infinitivo. Es ésta la construcción en la que el infinitivo, contra lo señalado hasta aquí, lleva su sujeto (expreso o sobreentendido) en nominativo. El sujeto del infinitivo es, a su vez, sujeto del verbo de la oración principal; ésta es la construcción personal, que en latín se expresa ordinariamente de forma impersonal. Los verbos que más se utilizan formando este tipo de construcción son: ∗ Verbos de lengua en voz pasiva que significan: creer, juzgar, decir, narrar, incluyendo videor que expresa opinión: me parece. Ej. A Phoenicibus litterae inventae esse creduntur (se cree que las letras fueron inventadas por los fenicios). TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 12 1. El infinitivo, sea cual sea, tiene tiempo y voz: la traducción expresará la misma voz y el tiempo relativo que indique ese infinitivo con respecto al verbo principal, que generalmente será: ∗ Infinitivo de presente se traduce por: presente o imperfecto ∗ Infinitivo de perfecto se traduce por: perfecto o pluscuamperfecto. ∗ Infinitivo de futuro se traduce por: futuro imperfecto o condicional simple. 2. El atributo de esse se construye en acusativo, concertado con el sujeto en género, número y caso. 3. La proposición de infinitivo es subordinada sustantiva; por tanto, toda ella funciona como sujeto, complemento directo, atributo o suplemento de sustantivo o de adjetivo o como aposición.
  • 13. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO ∗ Verbos de voluntad en voz pasiva como iubeo, veto, sino, prohibeo. Ej. Servi iubentur ante lucem surgere (se manda que los esclavos se levanten antes del amanecer). ORACIONES DE INFINITIVO ORACIONES DE INFINITIVO  Están formadas por un verbo en forma personal y un infinitivo que depende del verbo.  CLASIFICACIÓN CONCERTADA NO CONCERTADA NO CONCERTADAS:  El sujeto del verbo principal va en nominativo y el sujeto del infinitivo va en acusativo. Yo quiero que tú vengas NO CONCERTADAS: Ego volo venire te N.s. VERBO INF. PRES. ACT. Ac.s. verbo SUJ O.SUB.INF / C.D. SUJ P.V. CONCERTADAS:  Son aquellas en las que el sujeto del verbo principal es el mismo para el verbo en infinitivo: Yo quiero conocer esto, con los amigos. Ego volo cognoscere id, cum amicis SUJ VERBO INF. PRES. ACT Ac.s.n. Prep Abl.p.m VERBO C.D. O.SUB.INF. / C.D. C.C. SUJ P.V. TRADUCCIÓN ORACIONES DE INF. CONCERTADAS:  Sujeto principal  Verbo principal  Verbo en infinitivo  OD si el infinitivo es transitivo  Los CC que aparezcan Ego volo cognocere id, cum amicis Ego (yo) volo (quiero) cognoscere (conocer) Id (esto) cum amicis (con los amigos) TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 13
  • 14. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TRADUCCIÓN ORACIONES DE INF. NO CONCERTADAS:  Sujeto principal.  Verbo principal  Sujeto del infinitivo en caso Acusativo precedido que la partícula “que”.  Verbo en infinitivo:  Presente: presente o imperfecto  Pretérito: pret. perfecto o pluscuamperfecto.  Futuro: futuro o condicional.  OD si el infinitivo es transitivo  Los demás complementos. Ego (yo) volo (quiero) te (que tú) venire (vengas)  Si el infinitivo es activo y transitivo y tengo un acusativo, el acusativo hace de OD. Ego volo cognoscere id Ac.s.n / C.D.  Si el infinitivo es pasivo, el acusativo es su sujeto porque en pasiva no hay OD. Ego volo cognosci id Ac.s.n / SUJETO SIEMPRE TENEMOS QUE FIJARNOS EN EL INFINITIVO  Cuando el infinitivo es activo pero intransitivo, el acusativo es el sujeto porque un verbo intransitivo no lleva OD. Ego volo venire te Ac.s. / sujeto  Cuando el infinitivo es activo y transitivo y tengo dos acusativos, acusativo de persona y acusativo de cosa, el de persona hace de sujeto y el de cosa de OD. Ego volo puerum facere id SUJ C.D.  Si el infinitivo es un verbo deponente transitivo y en la oración hay un acusativo, este acusativo hace de OD: Caesar iussit sequi milites Ac.pl.m. César ha mandado seguir a los soldados  Si el infinitivo es un verbo deponente intransitivo, el acusativo hace de sujeto. Caesar iussit proficisci milites. Ac.pl.m. César mandó que los soldados marcharan TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 14
