www.mednutrition.gr Κωνσταντίνος Κούτσικας, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Μ.Sc.

1. Ο ρόλος της διατροφής κατά τηΟ ρόλος της διατροφής κατά τη
μετά το κάταγμα περίοδομετά το κάταγμα περίοδο
ΚούτσικαςΚούτσικας Κων/νοςΚων/νος
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Μ.Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Μ. Sc.Sc.

2. Τι μπορώ να κάνω διατροφικά για
καλύτερη αποκατάσταση του
κατάγματος;

3.  Ήδη από το 1944, είχε ξεκινήσει η έρευνα κατά πόσο η διατροφή μπορεί να
ωφελήσει στην πώρωση των καταγμάτων.
 Η ανάγκη ξεκίνησε από τα αυξημένα κρούσματα καταγμάτων μετά τους
τραυματισμούς από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και από τις
διατροφικές ανεπάρκειες που προκλήθηκαν από αυτό.

4. Μια κατάλληλη διατροφική παρέμβαση μπορεί να επηρεάσει θετικά στηνΜια κατάλληλη διατροφική παρέμβαση μπορεί να επηρεάσει θετικά στην
πώρωση ενός κατάγματοςπώρωση ενός κατάγματος
Λιγότερες επιπλοκέςΛιγότερες επιπλοκές
Ταχύτερη αποκατάστασηΤαχύτερη αποκατάσταση
Καλύτερο αποτέλεσμαΚαλύτερο αποτέλεσμα ((στάδιο δημιουργίας οστέινου πώρου-στάδιοστάδιο δημιουργίας οστέινου πώρου-στάδιο
ανακατασκευής)ανακατασκευής)
Μείωση κινδύνου για μελλοντικά κατάγματαΜείωση κινδύνου για μελλοντικά κατάγματα
Eneroth M, Olsson U, Thorngren K.Eneroth M, Olsson U, Thorngren K. Nutritional supplementation decreases hip fracture-related complications.Nutritional supplementation decreases hip fracture-related complications.
Clin Orthop Relat Res. 2006 Oct;451:212-7.Clin Orthop Relat Res. 2006 Oct;451:212-7.
Bonjour, JP, Schurch, MA, and Rizzoli, R. 1996. Nutritional aspects of hip fractures, Bone, 18:139S-144SBonjour, JP, Schurch, MA, and Rizzoli, R. 1996. Nutritional aspects of hip fractures, Bone, 18:139S-144S..

5. Νοσηλεία και διατροφική παρέμβασηΝοσηλεία και διατροφική παρέμβαση
 Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας των ασθενών παρατηρείται ανεπάρκειαΚατά τη διάρκεια της νοσηλείας των ασθενών παρατηρείται ανεπάρκεια
πρόσληψης θρεπτικών συστατικών εξαιτίας τπρόσληψης θρεπτικών συστατικών εξαιτίας της μειωμένης πρόσληψηςης μειωμένης πρόσληψης
φαγητού ή της μειωμένης όρεξηςφαγητού ή της μειωμένης όρεξης ήή της μειωμένης διάθεσηςτης μειωμένης διάθεσης νανα
καταναλώσουν νοσοκομειακό φαγητό.καταναλώσουν νοσοκομειακό φαγητό.
 Όταν πραγματοποιείται ηΌταν πραγματοποιείται η διατροφική παρέμβασηδιατροφική παρέμβαση το συντομότεροτο συντομότερο
δυνατό, επιτυγχάνεται γρηγορότερη αποκατάσταση του ασθενούς καιδυνατό, επιτυγχάνεται γρηγορότερη αποκατάσταση του ασθενούς και
κατά συνέπεια μειώνεται ο χρόνος νοσηλείας του.κατά συνέπεια μειώνεται ο χρόνος νοσηλείας του.
Cederholm, T, Hedström, M. 2005. Nutritional treatment of bone fracture, Curr Opin Clin Nutr Metab
Care, 8(4):377-38

