ασφάλεια και υγιεινη των μαθητων στα εργαστηρια

1. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ
ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΏΝ ΣΤΟ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

2. Το πρώτο χαρακτηριστικό
οποιουδήποτε «ασφαλούς»
προγράμματος είναι ο ίδιος ο
εκπαιδευτικός.
Δεν είναι δυνατόν οι μαθητές να
ακολουθούν κανόνες που δεν
ακολουθεί ο δάσκαλός τους.

3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
♦ Νόμος Γ2/6098/13-11-01
♦ ΘΕΜΑ: “Τροποποίηση απόφασης Γ2/4321/26-
10-88 περί καθορισμού λεπτομερειών λειτουργίας
των Σ.Ε.Κ. των Σ.Ε. και των ειδικότερων
καθηκόντων των διευθυντών Σ.Ε.Κ.,
υποδιευθυντών, των υπευθύνων τομέων
εργαστηρίων και εργαστηρίων κατεύθυνσης των
υπευθύνων των σχολικών εργαστηρίων και των
αρμοδιοτήτων του συλλόγου διδασκόντων
Σ.Ε.Κ.”.

4. Άρθρο 2:
Καθήκοντα διευθυντών Σ.Ε.Κ. και υπευθύνων Σ.Ε.
– ιβ) Έχει την εποπτεία και αναθέτει τη λήψη των
απαραίτητων μέτρων ασφαλείας και υγιεινής, όπως
αυτά καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις, στους
χώρους των εργαστηρίων και στους κοινόχρηστους
χώρους.
– ιδ) Ενημερώνει το σύλλογο των διδασκόντων σχετικά
με την ισχύουσα νομοθεσία για τη λειτουργία του
Σ.Ε.Κ. και τη διδασκαλία των εργαστηριακών
ασκήσεων

5. Άρθρο 4:
Καθήκοντα Υπεύθυνων Τομέων Εργαστηρίων
♦ στ) Ελέγχει την τήρηση των κανόνων ασφαλείας και
υγιεινής, όπως αυτοί καθορίζονται από τις ισχύουσες
διατάξεις, στους χώρους των εργαστηρίων
κατεύθυνσης που ανήκουν στον Τομέα.

6. Άρθρο 5:
Καθήκοντα Υπεύθυνων Εργαστηρίων Κατεύθυνσης.
– δ) Τηρεί τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στο
χώρο του εργαστηρίου και παίρνει τα κατάλληλα μέτρα
για την αποφυγή βλαβών του εξοπλισμού. Σε
περίπτωση βλάβης αναλαμβάνει προσωπικά την
αποκατάστασή τους σε συνεργασία με τους τεχνίτες
συντήρησης ή με άλλο πρόσφορο τρόπο (δημοτική
αρχή, εξειδικευμένους εξωτερικούς τεχνίτες κλπ),
χαρακτηρίζοντας τα αίτια που την προκάλεσαν και
αναφέρει σχετικά στον υπεύθυνο του Τομέα.

7. Άρθρο 6:Εκπαιδευτικό Προσωπικό Σ.Ε.Κ. και Σ.Ε.
– γ) Είναι συνυπεύθυνοι με τους υπεύθυνους των
εργαστηρίων κατεύθυνσης για την τήρηση όλων των
μέτρων ασφαλείας που λαμβάνονται για την αποφυγή
ατυχημάτων και βλαβών κατά τη διάρκεια των
εργαστηριακών ασκήσεων.

8. Άρθρο 15:
Ασφάλεια – Υγιεινή – Πρώτες βοήθειες στον
εργαστηριακό χώρο.
– Ο εργαστηριακός χώρος πρέπει να έχει όλες τις
προδιαγραφές που εξασφαλίζουν την ασφάλεια και την
υγεία των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού.
Αυτές αφορούν τα απαραίτητα μέτρα και μέσα
προστασίας για την υλοποίηση των εργαστηριακών
ασκήσεων, τα συστήματα πυρόσβεσης και την πρόνοια
για την παροχή πρώτων βοηθειών σε περίπτωση
ατυχήματος.

9. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΩΝ
ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ
♦ Εντοπίστε πριν από την εργασία τις πηγές κινδύνου.
♦ Προσδιορίστε ποιος μπορεί να πάθει βλάβη.
♦ Αξιολογείστε τους κινδύνους για να διαπιστώσετε αν οι
υπάρχουσες προφυλάξεις είναι επαρκείς ή αν θα έπρεπε να
γίνουν περισσότερες ενέργειες.
♦ Περιγράψτε τα μέτρα που πρέπει να πάρετε.
♦ Εξασφαλίστε τα απαραίτητα προστατευτικά μέσα.
♦ Χρησιμοποιείτε τα εξειδικευμένα εργαλεία και μέσα για
την κάθε εργασία.
♦ Διακόψτε την εργασία, αν σε κάποιο σημείο υπάρχει
αμφιβολία ότι δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα και
μέσα προστασίας.

10. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
1. Η εμφάνιση
2. Οι γνώσεις
3. Απαιτούμενες ενέργειες
4. Συμπεριφορά των μαθητών
5. Ο χώρος εργασίας

11. Η εμφάνιση
1. Ο καθηγητής του εργαστηρίου φοράει ρούχα άνετα και
ασφαλή (Κατά περίπτωση επιβάλλεται η χρήση φόρμας
εργασίας). Φορά γυαλιά ασφαλείας (όπου προβλέπεται)
και χρησιμοποιεί κάθε δυνατό ατομικό μέσο ασφαλείας
(π.χ. γάντια μιας χρήσεως κλπ.)
2. Δε φορά δακτυλίδια ή άλλα κοσμήματα. Φροντίζει για την
καθαριότητα των χεριών του από γράσα και άλλα υλικά.
3. Τα μακριά μαλλιά είναι μαζεμένα και τα πόδια
προστατεύονται με κλειστά παπούτσια.
4. Την ίδια εικόνα που οφείλουν να έχουν και οι μαθητές.

12. Οι γνώσεις
– Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει στοιχειώδεις γνώσεις πρώτων
βοηθειών, καλή γνώση της διαδικασίας εκκένωσης του χώρου και να
γνωρίζει που βρίσκονται τα σημεία ηλεκτροδότησης, εκτάκτου
ανάγκης, πυρανίχνευσης, πυρόσβεσης καθώς και τις αντίστοιχες
σημάνσεις.
– Οφείλει να συντάσσει αναφορές για κάθε εκτίμηση κινδύνου ή
ατύχημα με την αντίστοιχη αιτιολόγηση και να προτείνει λύσεις όπου
εντοπίζει κενά στην ασφάλεια του εργαστηρίου.
– Πρέπει να γνωρίζει τα σημεία που υπάρχουν διακόπτες κινδύνου
και να διακόπτουν κάθε κίνηση μηχανήματος σε μια έκτακτη ανάγκη.
– Πρέπει να γνωρίζει τη σχετική νομοθεσία. Να γνωρίζει επίσης ποια
είναι κάθε φορά τα απαιτούμενα μέσα ατομικής προστασίας .
– Για κάθε άγνωστο θέμα σχετικά με τη χρήση των μηχανημάτων,
συσκευών ή οργάνων ενημερώνεται από τους επιφορτισμένους με
αυτό το καθήκον εκπαιδευτικούς ή τους παλαιότερους.

13. Απαιτούμενες ενέργειες
– Ο εκπαιδευτικός φροντίζει για τη μείωση του θορύβου που
προκαλείται από ορισμένες εργασίες ή ασκήσεις κλείνοντας τις
πόρτες, αλλάζοντας τη θέση του αντικειμένου, βάζοντας
κάποια μέσα απόσβεσης του θορύβου κλπ.
– Επισημαίνει με ειδικό τρόπο τον χώρο μέσα στον οποίο θα
γίνεται η χρήση κάποιας σταθερής συσκευής.
– Βάζει επιγραφές στα μηχανήματα με δύσκολο χειρισμό και
εξηγούμε τη λειτουργία τους.
– Αναρτά σε εμφανή σημεία μηνύματα που προσελκύουν με
θέματα που αφορούν την ασφάλεια.
– Χρησιμοποιεί γάντια για τη μεταφορά βαριών ή αιχμηρών
αντικειμένων (Μόνο εκπαιδευμένα άτομα επιτρέπεται να
χειρίζονται τα μηχανήματα ανυψώσεως και μεταφοράς).
– Αν ένα μηχάνημα ή όργανο χρησιμοποιείται για πρώτη φορά
πρέπει προηγουμένως να εξετάζεται λεπτομερώς και να
δοκιμάζεται πρώτα από τους καθηγητές σε ώρες εκτός των
εργαστηριακών.

