PROXECTO DE CIENCIAS NATURAIS E SOCIAIS PARA O PRIMEIRO TRIMESTRE BASEADO EN KIRIBATI E O QUENCEMENTO GLOBAL

1. Proxecto Kiribati
proxecto Cooltureco

2. CON ESTE PROXECTO TRABALLAREMOS FUNDAMENTALMENTE ESTES CONTIDOS:
CIENCIAS SOCIAIS:
1.O home e a Terra
Recursos naturais: tipos de recursos
Contaminación: tipos, desenvolvemento sostible e non sostible
Cambio climático
Reciclaxe
2.Factores do clima
-Temperatura
-precipitacións
-representación do clima:
Climograma
A paisaxe segundo o clima
3.Xente do planeta
Características: poboación
Movementos migratorios
Poboación española e galega
4.Actividades económicas e sectores produtivos España e Europa
Actividades económicas. Sectores do traballo
CIENCIAS NATURAIS
1.Materia e materiais (I)
Materia e propiedades
Densidade
2.A enerxía
Formas de enerxia
Transformación enerxía
tipos enerxía
Calor e temperatura
proxecto Cooltureco

3. SEGÚN AVANCEMOS NOS COÑECEMENTOS DEBERÁS MARCAR OS ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE QUE ACADES:
CIENCIAS DA NATUREZA
BLOQUE 1. INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA
▪ CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén
conclusións, elabora informes para o rexistro de plan de traballo e comunica, de forma oral e
escrita, as conclusións.
▪ CNB1.1.2. Expresa oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada contidos
relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos.
▪ CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina,
inserción de ilustracións ou notas etc).
▪ CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de
carácter científico.
▪ CNB1.2.1. Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten
iniciativa na toma de decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións
tomadas.
▪ CNB1.3.1. Utiliza estratexias para estudar e traballar de forma eficaz, individualmente e en
equipo, amosando habilidades para a resolución pacífica de conflitos.
▪ CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos
materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación.
▪ CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando
problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizando, extraendo
conclusións e comunicando os resultados.
▪ CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, empregando soportes variados,
recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma
individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas
investigacións.
BLOQUE 2 - O SER HUMANO E A SAÚDE
proxecto Cooltureco

4. ▪ CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na
realización das funcións vitais do ser humano.
▪ CNB2.2.1. Identifica e describe as principais características dos aparellos
respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais
funcións.
▪ CNB2.3.1. Recoñece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o
coidado e mantemento do funcionamento global do corpo.
▪ CNB2.3.2. Coñece e explica os principios das dietas equilibradas,
identificando as prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde.
▪ CNB2.3.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.
▪ CNB2.3.4. Observa, identifica e describe algúns avances da ciencia que
melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización
da auga etc.).
▪ CNB2.3.5. Coñece técnicas de primeiros auxilios, en situacións simuladas
e reais.
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
▪ CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células,
tecidos, órganos, aparellos e sistemas nomeando as principais características e
funcións de cada un deles.
▪ CNB3.2.1. Identifica as características e clasifica os seres vivos:
Reino animal.
Reino das plantas.
Reino dos fungos.
Outros reinos.
▪ CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais e plantas.
▪ CNB3.2.3. Explica a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.
▪ CNB3.3.1. Investiga e explica as relacións entre os seres vivos. Cadeas
alimentarias. Poboacións, comunidades e ecosistemas.
▪ CNB3.3.2. Recoñece e explica algúns ecosistemas: pradería, charca,
bosque, litoral e cidade e os seres vivos que neles habitan.
▪ CNB3.3.3. Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos facendo
fincapé no coidado destes e nomea algunhas causas de extinción de especies.
▪ CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación
científica.
▪ CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres
vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos
apropiados, comunicando de xeito oral e escrito os resultados.
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA
▪ CNB4.1.1. Investiga a través da realización de experiencias sinxelas para
achegarse ao coñcemento das leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión
da luz, a transmisión da corrente eléctrica e os cambios de estado.
▪ CNB4.1.2. Investiga a través da realización de experiencias sinxelas para
achegarse ao coñcemento das leis básicas que rexen reaccións químicas:
combustión, oxidación e fermentación.
proxecto Cooltureco

