1. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Мэргэжлийн
баримжаа олгох нь
сурагчдад төрөл
бүрийн мэргэжлийн
тухай танилцуулах
ажлаас эхэлдэг.
Улаанбаатар хот 2011 он

2. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Мэргэжлийн зорилгоор нь гурав ангилна.
• Танин мэдэх мэргэжил
Уг мэргэжлийн зорилго нь таних, ялгах, тодорхойлох, үнэлэх, хянах, ойлгох үйл
ажиллагааг гүйцэтгэнэ. Танин мэдэх зорилготой мэргэжилд шаардлагатай чанарууд нь
танин мэдэх идэвх өндөр, анхаарлын тогтворжилт сайн, ажигч. Гярхай, мэдрэх үйн
эрхтний ажиллах чадвар сайн байх зэрэг шинж чанарууд юм. Оператарч, мөрдөн
байцаагч, утга зохиолч судлаач, түүхч, хүн сулаач, хэл шинжээч, гаалийн байцаагч
зэрэг мэргэжил энэ ангилалд орно.
• Өөрчлөн хувиргах мэргэжил
Энэ мэргэжлийн зорилго нь өөрчлөх, боловсруулах, зохион байгуулах, нөгөө
үзүүлэх, үйлчлэх явдал юм. Идэвх өндөр, ажлын чадвар сайн, процесс, түүний үр д үнг
сонирхдог, хүрээлэн буй орчиндоо практик нөлөөлөл үзүүлэх хандлагатай зэрэг
чанаруудыг ийм мэргэжлийн хүн эзэмшсэн байх хэрэгтэй. Сэтгэл зүйч, н үүр хувиргагч,
гоо засалч, үсчин, нийтийн хоолны технолгич, сэтгэл мэдрэлийн эмч, согог судлаач,
зохион байгуулагч менежер, онгоцны үйлчлэгч, тайз засалч зэрэг мэргэжил энэ
ангилалд орно.
• Хайгуул шинжилгээний мэргэжил
Гол үйл ажиллагаа нь зохион бүтээх, шинээр сэдэх зорилготой. Шинийг
сонирххдог сэтгэхүйн үйл ажиллагааны идэвх, бүтээнч сэтгэхүй өндөр хөгжсөн, нэг
асуудлыг шийдэх олон арга зам хувилбарыг олох чадвартай, үргэлж эрэл хайгуул
хийдэг нь энэ мэргэжлийн хүнд тавилдах шаардлага байдаг. Загвар зохион б үтээгч,
архитекторч, засал чимэглээч, найруулагч. Шоу менежер, реклам сурталчилгааны
мэргэжилтэн, сэтгүүлч, сурвалжлагч, инженер, хэвлэлийн дизайнер, макетчин зэрэг
мэргэжил орно.
Улаанбаатар хот 2011 он

3. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Мэргэжлийг хөдөлмөрийн онцлогоор нь
таван хэв шинжид хуваадаг.
1. Хүнээс байгальтай харьцах мэргэжил ( Х-Б )
Ийм хэв шинжийн мэргэжил нь ургамал, амьтны ертөнцийг судлан, организм болон
микро организмын оршин амьдрах нөхцөл байдлыг бий болгодог юм. Тухайлбал
агрономич, малын эич, зоотехникч, биологич, амьтан, ургамал судлаач зэрэг
мэргэжил энэ ангилалд орно.
2. Хүнээс техниктэй харьцах мэргэжил ( Х-Т )
Энэ хэв шинжийн мэргэжлийн хөдөлмөрийн хэрэгсэл нь техник, тоног төх өөр өмж
бөгөөд уг мэргэжлийн хүн техникийн үйл ажиллагааг гүйцэтгэдэг. Тухайлбал,
слесарь, токорьч, техникч, механикч, механик инженер энэхүү ангилалд багтана.
3. Хүнээс хүнтэй харьцах мэргэжил ( Х-Х )
Энэ бүлэг мэргэжлийн объект нь хүн, бүлэг хүмүүс юм. Тухайлбал, багш, эмч,
үсчин, нийгмийн ажилтан, менежер, худалдагч, зөөгч, сэтгүүлч, хуульч зэрэг нь энэ
мэргэжилд хамрагдана.
