www.mednutrition.gr
Βάσια Κωνσταντινίδη,
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
Κατά τη διάρκεια της 4ης έκθεσης τροφίμων και ποτών ΕΞΠΟΤΡΟΦ, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 27-30 Ιανουαρίου, μου δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσω τα συστατικά του κρασιού με στόχο την ανάδειξη της διατροφικής του αξίας, ως μέρος της Μεσογειακής διατροφής.
Το γνωστό σε όλους μας κρασί ήταν ήδη διαδεδομένο από τους Αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι λάτρευαν το Θεό Διόνυσο… ως «Θεό του κρασιού», ενώ ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό μέσο. Στις μέρες μας αποτελεί μια συνήθη επιλογή ποτού, είτε στην έξοδο, είτε ως συνοδευτικό ενός γεύματος στο σπίτι αλλά και στο μαγείρεμα. [...]
2. «Το κρασί, αν χρησιμοποιηθεί
κατάλληλα και με μέτρο, ανάλογα
με τον οργανισμό κάθε ανθρώπου,
είναι άριστο τόσο για την υγεία όσο
και για την αρρώστια»
Ιπποκράτης
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
2
3. Τι είναι και
από που προέρχεται;
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
3
Οινοπνευματώδες
ποτό
Προϊόν ζύμωσης
των σταφυλιών
Γνωστό από
την αρχαία
Ελλάδα
Μέρος της Μεσογειακής
Διατροφής
4. Το κρασί στην Ελλάδα…
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
Εισαγωγές-
εξαγωγές
μεγάλος
βαθμός
αυτοκατα-
νάλωσης
(2013-14: 92%)
Παραγωγή
2015-16 μείωση
παραγωγής
κατά 16% σε
σχέση με τα
τελευταία
5 χρόνια
Κατανάλωση
μείωση
κατά 2%
σε σχέση
με την τελευταία
5ετία & μείωση
9% από το 2000
4
5. Ποια είναι τα συστατικά του;
Μη αλκοολικά
στοιχεία:
πολυφαινόλες
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
5
Νερό
~88%
Αλκοόλ
ή
αιθανόλη
~11-13%
6. Που πηγαίνει το αλκοόλ
στο σώμα;
Χρειάζεται περίπου 1 ώρα για να
αποβάλλει ο οργανισμός το αλκοόλ
από 1 ποτήρι κρασί
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
6
5% αποβάλλεται
95% μεταβολίζεται
88%
7. Τι είναι οι πολυφαινόλες;
Αντιοξειδωτικές φυτικές ενώσεις
Ποιες βρίσκουμε στο κρασί;
Ρεσβερατρόλη
Κατεχίνες (&επικατεχίνες)
Ανθοκυανίνες
Gallic acid
Ταννίνες
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
7
8. Ρεσβερατρόλη
Φυσική ουσία στη φλούδα των
σταφυλιών
Μεγαλύτερη διαθεσιμότητα στο
κόκκινο κρασί
Ισχυρό αντιοξειδωτικό
Αντιφλεγμονώδη δράση
Καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες
Αντικαρκινικές ιδιότητες
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
8
9. Το φαινολικό περιεχόμενο…
…διαφοροποιείται σε κάθε κρασί και
εξαρτάται από:
Ζύμωση
Είδος σταφυλιού
Μέθοδο οινοποίησης
Καιρικές συνθήκες
Τύπος εδάφους
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
9
10. Κόκκινο ή Λευκό;
Κόκκινο κρασί
• Διατηρείται το
δέρμα και ο σπόρος
των σταφυλιών
• Περισσότερος
χρόνος για την
εξαγωγή
πολυφαινολών
• 1,8 g/L
πολυφαινολών
Λευκό κρασί
• Απομακρύνονται
τα στερεά στοιχεία
(δέρμα και σπόροι)
• Χαμηλότερος
χρόνος για την
εξαγωγή
πολυφαινολών
• 0,2-0,3 g/L
πολυφαινολών
Ο οινοπαραγωγός μπορεί να αυξήσει
την ποσότητα πολυφαινολών στο λευκό κρασί…
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
10
11. Το Γαλλικό παράδοξο…
Προέρχεται από τους Γάλλους, οι οποίοι:
ενώ καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα
κορεσμένου λίπους, όπως και άλλες χώρες,
παρουσιάζουν χαμηλότερο ποσοστό
καρδιαγγειακών νοσημάτων
πίνουν κρασί πολύ πιο τακτικά συγκριτικά με
τις χώρες αυτές
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
11
Επομένως το
κρασί περιέχει…
...«καρδιοπροστα-
τευτικές» ουσίες!