  • 15. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO  Todo infinitivo que depende del verbo “possum” es siempre concertado: Non possum facere id O.SUB.INF. CONC C.D. No puedo hacer esto  Cuando el infinitivo es del verbo “sum” y tengo dos acusativos, un acusativo sustantivo y un acusativo adjetivo, el acusativo sustantivo hace de sujeto y el acusativo adjetivo de PVO. Pompeius existimavit esse urbanas res magnas Ac. Sustantivo Ac. adjetivo C.D. C.PVO ORACIONES DE INFINITIVO EN CÉSAR 1. Legatos Caesar discedere vetuerat. 2. Sub vesperum Caesar portas claudi militesque ex oppido exire iussit. 3. Utile est rei publicae nobiles homines esse dignos maioribus suis. 4. Omnis aetas pauperibus et infirmis molesta est, tamen veterum vitia paupertate et infirmitate turpiora sunt. 5. Ad exercitum proficisci cupit. 6. Constituit bellum facere et extrema omnia experiri. 7. Hunc ex primo ordine pauci Caesaris consecuti milites consistere coegerunt. 8. Caesar primis diebus castra magnis operibus munire instituit. 9. Legatos Caesari ad Pompeium sine periculo mittere licebat. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 15
  • 16. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO 10. Constituunt communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci opportunitate gerere. 11. Dux epistulam statim scribi iussit 12. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest 13. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus 14. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare 15. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse 16. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse 17. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum 18. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse 19. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse 20. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere 21. Dicunt milites Caesarem bonum haberi imperatorem 22. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse 23. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse 24. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari 25. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas 26. Te iubet a patria discedere Caesaris ira 27. Iussit Caesar hostes ad se duci 28. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare 29. Caesar legatis dicit se amicos defendere 30. Caesar cognouit per exploratores tres partes copiarum flumen traduxisse, sed quartam partem in ripa manere TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 16
  • 17. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS CON ORACIONES DE INFINITIVO EN CÉSAR Los jefes galos convocan una reunión urgente Hac impulsi occasione, liberius atque audacius de bello consilia inire incipiunt. Principes Galliae, indictis conciliis silvestribus ac remotis locis, queruntur de Acconis morte; miserantur communem Galliae fortunam; omnibus pollicitationibus ac praemiis deposcunt eos qui belli initium faciant. Tras varios combates ecuestres los galos y las tropas de César se mantienen en su lugar Prima luce hostium equitatus ad castra accedit proeliumque cum nostris equitibus committit. Caesar equites cedere seque in castra recipere iubet; simul ex omnibus partibus castra altiore1 vallo muniri portasque obstrui iubet. Preparativos de los ejércitos de César y Ariovisto para la batalla Caesar primam et secundam aciem in armis esse, tertiam castra munire iussit. Hic locus ab hoste circiter passus sescentos aberat. Eo circiter hominum sedecim milia expedita cum omni equitatu Ariovistus misit, quae copiae nostros terrerent et munitione prohiberent. César observa reacciones diversas tras un discurso. Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petere coeperunt. Animadvertit Caesar Sequanos nihil earum rerum facere, quas ceteri faciebant, sed tristes capite demisso terram intueri. Dumnórix, general enemigo de César, escapa del campamento de éste Tandem idoneam nactus tempestatem milites equitesque conscendere naves iubet. At omnium animis impeditis Dumnorix cum equitibus Haeduorum a castris, insciente Caesare, domum discedere coepit. Qua re nuntiata Caesar intermissa profectione atque omnibus rebus postpositis magnam partem equitatus ad eum mittit retrahique imperat. 1 TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 17
  • 18. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO 1. Campaña de César en las Galias C. Iulius Caesar cum L. Bibulo cónsul factus est. Decreta est ei Gallia cum legionibus decem. Is primo vicit Helvetios, qui nunc Sequani appellantur. 2. César emprende una marcha con su ejército. Caesar, signo `profectionis dato, exercitum educit, duplicatoque eius diei itinere, octo milia pasuum ex eo loco procedit. 3. Vuelta a la Galia His confectis rebus conentibusque peractis, in citeriorem Galliam revertitur atque inde ad exercitum proficiscitur. 4. Los belgas se dirigen a los campamentos de César y ponen los suyos cerca Belgae, ómnibus vicis aedificiisque incensis, ad castra Caesaris ómnibus copiis contenderunt atque non longe ab iis sua castra posuerunt. 5. César se encamina hacia el reino de Casivelauno Caesar, cognito consilio eorum, ad flumen tamesim in fines Cassivelauni exercitum ducir; hoc lumen uno omnino loco pedibus transiri potest. 6. César recibe rehenes y armas y la sumisión de los suesiones y luego se dirige a los belovacos. Caesar, obsidibus acceptis primis civitatis atuq ipsius Galbae regis duobus filiis armisque ómnibus ex oppido traditis, in deditionem Suessiones accepit exercitumque in Bellovacos ducit. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 18