5. ▪ CNB4.2.1. Identifica e explica algunhas das principais características das
diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica, sonora, eléctrica, térmica e
química.
▪ CNB4.2.2. Identifica e explica os beneficios e riscos relacionados coa
utilización das enerxías renovables e non renovables: esgotamento, choiva ácida,
radioactividade, expoñendo posibles actuacións para un desenvolvemento sostible.
▪ CNB4.3.1. Planifica e realiza sinxelas experiencias e predí cambios no
movemento, na forma ou no estado dos corpos por efecto das forzas ou das
achegas de enerxía, comunicando o proceso seguido e o resultado obtido.
▪ CNB4.3.2. Observa de xeito sistemático, aprecia e explica os efectos da
calor no aumento de temperatura e dilatación dalgúns materiais.
▪ CNB4 4.1 Identifica, experimenta e exemplifica argumentando algúns
cambios de estado e a súa reversibilidade.
▪ CNB4.4.2. Separa os compoñentes dunha mestura mediante destilación,
filtración, evaporación ou disolución.
▪ CNB4.4.3. Presenta conclusións de procesos de investigación,
experiencias sinxelas ou proxectos sobre diferentes fenómenos físicos e químicos
da materia, en diferentes soportes.
▪ CNB4.4.4. Identifica e expón as principias características das reaccións
químicas: combustión, oxidación e fermentación.
▪ CNB4.4.5. Respecta as normas de uso, de seguridade e de mantemento
dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo.
BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS
▪ CNB5.1.1. Identifica diferentes tipos de máquinas e clasifícaas segundo o
número de pezas, o xeito de accionalas e a acción que realizan.
▪ CNB5.1.2. Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das
máquinas.
▪ CNB5.1.3. Observa e identifica algunha das aplicacións das máquinas e
dos aparellos e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas.
▪ CNB5 2.1 Constrúe algunha estrutura sinxela que cumpra unha función ou
condición para resolver un problema a partir de pezas moduladas (escaleira, ponte,
tobogán etc.)
▪ CNB5.3.1. Identifica os elementos dun circuíto eléctrico, constrúe un e
explica algúns efectos da electricidade.
▪ CNB5.3.2. Observa e identifica as principais características dos imáns e
relaciona electricidade e magnetismo.
▪ CNB5.4.1. Coñece e explica algúns dos grandes descubrimentos e
inventos da humanidade.
▪ CNB5.4.2. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na
vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no
deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.
proxecto Cooltureco

6. CIENCIAS SOCIAIS
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS
▪ CSB1.1.1.Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, a analiza, obtén
conclusións, reflexiona respecto ao proceso seguido e o comunica oralmente e/ou por escrito.
▪ CSB1.2.1.Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación (internet, blogs, redes
sociais...) para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados.
▪ CSB1.2.2.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos,
esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación.
▪ CSB1.3.1.Emprega con rigor e precisión o vocabulario adquirido para elaborar traballos coa
terminoloxía axeitada aos temas tratados.
▪ CCB1.3.2.Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que
manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos.
▪ CSB1.4.1.Realiza traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñen a busca,
selección e organización de textos de carácter xeográfico, social e histórico.
▪ CSB1.5.1.Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, e amosa
habilidades para a resolución pacífica de conflitos.
▪ CSB1.5.2.Participa en actividades de grupo adoptando un comportamento responsable,
construtivo e solidario e respecta os principios básicos do funcionamento democrático.
▪ CSB1.6.1.Valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre os diferentes
grupos humanos sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente
compartidos.
▪ CSB1.7.1.Participa dunha maneira eficaz e construtiva na vida da aula e do centro e crea e
utiliza estratexias para resolver conflitos entre seus compañeiros
▪ CSB1.7.2.Identifica e utiliza os códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas
distintas sociedades e contornos (escola, familia, barrio etc.)
▪ CSB1.8.1.Valora a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos e
fomenta os valores democráticos.
▪ CSB1.9.1.Amosa actitudes de confianza en si mesmo/a, sentido crítico, iniciativa persoal,
curiosidade, interese, creatividade na aprendizaxe e espírito emprendedor que o fan activo ante as
circunstancias que lle rodean.
▪ CSB1.9.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten
iniciativa na toma de decisións.
▪ CSB1.10.1.Desenvolve actitudes de cooperación e de traballo en equipo, valora as ideas
alleas e reacciona con intuición, apertura e flexibilidade ante elas.
▪ CSB1.10.2.Planifica traballos en grupo, coordina equipos, toma decisións e acepta
responsabilidades.
proxecto Cooltureco