6. Μετανάλυση που εξέτασε 17 κλινικές έρευνες διατροφικής παρέμβασης σεΜετανάλυση που εξέτασε 17 κλινικές έρευνες διατροφικής παρέμβασης σε
κατάγματα ισχίου με διατροφικά σκευάσματα (μακροθρεπτικά συστατικά,κατάγματα ισχίου με διατροφικά σκευάσματα (μακροθρεπτικά συστατικά,
βιταμίνες, ανόργανα άλατα, αντιοξειδωτικά) ανέφερε μείωση τωνβιταμίνες, ανόργανα άλατα, αντιοξειδωτικά) ανέφερε μείωση των
επιπλοκών από τα κατάγματα ισχίου κατά 50%.επιπλοκών από τα κατάγματα ισχίου κατά 50%.
Cederholm, T, Hedström, M. 2005. Nutritional treatment of bone fracture, Curr Opin Clin Nutr Metab Care,Cederholm, T, Hedström, M. 2005. Nutritional treatment of bone fracture, Curr Opin Clin Nutr Metab Care,
8(4):377-381.8(4):377-381.

7. ΦλεγμονήΦλεγμονή
Διόρθωση (Repair)
Ανακατασκευή (Remodeling)
Συντήρηση (Maintenance)
7 ημέρες 40 ημέρες 100 ημέρες0
Πήξη
Υποξία
Κυτοκίνες
PDGF
Λευκοτριένια
Αγγείωση
Κολλαγόνο
Οστεοκαλσίνη
Iνοβλάστες
Χονδροβλάστε
ς
Οστεοβλάστες
Ασβεστοποίηση
Σχηματισμός πώρου
Ανακατασκευή
 Φλεγμονή και αιμάτωμα
 Διαδικασίες διόρθωσης στο κενό του
κατάγματος
 Σχηματισμός μαλακού πώρου που
γίνεται στέρεος
 Ανακατασκευή οστέινου πώρου
Κάθε στάδιο της πώρωσης του
κατάγματος σχετίζεται με
διαφορετικές ανάγκες σε θρεπτικά
συστατικά

8. Ενεργειακές Ανάγκες και υποθρεψία
Αυξημένες ενεργειακές ανάγκεςΑυξημένες ενεργειακές ανάγκες (ιδιαίτερα σε πολλαπλά κατάγματα).(ιδιαίτερα σε πολλαπλά κατάγματα).
Συμπληρώματα χορηγούμενα από το στόμα (ενέργειας 400 – 500Συμπληρώματα χορηγούμενα από το στόμα (ενέργειας 400 – 500 Kcal)Kcal),,
παράλληλα με το νοσοκομειακό φαγητό συντελούν σε γρηγορότερη καιπαράλληλα με το νοσοκομειακό φαγητό συντελούν σε γρηγορότερη και
καλύτερη αποκατάσταση.καλύτερη αποκατάσταση.
Smith, TK. 1987. Prevention of complications in orthopedic surgery secondary to nutritional
depletion, Clin Ortho and Related Research, 222:91-97.
Επιπλοκές υποθρεψίας:Επιπλοκές υποθρεψίας:
ΜολύνσειςΜολύνσεις
Μυϊκή αδυναμίαΜυϊκή αδυναμία
Αδυναμία ικανοποιητικού σχηματισμού οστέινου πώρουΑδυναμία ικανοποιητικού σχηματισμού οστέινου πώρου
Αυξημένη θνησιμότηταΑυξημένη θνησιμότητα

