Ariketak, galderak, testuak, mapak eta linkak daude birpasatzeko, sakontzeko eta jakinmina sustatzeko.

1. INPERIALISMO GARAIA
ETA LEHEN MUNDU GERRA
Birpasa ariketak
Link-ekin informazioa sakontzeko

2. Nazioarteko egoera -Kapitalismo garapena
-Opaprotasun ekonomikoa
-Enpresen konzentrazioa
-Finantza sistema garatu
Demokraziaren hedapena
Zientzia eta kulturaren
garapena

3. NAZIOARTEKO EGOERA
-Ingalaterrak nagusitasun industriala galdu zuen
-Alemania Europako lehenengo potentzia
-Europatik kanpo: EEBBak eta Japonia
-Lehia potentzien artean: gatazkak.

4. NAZIOARTEKO EGOERA
-Bismarck en sistemak (1871-1890) Realpolitik : Diplomazia eta hitzamenen
bitartez
- Gilermo II.aren politika, Weltpolitik: politika oldakorra, armamentu
lasterketa.
- Aliantzak
- Entente Hirukoitza
-Aliantza Hirukoiza
SISTEMA POLITIKOAK
-Mendebaldeko Europan
-Erdialdeko Europan
-Inperio austro-hungnariarra
-Turkiar inperioa
-Errusiako Inperioa

5. Darwinismo soziala
Zer dio Darwinismo sozialak
?
Interpretatu goiko
komikia.

6. Inperialismoaren sustatzaileak
Nazio garatuen kutizia dela eta hedatuz joan ziren
idei batzuek Ideologia gorputz bat eratu zuten:
eskubidea eta betebeharra zegoela esaten zuten
laburbilduz
• Kipling: “Gizon zuriaren zama”
• Jules Ferry: Arraza nagusiek menpeko arrazak zibilizatzeko
betebeharra zutela.
• Lord Salisbury: Nazio bizirik eta hilzorian daudenak
(Darwinismo sozialaren teoria maneiatzen zuten konkistak eta
ustiapenak justifikatzeko)

7. Inperialisten hitzak
“Kolonizazioa herri baten hedapen-indarra da,
ugaltzeko duen gaitasuna”
LEROY-BEAULIEU, P.: Denbora modemoetako kolonizazioa. 1874.
Hitz hauekin zer esan nahi du LEROY-BEAULIEU-K ? Zer dago hitz horien azpian?
“Gehien kolonizatzen duen herria lehenengo herria da”
Hau, bakarri Leroy-Beaulieu-k pentsatzen zuen? Zergatik europarrek esan zitezkeen
halako gauzak? Zer eraman zituen jarrera hori edukitzera? Zein ondorio ekarriko
zituen jarrera horiek?

8. “Gizon zuriaren zama” Kipling
“Llevad la carga del Hombre Blanco— Testu honetan ideia
interesgarrienak
Enviad adelante a los mejores de entre azpimamrratu .
vosotros—
Zertaz hitz egiten ari da
Vamos, atad a vuestros hijos al exilio testu honetan?
Para servir a las necesidades de
Zein ideia mota zuen
vuestros cautivos; Kipling-ek fenomeno
Para servir, con equipo de combate, horretaz?
A naciones tumultuosas y salvajes— Zein zen gizon zuriaren
betebeharra? Nortzuentzat?
Vuestros recién conquistados y Zergatiak?
descontentos pueblos,
Mitad demonios y mitad niños.”
(…..)

9. Inperialismoaren Zergatiak
• Ekonomikoak:
– Industria eta kapitalismoaren garapena
– Merkatu berrien beharra
– Lehengai merkeen beharra
• Politikoak
– Estatuen arteko lehia (estatu nazionalismoa)
– Prestigioa
– Eragin eremua handitzea

10. Afrikaren banaketa
Joseph Conrad-ek Metropoliak
Kongoan egiten zituen bazakerietan
oinarritutako liburu iluna idatzi zuen.
Belgikarrek kolonizazio
krudela egin zuten.

11. Berlingo Konferentzia
- Nork antolatu zuen?
- Zein helburu zuen?
- Zer hitzartu zen hemen?
- Zergatik da garrantzitsua?
-Eskumako mapa komentnatzean, zein gauza
azaldu beharko ziren?

