2. Zer zen Errusiako Iraultza?
1917ko Errusiako Iraultza
XX.mendeko gertakizun
nagusietako bat da.
Handik sortu zen Estatuak
lehendabiziz indarrean jarri zituen
sozialismoaren printzipio nagusiak
3. • Ezaugarri orokorrak
• Ezaugarri ekonomikoak
• Ezaugarri sozialak
• Ezaugarri politikoak
4. Tsarraren Errusia
Ezaugarri orokorrak
Biztanlearen eta aberastasunaren arabera Europako potentzia
handietariko bat bazen ere, kontinenteko herririk atzeratuena zen
(herrialde aurreindustrializatua zen)
Ezaugarri ekonomikoak
Ekonomia atzeratua
Nekazaritza sektore nagusia:
Nekazaritza tradizionala
Lurraren jabetza esku gutxitan
Nekazarien bizi baldintzak oso txarrak, morrointza 1861. era arte
Industrializazioa oso berandu eta eskualde batzuetara mugatuta
5. Ezaugarri Sozialak
Gizarte atzeratua eta oso polarizatuta
Nekazariak (%80ª)
Bizi baldintzak oso txarrak
Langileak:
Oso kopuru txikia
Politikoki ondo antolatuta (AS)
Burgesia:
Oso kopuru txikia
Klase ertaina gutxi garatuta
Eragin politiko handiagoa eskatzen zuen: Alderdi Konst. Demokr. AKD
Noblezia:
Oso atzerakoia
Latifundistak
6. Aginte Politikoa
• Monarkia absolutu gustiz
anakronikoa:
• Tsarraren aginpideak ez
zeukan mugarik, sistema
autokratikoa
• Herria kontrolatzeko
armadaz, poliziaz eta Eliza
ortodoxoaz baliatzen zen.
8. ERRUSIAR ALDERDI SOZIALISTAREN
BANAKETA
1903.ko AS-k izan zuen kongresuan
eztabaida sortu zen:
Leninen tesiak:
Proletalgoaren diktadura
Proletalgoa eta nekazarien arteko elkarlana
autokrazia deseuztatzeko
Lafitundioekin amaitzea eta lurra banatzea
nekazarien artean
Errusiako nazioen autodeterminazioa
Alderdi politiko sendo eta diziplinatuaren beharra
9. TSARISMOAREN AURREKO OPOSIZIOA
Ideologia Alderdi Politikoak eta Babes soziala Programa
burukideak
Liberal Konstituzional Burgesia Mendebalde bezalako
Demokratikoa (1905) Errepublika
Parlamentarioaren alde.
Sozialista Alderdi Sozialista Burgesia, nekazariak 1) Gerra amaitu, Batzorde
Iraultzailea. (Chernov-ek konstituziogilea,
sortuta 1901) 1) lurraren sozializazioa
Kerensky 2) Intelektualak, Burgesia 2) Gizarte kolektibizazioa,
moderatuagoa ertaina, langileak Errepublika,
dezentralizaioa,
Marxista Errusiako Langileen Intelektualak, industria- 1) Gerra amaitu, Batzorde
Alderdi langileak. konstituziogilea, elkarlana
Sozialdemokrata. Mentxebikeak (Martov) burgesiarekin.
1903an bitan banatuta Intelektualak, industria- 2) Bakea, proletalgoaren
Mentxebikeak 1) langileak. Boltxebikeak diktadura, botere osoa
Boltxebikeak 2) (Lenin) sobietentzat,
kolektibizazioa.
Nihilistak: M. Bakunin eta P. Kropotkin anarkismoaren ideologoak errusiarrak ziren. 1881.ean
terrorismoak zar Alejandro hil zuen. Herriaren heziketa eta biolentzia terrrorista defendatzen zuten .
Helburua: lurraren sozializazioa.
10. Los mencheviques Pável Axelrod,
Yuli Mártov y Alexandr Martýnov,
Estocolmo, mayo de 1917
Alderdi Sozialista bitan banandu zen:
Mentxebideak (gutxiengoa)
Sozialista moderatuak ziren
Sozialista izateko ez zen beharrezkorik alderdi polikokoa izatea
Herri-iraultza baino lehen burgesiaren iraultza sortu beharko zen
Monarkia errepresentatiboaren alde kapitalismo sistema
mantentzen.