9. ΠρωτεΐνηΠρωτεΐνη
 Αυξημένες πρωτεϊνικές ανάγκεςΑυξημένες πρωτεϊνικές ανάγκες (+20 γρ. ή 1 έως 1.5 γρ./κιλό ΣΒ)(+20 γρ. ή 1 έως 1.5 γρ./κιλό ΣΒ)
 Η πώρωση απαιτεί την σύνθεση νέων πρωτεϊνών, η οποία εξαρτάταιΗ πώρωση απαιτεί την σύνθεση νέων πρωτεϊνών, η οποία εξαρτάται
από την επαρκή παροχή αμινοξέων, τα οποία είναι δομικά συστατικάαπό την επαρκή παροχή αμινοξέων, τα οποία είναι δομικά συστατικά
των πρωτεϊνών. Η ανάγκη αυτή είναι μεγαλύτερη κυρίως στο 2ο στάδιο,των πρωτεϊνών. Η ανάγκη αυτή είναι μεγαλύτερη κυρίως στο 2ο στάδιο,
μετά το στάδιο της φλεγμονής.μετά το στάδιο της φλεγμονής.
 Μετά το κάταγμα, δημιουργία νέου δομικού πρωτεϊνικού καλουπιού.Μετά το κάταγμα, δημιουργία νέου δομικού πρωτεϊνικού καλουπιού.
 Η πρωτεϊνική ανεπάρκεια είναι δυνατόν να οδηγήσει σε μηΗ πρωτεϊνική ανεπάρκεια είναι δυνατόν να οδηγήσει σε μη
ικανοποιητικό σχηματισμό οστέινου πώρου.ικανοποιητικό σχηματισμό οστέινου πώρου.
 Παραγωγή αυξητικών παραγόντων όπωςΠαραγωγή αυξητικών παραγόντων όπως IGF-1 (IGF-1 (σχετίζεται με οστικήσχετίζεται με οστική
αναδομή, μυϊκή δύναμη, ανοσοποιητική ανταπόκριση).αναδομή, μυϊκή δύναμη, ανοσοποιητική ανταπόκριση).
Schurch MA, Rizzoli R, Slosman D, Vadas L, Vergnaud P, Bonjour JP. Protein supplements increase serum insulin-like growthSchurch MA, Rizzoli R, Slosman D, Vadas L, Vergnaud P, Bonjour JP. Protein supplements increase serum insulin-like growth
factor-I levels and attenuate proximal femur bone loss in patients with recent hip fracture: a randomized, double-blind,factor-I levels and attenuate proximal femur bone loss in patients with recent hip fracture: a randomized, double-blind,
placebo-controlled trial. Ann Intern Med. 1998;128:801–809placebo-controlled trial. Ann Intern Med. 1998;128:801–809..

10. ΦλεγμονήΦλεγμονή
Διόρθωση (Repair)
Ανακατασκευή (remodelling)
Συντήρηση (Maintenance)
7 ημέρες 40 ημέρες 100 ημέρες0
Αμινοξέα:
Λυσίνη
Προλίνη
L – Αργινίνη

11. ΦλεγμονήΦλεγμονή
Διόρθωση (Repair)
Ανακατασκευή (Remodeling)
Συντήρηση (Maintenance)
7 ημέρες 40 ημέρες 100 ημέρες0
Αντιοξειδωτικά Κάθε φορά, που υπάρχει ένα κάταγμα οστού,
συνοδεύεται με παραγωγή ελευθέρων ριζών,
προκαλώντας οξειδωτικό στρες, καταβάλλοντας το
αμυντικό αντιοξειδωτικό σύστημα του οργανισμού.

12. HH χορήγηση συμπληρωμάτωνχορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνηςβιταμίνης EE καικαι βιταμίνηςβιταμίνης CC βελτιώνει τουςβελτιώνει τους
δείκτες σύνθεσης νέου οστού και βοηθάει στην πώρωση, ιδιαίτερα στοδείκτες σύνθεσης νέου οστού και βοηθάει στην πώρωση, ιδιαίτερα στο
τελικό στάδιο της φλεγμονής.τελικό στάδιο της φλεγμονής.
Αντιοξειδωτικά όπως τοΑντιοξειδωτικά όπως το λυκοπένιολυκοπένιο και τοκαι το αα-- λιποικό οξύλιποικό οξύ είναι δυνατόν ναείναι δυνατόν να
βελτιώσουν την θεραπεία του κατάγματος.βελτιώσουν την θεραπεία του κατάγματος.
Sheweita, SA and Khoshhal, KI. 2007. Calcium metabolism and oxidative stress in bone fractures: Role ofSheweita, SA and Khoshhal, KI. 2007. Calcium metabolism and oxidative stress in bone fractures: Role of
antioxidants, Current Drug Metabolism, 8:519-525.antioxidants, Current Drug Metabolism, 8:519-525.