  • 19. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO Y DE INFINITIVO 1. César ordena situar obstáculos para garantizar la retirada Caesar receptui suorum timens crates ad extremum tumulum contra hostem proferri et adversus locari iussit, locumque in omnes partes impediri. 2. Los marselleses tratan de cercar a los nuestros Ipsi Massilienses et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi nostros eludebant et, producta longius acie, circumvenire nostros contendebant. 3. César recibe los rehenes exigidos y nombra árbitros para que resuelvan sus pleitos Acepta oratione eorum, Caesar obsides tradi imperat eosque adduci iubet. His adductis, arbitros inter civitates dat, qui litem aestiment. 4. César entabla un combate de caballería y refuerza a los suyos con jinetes germanos Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre committit, laborantibus iam suis Germanos equites circiter CCCC submittit, quos ab initio secum habere instituerat. 5. César se entera de la ocupación de una posición por los suyos Caesar nostros expectabat proelioque abstinebat. Multo denique die per exploratores Caesar cognovit et montem a suis teneri et Helvetios castra movisse. 6. Ante la noticia de la llegada de César, los enemigos incendian la ciudad de París Caesar, refecto ponte, quem superioribus diebus hostes rescinderant, exercitum traducit et ad Lutetiam iter facere coepit. Hostes, re cognita, Lutetiam incendunt. 7. César pide rehenes a los remos Caesar, Remos cohortatus, omnem senatum ad se convenire principumque liberos obsides ad se adduci iussit. Quae omnia ab his diligenter facta sunt. 8. César trata de reunirse con Labieno y distribuye su caballería en dos partes Caesar, repulsis hostibus eo, quo Labienum miserat, contendit, cohortes quattuor ex castello deducit, equitum parte se sequi, parte circumire munitionibus iubet. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 19
  • 20. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO 9. Los britanos envían legados a César prometiendo rehenes y manumisión Consilio Caesaris cognito et per mercatores perlato ad Britanos, ad eum legati veniunt, qui pollicentur obsides dare atque imperio populi Romani obtemperare. 10. Órdenes y sanciones señaladas por César His datis mandatis, secunda vigilia Caesar equitatum mittit. Frumentum omne ad se referri iubet; capitis poenam iis, qui non paruerint, constituit. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 20
  • 21. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON LOS VALORES DE CUM 1. Los enemigos atacan inesperadamente a las tropas de César desde distintos puntos de la selva Caesar cum ad earum silvarum initium pervenisset, subito ex omnibus partibus silvae hostes evolaverunt et in nostros impetum fecerunt. 2. Los enemigos aprovechan la noche para sus ataques Illi cum animadvertissent nocte cohortes nostras ad munitiones excubare, silentio aggressi universas inter multitudinem sagitas coniciebant. 3. Un ataque por sorpresa Sed meridie, cum Caesar pabulandi causa tres legiones misisset, repente ex omnibus partibus ad pabularores advolaverunt. 4. Afranio, al verse acosado por el enemigo, ocupa una colina Afranius, cum ab equitatu novissimum agmen premeretur et ante se hostes videret, collem quemdam nactus, ibi constitit. Ex eo loco quattuor cohortes in hostes mittit. 5. Los nervios atacan el flanco derecho del ejército romano, formado por la legión duodécima At totis fere nudatis castris, cum in dextro cornu legio duodecima constitisset, omnes Nervii confertissimo agmine ad eum locum contenderunt. 6. Al acercarse César, los niños y las mujeres piden la paz Caesar cum ad oppidum accessisset castraque ibi poneret, pueri mulieresque ex muro, passis manibus, suo more pacem a Romanis petierunt. 7. César, en vista de sus victorias anteriores, se dirige a la Galia Caesar, cum in omnibus partibus Galliae bene res gestas videret iudicaretque superioribus proeliis Galliam devictam esse, cum duabus legionibus in eam partem profectus est. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 21