4. Хүнээс тэмдэг, тэмдгийн системтэй харьцах мэргэжил ( Х-Т/С )
Энэ хэв шинжийн мэргэжлийн объкт нь дохио, тэмдэгний хэл, томъёо, цифр, код,
яриа, тоо юм. Тухайлбал, программч, эдийн засагч, нягтлан бодогч гэх мэт
мэргэжил энэ ангилалд орно.
5. Хүнээс урлаг, уран сайхантай харьцах мэргэжил ( Х-У )
Ийм хэв шинжийн мэргэжил нь урлаг, уран сайхантай холбоотой. Тухайлбал
жүжигчин, бүжигчин, зураач, зохиолч гэх мэт мэргэжил энэ ангилалд багтана.
Улаанбаатар хот 2011 он

4. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Мэргэжлийг хөдөлмөрийн нөхцөл байдлаас нь
хамаарч дөрөв ангилжээ.
1. Ёс суртахуун, улс төрийн чиглэл бүхий мэргэжил
“Шүүхч, эмч, улс төрч, мөрдөн байцаагч”
2. Хэвийн ахуй орчинд хийгдэх ажил мэргэжил
“Эдийн засагч, нягтлан бодогч, зураач, зохиолч зэрэг өрөө тасалгаа хэвийн орчинд
хийгдэх үйл ажиллагаа бүхий мэргэжил”
3. Хэвийн бус нөхцөлд хийгдэх ажил мэргэжил
“Нисгэгч, уурхайчин, өрөмдөгч, химийн үйлдвэрийн инженер, оёдолчин, тогооч,
токарьч, иргэний хамгаалалтын аврагч, агаарын, уулын болон усан спортын
тамирчин, уул уурхайн инженер, онгоцны механикч зэрэг мэргэжил үүнд орно”
4. Гадаа, хэрийн нөхцөлд хийгдэх ажил мэргэжил
“Барилгачин, малын эмч, зоотехникч, агронамч, амьтан, ургамал судаач, ан з үйч,
археологч, машинист зэрэг мэргэжил орно”
Улаанбаатар хот 2011 он

5. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
9-11 ангийн багш нар заадаг хичээлтэйгээ холбоотойгоор
мэргэжлийн тухай мэдээллийг системтэй олгоно.
Үүнд
1. Хэл ба уран зохиолын хичээлээр:
Хэл ба уран зохиолын мэдлэгийг олгосноор сэтгүүлч, номын санч, зохиолч, хэл з үйч,
орчуулагч гэх мэт мэргэжилтэй сурагчдыг танилцуулна.
2. Түүх, нийгмийн тухйн мэдлэг хичээлээр:
Түүх, нийгмийн тухай ерөнхий болон тусгай мэдлэг олгож, эрх зүйч, эдийн засагч,
социологич, философич, сэтгэл судаалч, сурган хүмүүжүүлэгч зэрэг мэргэжлийг энэ
хичээлээр танилцуулна.
3. Газарзүйн хичээлээр:
Газарзүйн тухай мэдлэг олгож, геологич, аялал жуулчлал зохион байгуулагч, хөтөч,
геодези, зураг зүйн мэргэжлийн тухай ойлголттой болгоно.
4. Биологийн хичээлээр:
Биологийн талаар мэдлэг эзэмшүүлж, үүнд тулгуурлан ургамал судлаач, биохимич,
биофизикч, агрономич, зоотехникч, малын эмч, хүний эмч, сувилагч, физиологич, эр үү
ахуйч, согог судлаач зэрэг мэргэжлийн талаар ойлголттой болгоно.
5. Химийн хичээлээр
Химийн тухай ерөнхий ба тусгай мэдлэг өгч, химич зэрэг мэргэжлийн тухай
мэдээллийг олгоно.
6. Математикийн хичээлээр:
Математикийн чиглэлээр мэдлэг олгож, математикч, эдийн засагч, нягтлан бодогч,
компьюерийн программит, статистикч гэх мэт мэргэжлийн талаар мэдээлэл өгнө.
7. физик, одон орны хичээлээр:
Физикийн шинжлэх ухааны мэдлэгт тулгуурлан механикч, электротехникч,
радиоэлектроникч, фототехнологич, онолын болон цөмийн физикч, одон оронч зэрэг
мэргэжилтэй танилцуулна.