13. Βιταμίνη C
 ΗΗ βιταμίνηβιταμίνη CC μετατρέπει την προλίνη σε υδροξυπρολίνημετατρέπει την προλίνη σε υδροξυπρολίνη
(σημαντικό συστατικό του κολλαγόνου).(σημαντικό συστατικό του κολλαγόνου).
 Η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνηςΗ χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης CC επιταχύνει τηνεπιταχύνει την
διαδικασία πώρωσης του κατάγματος.διαδικασία πώρωσης του κατάγματος.
 Συνιστώμενη πρόσληψηΣυνιστώμενη πρόσληψη 85 mg85 mg βιταμίνηςβιταμίνης CC..
Yilmaz, C, Erdemli, E, Selek, H, Kinik, H, Arikan, M, and Erdemli, B. 2001. The contribution of vitamin CYilmaz, C, Erdemli, E, Selek, H, Kinik, H, Arikan, M, and Erdemli, B. 2001. The contribution of vitamin C
to healing of experimental fractures, Archives of Orthopaedic and Trauma Surgery, 121(7):426-to healing of experimental fractures, Archives of Orthopaedic and Trauma Surgery, 121(7):426-
428.428.

14. ΦλεγμονήΦλεγμονή
Διόρθωση
Ανακατασκευή
Συντήρηση
7 ημέρες 40 ημέρες 100 ημέρες0
Ασβέστιο και Bιταμίνη D

15. Ασβέστιο (Ασβέστιο (Ca)Ca)
 Το ασβέστιο αποτελεί το σπουδαιότερο μακρομοριακόΤο ασβέστιο αποτελεί το σπουδαιότερο μακρομοριακό
ανόργανο στοιχείο για την οικοδόμηση και διατήρηση τηςανόργανο στοιχείο για την οικοδόμηση και διατήρηση της
υγείας των οστώνυγείας των οστών
 Τα οστά αποτελούν την κυριότερη αποθήκη ασβεστίου,Τα οστά αποτελούν την κυριότερη αποθήκη ασβεστίου,
μαζί με τα δόντιαμαζί με τα δόντια
 Μείωση των αποθηκών ασβεστίου οδηγεί σε μείωση τηςΜείωση των αποθηκών ασβεστίου οδηγεί σε μείωση της
οστικής μάζαςοστικής μάζας

16.  Ως αντίδραση μετά το κάταγμα, το ασβέστιο και τα αμινοξέα,Ως αντίδραση μετά το κάταγμα, το ασβέστιο και τα αμινοξέα,
κινητοποιούνται από τα υπόλοιπα αποθηκευτικά σημεία του σώματος.κινητοποιούνται από τα υπόλοιπα αποθηκευτικά σημεία του σώματος.
 Μετά από κάταγμα ισχίου, η οστική απώλεια υπήρξε πενταπλάσια απόΜετά από κάταγμα ισχίου, η οστική απώλεια υπήρξε πενταπλάσια από
το ισχίο που δεν υπέστη κάταγμα μέσα στην διάρκεια ενός έτους.το ισχίο που δεν υπέστη κάταγμα μέσα στην διάρκεια ενός έτους.
 Σημαντική είναι η επάρκεια ασβεστίου, έτσι ώστε να μην μειωθεί ηΣημαντική είναι η επάρκεια ασβεστίου, έτσι ώστε να μην μειωθεί η
οστική πυκνότητα των υπόλοιπων οστών και αυξηθεί ο κίνδυνος για έναοστική πυκνότητα των υπόλοιπων οστών και αυξηθεί ο κίνδυνος για ένα
μελλοντικό κάταγμα.μελλοντικό κάταγμα.
Einhorn T, Bonnarens F, Burstein AH. The contributions of dietary protein and mineral to the healing ofEinhorn T, Bonnarens F, Burstein AH. The contributions of dietary protein and mineral to the healing of
experimental fractures. A biomechanical study. J Bone Joint Surg Am, 1986 Dec 01;68(9):1389-1395experimental fractures. A biomechanical study. J Bone Joint Surg Am, 1986 Dec 01;68(9):1389-1395..
Yu Yahiro JA, Michael RH, Dubin NH, et al. Serum and urine markers of bone metabolism during the year afterYu Yahiro JA, Michael RH, Dubin NH, et al. Serum and urine markers of bone metabolism during the year after
hip fracture. J Am Geriatr Soc 2001; 49: 877-83hip fracture. J Am Geriatr Soc 2001; 49: 877-83..