Boltxebikeak (gehiengoa)
Sozialista iraultzaileak
Proletarioen eta nekazarien iraultzaren alde proletalgoaren
diktadura ezartaeko.
Tsarismoa deuseztatzeko
Komunismoa ezartzeko.
11. 1905ko Iraultza
ZER ZEN?
Inperio osotik altxatu ziren asaldura politikoko masa- mugimenduak.
- Grebak, istiluak, terrorismoa eman ziren gobernuaren kontra.
Aurrekariak: Egitura ekonomikoak eraldatu ahala Errusiako gizartea
aldatzen joan zen :
- 1861.ean mirabetza deuseztatu zen.
- Industrializiazioa ezarri eta kapitalismoa garatuz joan zen
- Gizartea aldatu egin zen: “intelligentsia” ideia politko berriak
sartu zituen.
Baina sistema politikoa Erdi Aroan bezala mantentzen zen. Talde
sozial bakoitzak bere eskaerak zituen. Burgesiarena zen: Monarkia
parlamentarioa ezartzea.
12. 1905eko iraultzaren
zergatiak
Egitura politikoa aldatu nahi zen.
Japoniaren kontrako gerraren porrota.
Gosetea.
Krisi ekonomikoa.
Gerrako porrota txinparta izan zen eta tsarrarenganako oposizioa indartu zuen .
1905-1-9an, Petrogradon, Langileen manifestaldi baketsua tsarrari eskaera bat
entregatzeko:
Lan baldintzak hobetzea.
Manifestazioa armaz sakabanatu zen. (Igande odoltsua)
Gertakizun horrek iraultza piztu zuen:
Grebak eta matxinadak langileen eta
nekazarien artean zabaldu ziren
Armadaren sektore batzuk ere
altxatu ziren (Potemkin korazatua)
13. 1905ko Iraultza
Tsarraren erreformak
• Erreforma politikoa:
•Sufragio unibertsala
•Duma, ganbara errepresentatiboa,
sortu zuen
• Askatasun zibilen onarpena:
•Langileen eskubide sindikalak
•Lan murrizketa (10 orduko lanaldia)
14. 1905ko Iraultzaren ondorioak
• Tsarraren irudia kaltetuta
• Boltxebikeentzako irakaspen baliogarria
• Burgesia liberalaren interesak eta langile-nekazarienak
erabat ezberdinak.
• Langileak zatituta atera ziren
• Nekazariak ez ziren mugitu
Iraultzaren erreformen porrota
Erregimen parlamentarioak porrot izan zuen:
Parlamentua indar kontserbadoreen esku
15. • Lehen Mundu Gerra eta 1917ko otsaileko iraultza
•Iraultzaren bilakaera tsarraren abdikaziora arte
•Behin behineko gobernua
•Boltxebikeen jokabidea
•Leninen apirileko tesiak
• Urriko iraultza
•Iraultzaren bilakaera
•Boltxebikeak agintean: lehenengo erabakiak
•Lurraren banaketa
•Bakea: Brest-Litovsk
•Boterearen monopolioa
•SESB
16. 1917ko Iraultza
Lehen Mundu Gerra eta 1917ko otsaileko iraultza
Gerrak agerian utzi zituen Tsarraren Errusiak zituen hutsuneak
Armadaren porrotak
Hornikuntza falta gerran eta hirietan
Gerra dela eta gizartearen sektore asko tsarraren kontra:
Nekazariek: ogia, lurra eta bakea eskatzen zituzten
Langileak: erreformak eta bakea eskatzen zituzten
Burges liberalek erreforma liberalak eskatzen zituzten
17. 1917ko Iraultza
ZERGATIAK
Neurri handi batean, iraultzara bultzatu zituen eragilea tsarraren gestio
txarra izan zen, I. Mundu Gerrak desastrea areagotu zuelarik.
15.000 gizon joan ziren armadara eta langile
gutxiegi geratu zen fabriketan eta baserrietan.