8. зураг, хөгжим, дүрслэх урлаг, биеийн тамирын хичээлээр:
Энэ чиглэлээр зураач, урлаг судлаач, хөгжимчин, бүжигчин, бүжиг дэглээч,
хормейстер, удирдаач, дуучин, уран барималч, дасгалжуулагч, спортын төрөл бүрийн
мэргэжлийн тамирчин гэх мэт олон төрлийн мэргэжлийн тухай мэдээлэл өгнө.
9. хөдөлмөрийн хичээлээр:
Барилгачин, мужаан, дархан, сантехникч, сийлбэрчин, барилгын инженер,
архитекторч, тогооч, зөөгч, зохион байгуулагч, оёдолчин, инженер зэрэг мэргэжлийг
танилцуулна.
10. ахлах ангид тусгай сургалт, практик ажлаар төрөл бүрийн мэргэжилтэй
танилцуулж болно.
Жишээ нь: сургуулийн эмчтэй хамтран эмчийн мэргэжлийн тухай мэдээлэл өгч,
практик ажлаар эмчийн хэрэглэдэг багаж хэрэгсэл болон нэг өдрийн ажилтай нь
танилцах гэх мэт.
Улаанбаатар хот 2011 он

6. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Сурагчдын мэргэжлийн чиг баримжааг тодорхойлох
тест асуулга №1
Уг аргыгОросын сэтгэл зүйч Е.А.Климов боловсруулжээ. Үйл ажиллагааны ямар
төрлийг илүүд үзэж байгааг тодорхойлон дүн шинжилгээ хийж үзэх замаар сурагчдын
мэргэжлийн чиг хандлагыг тодорхойлох зориулалттай арга зүй юм.
Сурагчид та бүхэн судалгааны хуудсанд бичиж бэлтгэсэн 20 хос асуултанд хариулна
уу? А.Б гэсэн хоёр хувилбартай асуултуудыг танд санал болгож байна. Та з өвх өн аль нэг
хувилбарыг нь сонгох ёстой. Дараах тохиолдолд доорхи ажлуудын алийг ил үүд үзэх вэ?
Сонгон авсан асуултынхаа дугаарын харалдаа “+” тэмдэг тавина уу?
Асуулт Хариул Асуулт Хариулт
№ №
т
Машин техник, багаж
1а Амьтныг арчлах 1б төхөөрөмжтэй ажиллах
“ажиглах, ажиллуулах”
өвчтэй хүмүүсийг Тооцоолон бодох хүснэгт,
2а 2б
асрах, эмчлэх схем, программ зохиох
Ном хэвлэлийн
зураглал, дүрслэл,
зурагт хуудас, ил
Ургамлын байдал, хөгжлийг
3а захидал, диск 3б
ажиглах
зэргийн чанар
үзэмжийг ажиглах
дүгнэх
Мод, төмөр, даавуу,
Эд материалыг хэрэглэгчдэд
хуванцар зэрэг ямар
4а 4б нь хүргэх “чимэглэх,
нэг материалыг
худалдах”
боловсруулах
Шинжлэх ухааны
Уран зохиолын номыг
хялбаршуулсан ном,
5а 5б “жүжиг, концерт”
хэвлэлийг
шүүмжилж дүгнэх
шүүмжилж дүгнэх
Найз нөхөд болон хүүхэд
Ямар нэг амьтныг багачуудад “хөдөлмөр,
6а 6б
өсгөн үржүүлэх спорт, хиээлээр” туслах
дасгалжуулах
Тээврийн ямар нэг
Зураг, дүрслэлийг хэрэгслийг жолоодох, өргөгч
7а 7б
хувилах буулгах кран, трактор, автобус, илчит
тэрэг гэх мэт
Лавлах товчоон дээр Ямар нэг зүйлийн уран
буюу аялал сайхны чимэглэл хийх
экскурсын үед “үзэсгэлэн гаргах, лангуу
8а 8б
хүмүүст хэрэгтэй чимээх гэх мэт” болон
зүйлийг мэдээлэх, концерт, жүжиг бэлтгэхэд
тайлбарлах оролцох
9а Эд зүйлс, эдлэл 9б Бичигдсэн зүйл, хүснэгт,
хэрэгсэл, байр сууц, зургийн алдааг эрэх,
Улаанбаатар хот 2011 он

7. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
хувцас техникийг
залруулах
засч сэлбэх
10а Амьтныг эмчлэх 10б Тоолох, тооцоолох
Аж үйлдвэрийн
бүтээгдхүүний шинэ
төрлүүдийг зохион бүтээх,
Ургамлын шинэ
11а 11б төсөл зохиох “машин