14. – Φροντίζει πάντα για τον τακτικό εξαερισμό των χώρων στα
διαλείμματα ή μετά από άσκηση που προκάλεσε εκπομπή
καυσαερίων, αναθυμιάσεων κλπ.
– Ελέγχει τις μονώσεις των φορητών ηλεκτρικών συσκευών.
Δεν υπερφορτώνουμε τα ανυψωτικά μηχανήματα ούτε
φέρνουμε στα όρια της κάποια άλλη συσκευή.
– Τα εργαλεία παραμένουν τακτοποιημένα και κατά τη χρήση
τους σε σχετικούς εργαλειοφορείς. Όπου δεν υπάρχουν
προτείνει την προμήθεια τους.
– Οι χαλασμένες συσκευές ξεχωρίζονται και οι βλάβες να
χαρακτηρίζονται και να συνοδεύουν το χαλασμένο
μηχάνημα. Αυτό μπορεί να γίνει αν σε κάθε μηχάνημα
υπάρχει και η σχετική καρτέλα συντήρησης.

15. 1. Ο υπεύθυνος εργαστηρίου παραλαμβάνει κάθε νέο υλικό και το
καταχωρεί στο βιβλίο υλικού ή αναλωσίμων. Ενημερώνει τον
υπεύθυνο τομέα για την εργασία αυτή και υπογράφει σε σχετικό
έγγραφο.
2. Συντάσσει τυποποιημένα φύλλα έργου για κάθε άσκηση στην οποία
σημειώνονται κάθε φορά και όλα τα ειδικά μέτρα προστασίας που
αφορούν το συγκεκριμένο έργο. Το φύλλο αυτό διατίθεται στους
μαθητές πριν από την άσκηση και γίνεται πρώτα η σχετική μελέτη του.
Στο φύλλο έργου προτείνεται να περιλαμβάνονται τα εξής:
- Σύντομη περιγραφή του θέματος
- Διαδικασία κατασκευής που προτείνεται
- Απαιτούμενα υλικά (είδος, ποσότητα)
- Σχεδιάγραμμα (κάτοψη, τομή κλπ)
- Απαιτούμενα μέσα και μέτρα προστασίας
- Υπογραφές μαθητή και καθηγητή.Έτσι θα εξασφαλίζεται και θα
προφυλάσσεται ο εκπαιδευτικός ότι ενημέρωσε τους μαθητές για τα
απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας.
3. Ενημερώνει στην αρχή του έτους και όποτε κρίνει ξανά απαραίτητο
τους μαθητές για την ασφάλεια και την υγιεινή κατά την άσκηση τους
στο εργαστήριο και το αναφέρει τόσο στο βιβλίο ύλης όσο και στο
βιβλίο συμβάντων.

16. Συμπεριφορά των μαθητών
– Οι μαθητές εκτελούν μόνο ό,τι τους ζητά η άσκηση.
– Αναλαμβάνουν υπεύθυνα εκ περιτροπής τα
εργαλειοδοτήρια. Έτσι ο μαθητής εκπαιδεύεται: στην
ονοματολογία και τις χρήσεις των εργαλείων, στη
διακίνηση και διάταξη των εργαλείων και τέλος στην
απόκτηση ευθυνών και αυτοπεποίθησης.
– Στο χώρο του εργαστηρίου κάθε τρέξιμο, παιχνίδι ή
θόρυβος δεν πρέπει να επιτρέπεται.