  • 22. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO GERUNDIO Y GERUNDIVO I. Gerundios: a) Morfología: Se forma añadiendo a la raíz de presente la característica -nd y las desinencias de un sustantivo neutro de la 2ª declinación; en la 3ª y 4ª conjugación entre la raíz y la característica -nd- encontramos la vocal de unión -e-; los verbos de la 5ª conjugación forman el gerundio igual que los de la 4ª: GERUNDIOS 1ª conj. 2ª conj. 3ª conj. 4ª conj. 5ª conj. Traducción Acusativo (CC fin.) Ama-nd- um Mone-nd- um Leg-e-nd- um Audi-e-nd- um Capi-e-nd- um a/para + infinitivo Genitivo (CN) Ama-nd-i Mone-nd-i Leg-e-nd-i Audi-e-nd-i Capi-e-nd-i de + infinitivo Dativo (CC fin.) Ama-nd-o Mone-nd-o Leg-e-nd-o Audi-e-nd-o Capi-e-nd-o a/para + infinitivo Ablativo (CC) Ama-nd-o Mone-nd-o Leg-e-nd-o Audi-e-nd-o Capi-e-nd-o con/de/en/por + infinitivo o gerundio b) Sintaxis: • El gerundio es un sustantivo verbal de la voz activa, neutro singular, que sirve para declinar el infinitivo. • Se usa para sustituir al infinitivo de presente activo en aquellas funciones sintácticas que el infinitivo no puede realizar, ya que el infinitivo no se declina y no puede llevar preposición, mientras que el gerundio se declina y, además, puede llevar preposiciones. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 22
  • 23. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO • El gerundio latino no se usa en nominativo (Sujeto) ni en acusativo sin preposición (CD), porque para estas funciones se usa el infinitivo. Por tanto, el infinitivo y el gerundio juntos forman una declinación completa; es decir: Para la función de Se usa el Nominativo Sujeto, Atributo… Infinitivo Acusativo CD Infinitivo Acusativo CC Gerundio Genitivo CN Gerundio Dativo CC finalidad Gerundio Ablativo CC Gerundio Ejemplos: o Amare (sujeto) bonum est : amar es bueno. (Infinitivo) o Amare (CD) uolumus: deseamos amar. (Infinitivo) o Ad amandum(CCFinalidad) uiuimus: vivimos para amar. (Gerundio en acusativo con preposición) o Ars amandi (CN): el arte de amar. (Gerundio en genitivo) o Pares amando (Dativo de finalidad) sumus: para amar somos iguales. (Gerundio en dativo) o Amando liberi fiemus: amando nos haremos libres. (Gerundio en ablat.) • Como sustantivo, por tanto, cumple las funciones propias de un sustantivo. • Como verbo puede llevar sus propios complementos, aunque es raro (no imposible) que lleve C.Directo por las razones que luego veremos. Las principales funciones del gerundio en sus distintos casos son las siguientes: • Acusativo: siempre precedido de preposición, es CC de Finalidad (para):  Ad + acusativo: para + infinitivo  In + acusativo: para + infinitivo TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 23
  • 24. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO Bos ad arandum natus est, “el buey ha nacido para arar” • En genitivo tiene la función de CN o de complemento de un adjetivo: traducción: de + infinitivo. Ars amandi, “el arte de amar” Cupidus legendi, “deseoso de leer” A veces el genitivo puede llevar pospuestas las preposiciones causa o gratia, con lo que todo el sintagma tendrá la función de CC de finalidad y se traducirá mediante para + infinitivo. Canis indagandi causa natus est, “el perro ha nacido para rastrear” • En dativo también tiene la función de CC de finalidad: traducción: para + infinitivo. Homo intellegendo natus est, “el hombre ha nacido para comprender” • En ablativo sin preposición tiene generalmente la función de CC de modo: traducción: gerundio. Pugnando locum ceperunt, “tomaron el lugar luchando” También puede usarse con preposición expresando diversas circunstancias, según la preposición que lleve: ∗ In + ablativo: indica generalmente una situación. Traducción: en + infinitivo / gerundio Peritus in dicendo, “experto en hablar” ∗ De + ablativo: tema, materia, asunto, etc. Traducción: de + infinitivo. NOTA.- El gerundio, al ser una forma verbal activa, puede llevar CD si el verbo es transitivo (Cupidus carmina legendi, “deseoso de leer poemas”; tollendo superstitionem non tollitur religio, “suprimiendo la superstición no se suprime la religión”). Pero esta construcción se limita al genitivo y al ablativo sin preposición; en los demás casos aparece la construcción con gerundivo. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 24