төрөл анги гаргах
механизм, хувцас, барилга,
байшин, хүнсний
бүтээгдхүүн”
Хүмүүсийн
хоорондын хэрүүл,
Зураг, схем, хүснэгтийн
маргааны учрыг
12а 12б учрыг олох “шалгах,
олгох, итгэл
тодруулах, цэгцлэх”
үнэмшил төрүүлэх,
тайлбарлах
Сайн дураар
Нян, бичил биетний
13а урлагийн ажилд 13б
амьдралыг ажиглах, судлах
оролцох
Анагаах ухааны Шархдал, түлэгдэх, бэртэх
14а багаж, өхөөрөмжийг 14б үед нь хүмүүст эмнэлгийн
угсрах, ажиллуулах тусламж үзүүлэх
Ажиглаж байгаа
юмс үзэгдлийн Үзнж ажигласан зүйлээ буюу
15а талаар оновчтой 15б төсөөлж буй үйл явдлаа
бичиглэл хийх, урнаар дүрслэх, бичих
тайлан гаргах
Эмнэлэг, өвчтэй хүмүүсийг хүлээн
16а лаборатарийн 16б авах, зүэх, ярилцах, эмчлэх,
шинжилгээ хийх тодорхойлох
Юмсын гадаргуу,
Барилга, байгууламж, машин
тасалгааны хана
төхөөрөмжийг угсрах
17а зэргийг будах буюу 17б
“матажлах” зураг төсөл
дээр нь бичиглэл
гаргах
хийх
Үе тэнгийнхэн
болон хүүхэд
багачуудын дотор
Тайзан дээр тоглох
18а үзвэр, үйлчилгээ, 18б
концертанд оролцох
аялал, экскурс зэрэг
арга хэмжээнүүдийг
зохиох
Зураг схемийн дагуу
эд ангийг бэлтгэх, Шугам зураг зурах, зураг
19а 19б
барилга, байшин карт буулгах
босгох
Бичгийн болон цахилгаан
Ургамлын өвчлөлт,
мэдээний машин зэрэг
20а ой цэцэрлэгийн 20б
товчлуурт маштн дээр
хортонтой тэмцэх
ажиллах дуртай
Улаанбаатар хот 2011 он

8. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Тест-асуулгыг үнэлэх хүснэгт
Хүн- тэмдэгийн Хүн - уран
Хүн-байгаль Хүн-техник Хүн - хүн
систем сайхан
Судалгааны үр дүнг боловсруулах
Та одоо нийт “+” тэмдгийн тоог “сонгосон хувилбараасаа тест-асуулгыг үнэлэх хүснэгт
дэх ” баганын дагуу нэмж гаргана. Нэмэх тэмдэг бүр 1 оноонд тооцогдоно. Нийт оноог
нэмж гаргана. Хамгийн өндөр оноо нь тухайн төрлийн мэргэжлийн үйл ажиллагааг
эзэмших сонирхол хандлагатай байгааг тань илэрхийлнэ.
Сурагчдын мэргэжлийн чиг баримжааг тодорхойлох
тест асуулга №2
Оросын сэтгэл зүйч Е.А.Климовын боловсруулсан арга зүйгээр сурагчид тань
“хүн-байгаль” “хүн-хүн ” “хүн-техник” “хүн-тэмдгийн систем” “хүн-урлаг” ангиллын
алинд нь хамаарах мэргэжлийг сонгохоо тодорхойлоход нь тусалж хамтран
ажиллаарай. Тэгээд тодорхойлсон хүүхдүүдээ дараахь хүснэгтийн дагуу бүлэглэ, дараа
нь бүлэг бүрт зохиох ажлыг төлөвлөөрэй.
“хүн-тэмдгийн
“хүн-байгаль” “хүн-урлаг” ” “хүн-техник” “хүн-хүн”
систем”
1. 1, 1, 1, 1,
2. 2, 2, 2, 2,
3, 3, 3, 3, 3,
4, 4, 4, 4, 4,
5, 5, 5, 5, 5,
6, 6, 6, 6, 6,
Сурагчдын мэргэжлийн чиг баримжааг тодорхойлох
тест асуулга №3
http://www.ioblist.ru/t_index.shtml
Вэб хаягаар орж “” познай себя (өөрийгөө тань) “найди свою профессию” (мэргэжлээ
ол) on-line тестүүдэд хариулах ажил зохион байгуулаарай. Тест орос хэлээр байгаа тул
Улаанбаатар хот 2011 он

9. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
туслах хүн байхад илүүдэхгүй. Хүүхэд бүр өөрийгөө илүү таних, мэргэжлээ зөв
сонгоход нэг алхам хийж болно.