7. BLOQUE 2 – MUNDO QUE NOS RODEA
▪ CSB2.1.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, incluíndo os
planisferios, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos
convencionais máis usuais que poden aparecer nel.
▪ CSB2.2.1.Define clima, nomea os seus elementos e identifica os factores
que o determinan
▪ CSB2.3.1.Define paisaxe, identifica os seus elementos e explica as
características dos principais paisaxes de España e de Europa valorando a súa
diversidade.
▪ CSB2.4.1.Localiza nun mapa o relevo de Europa, as súas vertentes
hidrográficas e o seu clima.
▪ CSB2.4.2.Recoñece as principais características do relevo, os ríos e o
clima de Europa.
▪ CSB2.5.1.Explica o uso sostible dos recursos naturais propoñendo e
adoitando unha serie de medidas e actuacións que conducen á mellora das
condicións ambientais do nosos planeta.
▪ CSB2.6.1 Explicar as causas e consecuencias do cambio climático e as
actuacións responsables para frealo.
BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE
▪ CSB3.1.1.Explica que é a Unión Europea e cales son os seus obxectivos
políticos e económicos e localiza nun mapa os países membros e as súas capitais.
▪ CSB3.1.2.Identifica as principais institucións e os seus órganos de goberno
na Unión Europea, recoñecendo os seus símbolos e explicando en que consiste o
mercado único e a zona euro.
▪ CSB3.2.1.Define poboación dun territorio e identifica os principais factores
que inciden nesta e defíneos correctamente.
▪ CSB3 2.2 Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados
no estudo da poboación.
▪ CSB3.3.1.Describe as principais características da poboación española e
europea.
▪ CSB3.3.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e
Europa e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida
ou a natalidade.
▪ CSB3.3.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación
española e europea.
▪ CSB3.3.4.Describe a densidade de poboación de España comparándoa
mediante gráficos coa media da Unión Europea.
▪ CSB3.4.1.Explica o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de
emigrantes ao noso país.
▪ CSB3.4.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da
poboación: superpoboación, envellecemento, inmigración etc.
▪ CSB3.5.1.Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica
distintas actividades no grupo ao que pertencen.
▪ CSB3.5.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario,
secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios
correspondentes
proxecto Cooltureco