  • 25. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO II. Gerundivo (participio de futuro pasivo): a) Morfología: Se forman exactamente igual que los gerundios, pero con la salvedad de que no solo pueden aparecer en neutro singular de la 2ª declinación: los podemos encontrar en masculino (declinado por la 2ª declinación), en femenino (declinado por la 1ª) y en neutro (declinado por la 2ª), y todos ellos en singular y plural; se declinan, por tanto, como el adjetivo de tres terminaciones bonus-a-um. b) Sintaxis: • Es frecuente encontrar un participio de futuro pasivo concertando en género, número y caso con un sustantivo o pronombre en acusativo, en genitivo, en dativo o en ablativo. • A este uso del participio de futuro pasivo se le ha llamado tradicionalmente gerundivo porque se usa en las mismas construcciones y con el mismo valor que el gerundio. • Se usaba esta construcción en lugar de la de gerundio cuando éste era un verbo transitivo con C.Directo (es posible encontrar a veces un gerundio con C.D., pero no es frecuente): a) Cupidus uidendi (gerundio en genitivo): deseoso de ver. b) Cupidus urbem uidendi (gerundio con C.D., poco frecuente): deseoso de ver la ciudad. c) Cupidus urbis uidendae (participio o gerundivo en genit. y concertando con urbis): deseoso de ver la ciudad. a) Legatos misit ad agendum cum senatu (gerundio en acus. con prep.): envió legados para tratar con el senado. b) Legatos misit ad agendum foedera cum senatu (el mismo con C.D., poco frecuente): envió legados para tratar los pactos con el senado. c) Legatos misit ad foedera cum senatu agenda (partic. o gerundivo en acus. y concertando con foedera): envió legados para tratar los pactos con el senado. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 25
  • 26. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO Es decir, el gerundio es un sustantivo activo y el gerundivo (participio) es un adjetivo pasivo. Ambos, sin embargo: • pueden ir en los mismos casos. • llevar las mismas preposiciones. • realizar las mismas funciones con respecto a la oración principal. • pueden, por tanto, traducirse igual. ¡Ojo a la colocación!: Si el participio (gerundivo) lleva preposición, ésta normalmente no va justamente delante de él, sino delante del sustantivo o pronombre con el que concierta: ad foedera cum senatu agenda. Algunos ejemplos de construcciones de gerundivo: Cupidus sum videndae patriae, “estoy deseoso de ver la patria” Urbi condendae locum delegerunt, “eligieron un lugar para fundar la ciudad” Nec iam publicis agris possidendis contenti erant, “y no estaban ya contentos con poseer/ poseyendo los campos públicos” III. Traducción de las construcciones de gerundio y de gerundivo: • La traducción más adecuada, tanto del gerundio como del gerundivo, suele ser el infinitivo español precedido de preposición, porque en nuestra lengua el infinitivo puede llevar preposiciones y, como consecuencia, cumplir todas las funciones sintácticas del sustantivo. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 26
  • 27. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO • El participio-gerundivo se traduce igual que el gerundio, porque en castellano no existe la construcción equivalente. Como lo traducimos en voz activa, el sustantivo con el que concierta el participio se traduce por C. Directo. • El ablativo sin preposición y, a veces, el ablativo con la preposición in, suelen traducirse por el gerundio castellano, que por esto termina en -ndo (amando, leyendo...). • En cualquier caso, y si la correcta expresión en castellano así lo exige, puede sustituirse por un sustantivo verbal de igual significado (amar/amor). En resumen, el gerundio y el participio-gerundivo se pueden traducir: • Infinitivo con la preposición propia de la función que realice: de amar, para amar... • Gerundio, si en latín va en ablativo sin preposición o con la preposición in. • Sustantivo de igual significado. Ejemplos: o Homo ad intellegendum natus est: el hombre ha nacido para pensar. o Beate vivendi cupiditate omnes incensi sumus: todos estamos animados por el deseo de vivir felizmente. o Scribere scribendo, dicendo dicere disces: aprenderás a escribir escribiendo, a hablar hablando. o Omnes ordines ad conseruandam rem publicam consentiunt: Todas las clases sociales se ponen de acuerdo para salvar al estado. o Hoc non feci inflamandi tui causa, sed testificandi amoris mei: No hice esto para enfadar-te, sino para demostrarte mi amor. o Galli locum oppido condendo ceperunt: Los galos tomaron un lugar para fundar la ciudad. o Galli sunt in consiliis capiendis mobiles: Los galos son inconstantes en tomar (tomando, en la toma de) decisiones. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 27