Мэргэжил сонголт, түүнд нөлөөлөх
Сурагчдад мэргэжлийн тухай мэдээлэл өгөх үйл явцыг зохион байгуулах,
мэргэжлийн чиг баримжаа олгох ажлын үе шат, аргыг та б үхэн өмн өх б үлгээс
мэдэж авсан билээ. Мэргэжлийн чигбаримжаа олгох явцад сурагчдад мэргэжил
сонгох хүсэл, сонирхол бий болно. Зарим сурагч өөрт тохирох мэргэжлээ сонгон
авч үүндээ сэтгэл хангалуун байхад зарим нь ямар мэргэжил сонгохоо шийдэж
чадаагүй байдаг.
Ийм учраас сурагчид тохирох мэргэжлээ зөв сонгоход нь туслахын тулд тэдний
сонирхлын хүрээ, сэтгэц-физиологийн онцлог, зан төлөв, харилцаа, авъяас
чадварыг зайлшгүй судлах ёстой. Сурагчдын бие хүний сэтгэл зүйн онцлогийг
судалснаар ямар мэргэжилд тухайн сурагч тэнцэж, тохирохыг урьдчилан
таамаглана. Мэргэжил сонгох үед багш, эцэг, эхчүүдээс гадна тусгай мэргэжлийн
хүмүүс зөвлөгөө өгөх нь илүү үр дүнтэй.
Мэргэжлээ хэрхэн сонгох вэ?
Сэдвээр сургалт зохион байгуулах аргачлал
Энэ асуудлаар багш, сурган хүмүүжүүлэгчид, ниймгийн ажилтнуудад зориулсан
сургалтын арга хэлбэрийн загварыг танилцуулж байна.
Тоглоомын нэр “өндөг нисгэгч машин” №1
Оролцогчдын тоо: нийт оролцогчдын тоо дээд тал нь 8 хүнтэйгээр жижиг хэсэгт
хуваарилна.
Хугацаа: 30 мин
Заавар: хэсэг бүрт доорхи материал өгнө. А4 цаас 1ш, А3 цаас 1ш, 0-ийн цаас 1ш,
шаар-1ш, скоч-1ш, хайч-1ш, түүхий өндөг-1ш, хэсэг олс, хатуу цаас 1ш. Энэ
материалаар онгоц хийж дотор нь түүхий өндөг хийж, 2 давхраас хагалахгүйгээр
нисгэнэ. Хэсгүүд хийх аргаа өөрснөө дээрхи материал ашиглан сонгоно. Аль болохоор
түүхий өндгийг хагалахгүйгээр 2-давхраас буулгана.
Дүгнэлт:
• Яаж хамтарч ажилласан бэ?
• өөр арга зам байх уу?
Энэ ажлын дүнд ирээдүйд хүүхэд бүрийн өмнө энэ даалгавартай адилхан хэцүү,
овсгоо самбаа, мэдлэг, ур чадвар, хамтын ажиллагаа шаардсан тохиолдол тулгарна
гэдгийг ойлгуулах ба даалгаврыг биелүүлэхэд хувь хүнээс юу шаардагдаж байгааг
эргэцүүлэн бодуулна.
Улаанбаатар хот 2011 он

10. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Тоглоомын нэр: “өндөг нисгэгч машин Энэ тоглоом нь оролцогчдыг биеэ барих
байдлаас ангижруулж, аль болох бие биетэйгээ нээлттэй харилцах, нэгэн зорилгын
төлөө ажиллах сэтгэгдэлтэй болгоход оршино. Мөн оролцогчид өөр хоорондоо ил үү
өргөн хэмжээнд танилцахаас танилцахаас гадна мэргэжил олгох тухай мөрөөдөл,
сургалтад ямар зориолгоор оролцож байгаа талаар харилцан мэдээлэл солилцох
боломжтой.