12. Inperio kolonial alemanarra
Ekialdeko Afrika (gaur egungo: Tanzaria, Ruanda, Burundi) 1880-1915
Hegomendebaldeko Afrika (gaur egungo Namibia) 1884-1915
Mendebaldeko Afrika (gaur egungo Kamerun) 1885-1919
Ozeanian: Ginea berria alemandarra, Samoa eta beste irla batzuk

13. Berlingo Konferentzia
• Bismarck –ek eta Belgikako Leopolodoak antolatu zuten
1885.ean
• Partaideak: 12 potentzia europarrak + Otomandar Inp.
• Helburua zen Afraikarko konkistaren inguruan zeuden arazoak
diplomaziaren bidez konpontzea.
• Akordioak:
– Kongoa estatu libretzat Belgikako Leopoldoren menpean
– Niger eta Kongo ibaietatik nabigazio librea.
– Kostan ezarpena zuen herri batek eskualde hori bere menpean
geratzen zen eta eskubidea zuen barrurantz joatea.
– Merkataritzarako askatasuna Afrikaren barrualdean
– Alemaniak inperio koloniala lortu zuen: Togo, Namibia, Kamerun eta
Tanzania.

15. INPERIALISMOAREN ONDORIOAK
• Inpaktua gizarte indigenetan
– Arlo politikoan:
• Tokian tokiko gobernuak deuseztatu
• Gatazkak tribalak sortu
– Arlo demografikoan: jaiotza tasa murriztea
– Arlo ekonomikoan
• Indigeneei lurrak kendu
• Lan sistema tradizionalak deuseztatu
• Kolonizatzaileen esportaziorako ekonomia ezarri
– Gizarte arloan: kontraste gogorrak.
• Gizarte sistema indigena deuseztatu
– Kultura arloan: hizkuntza, sinesmenak eta kultura indigenak suntsitu
edota kaltetu.

16. • Metropolientzako ondorioak
– Nagusitasun eta aginte politikoa
– Aberastasunak
– Industrializaziorako estimulua
– Zibilizazio batzuk ezagutzea.
– Nazioarteko gatazkak areagotu ziren
– Armamentu lasterketa
– Lehen Mundu Gerra piztearen arrazoietako bat.

17. BAKE ARMATUAREN GARAIA
ALIANTZA HANDIAK (1870-1914)
KRISI POLITIKOAK GERRA
BAINO LEHEN
ENTENTE ALIANTZA
HIRUKOITZA -Lurralde gatazka batzuk HIRUKOITZA
BRITANIA HANDIA ALEMANIA
FRANTZIA -Berlingo Konferentzia AUSTRIA-
ERRUSIA -Fachodako gatazka HUNGARIA
(1907) -1905-1906 Maroko ITALIA
-1908-1909 Bosnia- (1882)
Hertzegobina
-1912-1913 I eta II Gerra
balkanikoak
-Sarajevoko erahilketa
(I Mundu Gerraren zergati
zuzena)

18. Europa 1900.ean

19. Europak zituen gatazkak 1914.ean
-Lurralde gatazkak
-Altsazia eta Lorrena (Franntzia eta Alemaniaren artean)
-Istria (Italia eta Austria-Hungaria)
-Balkanetan : Balkanneetako gerrak (1908-1913) Albania, Errumania,
Montenegro eta Bulgaria sortzen dira; Itsasertzeen kontrola
Balkanetako bolbotegia
Kolonietan:
Marokon Fr. eta Alem; Etiopian Fr,
BH eta Italiaren artean
Gatazka nazionalistak
Inperio Austriar.hungariarrean
- Nazionalitate ezberdinak

20. EUROPA 1913.ean

21. I MUNDU GERRARA ERAMAN ZUTEN
ARRAZOIAK
• Alemaniaren politika (Gilermo IIa.rekin 1890.etik)
Weltpolitik
• Estatuen arteko lehia: Estatu-nazionalismoa
• Lehia ekonomikoa
• Kolonialismo lasterketa
• Lurralde gatazkak
• Gatazka nazionalistak
• Armamentuen lasterketa
• Gerrarako giro sikologikoa

22. LEHENENGO MUNDU GERRAREN ZERGATIAK
• Zein erlazio dago kolonialismo eta I Mundu Gerraren
artean? Dokumentu honetan datu asko agertzen
dira.
• Zeintzuk izan ziren gerrara eraman ziren arrazoiak?
• Azken zergatia?
• Zergatik, printzipioz ,bi herrialdeen arteko gatazka
izan zena hainbeste herrialdeetara zabaldu zen?