17. Ο χώρος εργασίας.
– Τα δάπεδα να σκουπίζονται με βρεγμένη σκούπα, να
είναι πάντα καθαρά από λάδια, γράσα κ.α. υλικά και να
υπάρχουν καθαροί διάδρομοι κυκλοφορίας
(επισημασμένες με άσπρη γραμμή)
– Τα αντικείμενα να τοποθετούνται σε επισημασμένη και
ασφαλή θέση (πίνακας ανάρτησης εργαλείων, ράφια
κλπ.)
– Τα σκουπίδια να ρίπτονται σε δοχεία απορριμμάτων
– Στο τέλος της άσκησης να καθαρίζεται ο χώρος
εργασίας.
– Επιβάλλεται η χρήση ικανοποιητικών προστατευτικών
στις μηχανές και η σωστή ροή των υλικών.
– Απαιτείται ειδική προστασία στις συγκολλήσεις και στη
χρήση του τροχού.

18. – Πρέπει να διατηρούνται ελεύθεροι τόσο οι διάδρομοι
κυκλοφορίας που οδηγούν στις κανονικές εξόδους, όσο και
οι ίδιες οι έξοδοι για κάθε ενδεχόμενο.
– Όλες οι καύσιμες ύλες και οι διαλύτες να αποθηκεύονται σε
δοχεία ασφαλείας με διαφορετικό χρώμα για κάθε υλικό.
– Όλα τα επικίνδυνα απόβλητα και άχρηστα, αιχμηρά ή άλλα
υλικά εναποτίθενται σε ειδικό χώρο και πετάγονται
καθημερινά.
– Το άτακτο πέταγμα στο πάτωμα των εργαλείων εγκυμονεί
κινδύνους και πρέπει να αποφεύγεται.
– Απαγορεύεται η λήψη οποιασδήποτε τροφής εντός των
εργαστηρίων για όλους.

19. – Διατίθεται για τους μαθητές χώρος για την εναπόθεση των
ενδυμάτων εργασίας ή των εργαλείων τους. Οι χώροι αυτοί πρέπει
να ασφαλίζονται κατάλληλα και να βρίσκονται σε λιγότερο
εμφανή θέση.
– Το φαρμακείο του εργαστηρίου ελέγχεται τακτικά και
συμπληρώνεται με τα απαραίτητα για τις πρώτες βοήθειες.
Βρίσκεται κοντά ή μέσα στο γραφείο του καθηγητή.
– Χρησιμοποιούμε το κατάλληλο εργαλείο για την κάθε εργασία
– Χρησιμοποιούμε τα εργαλεία με τη σωστή μέθοδο
– Διατηρούμε τα εργαλεία σε καλή κατάσταση
– Αποθηκεύουμε τα εργαλεία τακτοποιημένα σε ασφαλές μέρος
(ιδιαίτερα τα αιχμηρά π.χ. πόντες, λίμες, κατσαβίδια κλπ.)
– Οι προφυλακτήρες των φορητών εργαλείων πρέπει να βρίσκονται
πάντα στη θέση τους.
– Τα παραπάνω αποτελούν γενικούς κανόνες ασφαλείας για όλα τα
εργαστήρια. Βέβαια για κάθε εργαστήριο υπάρχουν και ειδικοί
όροι ασφαλείας που ακολουθούν.

20. ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΑ
ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΑ
♦ Στην έλλειψη προφυλακτήρων στα
κινούμενα μέρη των μηχανών.
♦ Στα κοπτικά εργαλεία, που σπάνε από
διάφορες αιτίες.
♦ Στην κακή πρόσδεση των τεμαχίων, που
πρόκειται να κατεργασθούμε.

21. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ
ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ

22. ΓΕΝΙΚΑ
♦ Φοράμε προστατευτικά γυαλιά ή τοποθετούμε διαφανή
πλαίσια (για την αποφυγή των γρεζιών).
♦ Προσέχουμε την ενδυμασία μας .
♦ Απομακρύνουμε τα γρέζια μόνο όταν το μηχάνημα
είναι σταματημένο.
♦ Όταν η εργασία το επιτρέπει χρησιμοποιούμε
προφυλακτήρα στο σημείο κατεργασίας.
♦ Αφαιρούμε το κλειδί του τσοκ.
♦ Η απομάκρυνση των γρεζιών γίνεται με βούρτσα ή
πινέλο.
♦ Στερεώνουμε σωστά τα τεμάχια προς επεξεργασία.
♦ Φοράμε τα κατάλληλα ατομικά μέσα προστασίας.