12. «Οίνος ευφραίνει καρδίαν»
Η κατανάλωση κρασιού έχει φανεί να:
Μειώνει τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά
Αυξάνει την καλή χοληστερόλη (HDL)
Εμποδίζει την οξείδωση της κακής
χοληστερόλης (LDL)
Προστατεύει ενάντια στο έμφραγμα του
μυοκαρδίου
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
12
Τα οφέλη έχουν αποδοθεί στην αιθανόλη και τις
πολυφαινόλες!
13. Αντικαρκινικές ιδιότητες
Η κατανάλωση κρασιού έχει φανεί να:
Εμποδίζει έναρξη, προαγωγή & εξέλιξη
του καρκινικού όγκου
Εμποδίζει την αύξηση & διαφοροποίηση
των καρκινικών κυττάρων
Αναστέλλει τη μετάσταση καρκινικών
κυττάρων
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
13
Τα οφέλη έχουν αποδοθεί στη ρεσβερατρόλη!
14. Πόσο κρασί μπορώ να πίνω;
Γυναίκες:
1 ποτήρι κρασί / ημέρα
(150ml ή 10γρ αλκοόλ)
Πάντα στα πλαίσια μιας
ισορροπημένης διατροφής!
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
14
Άντρες:
2 ποτήρια κρασί / ημέρα
(300ml ή 20γρ αλκοόλ)
15. Βιβλιογραφία
• ec.europa.eu / www.oiv.int / www.keosoe.gr
• Arranz S et al., Wine, beer, alcohol and polyphenols on cardiovascular disease and cancer
2012 Jul;4(7):759-81
• Lippi G, Franchini M, Favaloro EJ, Targher G., Moderate red wine consumption and
cardiovascular disease risk: beyond the "French paradox" 2010 Feb;36(1):59-70
• S. Renaud, PhD *, M. de Lorgeril, MD, Wine, alcohol, platelets, and the French paradox for
coronary heart disease 1992 Jun; 339 (8808):1523-1526
• Das DK, Sato M, Ray PS, et al. Cardioprotection of red wine: role of polyphenolic
antioxidants. Drugs Exp Clin Res. 1999;25:115-120
• Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, et al. Effect of potentially modifiable risk factors associated
with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): case-control study.
Lancet. 2004;364:937-952
• Gronbaek M, Becker U, Johansen D, et al. Type of alcohol consumed and mortality from all
causes, coronary heart disease, and cancer. Ann Intern Med. 2000;133:411-419
• Das DK, Maulik N. Resveratrol in cardioprotection. A therapeutic promise of alternative
medicine. Mol Interv. 2006;6:36-4
• Ruidavets JB, Teissedre PL, Ferrières J, et al. Catechin in the mediterranean diet: vegetable,
fruit or wine? Atherosclerosis. 2000;153:107-11
• Udenigwe CC, Ramprasath VR, Aluko RE, et al. Potential of resveratrol in anticancer and anti-
inflammatory therapy. Nutr Rev. 2008;66:445-454
• Chen JY et al. Dose-Dependent Associations between Wine Drinking and Breast Cancer Risk -
Meta-Analysis Findings. Asian Pac J Cancer Prev. 2016;17(3):1221-33.
Το κρασί είναι
μέρος μιας
ισορροπημένης
διατροφής!