8. ▪ CSB3 6.1.Valora con espírito crítico a función da publicidade e recoñece e
explica as técnicas publicitarias máis habituais, analizando exemplos concretos.
▪ CSB3 7.1.Diferencia entre distintos tipos de gasto e adapta o seu
presuposto a cada un deles
▪ CSB3 7.2.Planifica os seus aforros para gastos futuros elaborando un
pequeno presuposto persoal.
▪ CSB3.7.3.Investiga sobre diferentes estratexias de compra, comparando
prezos e recompilando información.
▪ CSB3 8.1.Desenvolve a creatividade e valora a capacidade emprendedora
dos membros dunha sociedade.
▪ CSB3.9.1.Identifica diferentes tipos de empresa segundo o seu tamaño e o
sector económico ao que pertencen ás actividades que desenvolven.
▪ CSB3.9.2.Describe diversas formas de organización empresarial.
▪ CSB3.9.3.Define termos sinxelos relacionados co mundo da empresa e a
economía, ilustrando as definicións con exemplos.
BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO
▪ CSB4.1.1.Define o concepto de prehistoria, identifica a idea de idade da
historia e data as idades da historia, asociadas aos feitos que marcan os inicios e
finais nomeando algunhas fontes da historia representativas de cada unha delas.
▪ CSB4.2.1.Usa diferentes técnicas para localizar no tempo e no espazo
feitos do pasado, percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os
acontecementos.
▪ CSB4.3.1.Sitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes
das distintas idades da historia en España.
▪ CSB4.3.2.Identifica e localiza no tempo e no espazo os feitos fundamentais
da historia de España describindo as principais características de cada unha delas.
▪ CSB4.3.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización
social de España das distintas épocas históricas estudadas.
▪ CSB4.3.4.Describe en orde cronolóxica os principais movementos artísticos
e culturais das distintas etapas da historia de España citando os seus representantes
máis significativos.
▪ CSB4.3.5.Explica os principais acontecementos que se produciron durante
o s. XIX e XX e que determinan a nosa historia contemporánea.
▪ CSB4.3.6.Describe as características da sociedade española actual, e
valora o seu carácter democrático e plural, así como a pertenza á Unión Europea.
▪ CSB4.4.1.Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico,
cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e
mellora.
▪ CSB4.4.2.Respecta os restos históricos e os valora como un patrimonio que
debemos legar e recoñece o valor que o patrimonio arqueolóxico monumental nos
achega para o coñecemento do pasado.
▪ CSB4.5.1.Respecta e asume o comportamento que debe cumprirse cando
visita un museo ou un edificio antigo.
proxecto Cooltureco

9. ▪ CSB4.5.2.Aprecia a herdanza cultural a escala local, nacional e europea
como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.
MODO DE TRABALLO:
Vas ir lendo a historia de Paul, durante a lectura atoparás uns números que fan referencia a
cuestións que hai que resolver, para facelo podeste servir dos temas da materia.
Todas as respostas as cuestións teñen que ser argumentadas en función os contidos que
estudiamos e aprendemos. Trátase de que vexades a parte práctica de cada tema.
Os contidos estarán dispoñibles na carpeta “ Proxecto Kiribati” no Drive da aula pero tamén se
facilitarán en papel.
No na pestaña “nuestro rincón” do blogue da clase (​www.cooltureco.blogspot.com​) iránse
colgando recursos dixitais para reforzar a materia.
Como producto final das unidades debedes entregar un cartaz o folleto onde dedes argumentos
para frear o quecemento global dende unha perspectiva fundamentada nos vosos coñecementos.
A resolución das cuestións, tarefas e producto final contan un 50 % da nota final.
proxecto Cooltureco

