Σημειώσεις ραψ. α, στίχοι: 109-173

1. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 3ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
3η
ενότητα: α 109-1731
Ενανθρώπιση: είναι η μεταμόρφωση των θεών σε ανθρώπους. Είναι πάγια τακτική των
θεών στην Οδύσσεια (όχι στην Ιλιάδα) να μην εμφανίζονται με την πραγματική τους μορφή
αλλά να παίρνουν ανθρώπινη μορφή. Έτσι, η Αθηνά μεταμορφώνεται στον παλιό φίλο του
Οδυσσέα, τον Μέντη, για να πλησιάσει τον Τηλέμαχο και να τον βοηθήσει.
Προσοχή! Διαφορετική έννοια είναι ο ανθρωπομορφισμός από την ενανθρώπιση.
Ανθρωπομορφισμός: στην ενότητα αυτή εντοπίζεται στη συμπεριφορά της Αθηνάς
(ταξιδεύει στον κόσμο των θνητών, έχει σανδάλια, όπλα, τρώει και πίνει όπως όλοι οι
άνθρωποι)
Στοιχεία πολιτισμού:
 Οποιοδήποτε σκεύος, αντικείμενο, ρούχο, οίκημα, όπλο, συνήθεια, άποψη, έχει σχέση
με την εποχή του έπους. Να τα εντοπίσετε και να τα υπογραμμίσετε στο βιβλίο.
 Επίσης παρατηρούμε τα πολλά είδη υπηρετών του παλατιού. Υπήρχε καταμερισμός
εργασίας και κάθε υπηρέτης έκανε συγκεκριμένη δουλειά.
Χαρακτηρισμός προσώπων
Τηλέμαχος: παρουσιάζεται ευαίσθητος, μοναχικός, δειλός, ανήμπορος να αντιμετωπίσει
τους μνηστήρες. Δείχνει ευσέβεια στον ξένο (Αθηνά-Μέντη) και σπεύδει να τον
καλωσορίσει και να τον υποδεχτεί στο παλάτι. Οι ενέργειές του (...) δείχνουν ευγένεια και
καλοσύνη. Νοσταλγεί τον πατέρα του, νιώθει μοναξιά που δεν έχει έναν δικό του άνθρωπο
να του συμπαρασταθεί. Ανυπομονεί να μάθει νέα του.
Μνηστήρες: υπερόπτες, αλαζόνες, ανόητοι. Τα ενδιαφέροντά τους είναι μόνο τα παιχνίδια,
το φαγητό και το ποτό. Συμπεριφέρονται με ασέβεια προς τον Ξένιο Δία (119-127)
Θεά Αθηνά: Δυναμική και αποφασιστική. Οι κινήσεις της είναι καλά σχεδιασμένες και
μελετημένες.
Προσοχή! Χρειάζεται να αιτιολογούμε τους χαρακτηρισμούς.
Το τυπικό της φιλοξενίας στην ομηρική κοινωνία [Τη φιλοξενία (φιλώ=αγαπώ +ξένος)
την προστάτευε ο ίδιος ο Δίας (Ξένιος)]
Ο ξενιστής είναι υποχρεωμένος:
 Να υποδεχτεί τον ξένο εγκάρδια (με προσφώνηση και χειραψία) και να τον
προσκαλέσει σε φιλοξενία.
 Να τακτοποιήσει το δόρυ, τα άλογα, το άρμα και ό,τι άλλο έχει ο ξένος μαζί του
 Να του προσφέρει τιμητική θέση σε αναπαυτικό κάθισμα
1
Οι σημειώσεις βασίζονται κυρίως στα σχόλια του σχολικού βιβλίου, στο βιβλίου του καθηγητή και
στο σχολικό βοήθημα: «Πετίνη, Ε. (2009). Οδύσσεια- Ομηρικά έπη. Αθήνα: εκδόσεις Ελληνικά
Γράμματα.

2. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 3ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
 Να του φέρει νερό, για να πλύνει τα χέρια του και στη συνέχεια να του
παραχωρήσει πλούσιο γεύμα
 Να τον ρωτήσει ποιος είναι, από πού έρχεται και τι θέλει, μόνο αφού πρώτα
τελειώσει το φαγητό του
 Αφού ακούσει το αίτημά του, να το ικανοποιήσει όσο μπορεί
 Να προσφέρει στον ξένο διαμονή για όσο θέλει αυτός
 Να τον αποχαιρετήσει με δώρα που επισφραγίζουν τη φιλία τους
 Ποια στάδια της φιλοξενίας βλέπουμε στην 3η
ενότητα;
Αντίθεση: Σ’ αυτούς τους στίχους βλέπουμε δύο σκηνές: από τη μια το ήρεμο, θλιμμένο
δείπνο του Τηλέμαχου με την Αθηνά-Μέντη και από την άλλη το θορυβώδες φαγοπότι των
μνηστήρων. Η βασική διαφορά είναι στη συμπεριφορά. Ο Τηλέμαχος αν και είναι ο
αφέντης του σπιτιού φιλοξενεί τον καλεσμένο του ήσυχα και ταπεινά ενώ οι μνηστήρες αν
και κατατρώγουν ξένη περιουσία είναι φωνακλάδες, απαιτητικοί και επιδειξιομανείς.
επική ειρωνεία: οι ήρωες αγνοούν γεγονότα ή αλήθειες που γνωρίζουν οι ακροατές-
αναγνώστες (στ. 118 κ.ε.) ο Τηλέμαχος και οι μνηστήρες αγνοούν την παρουσία της θεάς
Αθηνάς στο παλάτι καθώς και το λόγο της επίσκεψής της, ενώ εμείς γνωρίζουμε.
Προοικονομία
Τυπικές εκφράσεις και τυπικά επίθετα Να υπογραμμίσετε στο βιβλίο τα σχετικά
Μεταφορές χωρία
Εικόνες