  • 28. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO o Romani magis dandis quam accipiendis beneficiis amicitias parabant: Los romanos ganaban alianzas más dando que recibiendo beneficios. o Hostes, ubi de expugnando oppido et de flumine transeundo spem se fefellisse intellexerunt, constituerunt quemque domum suam reverti: Los enemigos, cuando comprendieron que ellos habían perdido la esperanza de conquistar la ciudad y de atravesar el río, decidieron que cada uno volviese a su casa (patria). o Germanico bello confecto, multis de causis Caesar statuit sibi flumen transeundum ad hostes sequendos: Terminada la guerra germánica, por muchas razones César decidió que el río debía ser atravesado por él (que él debía atravesar el río) para perseguir a los enemigos. No se debe confundir: 1. Participio de futuro pasivo en NOMINATIVO: suele ir con una forma personal del verbo sum y es un verbo en voz perifrástica pasiva. transeundus est (pres. ind. voz perifr. pasiva) = debe ser atravesado, se debe atravesar. Algunas veces (pocas) va como tal participio concertado con el sujeto: se puede traducir por una oración de relativo con el verbo en la perífrasis verbal correspondiente. 2. Participio de futuro pasivo en ACUSATIVO sin preposición: funciona como si fuera un infinitivo (aunque no tenga la forma esse o fuisse), por lo que es más conveniente traducir una subordinada sustantiva con conjunción que. Caesar sibi Rhenum transeundum considerat = César considera que el Rin debe ser atravesado por él (que él debe atravesar el Rin). 3. Participio de futuro pasivo en ACUSATIVO CON PREPOSICIÓN o en cualquier OTRO CASO: construcción de gerundivo (o gerundio). Caesar milites ad Rhenum transeundum pontem facere iussit = César ordenó a los soldados hacer un puente para atravesar el Rin. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 28
  • 29. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO IV. Paso de gerundio a gerundivo y viceversa: a) Paso de gerundio a gerundivo: El gerundio para que pueda convertirse en gerundivo tiene que llevar CD (de lo contrario la conversión no se puede realizar). El gerundio conserva entonces el caso en el que está, pero toma el género y el número del CD, y este conserva su género y número, pero toma el caso del gerundio. El resto de palabras queda igual que estaba. Ejemplo: Nostri tela iaciendo hostes a castris repulerunt, “los nuestros rechazaron del campamento a los enemigos arrojando proyectiles” (iaciendo es un gerundio en ablativo, pues no hay en la frase ningún otro ablativo singular con el que pueda concordar –para ser gerundivo-, y como lleva CD –tela- podemos pasarlo a gerundivo: el gerundio se queda en el caso en que está –en ablativo-, pero toma el género y el número de su CD –tela es neutro plural, de telum teli-, con lo que iaciendo tiene que ser puesto en ablativo plural neutro; y tela, su CD, conserva el género y número que tiene, es decir, se queda en neutro plural, pero tiene que tomar el caso de iaciendo, es decir, el ablativo; el resultado final será: nostri telis iaciendis hostes a castris repulerunt, y la traducción será la misma de antes, puesto que el gerundivo tiene la misma traducción que el gerundio y la palabra con la que concuerda se traduce como si fuera su CD: “los nuestros rechazaron del campamento a los enemigos arrojando proyectiles”). b) Paso de gerundivo a gerundio: Este paso siempre es posible. El gerundivo se queda en el mismo caso en que esté, pero pasa a neutro singular, ya que vamos a convertirlo en gerundio y este solo tiene neutro singular; la palabra con la que concuerda el gerundivo conserva su propio género y número, pero tiene que pasar a acusativo, ya que la condición imprescindible para que un gerundio pudiera convertirse en gerundivo era que llevara CD. Las demás palabras quedan igual que estaban. Ejemplo: Caesar agrorum incendendorum signum dedit, “César dio la señal de incendiar los campos” (incendendorum es gerundivo porque está en masculino plural y concuerda con agrorum; para pasarlo a gerundio, tenemos que mantener incendendorum en el mismo caso en que está –en genitivo-, pero pasarlo a neutro singular, ya que el gerundio solo tiene neutro singular; y agrorum tiene que quedarse en masculino plural, pero pasar a acusativo; la frase queda, pues, así: Caesar agros incendendi signum dedit y la traducción es la misma de antes César dio la señal de incendiar los campos”. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 29