Оролцогчдын тоо: Сургалтанд оролцогчид бүгд оролцох боломжтой
Хугацаа: 20-30 мин
Зориолго: оролцогчдыг бие биеэ илүү сайн мэддэг болгох, шинээр танилцсан найз
нөхдийнхөө нэрсийг бататгах зорилготой,
Заавар: оролцогчид тойрог болж зогсоод өөр өөрийн нэрээ хэлээд сонирхлоо үйл
хөдөлгөөнөөр дүрсэлнэ.
Дараачийн хүн эхний хүний нэр, хөдөлгөөнийг давтаад дараа нь өөрийн нэр,
сонирхлоо илэрхийлэх хөдөлгөөн хийнэ.
Гурав дахь оролцогч эхний 1,2-р хүний нэр хөдөлгөөнийг дарааллаар нь зөв хийгээд
өөрийн нэр, сонирхлоо илэрхийлэх хөдөлгөөнөө хийнэ. Ийм маягаар дараа дараачийн
хүмүүс өөрөөсөө өмнө хийсэн бүх хүмүүсийн нэр, хөдөлгөөнийг зөв санаж хийгээд
тойрог дуустал бүгд гүйцэтгэх ёстой.
Дүгнэлтэд тавих асуултууд:
• хамтын ажиллагаа ямарх байв?
• Хэцүү байсан уу?
Тоглоомын нэр “ Би ямар чадвартай вэ? ” №3
Оролцогчдын тоо: оролцогчдыг 8-10 хүнтэй 2-3 хэсэг хуваана.
Хугацаа: 30-40 мин
Заавар: хүн болгон нэг нэг түнш сонгож өөр хоорондоо харилцан ярилцана. Ингэснээр
өөрийнхөө тухай бусдын тодорхойлолтыг мэдэхээс гадна олон шинж чанарууд дотроос
гол онцлог шинж чанаруудаа гаргаж ирэхэд туслах юм. Үүний үр дүнд оролцогч б үр
өөр өөрийнхөө 5 онцлог чанар тодорхойлон гаргаж ирнэ. Тэгээд цаасан дээр өөрийнхөө
толгойг дүрслэн зурж түүн дотроо тэр шинж чанаруудаа бичиж хэсэг дотроо
танилцуулна.
Дүгнэлтэд тавих асуултууд:
• Өөрийхөө 5 онцлог шинж чанарыг олоход хэцүү байсан уу?
• Чиний 5 онцлог шиж чанарууд бусад хүмүүсийн шинж чанаруудаас
хэр ялгаатай байна вэ?
• Бусад хүмүүсийнхтэй ижил шинж чанарууд юу байна вэ?
• Чамд ямар мэргэжилд тохирох шинж чанарууд байна вэ?
энэ бүхний эцэст оролцогчид өөрийн шинж чанар нь ямар нэгэн мэргэжилд тохирох
талаар анхны дүгнэлтийг тодорхойлж гаргаж ирэх юм.
Улаанбаатар хот 2011 он

11. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
Сонирхлыг тодорхойлох :
Тоглоомын нэр “Би хүн ” №4
Энэ ажлын дүнд оролцогч болгон өөрийн ур чадвараа ямар нэгэн байдлаар
тодорхойлно.
Оролцогчдын тоо. 10-13
Хугацаа. 30-40 мин
Заавар: оролцогч бүрт 5 асуулттай цаас тарааж өгөх ба тэдгээр асуултад тус тусдаа
хариулна.
Асуулт:
• Чи ямар хичээлд илүү сайн суралцдаг вэ?
• Чи чөлөөт цагаараа юу хийх дуртай вэ?
• Одоохондоо чамд ямар асуудлууд тулгараад байна вэ?
• Чи гарын ямар эв дүйтэй вэ?
• Гараараа юу хийж чадах вэ?
• Ирээдүйдээ ямар мэргэжилтэй болохыг хүсдэг вэ?
Асуулт, хариултын дараа дүгнэлтээ найз нөхөддөө танилцуулна.
Тоглоомын нэр: “ Хамтын бүтээл ” №4
Хугацаа: 20-30 мин
Оролцогч: Нийт оролцогчдыг 2 хэсэгт хуваана.
Заавар:
• 2 хэсэг оролцогчдыг тус бүрт нь тойрог болгон суулгаад урт цаас өгнө. Зохицуулагч
цаасны эхний хэсэгт жижгээр ямар нэгэн зүйл зураад доор нь нэрээ бичнэ.