23. ♦ α) ΤΟΡΝΟΙ
♦ β) ΦΡΕΖΕΣ
♦ γ) ΔΡΑΠΑΝΑ
♦ δ) ΤΡΟΧΟΙ
♦ ε) ΠΛΑΝΕΣ
♦ ζ) ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΚΑΜΨΕΩΣ ΕΛΑΣΜΑΤΩΝ
(Στράντζα, κύλινδρος κλπ.)
♦ η) ΟΞΥΓΟΝΟΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ
♦ θ) ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ

24. ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ – ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΩΝ
ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΘΕΡΜΟΫΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΙΔΙΚΟΙ
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΨΥΞΕΩΣ ΚΑΙ
ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

25. Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Παρακάτω αναφέρονται μερικές περιπτώσεις για τις οποίες ο καθηγητής
μπορεί να κατηγορηθεί για αμέλεια.
1. Παρέλειψε να επιδείξει στους μαθητές τον ασφαλή τρόπο
χειρισμού κάθε μηχανήματος, εργαλείου και υλικού.
2. Απουσιάζει από το εργαστήριο, ενώ οι μαθητές βρίσκονται
εκεί.
3. Φεύγει από το εργαστήριο κι αφήνει αντικαταστάτη του
κάποιον αναρμόδιο.
4. Οι μαθητές βρίσκουν και χρησιμοποιούν στο εργαστήριο
μηχανήματα που δεν προβλέπονται. Αυτό μπορεί να συμβεί
όταν ο καθηγητής ή οι μαθητές φέρνουν δικές τους συσκευές.
5. Επιτρέπει στους μαθητές να εργάζονται στο εργαστήριο
εκτός προγράμματος και ειδικά όταν είναι χωρίς επίβλεψη.

26. 6. Επιτρέπει σε μαθητές να χρησιμοποιούν εξοπλισμό που δεν
ανήκει στη συγκεκριμένη τάξη ή ειδικότητα.
7. Στέλνει μαθητές να κάνουν δουλειές έξω από το
εργαστήριο.
8. Επιτρέπει σε μαθητές αφηρημένους, επιπόλαιους που
ρέπουν σε ατυχήματα να χρησιμοποιήσουν πολύπλοκα
μηχανήματα, χωρίς να λάβει ειδικά μέτρα ασφαλείας.
9. Παραλείπει να πάρει αναφορές από μάρτυρες σε περίπτωση
ατυχήματος ή δεν αναφέρει αμέσως το ατύχημα στους
προϊσταμένους του.
10. Παραλείπει να κάνει γραπτά τεστ σχετικά με την πρόληψη
ατυχημάτων.
11. Δε λαβαίνει υπόψη του ότι οι μαθητές είναι ακόμη παιδιά
με παιδικές σκέψεις και πράξεις.

27. Οι συμμετέχοντες μαθητές:
1. Παντελίδης Κύριλλος
2. Ορτζάνης Σταύρος
3. Κουντουράς Γεώργιος
4. Μπέλιος Θεόδωρος
5. Γάκης Άγγελος
6. Μητσάνης Δημήτριος
7. Ορμάνης Κωνσταντίνος
8. Πέικος Ιωάννης
9. Ρατσίτσκας Γεώργιος
10. Τσάπας Ιωάννης
11. Τόσης Αλέξανδρος
12. Δρένος Στέφανος
13. Ρακιάρης Λάζαρος
14. Μπίνος Παναγιώτης
15. Λιούγκας Γεώργιος
16. Θωμάς Νικόλαος
17. Μουτάφης Κωνσταντίνος
18. Χαμπίδης Ιωάννης
19. Βανούτσης Αναστάσιος
20. Σαμσωνίδης Αβραάμ
Οι υπεύθυνοι καθηγητές:
1. Χαραλαμπίδου Δέσποινα
ΠΕ17.02
2. Θανάσης Ιωάννης ΠΕ17.02
3. Λίτσκας Δημήτριος
ΤΕ01.03

28. Η παραπάνω εργασία
βασίστηκε σε υλικό του κου
Αστρανίδη Γεώργιου,
διευθυντή του 1ου
ΕΠΑΛ
Αριδαίας