1. GLODANJE

2. Obrada glodanjem je postupak obrade ravnih površina, žljebova, profilisanih
(fazonskih) kontura, površina specijalnog i složenog oblika.
Glavno kretanje je obrtno kretanje alata definisano brzinom rezanja V, m/min.
Pomoćno kretanje je pravolinijsko kretanje predmeta obrade i/ili alata i određeno je
brzinom pomoćnog kretanja (Vp = n·S, mm/min - aksijalnim pomeranjem u jedinici
vremena), a može biti definisano korakom po zubu (S1, mm/z - aksijalnim pomeranjem
za jedan zub alata) i korakom (S, mm/o - aksijalnim pomeranjem za jedan obrt alata).
Prema rasporedu reznih elemenata alata razlikuju se dva postupka obrade glodanjem
- obimno glodanje i
- čeono glodanje,
pri čemu su zubi glodala za obimno glodanje raspoređeni po obimu cilindra, a kod
glodala za čeono glodanje na čeonoj strani diska.

4. Prema smeru međusobnih kretanja alata i predmeta obrade razlikuju se dva
postupka obrade glodanjem i to obrada:
- istosmernim glodanjem i
- suprotnosmernim glodanjem.
Kod obrade istosmernim glodanjem smerovi glavnog i pomoćnog kretanja se poklapaju,
dok kod suprotnosmernog glodanja to nije slučaj. Pored toga kod istosmernog glodanja
debljina strugotine se menja od maksimalne vrednosti do nule, a kod suprotnosmernog
od nule do maksimalne vrednosti hmax. Kod istosmernog glodanja je izraženo udarno
dejstvo zuba glodala u obradak i zato alat mora da bude dobro dimenzionisan. Kod
suprotnosmernog glodanja nema udarnog dejstva, ali ima klizanja zuba pri ulasku u
materijal i to utiče na lošiji kvalitet obrađene površine. Takođe, obradak mora da bide
dobro vezan za radni sto jer će pri izlasku alata težiti da se odvoji od podloge.
Suprotnosmerno glodanje se više koristi.

5. Osnovne operacije u obradi glodanjem su obrade:
- ravnih površina,
- krivolinijskih kontura,
- površina specijalnog oblika i
- površina složenog oblika.
Obrada ravnih površina je obrada horizontalnih, vertikalnih ili nagnutih površina, izrada
kanala i žljebova na ravnim i cilindričnim površinama (žljebova za klin), usecanje i
odsecanje, obrada stepenastih površina i sl.

6. Obrada krivolinijskih kontura je obrada profilisanih površina, ispupčenja,
udubljenja, zaobljenja, zavojnih žljebova, složenih kontura i sl.

7. Izrada i obrada površina specijalnog oblika glodanjem je izrada T -
žljebova, profila prizmi, žljebova u vidu ″lastinog repa″, površina sa većim brojem
stepenica, pravolinijskih i krivolinijskih žljebova itd.

8. Izrada i obrada površina složenog oblika glodanjem je izrada zupčanika, navoja,
ožljebljenih vratila, gravura alata za kovanje, livenje u kokilama, presovanje itd.

9. Proizvodne operacije obrade glodanjem se često razvrstavaju i prema vrsti i obliku
glodala koje se koristi pri obradi, i to na glodanje: valjkastim glodalima, čeonim
glodalima, vretenastim glodalima, koturastim glodalima itd.