10. ​ PAUL
El sol está muy arriba y calienta como un horno de pan. Paul lleva unas cuatro horas en el bote,
rodeado por el océano Pacífico. Pero no está solo: está con su abuelo y con su tío.
Llevan horas en alta mar. Paul está aprendiendo los secretos de la pesca artesanal ​(1). Es un
trabajo muy duro, sobre todo cuando el sol calienta como hoy.
-Lo importante, hijo, son las corrientes- dice el abuelo, mientras sostiene uno de los hilos de seda
donde están los cebos-. Hay que tenerlas controladas o puedes acabar muy lejos.
-¡Mira, abuelo!- Paul levanta la mano y su dedo apunta a una enorme montaña de metal a lo
lejos-: ¡Un pesquero!​ (23, 24, 25)
-Son unos ladrones-responde su tío Jacob, con una expresión de enfado-. Ellos solos pescan
casi todos los atunes de la zona. ​(4)
¡Vaya! Es la primera vez que Paul ve uno. Siente una mezcla entre la sorpresa, admiración y
rabia. Son los responsables de que cada vez regresen a casa a menos capturas, los que han
puesto en peligro su modo de vida durante los últimos años.
-Bueno, a ver si hoy nos dejan algo y puedes aprender cómo funciona esto, hijo -le dice el abuelo,
siempre intentando mostrar una sonrisa. Para él es muy importante que estas actividades,
ancestrales, permanezcan frente a la pesca industrial ​(3).
-Toma este sedal- le dice ahora su tío-. Sostenlo fuerte, en cualquier momento puede tirar…
Y, repente, ¡un tirón! A Paul casi se le escapa e sedal.
-¡Aguanta bien, hijo!- le grita su abuelo, mientras se levanta a ayudar a su nieto.
Paul se siente muy afortunado. Normalmente lleva unos minutos, y a veces hasta horas, que el
sedal tire. Ahora, lo que tienen que hacer es aguantar el sedal y tirar poco a poco, mientras su tío
espera con un arpón para capturar la presa.
Paul está emocionado. Será su primera captura junto a su abuelo. Sabe lo dificilq ue es salir a
pescar en estas aguas ​(16)​. Cada vez más. Con el aumento de las temperaturas las corrientes
cambian y tampoco es que los pesqueros ayuden mucho. ​(5, 6, 7,8)
-Ya está, ya falta poco...Falta poco…- murmura su tío, con el arpón en alto, listo para ensartar la
primera presa de Paul-. ¡Ya!
Tardaron unos segundos en reaccionar tras ver lo que salió del agua. Era metálico tenía un
manillar y no era un pez.
-¡Felicidades, hijo!- dijo finalmente su abuelo con una sonrisa en la cara-.Acabas de pescar tu
primera bicicleta.​(2)
proxecto Cooltureco

11. La mañana había acabado bastante bien. Habían logrado capturar una buena cantidad de
peces, algunos cangrejos en su paso por las rocas y, bueno, una bicicleta.
El abuelo carga por la playa con un cesto repleto de peces, seguido del tío, que lleva otro con los
cangrejos. Y, detras, Paul lleva su preciado tesoro.
-¿ Qué es lo que lleváis ahí?- les pregunta la madre de Paul, cuando los ve llegar a la cabaña de
la playa. Está hilando unas redes para dejarlas listas el día siguiente.
-Hija, hoy ha sido un muy buen día de pesca- responde el abuelo justo al llegar y dejar su cesto.
-¡Ya veo! Pero ¿eso que lleva Paul es…?
-¡Una bicicleta!- responde Paul a lo lejos, con mucho entusiasmo.
-La primera captura de tu hijo- explica el abuelo-. No hay nada como ir a pescar en aguas
abiertas y llevarte una bicicleta de regalo. Estarás orgullosa.
El abuelo se pasa la vida bromeando. Es una persona optimista. Si no fuera por él, la familia
entera haría tiempo que estaría derrumbada debido a las dificultades de los últimos años para salir
proxecto Cooltureco