Langileek baldintza penagarriak nozitu behar z
ituzten, 12 edo 14 lan ordu eta soldata
baxuegiak. Matxinadak eta grebak hasi ziren
hobekuntzak eskatuz.
Ez zegoen nahikoa janik eta lehengairik
1917an, gosea nagusitu zen hiri handietan.
Nikolasek ezin zituen arazo ekonomikoak konpondu eta komunismoa
ziurdien soluzio bakarra.
18. 1917ko Iraultza
OTSAILEKO IRAULTZA
Bat-batean hasi zen, Petrogradoko hiria janik gabe geratu zenean eta
tsarraren erregimenaren aurka protestan hasi zenean.
Protestak aurrera, politiko erreformistek ekintzak koordinatzen hasi ziren
eta polizia eta armadaren aurka jo zuten.
Petrogradoko erregimentu guztiak altxatutakoekin batera jarri ziren
eta iraultzak ez zion tsarrari abdikatzeko aukera besterik utzi.
BOTERE BIKOITZAREN GARAIA
Duma berria osatu zuten eta behin-behineko gobernu honek
hauteskundeak antolatu zituen.
Bestaldetik nekazariak eta langileak berehala politizatu eta antolatu ziren
iraultza sakontzen.
19. 1917ko Iraultza
BOLTXEBIKEEN JOKABIDEA
Behin behineko gobernuaren kontra:
Erreforma sakonagoak egin nahi zituzten.
Bakearen eta lurra banatzearen alde
Boltxebikeen helburua iraultza sozialista zen.
LENINEN APIRILEKO TESIAK
PRENTSAN AGERTU ZIREN
Bakea
Lurrak banatzea
Langileen eta nekazarien arteko aliantza:
botere guztia sobietentzat
Nazionalitateen autodeterminazioa
20. 1917ko Iraultza
IRAULTZAREN BILAKAERA
• Kerenskyren gobernua gero eta ahulagoa
• Uztailan Kornilov-en estatu kolpea. Diziplina
ezarri nahi zuen eta nekazarien kontra tiro
egitea agindu zuen
• Kronstadt-eko marinelen altxamenduaa
boltxebikeen alde
• Sobieten boterea etengabe indartzen da.
Landan nekazariek lurrak okupatzen zituzten.
• Udan boltxebikeak jada herriaren alde nagusi
bat kontrolatzen dute.
21. 1917ko urriko iraultza
Leninen kolpea
Egoera gero eta txarragoa zela ikusita, Lenin ekintza iraultzailera igaro zen.
Erbestetik ezkutuan itzuli eta bere alderdiaren komite nagusia altxamendu
armaturako berebiziko aukeraz konbentzitu zuen, Kerenski garaitu eta
agintea hartu ahal izateko.
Kolpea antolatzeko ardura Trotskik izan zuen, hau da, hiriburuko
sobietaren presidentea eta hiriaren defentsaren arduraduna zenak.
1917ko urriaren 24tik 25erako gauean (gurean azaroaren 6tik 7rakoan),
boltxebikeen tropek eta miliziek ”Neguko jauregia” eta Petrogradoko
gune nagusiak okupatu zituzten. Ministro guztiak atxilo hartu zituzten,
Kerenski izan ezik, honek alde egin baitzuen.
Biltzarrak gobernu berria aukeratu zuen, Herriaren Komisarioen
Kontseilua, eta horren presidente Lenin izendatu zuten. Boltxebikeen
iraultzaren garaipena izan zen.
22. Boltxebikeak agintean: lehenengo
erabakiak
Gobernuak hiru lan ardatz nagusi jorratu zituen:
Lurraren banaketa
Nekazari txiroei lurrak banatu zizkien
lur jabeei kalterik ordaindu gabe
Bakea: Brest-Litovsk
Bakea hitzartzen da Alemaniarekin
Lurralde galera garrantzitsuak
- Finlandia, Letonia, Lituania, Estonia
Industriako enpresei buruzko dekretuak langileen eta enplegatuen
kontrolpean utzi zituen fabrikak
Nazionalitateei buruzko dekretuak Errusiako herriek euren
etorkizuna askatasunez aukeratzeko eskubidea aldarrikatu zuen.