17. Πηγές ασβεστίουΠηγές ασβεστίου
 Γάλα , γιαούρτι, κίτρινα τυριά, τυρί φέτα
 Ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα (σαρδέλες, γαύρος)
 Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (Μπρόκολο, σπανάκι)
 Αμύγδαλα, καρύδια

18. Οι ανάγκες ασβεστίου αλλάζουν με την ηλικίαΟι ανάγκες ασβεστίου αλλάζουν με την ηλικία
ΗλικίαΗλικία Καθημερινές απαιτήσειςΚαθημερινές απαιτήσεις
σε ασβέστιοσε ασβέστιο (mg)(mg)
00 έωςέως 66 μηνώνμηνών 210210
77 έωςέως 1212 μηνώνμηνών 270270
11 έωςέως 33 ετώνετών 500500
44 έωςέως 88 ετώνετών 800800
99 έωςέως 1818 ετώνετών 13001300
1919 έωςέως 5050 ετώνετών 10001000
Άνω τωνΆνω των 5050 ετώνετών 11220000
Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington (DC):
The National Academies Press; 2010.

19. Ανάγκες Ασβεστίου στην πράξηΑνάγκες Ασβεστίου στην πράξη
Ηλικία Ανάγκες σε γαλακτοκομικά*
Παιδιά 1-3 ετών 2
Παιδιά 4-8 ετών 3
Παιδιά & Έφηβοι 9-18 ετών 4
Ενήλικες 19-50 Ετών 3
Ενήλικες>50 ετών 4
Εγκυμοσύνη-Θηλασμός 3
1 γαλακτοκομικό (300 mg ασβεστίου):
1 ποτήρι γάλα
1 κεσεδάκι γιαούρτι
30-40 γρ. τυρί κίτρινο (Gouda, Edam, Κεφαλοτύρι, κασέρι)
60-70 γρ. τυρί φέτα

20. Φυτικές πηγέςΦυτικές πηγές CaCaΤρόφιμο Ποσότητα Ασβέστιο (mg)
Όσπρια
Φασόλια (μαγειρεμένα) 1 φλ. 62
Ρεβίθια (μαγειρεμένα) 1 φλ. 80
Φακές (μαγειρεμένες) 1 φλ. 38
Λαχανικά
Μπάμιες 1 φλ. 136
Σπανάκι 1 φλ. 245
Μπρόκολο 1 φλ. 62
Λαχανίδα μαγειρεμένη (Kale) 1 φλ. 179
Χόρτα Collards 1 φλ. 268
Αρακάς (μαγειρεμένος) 1φλ. 43
Πράσα (μαγειρεμένα) 1 φλ. 36
Μαϊντανός ½ φλ. 41
Κολοκυθάκια (μαγειρεμένα) 1 φλ. 37
Ραδίκια 1φλ. 25
Γλυκοπατάτα 1 μέτρια 41
Κινόα 1 φλ. 31
Φρούτα
Σύκα αποξηραμένα ¼φλ. 60
Δαμάσκηνα αποξηραμένα 1 φλ. 75
Πορτοκάλια 1 μέτριο 51
Ξηροί Καρποί
Αμύγδαλα ¼ φλ. 92
Φιστίκια ¼ φλ. 185
Φουντούκια ¼ φλ. 35
Σουσάμι 1 κ.σ. 89
Ταχίνι 1 κ.σ. 64
Προϊόντα Σόγιας
Γάλα σόγιας (εμπλουτισμένο) ½ φλ. 240
Τόφου ½ φλ. 126
Άλλα Τρόφιμα
Μελάσα Ζαχαρότευτλου 1 κ.σ. 80
Μαύρη σοκολάτα (70% κακάο) 100γρ. 73