15
Μούστος: χυμός από το πάτημα των καρπών του κλήματος (σταφυλιών), μπορεί να έχει λευκό ή κόκκινο χρώμα (παίρνει το χρώμα του από τις χρωστικές ουσίες του φλοιού των σταφυλιών
Αρχαία Ελλάδα: οι αρχαίοι Έλληνες εγκωμίαζαν το κρασί ως δώρο του θεού και λάτρευαν και το θεό Διόνυσο ως θεό του κρασιού! Παρουσίαζαν τη μεγάλη αγάπη τους για αυτό μέσα από την ποίηση και τη ζωγραφική
Εισαγωγές-εξαγωγές: μεγάλος βαθμός αυτοκατανάλωσης (2013-14: 92%)
Παραγωγή: την περίοδο 2015-16 παρατηρήθηκε μείωση παραγωγής κατά 16% σε σχέση με τα τελευταία 5 χρόνια
Κατανάλωση: μείωση κατά 2% σε σχέση με την τελευταία 5ετία & μείωση 9% από το έτος 2000
2012-2013 η ελλάδα κατατάσσεται 12η παγκοσμίως ως προς τον όγκο παραγωγής οίνου (OIV)
Φαινόλες: ρεσβερατρόλη, ανθοκυανίνες, κατεχίνες
Πολυφαινόλες: προέρχονται από τα στερεά συστατικά, όπως είναι το δέρμα και οι σπόροι του σταφυλιού και είναι υπεύθυνες για την πίκρα, τη στιφάδα και το χρώμα του κρασιού (χρησιμοποιούνται και ως συντηρητικό)
Φλαβονοειδή/μη-φλαβονοειδή
Το μεγαλύτερο του μέρος απορροφάται από το λεπτό έντερο
Στη συνέχεια περνάει στην κυκλοφορία του αίματος από όπου ένα μικρό ποσοστό αποβάλλεται από ούρα, ιδρώτα & ανάσα
Το μεγαλύτερό του ποσοστό μεταβολίζεται στο συκώτι, όπου διασπάται σε νερό και διοξείδιο του άνθρακα, ουσίες μη βλαβερές για τον οργανισμό
Μπορείτε να επιβραδύνετε το ρυθμό απορρόφησής του από τον οργανισμό (είτε με φαγητό, νερό είτε πίνοντας αργά)
Δρουν προστατευτικά καταστρέφοντας τις ελεύθερες ρίζες που παράγονται στον οργανισμό μας
Μορφή πολυφαινόλης που ανήκει στις φυτοαλεξίνες (ομάδα ουσιών που παράγονται από τους φυτικούς οργανισμούς ως τμήμα του αμυντικού τους συστήματος)
Δημοσιεύτηκε το 1992 και προκαλεί ακόμα ενδιαφέρον – επομένως τα επιδημιολογικά στοιχεία έπρεπε να υποστηριχθούν από μια εξήγηση
Περισσότερες μελέτες μετά από το 1992 έχουν δείξει ότι μέτρια κατανάλωση οδηγεί σε μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων – Όφέλη και λόγω του αλκοόλ αλλά και λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχει – Έρευνα σε μεσογειακές χώρες (Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία & Γαλλία): σταθεροποιείται η αθηρωματική πλάκα η οποία προκαλεί το Νο1 κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου, interheart, μετα-ανάλυση σε 26 έρευνες καθόρισε ως πλατώ τα 150 ml
-Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο. Μεγάλη προσοχή γιατί έρευνες έχουν συνδέσει την πρόσληψη αλκοόλ με τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες (χαμηλή πρόσληψη ~5γρ/ημέρα φαίνεται να είναι προστατευτικό)
-Ωστόσο στις έρευνες που έχουν διεξαχθεί υπάρχουν αρκετοί συγχυτικοί παράγοντες όπως είναι το κάπνισμα, η διατροφή και το οικογενειακό ιστορικό.
-Ουσία που πιστεύεται ότι Δρα προστατευτικά σε διάφορα στάδια της καρκινικής ανάπτυξης : ρεσβερατρόλη. Οι έρευνες που έχουν γίνει δεν αφορούν κλινικές μελέτες, επομένως περισσότερα έρευνα χρειάζεται για να διεξάγουμε πιο ασφαλή αποτελέσματα.
-Η ρεσβερατρόλη έχει συνδεθεί με μείωση κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, πνεύμονα, μαστού και παχέος εντέρου
-Προσοχή γιατί υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ακόμα και κρασιού, μπορεί να αυξήσει τη αρτηριακή πίεση, τα τριγλυκερίδια, τον κίνδυνο για παχυσαρκία και να έχει αρνητικές επιδράσεις στο συκώτι.
-Μετά από το γαλλικό παράδοξο οι έρευνες συνεχίστηκαν και τα περισσότερα αποτελέσματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κρασί ως μέρος της Μεσογειακής διατροφής, είναι αυτό που τελικά συμβάλει στη μακροζωία και στη βελτίωση προβλημάτων της καρδιάς!