24. • Gerra Zibila (1918-21)
• Nazionalitateen auzia
• Politika ekonomiko berria: NEP (1922-27)
25. SESBren sorrera
Konstituzioa
1918ko uztailean, Sobieten Biltzarrak lehenengo
konstituzio sobietarra onetsi zuen; bertan, gizarte
klaserik eta estaturik gabeko
sozialismoa eraikitzeko
erabakia aldarrikatzen
zen, eta sobietak jartzen ziren
aginte iraultzailearen oinarrian.
26. Gerra Zibila
Gerra Zibila 1918 eta 1920 bitartean, erregimen
berriak estatu osoan zabaldutako gerra zibilari
aurre egin behar izan zion zurien (aurreko
erregimenanren aldekoak) kontra
Garaipena
Trotskik zuzendutako armada gorriak diziplina
zorrotza eta eraginkortasun handia lortu zituen,
eta, horrela, 1919aren amaieran, armada zuriak
garaitu zituen.
Gerraren ondorioak:
Iraultzaren aurretik Errusiaren egoera ekonomikoa
kaotikoa bazen, gerra zibilean are larriago bilakatu
zen: arazorik larriena hornikuntza izan zen
27. NEP Politika Ekonomiko Berriak
NEP-k goitik beherako aldaketa ekarri zuen:
Liberalizazioak
Barne-merkataritzan askatasuna ezarri zen
berriro.
Nekazariek, zergak jenerotan ordaindu ondoren,
soberakinak askatasunez saltzeko aukera zuten.
Industrietan eta zerbitzuetan, enpresa pribatu
txikiak sor zitezkeen.
Atzerriko kapitala sartzeko aukera eman zen.
Estatuak kredituaren eta ekonomiako sektore
nagusien kontrola beretzat gorde zuen: trenbide
eta beste garraiobide batzuen eta enpresa handi,
banku eta atzerriko merkataritzarena.
28. NEPen Ondorioak
Ekonomia berehala suspertu zen. 1923an, nekazaritzako produkzioa
1913ko mailaraino iritsi zen, eta industriako produkzioak 1927an lortu zuen
hori.
Baina politika ekonomiko berriak arazo sozialak sortu eta horren eraginez,
Alderdi Komunista zatitu egin zen, burges aberats berriak agertu zirela
ikusita: hirietako bitartekariak, industrialari batzuk eta kulakak.
Baina, zalantzarik gabe, politika
ekonomiko berriaren balantzea
ona izan zen, oinarri ekonomikoak
ezarri eta produkzioa nahiz
biztanleen bizimodua hobetu
zituelako.
29. Sobietar Batasunaren eraikuntza
(1918-27)
(1918-27
NAZIONALITATEEN AUZIA
Errusia hainbat hizkuntzaz, kulturaz eta erlijioz osatutako
nazio multzoa zen
Nazionalitateak Errusiaren kontrolpean zeuden
Nazionalitate aniztasunari aurre egiteko sobietar estatuak
egitura federala hartu zuen
Egitura federalak errepublikaren autogobernua kontuan
hartzen zuen, nahiz eta Errusiaren nagusitasuna
mantentzen zen
Stalinen garaian nazionalitateekiko errespetua amaitu zen
eta zentralizazio prozesuak areagotu ziren
31. Agintea eskuratzeko prozesua
Lenin ordezkatzeko hautagai nagusi bi zeuden
Stalin eta Troski:
Troskik Iraultza mundu osora zabaldu nahi
zuen
Stalinek “Sozialismoa herri bakarrean”
aldekoa zen
Lehia horretan Stalin garaile irten zen
1927an Stalinek bere eskuetan izan zuen agintea alderdian eta SESB osoan
Alderdi Komunistaren idazkari nagusi eta Estatuko buru bilakatu zen
Stalin, agintea eskuratzeko indarkeriaz baliatu zen: Purgak
Alderdiaren baitan aurkariak kargutik kendu eta hiltzen zituzten
Alderdi komunistak menpean hartu zuen gizarte sobietarra
Stalinek diktadura pertsonala ezarri zuen
32. Estalinismo ekonomikoa
Estalinismo ekonomikoa bost urteko planen
bidez garatu zen
Helburua: denbora jakin batean ahalik eta
hazkunde ekonomikoko indizerik handiena
lortzea
NEP alde batera utzi zuten
Bost urteko planak nekazaritzan eta industria
zentratu ziren
Nekazaritzan kolektibizazioak ezarri ziren:
estatuko kooperatibak (kolkhoz) eta
estatuaren etxealdeak (sovkhoz)
33. Estalinismo ekonomikoa - II
Kolektibizazioaren aurkako nekazarien jarrerak gainditzeko herri
osoak deportatu zituzten: ehunka milaka nekazari kulak hil ziren.