21. Συμπληρώματα ασβεστίουΣυμπληρώματα ασβεστίου
 ΔόσηΔόση CaCa>500>500 mg/mg/την φορά απορροφάται ανεπαρκώς.την φορά απορροφάται ανεπαρκώς.
 Καλύτερη απορρόφησηΚαλύτερη απορρόφηση τους μαζί με τα γεύματα καθώς και με άλλες βιταμίνεςτους μαζί με τα γεύματα καθώς και με άλλες βιταμίνες
όπως βιταμίνηόπως βιταμίνη DD και Κ.και Κ.
 Ίση βιοδιαθεσιμότητα ανθρακικού και κιτρικού ασβεστίου κατά την διάρκειαΊση βιοδιαθεσιμότητα ανθρακικού και κιτρικού ασβεστίου κατά την διάρκεια
του γεύματος.του γεύματος.
 Ίση βιοδιαθεσιμότητα ανθρακικού και κιτρικού ασβεστίου και με άδειοΊση βιοδιαθεσιμότητα ανθρακικού και κιτρικού ασβεστίου και με άδειο
στομάχι. Εάν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή για έλκος και γαστροοισοφαγικήστομάχι. Εάν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή για έλκος και γαστροοισοφαγική
παλινδρόμηση που μειώνουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι, μέσωπαλινδρόμηση που μειώνουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι, μέσω
αναστολέα γαστρικής αντλίας πρωτονίων ή ανταγωνιστών Η2 (αναστολέα γαστρικής αντλίας πρωτονίων ή ανταγωνιστών Η2 (Nexium,Nexium,
Zantac, Prilosec, Pepsin, Tagamet)Zantac, Prilosec, Pepsin, Tagamet) προτιμάται το κιτρικό ασβέστιοπροτιμάται το κιτρικό ασβέστιο
Guéguen L, Pointillart A. The bioavailability of dietary calcium.J Am Coll Nutr. 2000 Apr;19(2 Suppl):119S-136S.

22. Πόσο ασβέστιο να προσλαμβάνουμεΠόσο ασβέστιο να προσλαμβάνουμε;;
 1200 mg Ca1200 mg Ca καθημερινάκαθημερινά
 Πρόσληψη>2000Πρόσληψη>2000mg Camg Ca::
• Αυξάνει το κίνδυνο για πέτρες στα νεφράΑυξάνει το κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά
• Αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίουΑυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου
 Μέση καθημερινή πρόσληψη των γυναικών είναι 600Μέση καθημερινή πρόσληψη των γυναικών είναι 600mgmg και 900και 900mgmg γιαγια
άντρεςάντρες
 Σύσταση για συμπλήρωμα ασβεστίου 500Σύσταση για συμπλήρωμα ασβεστίου 500mgmg
Harvard Healthbeat, June 2012.Harvard Healthbeat, June 2012.

23. ΒιταμίνηΒιταμίνη DD και Ασβέστιοκαι Ασβέστιο

24. Η βιταμίνη D είναι σαν ένα
κλειδί το οποίο ξεκλειδώνει
την πόρτα και επιτρέπει το
ασβέστιο να εισέλθει στο
σώμα