12. a pescar. Ha habido muchos monzones e inundaciones y las mareas han estado cambiando
mucho (10). ​Por no hablar de la contaminación de muchas empresas pesqueras, que además ha
provocado la disminución de los bancos de peces. Pese a todo, el hombre siempre intenta sacar
una sonrisa a la familia.
-Siempre con las mismas bromas- dice el tío, finalmente- Se trata de que el chico
aprenda a pescar, no ha recoger basura.
-¡No es basura!- responde Paul, irritado por las palabras de su tío- Es una bicicleta. ¡Mi bicicleta!
-No seas tan duro con él. Es la primera vez que sale a pescar.
-Ya. ¿ Y me puedes decir qué va a hacer con ella? ¿Qué hacemos? ¿La vendemos?
-No, no. No la vendamos por favor.
-¿Y qué quieres? ¿Nos la comemos?
-¡Ya basta!- intererrumpe la madre-.Ha hecho lo que ha podido, tampoco te pongas así…
Aunque es un poco tarde. Paul no aguanta más y se marcha a casa llevándose la bicicleta con él.
-¡Paul! Pero ¿dónde vas...?
-Déjalo, hija.- El abuelo mira mientras se aleja en dirección a su casa-. Después de esto lo mejor
es dejarlo un poco solo…
-Tu hijo tiene que aprender que somo pescadores y no recolectores de basura.
“ ¿Es que no lo entienden?”, piensa Paul, sentado en el pequeño trastero de casa observando la
bicicleta.
Está en perfecto estado. Se le ha ido la pintura un poco y, milagrosamente, no está oxidada
(20)​. Funcionan la correa, el manillar, el sillín...Es como si la hubieran dejado en medio del mar
para que alguien la encontrara. Quizá se le cayó a un niño de un crucero o un yate en medio del
Pacífico. O puede que sea de uno de los barcos pesqueros y la han dado por perdida. Pero ahora
es mía, porque yo la he pescado.
-¿Qué haces?- La voz de Kiri, su vecina, suena detrás de unos arbustos. Tiene dos años menos
que Paul y se conocen de toda la vida.
-Miro mi bicicleta.
-¡Vaya!-responde Kiri- ¿la has comprado?
-No. La he pescado.
-¡Entonces es como un regalo!-dice Kiri, y se queda mirando a su amigo-. ¿Y por qué ?tienes esa
cara? Que parece que has masticado un limón.
Tiene razón. Debería estar contento. Quizá no ha traído un pescado, pero ha encontrado algo
así como un tesoro de mar. Pero es como si hubiera fracasado. Su abuelo siempre dice que hay
que estar agradecido a marawa, aunque últimamente les ha estado dando algunos dolores de
cabeza con el ascenso de las aguas. En Kiribati (9) hay tres pilares milenarios: marawa, karawa y
tarawa. Mar , cielo y tierra. Y marawa parece estar comiéndose a tarawa. “Pero eso no es culpa
de marawa”, piensa Paul, “ sino de los humanos”.
-No sé. Solo quería ayudar en mi primer día pescando fuera del arrecife. Y lo he estropeado,
según mi tío. Yo no quería estropear nada…
proxecto Cooltureco

13. Kiri inspecciona la bicicleta. Sus ojos pasan por encima de cada parte de su estructura y co las
manos toca su superficie.
-¿De quién será esta bicicleta?- pregunta finalmente Kiri muy curiosa.
-No lo sé- responde Paul- Creo que se debe de haber caído de un barco. A lo mejor alquien la
está buscando y no se imagina que ha acabado aquí.
- ¿Y si la han tirado? A lo mejor ya no les gustaba y la echaron por la borda- vuelve a decir Kiri,
que ahora está mirando los restos de un antiguo carro y unos cofres gigantes de mimbre que
guardan en el trastero-Podríamos reciclarla.
Entonces, se levanta y se dirige adonde está Kiri para observar los restos: unas varillas, unas
ruedas, un cajón metálico, uno de los cofres,...
-Creo que tengo una idea ¿Me puedes ayudar?
-¡Uy! Pero, hijo, ¿qué habéis hecho?
La cara de mamá es un cuadro. Paul y Kiri se acercan a toda velocidad montados en bicicleta.
Pero lo que realmente llama su atención es el carro amarrado en la parte de atrás, somos si fuera
un remolque.
-¡Mira, mamá!- responde Paul-.Ahora podremos llevar el pescado sin que el abuelo tenga que
cansarse tanto. ​(11,12, 13,14,15)
Paul ha empezado a dar vueltas con la bicicleta delante de su madre, que ha dejado de
enhebrar las redes por un momento para contemplar el invento de los niños.
-Podemos hacer m´s recorrido en menos tiempo…¡y no contamina! ​*
-Ve a enseñárselo a tu abuelo- responde mamá- a ver qu´é le parece. Está en el paseo marítimo,
cerca del muelle, vendiendo el pescado con tu tío.
Paul sale como un rayo y encuentra a su abuelo y a su tío enseguida.
-¡Vaya! Mira quien está aquí- dice el abuelo, rodeado de paseantes del muelle que miran su
género-. ¿Y qué es eso, hijo?
-Su juguete nuevo- responde su tío, que está enseñando unos cangrejos a un cliente-. -Vete. Que
no estamos para jugar ahora.
-No es para jugar- responde Paul, algo molesto-.Esto nos puede ayudar a repartir el pescado.
Mira.
proxecto Cooltureco