• Тэгээд эхний хүнд өгнө. Тэр зургийг авсан хүн зургийн тайлбарыг нэг өг үүлбэрээр
бичээд доор нь нэрээ бичнэ. Тэгээд эхний хүнээс ирсэн зургийг харагдуулахг үйгээр
нугалаад дараагийн хүнд өгнө.
• Дараагийн авсан хүн тайлбарыг уншаад түүнд тохирох зураг зураад нэрээ бичнэ.
Тэгээд өмнөх хүнээс ирсэн тайлбатай хэсгийг харагдуулахгүйгээр нугалаад
дараагийн хүндээ дамжуулна.
• Мөн дараачийн авсан хүн тайлбар, түүний дараагийнх зураг гэх мэтээр ээлжлээд
зурж бичээд нэрээ бичээд явуулаад байна.
• Эцэст нь хүн бүр оролцсоны дараа дэлгээд самбарт баййрлуулж, хамтын б үтээл
ямар болсныг ярилцана.
Энэ ажлын дүнд хамтын бүтээлд хүн бүрийн оролцоо чухал үүрэгтэйг ойлгож,
хариуцлагыг ухамсарлана.
Сургалтын нэр: “ Мэдээлэл солилцох ” №5
Зорилго нь: оролцогчид байгууллагуудаар явж олж ирсэн мэдээллээ хамт олондоо
танилцуулна. Үүнийг хэсгээс томилогдсон ахлагч юмуу илтгэгч танилцуулна.
Хугацаа: 30-40 мин
Заавар :
Хэсэг бүрээс 2 хүн гарч ирж цуглуулсан мэдээллээ бусад хэсгүүдэд танилцуулна. Бусад
хүмүүс асуулт асууж болно.
Дүгнэлтийн үед асуух асуултууд:
Улаанбаатар хот 2011 он

12. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
• Хамтийн сонирхолтой ажил мэргэжил юу байсан бэ?
• Хүмүүс хамгийн олноороо ажиллаж байгаа мэргэжил юу байсан бэ?
• Хүнд хэцүү мэргэжил юу байсан бэ? Гэх мэтээр онцлогт нь тохируулан асуулт
тавьж ярилцана.
Сурагчдын мэргэжлийн чиг баримжааг тодорхойлох
нэр ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, анги,,,,,,,,,,,,,,,, нас,,, ,,,
тест асуулга №1
№ Асуулт Хариулт № Асуулт Хариулт
Машин техник, багаж төхөөрөмжтэй
1а Амьтныг арчлах 1б
ажиллах “ ажиглах, ажиллуулах ”
Тооцоолон бодох хүснэгт, схем,
2а өвчтэй хүмүүсийг асрах, эмчлэх 2б
программ зохиох
Ном хэвлэлийн зураглал, дүрслэл,
3а зурагт хуудас, ил захидал, диск зэргийн 3б Ургамлын байдал, хөгжлийг ажиглах
чанар үзэмжийг ажиглах дүгнэх
Мод, төмөр, даавуу, хуванцар зэрэг Эд материалыг хэрэглэгчдэд нь
4а 4б
ямар нэг материалыг боловсруулах хүргэх “ чимэглэх, худалдах”
Шинжлэх ухааны хялбаршуулсан ном, Уран зохиолын номыг “ жүжиг,
5а 5б
хэвлэлийг шүүмжилж дүгнэх концерт” шүүмжилж дүгнэх
Найз нөхөд болон хүүхэд багачуудад
6а Ямар нэг амьтныг өсгөн үржүүлэх 6б “ хөдөлмөр, спорт, хиээлээр ” туслах
дасгалжуулах
Тээврийн ямар нэг хэрэгслийг
7а Зураг, дүрслэлийг хувилах буулгах 7б жолоодох, өргөгч кран, трактор,
автобус, илчит тэрэг гэх мэт
Ямар нэг зүйлийн уран сайхны
Лавлах товчоон дээр буюу аялал
чимэглэл хийх “ үзэсгэлэн гаргах,
8а экскурсын үед хүмүүст хэрэгтэй 8б
лангуу чимээх гэх мэт ” болон
зүйлийг мэдээлэх, тайлбарлах
концерт, жүжиг бэлтгэхэд оролцох
Эд зүйлс, эдлэл хэрэгсэл, байр сууц, Бичигдсэн зүйл, хүснэгт, зургийн
9а 9б