  • 30. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON GERUNDIO Y GERUNDIVO 1. César cree conveniente sondear el ánimo de las provincias: Caesar, Antoni exercitu coniuncto, deducta Orico legione, quam tuendae orae maritimae causa posuerat, temptandas esse sibi provincias existimabat. NOTA: Oricus, i (m.): Orico (Ciudad del Epiro, hoy Orco). 2. César, desde su campamento, descubre una posición enemiga desguarnecida: Caesar cum in minora castra operis perspiciendi causa venisset, animadvertit collem nudatum hominibus, qui superioribus diebus vix prae multitudine cerni poterat. 3. Medidas tomadas por César para que sus tropas pasen el invierno durante su ausencia: Caesar, una aestate duobus bellis confectis, in hiberna exercitum deduxit. Hibernis Labienum praeposuit, ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos profectus est. 4. Los platenses ayudan a los atenienses: In hoc tempore nulla civitas Atheniensibus auxilio fuit, praeter Plateenses. Ea mille misit militum. Itaque, horum adventu, decem milia armatorum completa sunt, quae manus flagrabat mirabili pugnandi cupiditate. 5. Medidas de los atenienses por la muerte de Alejandro: Alexandro mortuo, Graecia, ubi id factum audivit, subito se conmovit. Primi Athenienses ad omnes civitates legatos miserunt, qui eas ad coniugendam societatem rursus contra Macedones hortarentur. 6. Motivos que impulsan a César a guerrear: Erant hae difficultates belli gerendi, quas supra ostendimus, sed multa Caesarem ad id bellum incitabant: iniuriae rententorum equitum Romanorum, rebellio facta post deditionem, tot denique civitatum coniuratio. NOTA: Error tipográfico: retentorum, non rentorum 7. Eligen la liberación de Tebas el día siguiente del banquete ritual de los magistrados: Itaque cum tempus visum est rei gerendae, delegerunt ad inimicos opprimendos civitatemque liberandam eum diem, quo maximi magistratus simul consueverant epulari. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 30
  • 31. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO 8. Antonio es perseguido a causa de sus crímenes: Turbata Republica, multa Antonius scelera commitens, a senatu hostis iudicatus est. Missi sunt ad eum persequendum duo consules et Octavianus adolescens, annos octedecim natus, Caesaris nepos. 9. César envió por todas partes a la caballería que había reunido: Caesar, rursus ad vexandos hostes profectus, equtatus magno coacto numero ex finitimis civitatibus, in omnes partes dimittit. Omnes vici atque omnia aedificia incendebantur. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 31
  • 32. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR VALORES DE UT/NE 1. Ataque de los britanos Equites hostium proelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt, ita tamen, ut nostri superiores fuerint atque eos in silvas collesque compulerint. 2. Preparación de una escuadra Itaque ex legionibus fabros deligi et ex continente alios arcessi iubet; Labieno scribit ut, quam plurimas possit, naves instituat. 3. Terror de los hombres y súplicas de las mujeres ante la presencia de los romanos Barbari, repentino tumultu perterriti, cum hostem intra portas esse existimarent, sese ex oppido eiecerunt. Matres familias, passis manibus, obtestabantur Romanos ut sibi parcerent. 4. César desaloja de una posición al enemigo y establece comunicación con ella Caesar Haeduos cohortatus est ut controversiarum obliviscerentur atque, omnibus omissis rebus, bello servirent, eaque quae meruissent praemia ab se exspectarent. 5. César envía a Publio Craso a Aquitania para impedir que los aquitanos auxilien a los galos Caesar Publium Crasum cum cohortibus legionariis XII et magno numero equitatus in Aquitaniam proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in galliam mittantur ac tantae nationes coniungantur. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 32
  • 33. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR VALORES QUOD 1. Dumnorix no quiere salir de la Galia His petere contendit, ut in gallia relinqueretur, partim quod insuetus navigandi mare timeret, partim quod religionibus impediri sese diceret. 2. César marcha al país de los tréveros Ipse cum legionibus expeditis quattuor et equitibus octingentis in fines Treverorum proficiscitur, quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant. 3. La táctica del enemigo hace que la batalla se prolongue hasta avanzada la noche Ad multam noctem etiam ad impedimenta pugnatum est, porpterea quod pro vallo carros obiecerant et e loco superiore in nostros venientes tela coniciebant. 4. César se dirige a la ciudad de Avarico, en la región de los bitúriges Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat maximum munitissimumque in finibus Biturigum atque agri fertilissima regione, profectus est; quod, eo oppido recepto, civitatem Biturigum se in potestatem redacturum confidebat. 