10. te za glodanje možemo da podelimo :
PREMA NAČINU IZRADE
PREMA OBLIKU
PREMA NAČINU POSTAVLJANJA
PREMA NAMENI
PREMA OBLIKU ZUBACA
1. PREMA NAČINU IZRADE
1.1. sa glodanim
zupcima
1.2. sa podstruganim
zupcima

11. 2. PREMA OBLIKU
1.3. sa umetnutim
(usađenim) zupcima
1.4. livena glodala – od
brzoreznog čelika
2.1. valjkasta
2.2. koturasta
2.3. testerasta
2.4. vretenasta
2.5. profilna

12. 3. PREMA NAČINU POSTAVLJANJA
4. PREMA NAMENI
4.1. glodala za obradu ravnih površina
4.2. glodala za žlebove
4.3. glodala za profile
4.4. glodala za navoje
4.5. glodala za ozubljenja
3.1. sa otvorom - nasadna
3.2. sa drškom - usadna

13. 5. PREMA OBLIKU ZUBACA
5.1. sa pravim
zupcima
5.2. sa kosim zupcima
5.3. sa ukrštenim
zupcima
5.4. sa strelastim
zupcima
5.5. sa zavojnim
zupcima

15. Izbor elemenata režima obrade pri glodanju zavisi od:
•karakteristika materijala obratka i alata
•oblika i dimenzija obratka
•veličine dodataka za obradu i zahtevanog kvaliteta obrade
•raspoloživih sredstava i karakteristika mašine
•sistema proizvodnje i uslova obrade.
Elementi režima obrade pri glodanju su:
• širina glodanja b
• dubina rezanja a
• korak pomoćnog kretanja s
• brzina rezanja v
• broj obrtaja n
• vreme obrade t

16. Brzina rezanja u obradi glodanjem predstavlja obimnu brzinu glodala:
gde su: D (mm) - prečnik glodala i n (o/min) - broj obrtaja glodala.
Izbor preporučene brzine rezanja se vrši u funkciji vrste materijala predmeta obrade i
alata, vrste glodanja i sl., a najčešće u zavisnosti od koraka po zubu, na bazi
podataka datih u literaturi i prospektnoj dokumentaciji proizvođača alata.
Brzina pomoćnog kretanja je: Vp = n ⋅S (mm/min).
Glavno vreme obrade:
gde su, pored poznatih veličina: i = δ / a - broj prolaza; δ (mm) - dodatak za obradu;
L = l + e + l1 (mm) - hod alata; l (mm) - dužina obrade; e = 2 – 5 (mm) - prilaz
alata i l1 (mm) - izlaz alata.

17. Mašine u obradi glodanjem ili glodalice se, prema konstruktivnom rešenju, dele na:
- konzolne (horizontalne, vertikalne i univerzalne),
- bezkonzolne (posteljne) - horizontalne, vertikalne i univerzalne i
- glodalice specijalne namene (alatne, kopirne, agregatne, programske,
odvalne, glodalice za navoj i sl.).
U zavisnosti od sistema upravljanja razlikuju se:
konvencionalne i programske glodalice.
Prema položaju glavnog vretena glodalice se dele na:
horizontalne i vertikalne,
a prema broju glavnih vretena na:
jednovretene i viševretene.
Posebnu grupu čine univerzalne glodalice koje mogu raditi kao horizontalne i vertikalne

18. Mašine u obradi glodanjem ili glodalice se, prema konstruktivnom rešenju, dele na:
- konzolne (horizontalne, vertikalne i univerzalne),
- bezkonzolne (posteljne) - horizontalne, vertikalne i univerzalne i
- glodalice specijalne namene (alatne, kopirne, agregatne, programske,
odvalne, glodalice za navoj i sl.).
U zavisnosti od sistema upravljanja razlikuju se:
konvencionalne i programske glodalice.
Prema položaju glavnog vretena glodalice se dele na:
horizontalne i vertikalne,
a prema broju glavnih vretena na:
jednovretene i viševretene.
Posebnu grupu čine univerzalne glodalice koje mogu raditi kao horizontalne i vertikalne

19. Kod konzolnih
glodalica kretanja u
uzdužnom, poprečnom i
vertikalnom pravcu
(pravcu osa X, Y i Z)
izvodi radni sto, tako da
je krutost i stabilnost
radnog stola,
predmeta obrade
relativno niska.