14. Paul se baja de la bicicleta y coge una de las cajas que tienen pescado para vender, ante la
mirada del abuelo y de unos clientes. Con algo de esfuerzo, pone la caja en el remolque.
-¿Ves?- dice Paul mientras se sube a la bicicleta-.Ahora podemos dar una vuelta por el muelle y
vender con más facilidad.
El abuelo lo mira y se ríe.
-¡Vamos a ver qué tal funciona tu invento!- responde finalmente con mucho entusiasmo_.¡Déjame
sitio, a ver si cabemos los tres!
-Pero, papá, estamos vendiendo..._ El tío de Paul le llama la atención a su padre un poco
desconcertado.
-¿Y qué te crees que voy a hacer ahora?- le reprocha-. ¡Vender con este nuevo invento!
Los tres en la bicicleta, un poco incómodos, inician finalmente su marcha.
-¡Vaya! Parece que todavía me acuerdo de cómo se pedalea-grita el abuelo, dándose mucho
impulso.
A Paul le gusta ver a su abuelo con tanta energía. Ahora, ya no tendrá que dejarse la espalda
para transportar pescado. Puede que no vendan mucho, pero al menos no acabará agotado.
-¡Vamos allá !- La voz del abuelo resuena sobre el paseo marítimo, junto a la risa de Paul y Kiri-.
¡Pescado, pescado fresco!¡ Vendo pescado fresco! ¡ Recién capturado esta mañana! ¡ En
bicicleta! ¡ También recién capturada!
__________________________________________________________
“ Paul” es el capítulo 4 del libro SOMOS EL 99%. UNA VUELTA AL MUNDO POR LA
DESIGUALDAD de Marc Grañó y Gonzalo Fanjul. Editorial Alfaguara. Madrid, 2017.
proxecto Cooltureco