26. Η βιταμίνηΗ βιταμίνη DD από την ηλιακή ακτινοβολίααπό την ηλιακή ακτινοβολία
 Η βιταμίνηΗ βιταμίνη DD παράγεται στο δέρμα με τηνπαράγεται στο δέρμα με την
επίδραση της απευθείας ηλιακής ακτινοβολίαςεπίδραση της απευθείας ηλιακής ακτινοβολίας..
 Το ποσό που παράγεται διαφέρει ανάλογα μεΤο ποσό που παράγεται διαφέρει ανάλογα με
την ώρα της έκθεσης, την εποχή και τον τύποτην ώρα της έκθεσης, την εποχή και τον τύπο
του δέρματος.του δέρματος.
 Ο ρουχισμός, τα γυαλιά ηλίου και η μόλυνσηΟ ρουχισμός, τα γυαλιά ηλίου και η μόλυνση
επηρεάζουν το ποσό της βιταμίνηςεπηρεάζουν το ποσό της βιταμίνης DD πουπου
παράγεταιπαράγεται

27. Διαιτητικές πηγές βιταμίνηςΔιαιτητικές πηγές βιταμίνης DD
Λιπαρά Ψάρια (Σολομός, Σκουμπρί, Σαρδέλα, Τόνος)Λιπαρά Ψάρια (Σολομός, Σκουμπρί, Σαρδέλα, Τόνος)
Κρόκος αυγούΚρόκος αυγού
ΣυκώτιΣυκώτι
Εμπλουτισμένα ΓαλακτοκομικάΕμπλουτισμένα Γαλακτοκομικά

28. Ανεπάρκεια βιταμίνηςΑνεπάρκεια βιταμίνης DD
Σε πολλά κράτη, υπάρχειΣε πολλά κράτη, υπάρχει μειωμένη πρόσληψη βιταμίνηςμειωμένη πρόσληψη βιταμίνης DD λόγωλόγω
μειωμένης έκθεσης στον ήλιο:μειωμένης έκθεσης στον ήλιο:
 Φόβος για τις επιβλαβείς επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίαςΦόβος για τις επιβλαβείς επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας
 Μειωμένη κινητικότητα (ηλικιωμένοι)Μειωμένη κινητικότητα (ηλικιωμένοι)
 θρησκευτικές επιδράσειςθρησκευτικές επιδράσεις

29. Για να παραχθεί η ελάχιστηΓια να παραχθεί η ελάχιστη συνιστώμενη δόση βιταμίνηςσυνιστώμενη δόση βιταμίνης DD στονστον
οργανισμό, αρκεί η έκθεση στον ήλιοοργανισμό, αρκεί η έκθεση στον ήλιο για 5-15 λεπτάγια 5-15 λεπτά, με το κεφάλι, με το κεφάλι
και τα χέρια μη καλυμμένα, μεταξύ 10π.μ και 3 μ.μ.και τα χέρια μη καλυμμένα, μεταξύ 10π.μ και 3 μ.μ.
Holick MF. Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, andHolick MF. Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and
cardiovascular disease. Am J Clin Nutr 2004;80:1678S-1688Scardiovascular disease. Am J Clin Nutr 2004;80:1678S-1688S

30. Επαρκής πρόσληψη σε βιταμίνηΕπαρκής πρόσληψη σε βιταμίνη DD::
Συντελεί σε καλύτερη ανακατασκευή του οστέινου πώρου.Συντελεί σε καλύτερη ανακατασκευή του οστέινου πώρου.
Διεγείρει την ταχύτερη δημιουργία οστεοβλαστών.Διεγείρει την ταχύτερη δημιουργία οστεοβλαστών.
Αποτελεί ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για μια καλύτερηΑποτελεί ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για μια καλύτερη
λειτουργική κατάσταση μετά από κάταγμα ισχίου.λειτουργική κατάσταση μετά από κάταγμα ισχίου.
Fu L, Tang T, Miao Y, et al. Effect of 1,25-dihydroxy vitamin D3 on fracture healingFu L, Tang T, Miao Y, et al. Effect of 1,25-dihydroxy vitamin D3 on fracture healing and bone remodeling inand bone remodeling in
ovariectomized rat femora. Bone. 2009;44:893–8ovariectomized rat femora. Bone. 2009;44:893–8

31. Ανάγκες βιταμίνηςΑνάγκες βιταμίνης DD
ΗλικίαΗλικία Καθημερινές απαιτήσεις σεΚαθημερινές απαιτήσεις σε
βιταμίνηβιταμίνη D (IU)D (IU)
11 έωςέως 33 ετώνετών 600600
44 έωςέως 88 ετώνετών 600600
99 έωςέως 1818 ετώνετών 600600
1919 έωςέως 5050 ετώνετών 600600
Άνω τωνΆνω των 7070 ετώνετών 800800
Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington (DC):
The National Academies Press; 2010.