20. Bezkonzolne
(posteljne) glodalice
obezbeđuju visoku
krutost i stabilnost
radnog stola, jer isti
izvodi dva kretanja (u
uzdužnom i
poprečnom ili
vertikalnom pravcu,
pravcu osa Y i X ili Z),
dok nosač alata izvodi
jedno kretanja u
vertikalnom ili
poprečnom pravcu,
pravcu ose Z ili X.
Međutim, najnoviji
tipovi glodalica se
izrađuju sa jednim
kretanjem radnog
stola, uzdužnim
kretanjem, dok ostala
dva kretanja izvodi
nosač alata.
Horizontalne glodalice se koriste za
obradu ravnih površina, površina
specijalnog oblika, izradu zupčanika
pojedinačnim rezanjem, izradu dugohodih
zavojnica i sl. Osnovni elementi
horizontalnih glodalica su radno vreteno
(1), radni sto (2), jedinica za glavno
kretanje (pogonski elektromotor i prenosnik
glavnog kretanja - 3), jedinica za pomoćno
kretanje (pogonski elektromotor, prenosnik
pomoćnog kretanja I sistem prenosnika tipa
navojno vreteno - navrtka, 4), postolje (5),
sistem upravljanja (komandna tabla, ručice,
poluge i sl.), sistem za podmazivanje,
sistem za hlađenje i
podmazivanje i sl.

21. Kod vertikalnih glodalica
položaj radnog vretena je
vertikalan, mada se sve
češće izrađuju glodalice sa
radnim vretenima koja se
zakreću za odgovarajući
ugao.

22. Univerzalne glodalice su koncepcijski tako oblikovane da mogu raditi kao horizontalne
ili vertikalne. Pored toga većina univerzalnih glodalica obezbeđuju i zakretanje radnog
stola. Time se stvaraju uslovi za realizaciju velikog broja proizvodnih operacija, pa i za
izradu zavojnih žljebova i dugohodih zavojnica primenom podeonog aparata.
Univerzalne alatne
glodalice sa
horizontalnim i
vertikalnim radnim
vretenom, se koriste za
izradu reznih alata, alata
za kovanje, presovanje i
sl. Konstruktivno su tako
formirane da obezbeđuju
obrtanje radnog stola oko
jedne ili dve ose i
obrtanje nosača alata
(glavnog vretena) u cilju
postavljanja vertikalnog
radnog vretena pod
određenim uglom.
Snabdevene su i
uređajima za bušenje i
rendisanje, tako da mogu
raditi i kao bušilice ili
rendisaljke.

23. Kopirne glodalice su namenjene su
za obradu krivolinijskih kontura i
profilisanih površina. Poseduju dva
paralelna vretena od kojih je vreteno
(1) glavno vreteno sa glodalom, a
vreteno (2) se koristi za smeštaj
kopirnog šiljka. Kopirni uređaj radi na
hidrauličnom ili električnom principu i
obezbeđuje prenos kretanja od
kopirnog šiljka do alata, tako da alat
izvodi ista kretanja kao i kopirni šiljak.

25. Korišćenjem podeonog stola na univerzalnoj glodalici mogu se obrađivati
površine pod uglom. Podeoni sto se postavi na radni sto glodalice, učvrsti se
obradak i ručicom 1 se zakrene obrtni deo stola 2 po postolju 3, fiksira se i izvrši
se obrada.

26. Podeoni aparati se koriste za ostvarivanje različitog broja podela u pojedinačnoj i
maloserijskoj proizvodnje, pri bušenju otvora, izradi zupčanika i sl. Njima se obradak
postavlja u određeni broj položaja u zavisnosti od vrste obrade.
Podeoni aparat se postavlja i učvršćuje na svom postolju1 za sto glodalice. Obradak se
postavlja u steznu glavu 2 i učvrsti čeljustima 3 preko vijka 4. Okretanjem ručice 5
pokreću se puž 6 , pužni točak 7 i vratilo 8 na kome se nalazi stezna glava sa obradkom.