5. Los germanos se retiran al otro lado del Rhin con su botín Germani, desperata expugnatione castrorum, quod nostros iam constitisse in munitionibus videbant, cum ea praeda, quae in silvis deposuerant, trans Rhenum sese receperunt. 6. No pudiendo atravesar el Loira, regresan a su casa Hi, cum ad flumen Ligerim venissent, quod Bituriges ab Haeduis dividit, paucos dies ibi morati, neque flumen transire ausi, domum revertuntur. 7. En Lutecia (actual París) se hace una concentración de tropas Lutetia est oppidum Parisiorum, quod positum est in insula flumnis Sequanae. Labieni adventu ab hostibus cognito, magnae ex finitimis civitatibus copiae convenerunt. 8. Surge de nuevo una conspiración, pero César ya lo sospechaba Rursus coniuratione facta, paulatim illi ex castris discedere ac suos clam ex agris deducere coeperunt. At Caesar id, quod accidit, suspicabatur. 9. César desaloja de una posición a la guarnición enemiga y coloca allí a los suyos Silentio noctis Caesar ex castris egressus, priusquam subsidia ex oppido venire possent, deiecto praesidio, quod ibi hostes habebant, duas legiones conlocavit. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 33
  • 34. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO TEXTOS DE CÉSAR CON SUBORDINACIÓN 1. César intenta atacar Novioduno, pero no puede conquistar esta plaza por sus buenas defensas Caesar, oppidum Noviodunum ex itinere oppugnare conatus, quod vacuum ab defensoribus esse audiebat, etsi pauci defenderent, expugnare non potuit. 2. Ante la invasión de los galos, en Roma se toman precauciones Galli victores paulo ante solis occasum ad urbem Romam perveniunt. Postquam hostes adesse nuntiatum est, iuventus Romana in arcem conscendit. 3. Los enemigos esperan el acecho a los romanos At hostes, posteaquam ex nocturno fremitu vigiliisque de profectione eorum senserunt, conlocatis insidiis bipertito in silvis, opportuno atque occulto loco Romanorum adventum exspectabant. 4. Tras varios preparativos, César da a la caballería orden de salir Caesar, omni equitatu ad utramque partem munitionum disposito, ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat, equitatum ex castris educi iubet. 5. César, ante la falta de abastecimiento, desiste de perseguir a los suevos Caesar, postquam per exploratores comperit Suevos sese in silvas recepisse, inopiam frumenti veritus, quod minime omnes Germani agriculturae student, constituit non progredi longius. 6. César envía a Publio Craso a Aquitania para impedir que los aquilanos auxilien a los galos Caesar Publium Crasum cum cohortibus legionariis XII et magno numero equitatus in Aquitaniam proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in galliam mittantur ac tantae nationes coniungantur. 7. Ataque de los britanos Equites hostium proelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt, ita tamen, ut nostri superiores fuerint atque eos in silvas collesque compulerint. TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 34
  • 35. TEXTOS LATIN 2 – CAYO JULIO CÉSAR 2º BACHILLERATO MISCELÁNEA TEXTOS DE CÉSAR 1. Desbandada de los belgas ante el asalto de César Hostes protinus ex eo loco ad flumen axona, contenderunt, quod esse post nostra castra demonstratum est. Ibi vadis repertis, partem suarum copiarum traducere conati sunt eo consilio ut, si possent, castellum expugnarent. 2. Maniobra militar de César que mejora su situación Caesar, cum septimam legionem ítem urgeri ab hoste vidisset, tribunos militum monuit ut paulatim legiones sese coniungerent et conversa signa in hostes infrerrent. Quo facto, audacius resistere ac fortius pugnare coeperunt. 3. César, ante la falta de abastecimiento, desiste de perseguir a los suevos Caesar, postquam per exploratores comperit Suevos sese in silvas recepisse, inopiam frumenti veritus, quod minime omnes Germani agriculturae student, constituit non progredi longius. 4. César intenta atacar Novioduno, pero no puede conquistar esta plaza por sus buenas defensas Caesar, oppidum Noviodunum ex itinere oppugnare conatus, quod vacuum ab defensoribus esse audiebat, etsi pauci defenderent, expugnare non potuit. 5. César ordena situar obstáculos para garantizar la retirada Caesar receptui suorum timens crates ad extremum tumulum contra hostem proferri et adversus locari iussit, locumque in omnes partes impediri. 6. Los marselleses tratan de cercar a los nuestros Ipsi Massilienses et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi nostros eludebant et, producta longius acie, circumvenire nostros contendebant TEXTOS LATINOS DE CÉSAR SINTAXIS LATINA Página 35