30.hamarkadan landan ia ez zegoen jabetza pribaturik.
Industrian sozializazioa ezarri zen: alderdiak kontrolatzen zuen guztia:
aurrezkiak, inbertsioak, kontsumoa, prezioak, soldatak.
Beraz, Estalinismoaren lorpen nagusiak
lurraren sozializazioa eta plangintza
ekonomikoa izan ziren. Gainera sobietar
erregimena sendotu eta SESB potentzia
handi bihurtu zuen
34. Estalinismo ekonomikoa - III
Bosturteko I. Plana
1928ko urriaren 1ean hasi zen. Helburu nagusiak
hurrengoak izan ziren:
NEP-ekin sortutako sektore pribatua desagerraraztea.
Industriako inbertsio handiak autofinantzatzea.
Teknikarien eta langile espezializatuen eskala handiko
heziketa.
Industria astuna garatzea.
Herrilan erraldoiak burutzea, SESBk zuen atzerapen
historikoa gainditu ahal izateko.
Nola
Asmo handiko helburu horiek lortzeko, biztanleak ia
modu militarrean mobilizatu ziren.
35. Kolektibizazioaren emaitzak
Kolektibizazioek kulaken amaiera ekarri
zuten, baina kostu itzelean
milaka nekazari hil ziren, gizatasunik
gabeko erbesteratze masiboetan;
abeltzaintzako produkzioa lur jota
geratu zen luzaro eta
nekazaritzak prestakuntzarik oneneko
langileak galdu zituen.
Prozesu horretarako lorpen bakarra
zerealen produkzioaren mekanizazioa izan
zen.
36. Stalinen diktadura
Stalinek diktadura ezarri zuen, metodo basatiak erabiliz
eta oposizio osoa ezabatuz, baita Alderdi Komunistaren
barruko oposizioa ere.
Kolektibizazioaren ondoriozko gatazkak eta borroka eta
sakrifizio ugari gainditu ondoren, SESB lasai-lasai zegoen
oposizio politikoa ezabatuta zegoen eta.
Garbiketak
1933tik aurrera, garbiketak egin ziren alderdiaren
barruan, diktadorea itsututa baitzegoen, aurkako
etengabeko konspirazioak zirela eta.
Moskuko prozesuetan, garbiketa handia (19136-38)
antzinako buruzagi boltxebikerik gehienak eta alderdiko
beste buruzagi asko nahiz armadako ofizial ugari epaitu
eta exekutatu egin ziren, krimenik zentzugabekoenak
leporatuta.
37. EMAITZAK
Stalinen garbiketetan 1 milioi pertsona hil zituen eta beste 8
milioi Siberiara bidali zituen “gulag-etara”
gulag
Errepresio neurri horien eraginez,
Erabat Stalinen borondatearen menpean zegoen Alderdi
Komunista berria sortu zen.
1939an, Sobietar agintea finkatuta zegoen eta Alderdi
Komunistak SESBko bizitzaren alderdi guztiak kontrolatzen zituen.
Jabetza pribatua abolitu eta marxismoaren interpretazio
sobietarra gauzatu zen.
Herria industrializaturik zegoen, eta hiriek hazkunde nabaria izan
zuten.
SESB munduko potentzia ekonomikoa zen eta, zirudienez,
adostasun handia zegoen Stalinen erregimenaren barruan.