23. XIX. Mendeko gerraK
• Zertan desberdintzen ziren bi
gerra mota hauek? XIX eta XX.
Mendekoak?

24. GERRA HONEN EZAUGARRI BERRIAK
 Gerra industrial eta teknologikoa.
Zeintzuk ziren gerra honen
ezugarriak?

25. I Mundu Gerraren aldiak
• Zergatik izan zen garrantzitsua
Marne bataila? (kokatu mapan)
. Posizio gerren garaian: gertakari
garrantzitsuenak. (mapa batean kokatu)
Lusitania (1815ean
. Gerra 1917 eta 1918 bitartean. hondoratuta)
. Noiz sartzen dira EEBBak gerran? Zergatik? Zergatik ez ziren
sartu lehenago?

26. Koka itzazu mapan:
-Maginot Lerroa - Verdungo bataila
-Marne Bataila - Sommeko bataila

28. SOMME Ibaia

29. Errusiako Iraultza: baldintzarik gabeko
bakea sinatzen du B rest-Litovsken

30. Gerraren amaiera
Woodrow Wilson Estatu Batuetako presidenteak egindako
14 puntu aldarrikatu zituen bakea lortzeko.
1- Diplomazia sekretuaren amaiera. (Zer esan nahi zuen hemen Wilsonek?)
2- Nabigatzeko eta merkataritza librerako askatasuna egiteko eskubidea.
3- Barrera ekonomikoen desagerpena.
4- Nazio bakoitzeko armamentu militarra ahalik eta gehien murriztea.
5- Erreklamazio kolonialak inpartzialki aztertzea menpeko herrialdeen interesak
kontuan hartzen.
6- Errusiaren ebakuazioa.
7- Belgikako subirotasunaren itzulpena.
8- Altsazia eta Lorrena Frantziarenak izatea berriz ere.
9- Italiako mugak berrantolatzea.
10- Austria-Hungariako herrialdeen garapen autonomorako aukera eman.
11- Errumania, Serbia eta Montenegroren ebakuazioa.
12- Otomandar Inperioko herrien autonomia.
13- Polonia herri subiranoa aldarrikatzea eta itsasoari irteera eduki dezan.
14- Estatu guztien, txikiak nahiz handiak, lurralde osotasuna bermatzeko eta
gatazkak hitzarmen bitartez konpontzeko Nazioen Elkarte iraunkorra sortzea.

31. Pariseko Bake konferentzia
• Nortzuek sinatu zuten?
• Zeintzuk izan ziren emaitz garrantzitsuenak?
• Versailleseko Ituna
• Norekin sinatu zen?
• Zeintzuk izan ziren inposatutako puntuak?
• Zein ondorio izango zuen itunhonek?

32. Europako mapa berria
• Nortzuen kontura sortu zen berriro Polonia herrialdea?
• Austria-Hungariako inperiotik zein estatu sortu ziren?
• Hurrengo inperioek zein lurralde utzio behar izan zituzten?
– Alemania Nori?
– Austria-Hungaria Nori?
– Turkiako Inperioa Nori?
• Zer gertatu zen Mesopotamia eta Palestinako lurraldeekin?

33. Europako mapa berria
Analizatu eta atera gerra ostean sortu ziren aldaketak

34. Nazioen Elkartea
• Non zuen egoitza elkarte honek?
• Zeintzuk ziren bere helburua
• Zeintzuk izan ziren bere
» sorreran izan zituen
» eragozpen larriak?

35. Gerraren ondorioak
• Mundu Gerraren ondorioak (Egin koadro bat
sailkatzen ondorio mota ezberdinak: giza eta
material galerak, ondorio politikoak,
ekonomikoak,...)
ONDORIOAK
Arlo Politikoan
Nazioartean
Arlo
ekonomikoan
Demografian
Gizarte-arloan
Ideologian

36. Gizarte ondorioak
• Zeintzuk izan ziren
gizarte-ondorio garrantzitsuenak?
• Feminismoak , edo beste moduan
esanda, emakumearen paper berriak
gizartean eta Lehen Mundu Gerrak
loturaren bat eduki dezakete? Zein eta
nola? Azaldu.