хувцас техникийг засч сэлбэх алдааг эрэх, залруулах
10
Амьтныг эмчлэх 10б Тоолох, тооцоолох
а
Аж үйлдвэрийн бүтээгдхүүний шинэ
төрлүүдийг зохион бүтээх, төсөл
11
Ургамлын шинэ төрөл анги гаргах 11б зохиох “ машин механизм, хувцас,
а
барилга, байшин, хүнсний
бүтээгдхүүн ”
Хүмүүсийн хоорондын хэрүүл,
12 Зураг, схем, хүснэгтийн учрыг олох
маргааны учрыг олгох, итгэл үнэмшил 12б
а “ шалгах, тодруулах, цэгцлэх ”
төрүүлэх, тайлбарлах
13 Нян, бичил биетний амьдралыг
Сайн дураар урлагийн ажилд оролцох 13б
а ажиглах, судлах
14 Анагаах ухааны багаж, өхөөрөмжийг Шархдал, түлэгдэх, бэртэх үед нь
14б
а угсрах, ажиллуулах хүмүүст эмнэлгийн тусламж үзүүлэх
Үзнж ажигласан зүйлээ буюу
15 Ажиглаж байгаа юмс үзэгдлийн талаар
15б төсөөлж буй үйл явдлаа урнаар
а оновчтой бичиглэл хийх, тайлан гаргах
дүрслэх, бичих
16 Эмнэлэг, лаборатарийн шинжилгээ өвчтэй хүмүүсийг хүлээн авах, зүэх,
16б
а хийх ярилцах, эмчлэх, тодорхойлох
Юмсын гадаргуу, тасалгааны хана Барилга, байгууламж, машин
17
зэргийг будах буюу дээр нь бичиглэл 17б төхөөрөмжийг угсрах “матажлах”
а
хийх зураг төсөл гаргах
18 Үе тэнгийнхэн болон хүүхэд 18б Тайзан дээр тоглох концертанд
а багачуудын дотор үзвэр, үйлчилгээ, оролцох
аялал, экскурс зэрэг арга
Улаанбаатар хот 2011 он

13. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
хэмжээнүүдийг зохиох
19 Зураг схемийн дагуу эд ангийг бэлтгэх, Шугам зураг зурах, зураг карт
19б
а барилга, байшин босгох буулгах
Бичгийн болон цахилгаан мэдээний
20 Ургамлын өвчлөлт, ой цэцэрлэгийн
20б машин зэрэг товчлуурт маштн дээр
а хортонтой тэмцэх
ажиллах дуртай
Тест-асуулгыг үнэлэх хүснэгт
Хүн-байгаль Хүн-техник Хүн - хүн Хүн- тэмдэгийн Хүн - уран
систем сайхан
Судалгааны үр дүнг боловсруулах
Та одоо нийт “+” тэмдгийн тоог “сонгосон хувилбараасаа тест-асуулгыг үнэлэх хүснэгт
дэх ” баганын дагуу нэмж гаргана. Нэмэх тэмдэг бүр 1 оноонд тооцогдоно. Нийт оноог
нэмж гаргана. Хамгийн өндөр оноо нь тухайн төрлийн мэргэжлийн үйл ажиллагааг
эзэмших сонирхол хандлагатай байгааг тань илэрхийлнэ.
Сурагчдын мэргэжлийн чиг баримжааг тодорхойлох
тест асуулга №2
Оросын сэтгэл зүйч Е.А.Климовын боловсруулсан арга зүйгээр сурагчид тань
“хүн-байгаль” “хүн-хүн ” “хүн-техник” “хүн-тэмдгийн систем” “хүн-урлаг” ангиллын
алинд нь хамаарах мэргэжлийг сонгохоо тодорхойлоход нь тусалж хамтран
ажиллаарай. Тэгээд тодорхойлсон хүүхдүүдээ дараахь хүс нэгтийн дагуу бүлэг бүрт
зохиох ажлыг төлөвлөөрэй.
“хүн-байгаль” “хүн-тэмдгийн “хүн-урлаг” ” “хүн-техник” “хүн-хүн”
систем”
Улаанбаатар хот 2011 он

14. Үсчин гоо сайхны багш Г.Ариунжаргал Хүүхдийн ирээдүй - Мэргэжил
сонголт
1. 1, 1, 1, 1,
2. 2, 2, 2, 2,
3, 3, 3, 3, 3,
4, 4, 4, 4, 4,
5, 5, 5, 5, 5,
6, 6, 6, 6, 6,
Улаанбаатар хот 2011 он