15. ​CUESTIÓNS E TAREFAS A RESOLVER EN RELACIÓN A O CONTO. INVESTIGA E
RESPOSTA.
TEMA 1: O HOME E A TERRA​ (CCSS)
1. Paul e o seu avó saen a pescar. É o peixe un recurso natural?
2. Paul pesca unha bicicleta, é a bici un axente contaminante?
3. Qué tipos de contaminación coñeces?
4. No relato hai dous tipos de pesca a do atunero e a artesanal. Cal delas ten máis
relación cun desenvolvemento sostible?
5. O avó fala do quecemento das augas, do aumento das temperaturas. Qué relación
ten esto co cambio climático e o quecemento global?
6. Enumera causas e consecuencias do cambio climático a curto e longo plazo.
7. Elabora un resumo sobre o tema que da resposta ás cuestións anteriores.
8. TAREFA: visita a seguinte relación e elabora un texto no que expliques a relación do
tema coa noticia
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/arousa/a-illa-de-arousa/2017/11/21/calentamiento-glob
al-amenaza-inundar-illa-aislar-grove/0003_201711A21C1992.htm
TEMA 2: O CLIMA E OS CLIMOGRAMAS​ (CCSS)
9. Recompilamos información sobre Kiribati diversos lugares. Indagamos sobre o seu
clima e a súa paisaxe. Debemos contestar as seguintes preguntas: • En que hemisferio,
continente e país se atopa o lugar? ( Cal é o seu clima e cales son as súas
características?,Como é o seu relevo?,ETC)
10. TAREFA: Por qué hai inundacións e cambian as mareas? Qué son os refuxiados
climáticos? Lee o seguinte artigo e establece unha relación entre o clima e a situación de
Kiribati. ARTIGO:
https://www.nationalgeographic.com.es/naturaleza/grandes-reportajes/kiribati-contra-viento
-y-marea-2_9768/7
TEMA 3 : A XENTE DO PLANETA TERRA​ (CCSS)
11. Neste diálogo están presente a nai e o avó de Paul, tres xeracións. En Kiribati viven
ao redor de 50.000 persoas, ten unha densidade de poboación similar a Tokio e Hong Kong.
Qué é a densidade de poboación?
12. Qué partes ten unha pirámide de poboación?
13. Cales son as causas e as consecuencias das migracións?
14. Lee os seguintes artigos e escribe nun párrafo qué problema ten Kiribati, debido a
qué e qué pasará coa súa poboación . Relaciona o resumo cos conceptos adquiridos (
poboación, densidade de poboación, emigración e inmigración, causas das migracións).
Artigos:
https://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/02/140204_ciencia_kiribati_isla_poblacion_amen
aza_np​ e ​https://elpais.com/sociedad/2008/06/18/actualidad/1213740004_850215.html
15. ​TAREFA: Analizamos a evolución de pirámide de poboación de España : Compara
as partes da pirámide nos anos 1975,1990,2010 e a previsión para 2020 no seguinte
enlace:​http://envejecimiento.csic.es/estadisticas/graficos-dinamicos/graficos/piramide-espa
proxecto Cooltureco

16. nya.html
TEMA 1 : A MATERIA, AS SUBSTANCIAS E OS CAMBIOS DE ESTADO (CCNN)
16. Cómo é posible que flote de igual xeito un atuneiro que a pequena barca de Paul e o
seu avó?
17. Paul e o seu avo pescan no mar. A auga de mar é unha substancia pura ou unha
mestura?
18. Paul pescou a biciclet a, pero sabendo que ésta é de ferro, con qué outro método
podería tela sacado do mar?
19. Un barco que pesca con rede, qué método de separación de mestura emprega?
20. A auga que provoca inundacións en Kiribati e a mesma auga do mar. Explica os
diferentes cambios de estado que se producen neste proceso.
21. A bicicleta que pescou Paul non estaba oxidada. A oxidación é un cambio químico,
explica porque se produce e qué outros cambios químicos hai.
22. Si o peixe que pescan Paul e o avó non se mantén en condicións axeitadas o peixe
apodrece, isto é por unha reacción, de qué tipo?
23. Elabora un esquema do tema.
24. TALLER DE SEPARACIÓN DE MESTURAS NA AULA.
TEMA 2: A ENERXÍA (CCNN)
25. Qué tipo de enerxía emprega un atuneiro para desprazarse? e a barca de Paul e o seu
avó?
26. O cambio climático e quecemento global ven das emisións de CO2 na súa maior parte,
Qué tipo de enerxían producen estas emisións?
27. Qué tipo de enerxías renovables favorecerían o quencemento global e favorecería a
Kiribati?
28. TAREFA : Elabora un esquema sobre enerxías renovables e non renovables.
PRODUCTO FINAL: elaborar un folleto ou cartaz con alomenos 5 recomendacións
reflexionadas que estraias dos temas para frear o quecemento global .
proxecto Cooltureco

17. Grazas a Gonzalo Fanjul (@GonzaloFanjul) non só por escribir o fantástico libro senón
tamén por darme permiso para empregar o conto.
Miriam Leirós (@miriamleiros)
proxecto Cooltureco