32. Ελάχιστα επιθυμητά επίπεδα 25(OH)D και αντίστοιχες απαιτούμενεςΕλάχιστα επιθυμητά επίπεδα 25(OH)D και αντίστοιχες απαιτούμενες
δόσεις βιταμίνηςδόσεις βιταμίνης DD33
Dawson-HughesDawson-Hughes et al. (2004)et al. (2004) Nutritional aspects ofNutritional aspects of osteoporosis, 2nd edn. Elsevier, San Diego, pp 263–270osteoporosis, 2nd edn. Elsevier, San Diego, pp 263–270
Ερευνητής Eπιθυμητά επίπεδα 25(OH)D Δόση βιταμίνης D3
ng/ml nmol/L μg ΙU/ημέρα
Holick 30 75 25 1000
Heaney 32 80 40 1600
Meunier 30 75 20 800
Vieth 28 70 25 1000
Dawson-Hughes 32 80 25 1000

33. Ελληνίδες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες:Ελληνίδες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες:
Ανεπάρκεια βιταμίνηςΑνεπάρκεια βιταμίνης D 27,9%D 27,9% (επίπεδα 25((επίπεδα 25(OH)D<20OH)D<20
ng/mL)ng/mL)
Maturitas 2006;75:338-347Maturitas 2006;75:338-347

34. ΦλεγμονήΦλεγμονή
Διόρθωση (Repair)
Ανακατασκευή (Remodeling)
Συντήρηση (Maintenance)
7 ημέρες 40 ημέρες 100 ημέρες0
Πυρίτιο:
Αυξάνει παραγωγή και τη σύνδεση κολλαγόνου και την
ασβεστοποίηση
Μέση διαιτητική πρόσληψη είναι 20-30mg ενώ τα 40mg
έχουν συσχετιστεί με αυξημένη οστική πυκνότητα
Jugdaohsingh R. Silicon and bone health. J Nutr Health Aging 2007; 11: 99-110

35. Επιπλέον διατροφικά συστατικά πουΕπιπλέον διατροφικά συστατικά που
εμπλέκονται με την πώρωση κατάγματοςεμπλέκονται με την πώρωση κατάγματος
 Β6Β6
 Β12Β12
 MgMg
 MnMn
 SeSe
 CuCu
 B (B (ΒόριοΒόριο))

36. Ανακεφαλαίωση διατροφικήςΑνακεφαλαίωση διατροφικής
υποστήριξηςυποστήριξης
Συστατικό Συνιστώμενη Διαιτητική
Πρόσληψη
Μέση Πρόσληψη Προτεινόμενη πρόσληψη
συμπληρώματος
Ασβέστιο 1000-1200mg 725mg 500 mg
Βιταμίνη D 600-800IU 150-300IU 1000IU
Βιταμίνη C 75-90mg 103mg 100mg
Βιταμίνη Κ 90-120μg 70-80μg 100μg
Β (Βόριο) 3mg* για οστική υγεία 1 mg 1 – 3 mg
Mg (Μαγνήσιο) 340-420mg 243mg 250-350mg
Se (Πυρίτιο) 40mg *για οστική υγεία 21mg 20-40mg
 Έλεγχος για τυχόν υποθρεψία.
 Πιθανή χορήγηση διατροφικού
σκευάσματος ενέργειας τουλάχιστον
400Kcal.
 Πρωτεΐνη: 1-1.5 γρ./κιλό ΣΒ.
The Open Orthopaedics Journal, 2012, 6, 143-149

38. Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!!Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!!